Walt Whitman - "Φύλλα χλόης" στη "Θαλασσινή συμφωνία"

Για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του ΓΟΥΩΛΤ ΓΟΥΙΤΜΑΝ(31 Μαΐου 1819)

"Ούτε για μια στιγμή μονάχα, όμορφε γέρο Ουόλτ Ουίτμαν,

δεν έπαψα να βλέπω τη γενειάδα σου γεμάτη πεταλούδες,

ούτε τους βελουδένιους ώμους σου

τους ξεφτισμένους από τη σελήνη,

ούτε και τους μηρούς σου του παρθενικού Απόλλωνα,

ούτε και τη φωνή σου όπως μια κολόνα στάχτης

γέροντα όμορφε όπως η ομίχλη"

Αυτά αναφέρει ο Λόρκα στο ποίημά του: "Ωδή στον Γουόλτ Γουίτμαν", τον θεμελιωτή της αμερικανικής ποίησης, τον καλλιτέχνη που θέλησε να δώσει μέσα από το έργο του τη δική του εκδοχή για το αμερικανικό όνειρο.

Η ποίηση του Γουίτμαν εξυμνεί μοναδικά τη φύση και τον άνθρωπο, τον έρωτα και τη ζωή!
Το 1854 επεξεργάζεται την πρώτη του ποιητική συλλογή: "Φύλλα Χλόης", η οποία εκδίδεται την επόμενη χρονιά με προσωπικά του έξοδα. Στην αρχική έκδοση δεν υπήρχε το όνομα του ποιητή, παρά μόνο μια νύξη στο σώμα του κειμένου:
"Walt Whitman, ένας Αμερικανός, ένας από τους άξεστους, ένας κόσμος, ρέμπελος, σαρκικός, και αισθησιακός, όχι αισθηματίας, όχι στεκόμενος πάνω από τους άντρες ή τις γυναίκες ή χώρια από αυτούς, όχι περισσότερο μετριοπαθής απ' όσο αλαζόνας".

Τα "Φύλλα Xλόης" είναι συλλογή γεμάτη λυρισμό, ψυχολογικές προσεγγίσεις, φιλοσοφικές νύξεις, και μεταφυσικές εκλάμψεις.

Η ανάγνωση της συλλογής ενθουσίασε τον Ραλφ βον Ουίλιαμς κι έτσι αποφάσισε να χρησιμοποιήσει αποσπάσματά της στην "Θαλασσινή Συμφωνία" του, που συνέθεσε το διάστημα 1903 - 1909.

Η "Sea Symphony"  είναι το μεγαλύτερο σε έκταση έργο του συνθέτη  και  ακολουθεί μια αρκετά συνηθισμένη συμφωνική δομή:  γρήγορη εισαγωγή -  αργό δεύτερο μέρος- χαριτωμένο σκέρτσο και ρυθμικό φινάλε.

Τα τέσσερα μέρη: 
1. "Άσμα για όλες τις θάλασσες, κι όλα τα καράβια" για βαρύτονο, σοπράνο και χορωδία
2. "Μόνος τη νύχτα στην παραλία"  για βαρύτονο και χορωδία
3. "Τα κύματα"-Σκέρτσο (χορωδιακό)
4. "Οι εξερευνητές" για βαρύτονο, σοπράνο και χορωδία

Η συμφωνία ξεκινά με τα θριαμβευτικά χάλκινα να συμμετέχουν στη "Γιορτή της θάλασσας". Όργανα και φωνές ακολουθούν τη ρότα που διέγραψαν μουσική και ποίηση από κοινού, στο πνεύμα της εξερεύνησης και της ανακάλυψης, που όμως όσο ξετυλίγεται χάνεται σε οδούς μεταφυσικής, παραλληλίζοντας τη θάλασσα με το μέσο ενδοσκόπηση, για το "εντός" ταξίδι μας, το ταξίδι στην ψυχή...

Θα ακούσουμε το 1ο μέρος της Sea Symphony: "Άσμα για όλες τις θάλασσες, κι όλα τα καράβια" βασισμένο στο ομότιτλο ποίημα του Ουίτμαν:

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ:

"Θάναι τραχιά και σύντομα
τα σημερνά τα λόγια μου,
Για τα καράβια που αρμενίζουν
μέσ’ τις θάλασσες,
καθένα με την ίδια του σημαία,
και με το σήμα,
 Για τους αγνώστους ήρωες
πούναι μέσ΄ τα καράβια –
για τα κύματα που απλώνονται,
κι απλώνονται,
πιο πέρα κι απ΄ το μάτι,

Για τη νερόσκονη που σπάει
και τους αγέρηδες οπού
σφουράνε και φυσάν,
Και θέλω να υψωθεί μέσ΄ απ΄ τα λόγια μου,
κι ένα  τραγούδι για τους ναύτες
όλων των εθνών,
Απότομο ως το κύμα"

("Άσμα για όλες τις θάλασσες, κι όλα τα καράβια",
 από τα "Φύλλα χλόης", Ουώλτ Ουίτμαν)

"A Sea Symphony-Mov.I",  Ralph Vaughan William

Bernard Haitink / London Philharmonic Orchestra and Chorus

Θέλω να υμνήσω τους πρώτους

καπετάνιους, τους γέρους ή τους νέους,

και τους δεύτερους,

κι όλους  τους ατρόμητους τους ναύτες,

Τους λίγους κι εκλεχτούς,

 τους σιωπηλούς,

που η μοίρα δεν μπορεί

να τους ξαφνιάσει,

μήτε και να τους σκιάξει

ποτέ ο θάνατος.

Προσεχτικά από σένα,

μαζωμένοι, γέρικε ωκεανέ,

και διαλεγμένοι,

Από σένα, θάλασσα,

που διαλές και ξεδιαλές

τη ράτσα μέσ’ απ΄ τους καιρούς,

κι ενώνεις όλα τα έθνη.

Θρεμένοι από τα σένα,

γριά παραμάνα δύστροπη,

και που να σ΄ ενσαρκώνουν,

Ατίθασοι, άγριοι, σαν και σένα.

           

 Πάντα να βγαίνουν ήρωες

σε στεριά και θάλασσα,

μονάχοι, καν δυο – δυο, –

Πάντα η γενιά τους να βαστάει,

δίχως ποτέ της να σωθεί –

αν κι είναι σπάνιοι, μ΄ αρκετοί,

το σπέρμα να φυλάξουν.

Πηγές: artinews, politeianet, bibliotheque.gr, https://www.ideals.illinois.edu/handle/2142/45439

Στο σπίτι του Βιντσέντζο Μπελίνι, στην Κατάνια...

H πόρτα του δεν είναι σκαλιστή,εντυπωσιακή ή να παρουσιάζει τυχόν ιδιαιτερότητες. Oύτε και εξωτερικά ήταν εμφανής κάποια επιγραφή.
Βρισκόμουν στη μικρή Πλατεία του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης με το άγαλμα του Επισκόπου να δεσπόζει στο κέντρο της!

Η μέρα ήταν ηλιόλουστη κι οι τουρίστες είχαμε ξεχυθεί σαν τα σαλιγκάρια στην ιστορική περιοχή της Κατάνια με τα κλικ των φωτογραφικών μηχανών να ακολουθούν ταχύτατο τέμπο για ν'απαθανατίζουν τα χαμόγελα, τους αστείους μορφασμούς και πόζες, μα κυρίως τις λεπτομέρειες στις στέγες, τα ακροκέραμα και την τοιχοποιία των γύρω περίτεχνων κτισμάτων...
Η πόρτα ήταν μισάνοιχτη και χωρίς να είμαι σίγουρη πως βρισκόμουν στο σωστό μέρος δρασκέλισα το σκαλοπάτι.
Βρέθηκα σε μια εσωτερική αυλή, μάλλον παραμελημένη...Στους τοίχους τριγύρω μού έκαναν κακή εντύπωση δεκάδες καλώδια ατάκτως ερριμμένα  να χαλούν την καλαίσθητη εικόνα που οι παλιάς αρχιτεκτονικής, καμάρες του κλιμακοστασίου πάσχιζαν να αναδείξουν.

Αναζητούσα το Μουσείο Belliniano, το σπίτι που γεννήθηκε ο "Κύκνος της Κατάνια", όπως αποκαλούν οι ντόπιοι το συνθέτη τους, Βιντσέντζο Μπελίνι....

Δεν άκουγα τίποτε, ούτε και κανένας από τους πολλούς τουρίστες της πλατείας έκανε κατά δω...Μάλλον -σκέφτηκα- λάθεψα στο μέρος και γύρισα πλάτη για να φύγω, όταν με την άκρη του ματιού μου είδα μια μικρή μαρμάρινη πλάκα...

"...questa casa oye nacque Vincenzo Bellini-σε αυτό το σπίτι γεννήθηκε ο Β.Μπελίνι"

Μ'έπιασε γλυκιά ταραχή...Έσπρωξα το σιδερένιο πορτόνι...Ανέβηκα τα λίγα σκαλοπάτια... Άγγιξα το πόμολο της εσωτερικής πόρτας...Ένας ευγενής κύριος με καλωσόρισε:
-Buongiorno signora!
Τον καλημέρισα και γω. Έβγαλα βιαστικά το πορτοφόλι από το σακίδιο να πληρώσω  το εισιτήριο κι έσπευσα να δω από κοντά την μπρούντζινη προτομή του Μπελίνι, που κοσμεί το χωλ του σπιτιού.

Ω, Θεέ μου! Είμαι εδώ!
Eδώ που είδε το φως του γήινου κόσμου ο μπελ-καντίστας, αγαπημένος μου μουσουργός!!
Ήθελα να φωνάξω, αλλά συγκρατήθηκα.
Από τον ενθουσιασμό μου έφυγα από την είσοδο χωρίς να πάρω τα ρέστα κι ο ευγενής κυριούλης έτρεξε πίσω μου να μού τα δώσει, μαζί με τα ακουστικά της ξενάγησης.
Οι παλμοί της καρδιάς μου είχαν επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα...

Έσπρωξα την πόρτα και μπήκα...
Στον τοίχο διάφορες φωτογραφίες από διασημότητες που δεν χρειαζόταν να μου συστηθούν καν...
Τρεις μεγάλες σάλες και δύο μικρότερα δωμάτια, οργανώνουν το Σπίτι-Μουσείο, γεμάτο οικογενειακά έπιπλα κι αντικείμενα του συνθέτη, πίνακες ζωγραφικής, βιβλία, αφίσες, τα πτυχία και τα βραβεία του, μουσικά όργανα και προγράμματα από πρεμιέρες....

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συλλογή των χειρογράφων του, σκηνογραφικές μακέτες από όπερές του, πορτραίτα και προτομές του, χειρόγραφες επιστολές του.
Αντικείμενα όπως, ρολόγια, μαχαιροπίρουνα, μελανοδοχεία, μαντήλια, καρφίτσες του συνθέτη, αλλά και της φίλης του Μαρίας Μαλιμπράν.
Ερωτική επιστολογραφία από και προς την ερωμένη του, Giuditta Turina.
Επίσης γράμματα από την διάσημη πριμαντόνα, Τζουντίτα Πάστα, πρωταγωνίστρια σε πολλές Μπελινικές όπερες, καθώς  παρτιτούρες και εξώφυλλα πρώτων εκδόσεων των μεγάλων μελοδραμάτων του...Νόρμα, Πουριτανοί, Υπνοβάτις, Ζαΐρα, Πειρατές....

Το οικογενειακό σπινέτο, ιδιοκτησία του παππού του Μπελίνι, το όργανο που μικρό παιδάκι πρωτοέπαιξε ο ταλαντούχος μουσικός, είναι από τα  σπουδαιότερα εκθέματα του μουσείου.
Σε αυτό, το 1832 ο συνθέτης ερμήνευσε για συγγενείς και φίλους την πιανιστική εκδοχή της "Νόρμα" του...
Όμως, το πιο συγκινητικό είναι η νεκρική μάσκα του στην είσοδο του χώρου έξω από το μικρό δωμάτιο που γεννήθηκε, όπως και το χρυσοκέντητο σάβανο με το όνομά του, που συνόδεψε το λείψανό του όταν μεταφέρθηκε στη γενέτειρά του από το Παρίσι, που άφησε την τελευταία πνοή του, μόλις 34 χρονών....

Στο διπλανό κτίριο στεγάζεται το Museo Emilio Greco με έργα του Κατανιέζου επίσης, γλύπτη και χαράκτη, δυο αίθουσες του οποίου φιλοξενούν και τα πληκτροφόρα μουσικά όργανα του Μπελίνι, που θα σάς παρουσιάσω τις επόμενες μέρες...

Οδεύοντας προς την Πηγή της Αρέθουσας, μετά μουσικής...(Tαξιδιωτικό άλμπουμ)

Το παρελθόν της, λαμπρό...Τα κτίσματά της, περίτεχνα...Ιστορία και μύθοι ενισχύουνν μέχρι σήμερα τη γοητεία αυτής της πόλης!

Μόλις περάσεις τη γέφυρα, που συνδέει τη Συρακούσα με το νησάκι της Ορτυγίας κι αφήσεις αριστερά τα ερείπια του Ναού του Απόλλωνα, χάνεσαι στα στενοσόκακα με τα γραφικά καφέ, τις gelaterίες...

Οι τουρίστες χαζεύουν δεξιά-αριστερά, αλλά και προς τα πάνω τις απλωμένες στα μικρά μπαλκονάκια με τα περίτεχνα σιδερένια κιγκλιδώματα, μπουγάδες.
Πινελιές από πολύχρωμα γεράνια συμπληρώνουν το παραμυθένιο σκηνικό!

Οι τουρίστες χαζεύουν δεξιά-αριστερά, αλλά και προς τα πάνω τις απλωμένες στα μικρά μπαλκονάκια με τα περίτεχνα σιδερένια κιγκλιδώματα, μπουγάδες.



Πινελιές από πολύχρωμα γεράνια συμπληρώνουν το παραμυθένιο σκηνικό!

Στο ξέφωτο δεξιά απλώνεται η πιάτσα του Καθεδρικού, όμως η μυθολόγα φύση μου με έλκει προς τη θάλασσα...


Βγαίνω κι αγναντεύω μέσα σε λίγα λεπτά την ήρεμη απεραντοσύνη της.
Η Αδριατική αγκαλιάζει το νησί του μύθου και της ιστορίας...

Εδώ, και η "Πηγή της Αρέθουσας".

Σύμφωνα με μια εκδοχή τη Μυθολογίας, μιας νύμφης, κόρης του Νηρέα, που την ερωτεύτηκε ο ποτάμιος θεός Αλφειός.
Όμως, εκείνη, μη ανταποκρινόμενη στον έρωτά του και προσπαθώντας να ξεφύγει από το κυνήγι του, πέρασε απέναντι στην Ορτυγία.

Εδώ, η θεά Άρτεμις την μεταμόρφωσε σε γάργαρη πηγή.



Η αγάπη του Αλφειού, δυνατή και άσβεστη όπως ήταν, βρήκε τρόπο να τη φτάσει.
Με την ορμητικότητά του κυριάρχησε στα θαλάσσια ρεύματα της Αδριατικής, καταφέρνοντας να ενώσει τα νερά του για πάντα με κείνα της καλλίροης πηγής της Αρέθουσας.
Μιας πηγής, που περιβάλλεται σήμερα από φοίνικες και παπύρους. Ένα από τα ελάχιστα μέρη της Ευρώπης που φύεται πάπυρος...

Ενας υπέροχος μύθος που είχαν επινοήσει οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, προκειμένου να ερμηνεύσουν την ένωση των γλυκών νερών των ποταμών με τη θάλασσα...

Η μάγισσα Μουσική μας, εδώ παρούσα φυσικά, αφού από το μύθο εμπνεύστηκε το 1915 το πρώτο μέρος του έργου "Mythes, Op.30-Μύθοι-Τρία ποιήματα για βιολί και πιάνο", ο Karol Szymanowski.

Το έργο είναι τριμερές με τους μύθους του "Νάρκισσου" και του "Πάνα με τις Δρυάδες", να το ολοκληρώνουν.

Σύνθεση ιμπρεσσιονιστικού ύφους, πλούσια ηχοχρωματική παλέτα, ιδιαίτερα εκλεπτυσμένη αρμονία και το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ πιάνου και βιολιού αποκαλύπτεται μαγικό!

Η μυθολογία δίνει το ερέθισμα για μουσικό προγραμματισμό! Mαγευτική η εκφραστική φύση του μύθου από τον Σιμανόφσκι, που αριστοτεχνικά τον περιγράφει με λεπτότατες αποχρώσεις και τεράστιο φάσμα λυρισμού, που πολλοί χαρακτήρισαν ως "έκσταση".
Από τα πρώτα κιόλας μέτρα το πιάνο μιμείται τη γάργαρη ροή του νερού, δημιουργώντας το μουσικό υπόβαθρο για μια από τις ωραιότερες μελωδίες του Σιμανόφσκι.

Κ. Szymanowski : "Mythes", Op.30 No.1:

La Fontaine d'Arethuse" / Julian Sitkovetsky

Σκέφτομαι πως κάποια ταξίδια σε ορισμένους προορισμούς θα πρέπει να τα κάνεις και δεύτερη ίσως και τρίτη φορά. Μία, δεν αρκεί να εστιάσεις στα  σπουδαία και τα σημαντικά, που στην πορεία της ζωής έχεις ανακαλύψει μεσα από την Ιστορία, τη Μυθολογια, αλλά και -γιατί όχι- κι από τη Μουσική. 

Σ'αυτο το ταξίδι, μού δοθηκε η ευκαιρία να τα αναζητήσω και μελετήσω-φωτογραφήσω ενδελεχώς.

Και τώρα, μετά την επιστροφή, μπροστά σ'ένα φωτογραφικό άλμπουμ αναπολώ, αφουγκράζομαι, ασμίζομαι...

Μήπως αυτή είναι μια στιγμή ευτυχίας; η ζωή σαν περιπλάνηση που τη "στιγμή" της ζεις και ξαναζείς κοιτώντας τις φωτογραφίες;

Μπαλζάκ: η αγάπη για τον Ροσίνι...

Ο κορυφαίος Γάλλος λογοτέχνης, Ονορέ ντε Μπαλζάκ, είναι ένας από τους θεμελιωτές του ρεαλισμού, ένας από τους σπουδαιότερους της  ευρωπαϊκής λογοτεχνίας κι έμεινε στην ιστορία για τις περίτεχνες περιγραφές του της γαλλικής κοινωνίας της εποχής του.

Γεννήθηκε σαν σήμερα 20 Μαΐου του 1799 στην Τουρ, και αγαπούσε πολύ το μελόδραμα, ιδιαίτερα το ιταλικό.

Αγαπημένος του συνθέτης ο Τζοακίνο Ροσίνι και κυρίως η όπερα του "Μωυσής στην Αίγυπτο".

Τόση ήταν η αγάπη του γι αυτή την όπερα που στην αριστουργηματική του νουβέλα "Μασιμίλα Ντόνι" δεν διστάζει να αφιερώσει περισσότερο από το ένα τέταρτο της έκτασής της στην ανάλυση του μελοδράματος!

Από τα θέματα που απασχολούν ιδιαίτερα τον Μπαλζάκ είναι ο σαρκικός και ο εξιδανικευμένος έρωτας, θέμα που πραγματεύεται σε αυτή τη νουβέλα. Τον απασχολεί ο οδυνηρός διχασμός ανάμεσά τους, θέμα που έκανε τον Μπαλζάκ να στοχαστεί περισσότερο, μετά το ταξίδι στην Ιταλία και το επίμονο φλερτ με την ιταλίδα Κλάρα Μαφέι.
Ετσι, πλάθει την ηρωίδα του Μασιμίλα Ντόνι, παντρεμένη δούκισσα που ανταποκρίνεται στον πρίγκιπα Εμίλιο, που είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της. Ο έρωτας τους παραμένει πλατωνικός, καθώς μια παρεξήγηση ρίχνει στην αγκαλιά του Εμίλιο την τραγουδίστρια της όπερας και ερωμένης του δούκα, που βρίσκεται στη Βενετία για να πρωταγωνιστήσει στην όπερα του Ροσίνι: "Ο Μωυσής στην Αίγυπτο"...
Ο ρόλος της μουσικής είναι καθοριστικός, συμφιλιώνει το σαρκικό με τον πνευματικό έρωτα.

Η "Μασιμίλα Ντόνι" του Μπαλζάκ αποτελεί ύμνο στην ατμόσφαιρα της ιταλικής ζωής, που όπως είπαμε παραπάνω ο συγγραφέας γνώρισε στη διάρκεια ταξιδιών του. Ύμνο στον έρωτα, στον αυθορμητισμό των κατοίκων, την αγάπη για το θέαμα και κυρίως το πάθος των Ιταλών για την όπερα!

Τιμητικά για τον Ονορέ ντε Μπαλζάκ κι από το συγκεκριμένο βιβλίο του, επιλέγω να μοιραστούμε κάποια  αποσπάσματα που αναφέρονται στην υπέροχη Εισαγωγή του "Μωυσή στην Αίγυπτο" και την "Προσευχή των Εβραίων":

Μασιμίλα και Εμίλιο (από εικονογράφηση της πρώτης έκδοσης) 

"Αύριο παίζουν τον "Μωυσή"!Την πιο σπουδαία όπερα που γέννησε η πιο όμορφη μεγαλοφυία της Ιταλίας"...[...]
Δεν είναι όπερα κύριε, αλλά ορατόριο.[...]Δεν θα ήταν υπερβολή αν αποδίδαμε στο μεγάλο Ροσίνι όλη την ευφυία, καθώς πρέπει να είναι κανείς συνάμα ποιητής και μουσικός για να συλλάβει την εμβέλεια μιας τέτοιας μουσικής[...]
Ο "Μωυσής" είναι ο ελευθερωτής ενός σκλαβωμένου λαού, του είπε.Μην το ξεχάσετε αυτό, και θα δείτε με τι θύελλα χειροκροτημάτων θα ανταποκριθεί όλο το Φενίτσε όταν θα ακούσει την "Προσευχή των απελευθερωμένων Εβραίων"
[...]
Όταν στην ορχήστρα ακούστηκαν οι τρεις συγχορδίες σε Ντο μείζονα, που ο συνθέτης τοποθέτησε στην αρχή για να  αφήσει να εννοηθεί πως η εισαγωγή του θα τραγουδηθεί, η δούκισσα δεν μπόρεσε να κρύψει πόσο η μουσική ταίριαζε στην κρυμμένη οδύνη της.
"Πόσο αυτές οι συγχορδίες σε παγώνουν!, είπε. Η οδύνη αναγγέλλεται. Ακούστε προσεκτικά.Το μελωδικό θέμα έχει την τρομερή ελεγεία  ενός λαού χτυπημένου από το χέρι του Θεού[...]
Αγαπητέ Ροσίνι, μόνο ένας Ιταλός μπορούσε να γράψει αυτό το Δαντικό θέμα![...]
Παλιοί Γερμανοί δάσκαλοι, Χαίντελ, Σεμπάστιαν Μπαχ,  και συ ακόμα Μπετόβεν, υποκλιθείτε!
Ιδού η βασίλισσα της Τέχνης, ιδού η Ιταλία θριαμβεύουσα!..."

("Μασιμίλα Ντόνι", Ο. ντε Μπαλζάκ, μτφ. Β.Παπαντωνίου-Β.Βασιλικός, εκδ. Gutenberg-σελ.9, 78, 101, 108, 109, 110)

1. Rossini - Prayer,  "Moses in Egypt":

2.Rossini - Overture-Prelude, "Moses in Egypt"

Να συμπληρώσουμε πως τον Μπαλζάκ προέτρεψε να γράψει τη νουβέλα η Γεωργία Σάνδη, λάτρης και κείνη της όπερας: "Μωυσής" του Ροσίνι.

Από τη νουβέλα έχει επίσης εμπνευστεί την ομώνυμη τετράπρακτη όπερα του ο  Othmar Schoeck.

Πυρρίχιος, ο χορός των Ποντίων...

Βάλιας Σεμερτζίδης: "Πυρρίχιος"

[Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Γενοκτονία των Ποντίων]

Σπουδαιότερος από τους χορούς του Πόντου είναι ο "Πυρρίχιος ή χορός της φωτιάς".
Οι ρίζες του βρίσκονται στην αρχαιότητα, καθώς τον χόρεψαν οι Κουρήτες, οι Αθηναίοι στα Παναθήναια και οι Λάκωνες στα Διοσκούρεια.
Ο Πυρρίχιος είναι πολεμικός χορός και χορεύεται με όπλα.
Ο Αριστοφάνης αναφέρει πως ήταν στρατιωτικός και ένοπλος χορός, ο δε Πλάτων περιγράφει τον Πυρρίχιο ως πολεμικό χορό με φάσεις άμυνας και επίθεσης και με τους χορευτές παρατεταγμένους με τα όπλα τους σε στρατιωτική διάταξη.

Ο Πυρρίχιος χορός λέγεται και Σέρα, επειδή χορευόταν κυρίως κοντά στον ποταμό Σέρα της Τραπεζούντας.

Οι γρήγορες κινήσεις του σώματος, η σύσφιξη των χορευτών μεταξύ τους, η βίαια στροφή των ποδιών στο δάπεδο, οι συσπάσεις των μυών του σώματος, ο ενθουσιασμός που καταλαμβάνει τους θεατές όταν βλέπουν τους χορευτές, όλα αυτά προσδίδουν αίγλη και πρωτοτυπία στο χορευτικό αυτό σύμπλεγμα.



Από τον Ποντιακό χορό έχει εμπνευστεί το ομώνυμο έργο του για μεγάλη συμφωνική ορχήστρα ο Χρίστος Παπαγεωργίου .
Εύκολα διακρίνονται στοιχεία του Πόντου, όπως η χρήση ποντιακής λύρας και ρυθμικών ιδιοφώνων, αλλά και λαϊκών μουσικών μοτίβων.…Xειμαρρώδης , απρόβλεπτος, ο ταλαντούχος καλλιτέχνης, με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο, παρουσιάζει παραλλαγές που ακροβατούν ανάμεσα στην παραδοσιακή μουσική και τα δυτικά πρότυπα της συμφωνικής μουσικής.
Ο Παπαγεωργίου χρωματίζει ποντιακές μελωδικές αναφορές πάνω στον καμβά μίας πολύχρωμης ενορχήστρωσης με την επιθετικότητα ενός πολεμικού χορού, που εκφράζεται με τη χρήση χάλκινων πνευστών και ιδιοφώνων κρουστών στις απότομες καταλήξεις.

Ο "Πυρρίχιος είναι ένας απόλυτος νικητής", ήταν ο χαρακτηρισμός για το έργο, μετά την πρώτη του εκτέλεση...
Αξίζει να αναφερθεί πως η Φιλαρμονική του Buffalo NY για την αμερικανική πρεμιέρα του έργου, "Πυρρίχιος" του Παπαγεωργίου, απέσπασε τιμητικό βραβείο.

"ΠΥΡΡΙΧΙΟΣ": Christos Papageorgiou:

Δυο ντίβες για τα γενέθλια του Προέδρου...

Είχε οργανωθεί ένα φιλανθρωπικό γκαλά με αφορμή τα επικείμενα γενέθλια του προέδρου Τζων Κένεντυ στις 29 Μαΐου.
Ο κόσμος πολύς κι αναμέσά τους πλήθος προσωπικοτήτων της πολιτικής, των γραμμάτων, της τέχνης...

Η βραδιά της 19ης Μαΐου του 1962 είχε όλα τα φώτα στραμμένα πάνω της.
Η ξανθιά αστέρας Μέρυλιν έφτασε καθυστερημένη...
Ο παρουσιαστής της βραδιάς ανήγγειλε την άφιξή της.
Η κομψή γυναίκα τον αφήνει να τής βγάλει τη λευκή της γούνα κι αποκαλύπτεται το εξώπλατο, κολλητό στο προκλητικό κορμί της, φουστάνι, κεντημένο με χιλιάδες μικρά, πολύτιμα πετραδάκια, που φεγγοβολούσαν στην ημισκότεινη αίθουσα...

Δοκιμάζει με ένα στιγμιαίο χτύπημα το μικρόφωνο..., με τα χέρια της δημιουργεί αυτοσχέδιο σκέπαστρο στα μάτια της, που τυφλωμένα από τους προβολείς την εμποδίζουν να δει προς το κοινό και...
το αιώνιο σύμβολο του σεξ με αυτοπεποίθηση και άκρατο ερωτισμό αρχίζει να τραγουδά...

"Happy Birthday to you, happy birthday Mr President" για τα 45α γενέθλια του αμερικανού προέδρου, περνώντας στην Iστορία για την αισθαντική ερμηνεία της, διδάσκοντας "πώς να κλέβεις την παράσταση από έναν πλανητάρχη..."

Λένε, πως η εμφάνιση της Μέρυλιν επισκίασε μέχρι και την ερμηνεία της Μαρίας Κάλλας, που εκείνο το βράδυ παρευρίσκετο στο πάρτυ γενεθλίων του Κένεντυ.

Ερμήνευσε δυο άριες από την Κάρμεν του Μπιζέ...

H Divina εμφανίστηκε μετά το κόψιμο της τεράστιας τούρτας!

Φυσικά εμείς δεν επικεντρωνόμαστε στην επίσημη τουαλέτα της με το φουρό να δίνει όγκο και να τονίζει τη μέση της, όσο στην απαράμιλλη τεχνική της (για όσους αγαπάμε αυτό το είδος μουσικής), ένα αηδόνι της ανθρώπινης φωνής, με μελωδική ευκινησία που µεταπηδά από νότα σε νότα σαν δεινός ακροβάτης!

Λαμπερή βραδιά με θρυλικές παρουσίες της τέχνης. Ειδικά η Μονρόε έκανε τον Κέννεντυ να χάσει τα λόγια του και μέσα στην αμηχανία του να δηλώσει αστειευόμενος πως μετά από αυτό ήταν έτοιμος να αποχωριστεί την πολιτική...

Εκείνο το βράδυ γενεθλίων ήταν πολλοί σπουδαίοι καλεσμένοι από διαφόρους μουσικούς χώρους...Ελλα Φιτζέραλντ, Πέγκυ Λη, Χάρυ Μπελαφόντε...

Όμως προτίμησα να "αντιπαραβάλλω" τις δυο "ντίβες". Η φωτογραφία τους είναι μια λήψη δυνατών "αντιθέσεων" και εντυπωσιακότατα περίεργης συνύπαρξης, καλλιτεχνικά!

Το κείμενο έχει δημοσιευτεί παλιότερα και εδώ.

"Πουλτσινέλα: παλαιό ύφος στις παρτιτούρες του Στραβίνσκυ"

Πατρίδα του η Νάπολη. Έχει ένρινη, τσιριχτή φωνή. Έχει και μεγάλη, χαρακτηριστική μύτη...
Είναι αρραβωνιασμένος με την Πιμπινέλα, όμως φλερτάρει και με άλλες γυναίκες, καθώς αρέσκεται στον ποδόγυρο...Με τις γαλιφιές και τις αβρότητές του κλέβει κάθε γυναικεία καρδιά...
Πάντα ντυμένος στα λευκά, με μια μαύρη μάσκα.
Είναι ο γελωτοποιός Πουλτσινέλα, ήρωας της ιταλικής Κομμέντια ντελ άρτε, το όνομά του το πήρε από το πούλτσινο=πουλάκι και από αυτό "κληρονόμησε" και το  ράμφος.
Το "ασπρόμαυρο" της ενδυμασίας του παραπέμπει στην αντίθεση ζωής και θανάτου.

Την ιδιότυπη φωνή του στις θεατρικές παραστάσεις μιμείται το swazzle(παλλόμενη χορδή) και παραδοσιακά είναι ο  ερωτύλος, ο φαύλος, ο φλύαρος, ο πονηρός, αυτός που πολλές φορές προσποιείται τον ηλίθιο ώστε να γνωρίζει τι συμβαίνει.



Και θα μου πείτε, τί μου'ρθε και αναφέρομαι σε μια καρναβαλική φιγούρα εν μέσω άνοιξης;

Λοιπόν, αυτός ο ήρωας, ο "Πουλτσινέλα", έγινε πρωταγωνιστής ενός μπαλέτου, τη μουσική του οποίου συνέθεσε ο Ιγκόρ Στραβίνσκυ κι έκανε πρεμιέρα σαν σήμερα, 15 Μαΐου 1920.

Η πλοκή της ιστορίας, που βασίζεται σε αυτοσχέδιο θεατρικό κείμενο του 1700, περιλαμβάνει τρία ζευγάρια ερωτευμένων, ένα απ' αυτά είναι ο Πουλτσινέλα και η Πιμπινέλα.

Οι δυο άνδρες-φίλοι του Πουλτσινέλα κάνουν βραδυνή καντάδα στα κορίτσια που αγαπούν. Εκείνες κάνοντάς τους νάζια, πετούν απ'το μπαλκόνι τους νερά και τους καταβρέχουν...
Την επόμενη μέρα στο χορό, ο Πουλτσινέλα φλερτάροντας, χορεύει με τη μια από τις κοπέλες, η οποία του δίνει ένα φευγαλέο φιλί. Η κίνηση αυτή προκαλεί την ζήλεια του φίλου του, που ξυλοφορτώνει τον Πουλτσινέλα.
Όταν η Πιμπινέλα μαθαίνει τα ερωτικά κατορθώματα του αγαπημένου της, θυμώνει και λέει στον Πουλτσινέλα πως χωρίζουν. Εκείνος μετανοημένος για την πράξη του προσπαθεί να την πείσει να τον συγχωρέσει. Η κοπέλα είναι ανένδοτη. Ετσι εκείνος προσποιείται πως μαχαιρώνεται και πεθαίνει.
Η Πιμπινέλα είναι απαρηγόρητη, όμως ο πονηρός Πουλτσινέλα είχε συννενοηθεί με έναν υποτιθέμενο μάγο που τον επαναφέρει στη ζωή.
Η Πιμπινέλα πέφτει στην αγκαλιά του αγαπημένου της. Το μπαλέτο τελειώνει με τους γάμους των τριών ζευγαριών.

Μπαλέτο ανάλαφρο, εύθυμο, σκερτσόζικο και δροσερό.

Σχέδια κοστουμιών από τον Πικάσο

O Λεονίντ Μασίν εκτός από τη χορογραφία έγραψε και το λιμπρέτο, ενώ την ευθύνη για τα σκηνικά και τα κοστούμια είχε ο Πάμπλο Πικάσο.

Η αρχική σκέψη ήταν το μπαλέτο να στηριχτεί σε παλιές άριες του Περγκολέζι.
Όταν ο Στραβίνσκι μελέτησε τις μουσικές συνθέσεις, ενθουσιάστηκε με την "παλαιά" μουσική, την οποία μετέγραψε  με έναν πιο σύγχρονο τρόπο δανειζόμενος μοτίβα, στυλ, μεταμορφωμένα από νέους, μοντέρνους ρυθμούς, και αρμονίες.
Τα θέματα του Περγκολέζι είναι από τη σειρά "Τρίο σονάτες", τα χειρόγραφα των οποίων βρέθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο. Αυτή η μουσική σύνθεση αποδεικνύει πως ο Στραβίνσκι κατέχει σε βάθος την "παλαιά τεχνική" , αλλά συγχρόνως και την αξιοθαύμαστη ικανότητά του  αναπροσαρμογής.

Το μπαλέτο "Πουλτσινέλα"  αποτελεί σημείο αναφοράς στην καριέρα του Στραβίνσκυ γιατί με αυτό εισέρχεται στην περίοδο νεοκλασικού ύφους, με το οποίο ο συνθέτης θα κυριαρχήσει τα επόμενα χρόνια.

Ιgor Stravinsky: "Pulcinella - Ballet ":

Δυο χρόνια μετά την παρουσίαση του μπαλέτου ο Στραβίνσκι έγραψε δύο σουïτες, μία για βιολί και πιάνο κι  άλλη μια για τσέλο και πιάνο.

Η τελευταία δημόσια εμφάνιση του Στραβίνσκυ στο πόντιουμ έγινε με τον "Πουλτσινέλα" απ'όπου θα απολαύσουμε ένα ιστορικό βίντεο με τον συνθέτη να διευθύνει το Μινουέτο και το τελικό Allegro assai:

Κόπλαντ: Φανφάρα για τον κοινό άνθρωπο

Ήταν 8 Μαΐου 1942, όταν ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ,  Henry Wallace αναφώνησε τον πιο διάσημο λόγο του, γνωστό για τη φράση "ο αιώνας του κοινού ανθρώπου", απόσπασμα του οποίου διαβάζουμε παρακάτω:

"Century of the Common Man", Χούγκο Γκέλερτ(ΜΟΜΑ)

"Κάποιοι έχουν μιλήσει για τον "αμερικανικό αιώνα". 

Λέω ότι ο αιώνας στον οποίο εισερχόμαστε - ο αιώνας που θα προκύψει μετά τον πόλεμο αυτό -μπορεί και πρέπει να είναι ο αιώνας του κοινού ανθρώπου. Nα είναι η ευκαιρία της Αμερικής να υποστηρίξει την ελευθερία και τις υποχρεώσεις με τις οποίες πρέπει να ζει ο κοινός άνθρωπος. 

Οπουδήποτε, ο κοινός άνθρωπος πρέπει να μάθει να κατασκευάζει τις δικές του βιομηχανίες με τα χέρια του με πρακτικό τρόπο. Nα αυξήσει την παραγωγικότητά του έτσι ώστε αυτός και τα παιδιά του να μπορέσουν τελικά να πληρώσουν στην παγκόσμια κοινότητα όλα αυτά που έχουν λάβει.

Κανένα έθνος δεν θα έχει το δοθέν από το Θεό δικαίωμα να εκμεταλλευτεί άλλα έθνη.

Τα παλαιότερα έθνη θα έχουν το προνόμιο να βοηθήσουν τα νεότερα έθνη να ξεκινήσουν την πορεία προς την εκβιομηχάνιση, αλλά δεν πρέπει να υπάρχει ούτε στρατιωτικός ούτε οικονομικός ιμπεριαλισμός".

Ορμώμενος από το λόγο αυτόν, το 1942 ο Άαρον Κόπλαντ  εμπνεύστηκε το ομώνυμο έργο του:

"Fanfare for the Common Man"

Αποτελεί πρόταση του αμερικανού συνθέτη κατόπιν αιτήματος του δ/ντή της Cincinnati Symphony Orchestra, Eugene Goossens, να γραφούν έργα προς τιμήν  των αμερικανών στρατιωτών κατά το Β΄Παγκόσμιο πόλεμο για να εκτελεστούν από την ιστορική ορχήστρα, όπως με μεγάλη επιτυχία είχε γίνει και στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο.

Η φράση "μετά τον πόλεμο θα ανατείλει ο αιώνας του κοινού ανθρώπου" εντυπωσίασε τον Κόπλαντ, που έδωσε μια πανηγυρικού ύφους σύνθεση, όπου κυριαρχούν τα χάλκινα πνευστά και κρουστά.
Πρόκειται για μια δημοφιλέστατη φανφάρα, που παρουσιάστηκε από τη Συμφωνική της πόλης την επόμενη χρονιά, ενώ  αργότερα το θέμα της χρησιμοποιήθηκε ως βάση του 4ου μέρους της "Τρίτης Συμφωνίας" του Κόπλαντ.

Η σύνθεση αγαπήθηκε πολύ, γι'αυτό και διασκευάστηκε από αρκετούς καλλιτέχνες από διάφορους χώρους, με δημοφιλέστερη την τζαζ εκδοχή της του Γούντι Χέρμαν και κυρίως την progressive rock  των Emerson Lake and Palmer.

Tύμπανα, γκρανκάσες και κύμβαλα δημιουργούν την υποβλητική ατμόσφαιρα της αργής εισαγωγής και προετοιμάζουν την είσοδο των σαλπίγγων, που το ηχόχρωμά τους  είναι το πλέον κατάλληλο για τον απαιτούμενο ηρωικό, πομπώδη και ενθουσιαστικό τόνο. Κόρνα, τρομπόνια, τούμπες  και ένα επιβλητικό γκονγκ πλαισιώνουν μοναδικά, ενισχύοντας την δύναμη και τον όγκο της ορχήστρας.
Ο Κόπλαντ αλλάζει συνεχώς ρυθμούς και αρμονίες, χωρίς άλλα διακοσμητικά ή μελίσματα.
Ετσι, η μουσική ισχύς του οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην  απλότητα του, χωρίς όμως να το καθιστά μονότονο και βαρετό. 
Μια σύνθεση απλή  και μεγαλοπρεπής ταυτόχρονα, υποδεικνύοντας ότι και ο "απλός" άνθρωπος μπορεί να γίνει ήρωας και σπουδαίος.

Ο Goossens πρότεινε για τη σύνθεση τον τίτλο: "Φανφάρα για τους στρατιώτες" , όμως επικράτησε ο περισσότερο πρωτότυπος του Κόπλαντ.

"Fanfare for the Common Man"

Τη Φιλαρμονική της Ν.Υόρκης διευθύνει ο James Levine:

H 3η Συμφωνία του Κόπλαντ.
Στο 30:35 εμφανίζεται το θέμα της φανφάρας:

Η τζαζ εκδοχή του Γούντι Χέρμαν:

Η ροκ εκδοχή των Emerson Lake and Palmer: