ΑΝΤΟΝΙΟ ΣΑΛΙΕΡΙ: "Palmira, regina di Persia"

Είναι άδικο που ο Aντόνιο Σαλιέρι έχει μείνει στην ιστορία ως αντίζηλος, προσωπικός εχθρός και πιθανός δολοφόνος του Μότσαρτ κι όχι για την παρουσία του στη μουσική ζωή της Ευρώπης.
Γιατί σάς θυμίζω όλα αυτά περί Σαλιέρι;
Γιατί σαν σήμερα, 14 Οκτωβρίου 1795 έκανε πρεμιέρα στη Βιέννη μια από τις σπουδαιότερες, ψευδο-οριενταλικού χαρακτήρα, όπερά του: "Παλμύρα, η βασίλισσα της Περσίας".

Πρόκειται για μια όπερα σε 2 πράξεις, η πιο επιτυχημένη της τελευταίας περιόδου του Σαλιέρι, το λιμπρέττο της οποίας είναι εμπνευσμένο από το έργο του Βολταίρου: "Η πριγκίπισσα της Βαβυλώνας".

[Ο Βολταίρος τοποθετεί τη δράση στη Βαβυλώνα, όπου ζει η ομορφότερη πριγκίπισσα. Όταν η κόρη ενηλικιώνεται, ο πατέρας της οργανώνει αγώνες ανδρείας. Ένας φοβερός και τρομερός λέων έχει πανικοβάλει τους Βαβυλώνιους.Ο εξολοθρευτής του θα κερδίσει και το χέρι της κοπέλας.
Ετσι εμφανίζεται ο Φαραώ της Αιγύπτου, ο Σκύθης βασιλιάς κι ο ινδός μαχαραγιάς. Ανάμεσα στο πλήθος όμως  προβάλλει κι ένας απλός βοσκός, που θα κερδίσει την τρυφερή καρδιά της πριγκίπισσας. Θα είναι ο νικητής και θα γίνει άντρας της και βασιλιάς.
Ενα πουλί με ανθρώπινη λαλιά, θα τούς μεταφέρει πάνω στα φτερά του κι έτσι θα ταξιδέψουν  παντού για να δουν τι δημιουργεί και τι καταστρέφει ο άνθρωπος].

Ενα όμορφο παραμύθι της Ανατολής, που ο λιμπρετίστας του Σαλιέρι παραλλάσσει:
Το λιοντάρι του Βολταίρου γίνεται τέρας που τρομοκρατεί το λαό της Περσίας και κείνος που θα το σκοτώσει θα κερδίσει και την αρχόντισσα Παλμύρα.
Καταφθάνουν τρεις βασιλιάδες: ο δειλός Αιγύπτιος Alderano, ο ευέξαπτος Σκύθης Oronte  και ο γενναίος ινδός Alcidoro, με τον οποίο η Παλμύρα συνδέεται με μυστικό έρωτα...
Ο ένας δειλός, ο άλλος ανόητος...Έτσι ο τολμηρός και ανδρείος αγαπημένος της είναι ο νικητής, που κερδίζει και το χέρι της.
Η μεγαλοπρεπής όπερα τελειώνει με τον εορτασμό των γάμων του ζευγαριού.

Σχέδιο του μεγαλοπρεπούς σκηνικού για την 1η πράξη της όπερας από τον Anton Radl

Ο Σαλιέρι πλάθει μια μεγαλειώδη όπερα που γνώρισε τεράστια και πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της εποχής, επιτυχία από την πρώτη παράσταση, καθώς μόνο στην αυστριακή πρωτεύουσα εκτελέστηκε 40 φορές!

Να θυμίσουμε πως ο Σαλιέρι βοήθησε σημαντικά στην ανάπτυξη του μελοδράματος του 18ου αιώνα και κυριάρχησε στην ιταλόγλωσση όπερα στην Αυστρία. Όμως έγραψε σε πολλές γλώσσες. Έτσι η "Παλμύρα" του  μεταφράστηκε και στα γερμανικά, με τους γερμανούς να την υποδέχονται επίσης θερμά.

Θα ακούσουμε την ουβερτούρα, όπου παρότι το εξωτικό, Ανατολής  χρώμα είναι μηδαμινό στην παρτιτούρα του Σαλιέρι, ο συνθέτης καταφέρνει να αποδώσει το παραμυθικό ύφος που θα ξετυλίξει η εξέλιξη του μελοδράματος.

Antonio Salieri: Ouverture, Palmira Regina di Persia

Η Τσετσίλια Μπάρτολι , που εκτός από σπουδαία λυρική μεσόφωνος είναι και εξαίρετη μελετητής έχει δηλώσει πως
"αποτελεί τεράστια εμπειρία να διεισδύσει κανείς στις όπερες του Σαλιέρι, κι ελπίζει να του αποδοθεί η θέση που του αξίζει".

Aπό το  "The Salieri Album", την ακούμε στην άρια της Παλμύρας: "Misera abbandonata".
Eνα λυρικό διαμαντάκι απόλυτης εκφραστικότητας.
Μια άρια "φαινομενικά" απλή μελωδικά, όμως  στην πραγματικότητα εξαιρετικά δεξιοτεχνική και δύσκολη.
Προηγείται  ρετσιτατίβο.

"Misera abbandonata", Cecilia Bartoli