Σήμερα η καλημέρα έρχεται δια στόματος, Γκόραν Μπρέγκοβιτς!
Ο αγαπημένος συνθέτης γείτονας Σέρβος γεννήθηκε σαν σήμερα 22 Μαρτίου 1950.
"...Η μουσική εμφανίστηκε στον πλανήτη πριν διαμορφωθούν οι γλώσσες και αυτό σημαίνει ότι μπορεί να γίνει κατανοητή εξίσου άνετα από έναν Θιβετιανό,ένα Σέρβο ή από έναν Έλληνα... Την καλή μουσική την καταλαβαίνουν όλοι. Δεν ακούμε μουσική με γνώμονα την εθνικότητά μας. Αν είσαι καλός, τα σύνορα ποτέ δεν θα αποτελέσουν εμπόδιο. Οι νότες έχουν τη δύναμη να προσπερνούν τα σύνορα"
(ΓΚ.ΜΠΡΕΓΚΟΒΙΤΣ)
Κι αφού χτες, 21 Μάρτη, έγινε και επίσημα η είσοδος στην Άνοιξη με την εαρινή ισημερία, η συνάντησή μας με τον αγαπημένο βαλκάνιο μουσικό γίνεται με το "ΕΝDERLEZI".
«Enderlezi», είναι μια γιορτή της άνοιξης, ξεχωριστής σημασίας για τους τσιγγάνους Ρομά στα Βαλκάνια.
Πήρε το όνομά της από μια τσιγγάνικη φυλή,που συνήθιζε να κάνει τελετές για τον ερχομό της εποχής των λουλουδιών και της αναγέννησης…Σήμερα, αυτή η γιορτή γίνεται του Αγίου Γεωργίου που γιορτάζεται στις 6 Μαΐου (αφού στις περισσότερες σλαβικές χώρες εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το παλαιό ημερολόγιο) .
Κάποια παραδοσιακά έθιμα είναι ο στολισμός του σπιτιού με λουλούδια για τον ερχομό της άνοιξης και το πλύσιμο των χεριών με νερό από τα πηγάδια των εκκλησιών.
Ανήμερα της γιορτής, συνηθίζεται στο γεύμα, το ψήσιμο ενός αρνιού, ενώ απαραίτητη θεωρείται η συνοδεία μουσικής.
Η παράδοση θέλει οι κάτοικοι να ανάβουν μεγάλες φωτιές σε κεντρικές πλατείες και να ξεπλένουν τις αμαρτίες σε λίμνες και ποτάμια,ενώ καίνε ένα αχυρένιο ομοίωμα του χειμωνιάτικου μαρασμού!
Η παραδοσιακή τσιγγάνικη μελωδία Enderlezi ενορχηστρώθηκε από το Σέρβο συνθέτη στο έργο του "Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ", που ντύνει μουσικά την ομώνυμη ταινία του Κουστουρίτσα.
"Le vierge, le vivace et le bel aujoud'hui" Παρθένα , όλη ζωή η σημερινή Με χτύπημα φτερού θα μας ραγίσει Την ξεχασμένη λίμνη αυτή που ξωτικό έχει κλείσει Στην πάχνη ο πάγος διάφανος πτήσης χωρίς φυγή! Κύκνος καιρών αλλοτινών κοιτά να θυμηθεί Πως είν' αυτός η εξαίσια μα δίχως ελπίδα λύση Γιατί δεν έψαλε τον χώρο πούχε για να ζήσει Σαν ήλθε του άγονου χειμώνα η πλήξη η αστραφτερή. Θα ξετινάξει ο λαιμός του αυτή τη λευκή αγωνία Ποινή απ' το διάστημα σε άρνηση του πτηνού δεσμία Μα όχι της γης το τάραγμα που τα φτερά κρατεί. Φάντασμα ενώ τη λάμψη του σ' αυτόν τον τόπο δίνει, Στο κρύο τ' όνειρο αψηφώντας όλα ακινητεί Μέσα στην εξορία ανώφελα που ο Κύκνος ντύνει.
(Μετάφραση: Γ. Σ. Πατριαρχέας , " Τα ποιήματα του Stéphane Mallarmé"-Εκδ. Ιδεόγραμμα)
Το παραπάνω ποίημα είναι του Στεφάν Μαλαρμέ, του συμβολιστή ποιητή, που ενέπνευσε πλήθος μουσουργών!
Το συγκεκριμένο σονέτο με την έντονη μουσικότητα των φράσεων και τη λεπτότητα του ύφους του ενέπνευσε τον Pierre Boulez, που το εντάσσει στον ιδιαίτερο κύκλο τραγουδιών του: "Pli selon pli " για σοπράνο και ορχήστρα.
Συγκεκριμένα σε αυτό το μέρος, για άρπα , βιμπράφωνο, 4 κρουστόφωνα και καμπάνες εξελίσσεται μια θορυβώδης, μελισματική γραφή εύθραυστης ομορφιάς!
Improvisation sur Mallarmé I: Boulez:
Ίσως σε κάποιους δεν είναι και τόσο εύπεπτος ο ήχος του Μπουλέζ, γι'αυτό για τους φίλους, που επιθυμούν να "νανουριστούν" με κάτι πιο λυρικό προτείνω το ίδιο σονέτο μελοποιημένο από τον τροβαδούρο Evgen Kirjuhel, που εμπνεόμενος από μπλουζ, τζαζ και φλαμένκο, δονεί την κιθάρα του και οικοδομεί το ποιητικό σύμπαν του Μαλαρμέ.
ΓΟΥΣΤΑΥΟΣ ο Γ΄, βασιλιάς της Σουηδίας.
Λάτρης του θεάματος και των εικαστικών τεχνών, της μουσικής, του θεάτρου και της λογοτεχνίας.
Νύχτα της 16ης Μαρτίου του 1792 γίνεται απόπειρα δολοφονίας εναντίον του.Πεθαίνει μετά από κάποιες μέρες από μόλυνση του τραύματός του.
Το περιστατικό έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια ενός χορού μεταμφιεσμένων και θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης για την Μουσική Τέχνη.
(Το εξώφυλλο από τον φίλο Ν.ΡΩΜΑΝΟ)
Πρώτος ο Ντανιέλ Ωμπέρ το 1833 γράφει την ιστορική όπερα "Gustave III" , που παρουσιάστηκε στην Όπερα του Παρισιού με τεράστια επιτυχία!
Οι κριτικοί της εποχής αναφέρουν πως :
"μουσική, τραγουδιστές, λιμπρέτο και σκηνικά δημιουργούν θάμβος!!!"...η δε σκηνή του χορού ήταν "ό,τι πιο πλούσιο είχαν δει μέχρι τότε!Υψηλό γούστο, κομψότητα...βελούδο!"
Το 1859 ο Βέρντι γράφει την όπερα "Χορός μεταμφιεσμένων", που βασίζεται σε ποιητικό κείμενο του Αντόνιο Σόμα.
Λόγω του πολιτικά ευαίσθητου θέματος της όπερας, η λογοκρισία της εποχής ζήτησε από τον Βέρντι να κάνει πολλές αλλαγές στο έργο καθώς η σκηνική παρουσίαση της δολοφονίας ευρωπαίου μονάρχη δεν ήταν ανεκτή.
Έτσι, τόπος και δράση της υπόθεσης μεταφέρθηκαν στη Βοστόνη στα τέλη του 17ου αιώνα και ο βασιλιάς Γουσταύος Γ' έγινε κυβερνήτης με το όνομα Ριχάρδος .
"Η δολοφονία του Γουσταύου-Ριχάρδου", λιθογραφία του 1861
Η δύναμη της εξουσίας, ο έρωτας και η προδοσία είναι τα θέματα, που πραγματεύεται αυτό το μεγαλειώδες μελόδραμα!
Μπορεί το γεγονός να είναι πραγματικό, ωστόσο η αισθηματική ιστορία στο σενάριο της όπερας είναι φανταστική.
Ο Ρικάρντο είναι ερωτευμένος με την Αμέλια, γυναίκα ενός από τους συμβούλους του.
Βαθιά η φιλία, που δένει τους δυο άντρες, με δυσκολία καταφέρνει να κρύψει το πάθος του για την όμορφη σύζυγο του υφισταμένου και φίλου του.
Όμως και της Αμέλιας η καρδιά σιγοκαίει από έρωτα για το Ρικάρντο.
Όταν ο άντρας της ανακαλύπτει τα αισθήματά τους, νοιώθει προδομένος και αποφασίζει να συνεγαστεί με τους συνωμότες του Ρικάρντο προκειμένου να δολοφονήσει τον αντίζηλό του.
Μια βραδιά χορού μεταμφιεσμένων είναι ιδανική να πραγματοποιήσει ό,τι έχει κατά νου και να πάρει εκδίκηση...
Ομως ο Ρικάρντο έχει αποφασίσει να κάνει πίσω και να πνίξει το πάθος του.Δεν θέλει να μπει ανάμεσα στο ζευγάρι.Ετσι σκέφτεται να στείλει το Ρενάτο και την Αμέλια σε άλλο τόπο προκειμένου να την ξεχάσει...
Όμως αυτό δεν το γνωρίζει ο "προδομένος" σύζυγος, που σκοτώνει το Ρικάρντο.
Στην τελευταία σκηνή, ο μεγαλόψυχος κυβερνήτης συγχωρεί τους συνωμότες του λίγο πριν ξεψυχήσει...
Από τις ιστορικότερες παραγωγές, αυτή της δεκαετίας του '50 στη Σκάλα του Μιλάνου με τον Τζουζέπε ντι Στέφανο στο ρόλο του Ρικάρντο και την Μαρία Κάλλας στο ρόλο της Αμέλια.
"Teco io sto...non sai tu"
Ας μου επιτρέψετε να αναφέρω, μιας και έχει σχέση με τη γενέτειρά μου, πως με την όπερα του Βέρντι "Χορός μεταμφιεσμένων" εγκαινιάστηκε το θέατρο Απόλλων της Πάτρας στις 10 Οκτωβρίου 1872.
"Η επίμαχη σκηνή της δολοφονίας από το Χορό Μεταμφιεσμένων του Βέρντι-Πράξη 3η"
Η σκηνή του θανάτου με τον Luciano Pavarotti:
Μια ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ του 1914 με τον Ενρίκο Καρούζο και την Φρίντα Χέμπελ:
"Allegory of Music", Laurent de La Hyre - ΜΕΤ Μuseum
Η "θεόρβη", είναι νυκτό έγχορδο που έκανε την εμφάνισή του το 16ο αι.
Το όνομα, χωρίς να είναι σίγουρο, προέρχεται από το σλαβικό "torba", που σημαίνει τσάντα ή σαρίκι, μάλλον για το σχήμα του ηχείου της.
Άλλοι λένε πως πήρε το όνομά της από το μουσικό Τιόρβο, που την επινόησε.
Όπως όλοι γνωρίζουμε, η όπερα γεννήθηκε το 1600.
Είναι η εποχή της μονωδίας και τα όργανα χαμηλών συχνοτήτων γίνονται απαραίτητα.
Έτσι, μέλη της Φλωρεντιανής Καμεράτας, που δημιούργησε την όπερα τροποποιούν το λαούτο της εποχής, προσθέτοντας ένα μεγαλύτερο μπράτσο.
"Woman Playing Theorbo"- Gerard Terborch,National Gallery, London
Η έκταση του νέου οργάνου ήταν χαμηλή λόγω του μεγάλου μήκους του μπράτσου.
Είναι στον τύπο του λαούτου και συνήθως έχει 14 χορδές, αλλά υπάρχουν και όργανα με περισσότερες.
Η θεόρβη από την Ιταλία διαδόθηκε στην Αγγλία, Γαλλία και Γερμανία.
Κατά την εκτέλεση του μπάσο κοντίνουο, η θεόρβη συνδυαζόταν με ένα μικρό εκκλησιαστικό όργανο ή τσέμπαλο.
Καθιερώθηκε κατά τον 17ο αιώνα ως όργανο συνοδείας και αργότερα φημισμένοι βιρτουόζοι, ανάμεσά τους ο Robert de Visee (1650-1720) δημιούργησαν ένα αξιόλογο ρεπερτόριο για σόλο θεόρβη.
Η ΣΥΛΛΟΓΗ από "Σουίτες για θεόρβη" του Robert de Visée
Από τους σημαντικότερους θεορβίστες της εποχής μας ειναι η αυστριακή Christina Pluhar, δημιουργός της "L'Arpeggiata", ενός μουσικού συνόλου, που ειδικεύεται στις εκτελέσεις μεσαιωνικής και αναγεννησιακής μουσικής .
Τους ακούμε στη Ciaccona του ιταλού Maurizio Cazzati.
Η θεόρβη λέγεται και "κιταρόνε", ονομασία που έρχεται από την ιταλική κιθάρα και χρησιμοποιήθηκε ως τα τέλη του 18ου αιώνα.
Antiveduto Gramatica : "The Theorbo Player" - Galleria Sabauda, Turin
Στη γνωστή μουσική οικογένεια των Savall, ο Ferran, γιος του Jordi, παίζει θεόρβη.
Ακούμε ένα θαυμάσιο τρίο, με τον πατέρα στη βιόλα ντα γκάμπα, την κόρη του, Αrianna στην μπαρόκ άρπα και τον Ferran στη θεόρβη.
Με το μουσικό να κουρδίζει τη θεόρβη του ...μέσα στη φύση, μ'ωραία κουβεντούλα...και ανάμεσα σε φίλους βρίσκεται η χαρά της ζωής, που απεικονίζει στο έργο του "Les Charmes de la vie" , έναν από τους κλασικούς πίνακες Fetes Galantes, ο Antoine Watteau, που πριν χρόνια θαύμασα στο Wallace Museum στο Λονδίνο!!!
(Les Charmes de la vie,Wallace collection-London)
Με έναν ήχο, που σαγηνεύει και παρασύρει σε μονοπάτια παλαιικά...,η θεόρβη αποτελεί ένα αγαπημένο, ιστορικό όργανο της οικογένειας του λαούτου.
Σήμερα εδώ στην Αγγλία, ίσως και σε άλλες δυτικές χώρες, δεν ξέρω, γιορτάζεται η μέρα της μητέρας.
Ημέρα, που εμείς στην Ελλάδα γιορτάζουμε πάντα την δεύτερη Κυριακή του Μάη.
Έτσι, εξεπλάγην όταν η κόρη μου ήρθε με ένα μπουκέτο πανέμορφες τουλίπες και ένα γλυκό φιλί στο μάγουλο να μου ευχηθεί ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ , πρωί- πρωί!
Οι τουλίπες δεν έχουν καθόλου άρωμα, μα το λεπτό καμπυλόγραμμο σχήμα του άνθους τους είναι τόσο όμορφο, που προκαλεί απεριόριστο θαυμασμό!
Καλοδεχούμενες, λοιπόν οι ευχές...ανταπέδωσα και τις δικές μου στη νέα μανούλα και τώρα πίνω το καφεδάκι μου θαυμάζοντας στο βάζο τα όμορφα μπουμπούκια και λέγοντας, ως καλή μυθολόγος, στους οικείους μου τα σχετικά για το θαυμαστό λουλούδι...
Καταρχήν η τουλίπα δεν είναι ολλανδικό φυτό κι ας το έχουμε συνδέσει με τη χώρα αυτή.
Ενας Ολλανδός βοτανολόγος, ο Κάρολος Κλούσιος το μετέφερε εκεί από χώρα της Ανατολής.
Η τουλίπα πήρε το όνομά της από το καπέλο που φοράνε στη Μέση Ανατολή, το "τολιμπάν", επειδή μοιάζει το άνθος της με καπέλο.
Με το όμορφο λουλούδι σχετίζονται επίσης πολλοί και όμορφοι μύθοι.Για μένα, που λατρεύω τις μυθολογίες των λαών είναι συναρπαστικοί!!
Παραδείγματος χάριν, κατά την ελληνική μυθολογία, η Γαία για να ευλογήσει το γάμο του Δία με την Ήρα, πρόσταξε να φυτέψουν κόκκινες τουλίπες στον κήπο των Εσπερίδων.
Αλλά και στην περσική μυθολογία, λέγεται, ότι στα βάθη της Ανατολής ήταν κάποτε ένας Πέρσης πρίγκιπας, ο Φαράχ, που ήταν πολύ ερωτευμένος με την Σχιρίν. Όταν η αγαπημένη του σκοτώθηκε, ο Φαράχ αυτοκτόνησε πέφτοντας με το άλογό του σε έναν γκρεμό. Το αίμα του πότισε το έδαφος και κάθε σταλαγματιά του έγινε και μια τουλίπα.
Από τότε οι τουλίπες θεωρούνται σύμβολο της απόλυτης αγάπης.
Eπισμαλτωμένα πλακίδια με μοτίβα τουλίπας-Τοπ Καπί
Αλλά και στις "Xίλιες και μια νύχτες", ο σουλτάνος δε χρησιμοποιούσε τουλίπα για να φανερώσει ποια από τις κυρίες του χαρεμιού θα μοιραζόταν το κρεβάτι του, αφήνοντάς την να πέσει, μπροστά στην εκάστοτε εκλεκτή του;
Ή πάλι οι έγκλειστες οδαλίσκες, δεν εννοούσαν την αγάπη προς τους αγαπημένους, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν, όταν μέσα από τα κάγκελα του χαρεμιού, πετούσαν προς τα έξω τουλίπες;
Η τουλίπα ήταν λουλούδι αγαπημένο του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, που στην εποχή του ονομαζόταν "Φως του Παραδείσου".
Μάλιστα, υπήρχε και συγκεκριμένου σχήματος, χαρακτηριστικό ανθοδοχείο που χρησιμοποιούσαν ειδικά για τα άνθη της τουλίπας.
Όμορφες τουλίπες φύονται όμως και στη χώρα μας!
Ποιος δεν γνωρίζει τους λαλάδες της Χίου;
Ισως το όνομα να έχει σχέση με το περσικό, μιας και οι Πέρσες την τουλίπα τη λένε "λαλέ".
Ένα σπάνιο είδος φυτρώνει και στην Κύπρο με σκούρο, αιμάτινο χρώμα:η τουλίπα η Κύπρια!
Είχα αναρτήσει παλιά και ένα όμορφο ψηφιδωτό από Κυπριακό σπίτι με μοτίβα τουλίπας, που ευκαιρίας δοθείσης το αναδημοσιεύω...
Ψηφιδωτό από εκκλησία της Πάφου με μοτίβα τουλίπες.
Και μεις στην Πελοπόννησο, συγκεκριμένα στα μέρη μας στα βουνά της Ζήρειας έχουμε μια ποικιλία κίτρινης τουλίπας, που τη λέμε "φαναράκι" επειδή μοιάζει με φλόγα.
Όμορφο λέλουδο!που'ναι εικόνα, σύμβολο, γλώσσα ποιητική!!!
" Βίτσα τουλίπα μάγουλο της έγνοιας
Σπλάχνο δροσάτο της φωτιάς
Θα ρίξω ανάσκελα τον Μάη θα τον σφίξω στα μπράτσα μου
Θα τον δείρω τον Μάη θα τον σπαράξω"
(Οδυσσέας Ελύτης)
Λουλούδι όμορφο, η τουλίπα, φίλοι μου!ανθοφορία της ελπίδας, που περιμένει την Άνοιξη...
Ψάχνω στο youtube για ένα προπολεμικό τραγουδάκι...
Μια βεδουίνικη σοφία λέει πως η "ευτυχία είναι μια όαση, που τη βρίσκουν μόνο οι καμήλες που ονειρεύονται ..."
Γουλιά-γουλιά, νότα- νότα και ναι!νοιώθω ευτυχισμένη...γιατί μπορώ και ονειρεύομαι!
Με τις τουλίπες της καρδιάς απέναντί μου, τις τουλίπες της αγάπης, που και μόνο η ομορφιά τους είναι υπόσχεση ευτυχίας!
Θαυμασμός για τ'απλά και τα όμορφα ενός Κυριακάτικου πρωινού!
Χρόνια μας Πολλά!
Οι αισθήσεις -λένε- πάνε στις αισθήσεις...κι όλες συνωμοτούν να οικοδομήσουν την ιδεατή "πραγματικότητα", την καμωμένη από ποίηση και μουσική!!..
Ετσι, θα σας καλημερίσω με μια μουσική διάφανη, απλή και με εκστατική λεπτότητα, εκλεκτοί μου φίλοι, όπως και ένα Σεφερικό ποίημα.
Ο νομπελίστας ποιητής μα γεννήθηκε σαν σήμερα 13 Μαρτίου 1900):
"Είτε βραδιάζει
είτε φέγγει
μένει λευκό το γιασεμί"
Αυτό το χαϊκού του Γ.Σεφέρη, αλλά και όλα τα υπόλοιπα μιας συλλογής χαϊκού του έλληνα νομπελίστα ποιητή μας ενέπνευσαν τον άγγλο συνθέτη Τζον Τάβενερ στη σύνθεσή του: "Αιωνιότητα-The Yasmine"
"Αυτό το έργο μου έχει "άρωμα" χαϊκού", έλεγε ο Τάβενερ.
Εγώ, έχω την αίσθηση πως ο Σεφέρης σ'αυτό το σύντομο ποιητικό του δημιούργημα επιδιώκει να "τραγουδήσει" χωρίς επιτηδευμένη έκφραση, μα με απόκοσμη ηρεμία και καθαρότητα να βγάλει όλους εκείνους τους αρωματικούς χυμούς απ'της καρδιάς το γιασεμί...
Tavener: "Eternal-The Yasmine"
Για τον Νομπελίστα ποιητή μας και τη σχέση του με τη μουσική, μπορείτε να διαβάσετε αρκετά κείμενα στο μπλογκ. Περιηγηθείτε!
Σούρουπο μ'αγέρι εαρινό κι η φαντασία πλανεύτηκε από το μαγοβότανό του...
κι αναζητά το άπιαστο, ακουμπά το όνειρο, πλάθει ιστορίες με νεράιδες, βασιλόπουλα και
και μαγοπούλια...
Τι κι αν στο δρόμο συναντήσει δράκους, γίγαντες και λύκους κακούς;
Στο τέλος, πάλι το "ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα", θα μας ανακουφίσει, αφού "παραμύθι είναι παρηγόρια και ξανάσασμα..."
Η ανακούφιση και το ξανάσασμα έρχεται από πουλιά εξωτικά απόψε, φίλοι μου!
Από πουλιά του Αμαζονίου, που όταν κελαϊδούν, τα υπόλοιπα πουλιά σταματούν για να θαυμάσουν το υπέροχο κελαϊδητό τους!!!
Το πνεύμα της αγάπης είναι για τους Βραζιλιάνους τα "Ουιραπουρού" με τα πολύχρωμα φτερά!
Σύμφωνα με το θρύλο, ένας πολεμιστής της φυλής Γκουαράνι ερωτεύτηκε τη γυναίκα του φύλαρχου.
Ο θεός για να τον τιμωρήσει για την ασέβειά του, τον μεταμόρφωσε σε πουλί, ωστόσο ο ίδιος κελαϊδούσε στην αγαπημένη του κάθε πρωί, που το φως του ήλιου έπεφτε πάνω στα φύλλα των δέντρων του δάσους.
Πλέον, δεν βασανιζόταν και ήταν λεύτερος να πετάει οπουδήποτε ψάχνοντάς την από την ανατολή μέχρι την δύση του ήλιου και να μαγεύει τους νεαρούς εραστές με το σαγηνευτικό τραγούδι του!
Η γοητεία των μύθων για το ουιραπουρού ενέπνευσε τον Βραζιλιάνο συνθέτη Βίλλα Λόμπος να γράψει το ομώνυμο συμφωνικό ποίημα, που προσπαθώντας να συλλάβει τους ήχους του Αμαζονίου μιμήθηκε όλα τα ηχοχρώματα, το θρόϊσμα των φύλλων αλλά και το τραγούδι για το μυθικό πουλί.
Προφανώς οι γονείς τους -μετανάστες Σικελοί στις ΗΠΑ και ερασιτέχνες μουσικοί- ήταν λάτρεις της κλασικής μουσικής γι' αυτό έδωσαν και στους τέσσερις γιους τους ονόματα συνθετών που θαύμαζαν. Το έναν Ροσίνι, το άλλο Βέρντι, τον τρίτο Μπελίνι και τον μικρότερο Μότσαρτ...
Η μοίρα ήθελε τον τελευταίο να ασχοληθεί με τη μουσική και μάλιστα να αποδειχθεί παιδί-θαύμα, όπως και ο συνονόματός του.
Ο Βραζιλιάνος Mozart Camargo Guarnieri αποφάσισε μεγαλώνοντας -για προφανείς λόγους- να καταργήσει το Mozart και αντ'αυτού να αυτοβαφτιστεί Camargo υιοθετώντας το πατρικό της μητέρας του.
Σύγχρονος του Βίλα Λόμπος, κυρίαρχη φιγούρα της πολιτιστικής ζωής στη Βραζιλία βραβεύτηκε ως ο μεγαλύτερος σύγχρονος συνθέτης της Αμερικής. Εδραιώθηκε ως "εθνικός" συνθέτης, καθώς το στυλ του επηρεαζεται από μελωδιες και ρυθμούς της βραζιλιανικης παράδοσης, δοσμένο ομως με μια "κοσμοπολίτικη" μουσική διάθεση. Μετα την μαθητεία του με υποτροφία στο Παρίσι μετά την μεσολάβηση του Alfred Cortot, που ενθουσιάστηκε όταν τον άκουσε, επέστρεψε στη Βραζιλία όπου ασχολήθηκε με τη συνθεση, τη δ/νση ορχηστρας και τη διδασκαλία. Εγραψε όπερες, συμφωνίες, κονσέρτα, κουαρτέτα, χορωδιακά και τραγούδια.
Όπως και ο συμπατριώτης του Βίλα Λόμπος γοητεύεται από το θρύλο του "ουϊραπουρού" και έτσι δινει αυτόν τον τίτλο στη 2η Συμφωνία του, που συνέθεσε το 1945.
Το Ουιραπουρού εμπνέει και το Βραζιλιάνο Nilo Amaro, που με το συγκρότημά του τη δεκαετία του '50 μαγεύει αφηγούμενος τραγουδιστά το θρύλο του Αμαζονίου.*
Το φτερωτό πλασματάκι τραγουδάει τις λύπες της καρδιάς κι εσύ ακούς...και ταξιδεύεις νοερά...
Εκεί, που τα φύλλα των δέντρων αργά, λικνιστικά κι άλλοτε απ'τ'αγέρι γρήγορα σε ερωτική σάμπα ξεφαντώνουν τις στιγμές, που πέφτουν στο χώμα.
Είναι αλήθεια πως κάθε φορά που μια ιστορία αρχινά κι η φαντασία ακουμπά το όνειρο και το άπιαστο, μια ελπίδα γεννιέται εκεί, λίγο πριν το τέλος, που όλοι "θα ζήσουν καλά κι εμείς ακόμα καλύτερα".
Εκεί, που τα όνειρα ζητάνε να τα ξεδιψάμε με μαγοκελαηδίσματα εξωτικών πουλιών!
"Uirapuru, uirapuru
Seresteiro, cantador do meu sertão
Uirapuru, uirapuru
Ele canta as mágoas do meu coração...
Ουιραπουρού,
της χώρας μου τραγουδιστή,
έλα, τραγούδησε τις λύπες της καρδιάς μου..."
*Υπάρχει και η εκδοχή, το τραγούδι να είναι σε μουσική του Jacobina.
[O θρύλος θέλει όποιον έχει στο σπίτι του ουιραπουρού να'χει την τύχη με το μέρος του.
Πολλοί είναι εκείνοι, που παραμονεύουν για μέρες στη ζούγκλα του Αμαζονίου,
προκειμένου να εντοπίσουν και να "συλλάβουν" τον φτερωτό φίλο, που θα τους φέρει τύχη...]
To κείμενο έχει δημοσιευτεί και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr
"The Old Phone", Patricia Tribastone
(faso.com/boldbrush)
Σίγουρα, θα συμφωνήσετε πως σήμα κατατεθέν της Βρετανίας είναι ο κόκκινος τηλεφωνικός θάλαμος, μαζί με τα κόκκινα διώροφα λεωφορεία.
Χρώμα βαφής για το "περίπτερο τηλεφώνου", που σχεδιάστηκε από τον Sir Gilbert Scott, επιλέχτηκε το κόκκινο.
Αρχικά σκούρο κόκκινο, το λεγόμενο "κόκκινο της σταφίδας", που αντικαταστάθηκε γρήγορα από το "κόκκινο της παπαρούνας", ένα χρώμα έντονο, φωτεινό πορφυρό, προκειμένου οι θάλαμοι να εντοπίζονται εύκολα!
Photo : http://www.history.com/
Όπως θα καταλάβατε, αυτή είναι μια από τις άχρηστες πληροφορίες της ημέρας, που εγώ συνδύασα με την είδηση, που μας έρχεται από το σημερινό ημερολόγιο, που θέλει τον Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, εφευρέτη του τηλεφώνου (αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας, μην το αρνηθείτε), το 1876 σαν σήμερα 10 Μάρτη να πραγματοποιεί την πρώτη επιτυχημένη αμφίδρομη επικοινωνία μέσω τηλεφώνου!
Φυσικά, η ανακάλυψη δεν θα άφηνε ασυγκίνητο κάποιον καλλιτέχνη της εποχής, οπότε, δοθείσης της ευκαιρίας, απολαμβάνουμε μια χαριτωμένη και εύθυμη πόλκα του Eduard Strauss, γιου και αδελφού των Γιόχαν, στην οποία ο δημιουργός της κάνει χρήση του ήχου τηλεφωνικών κλήσεων:
"Telephone Polka"
Απολαυστικότατος στη δ/νση ορχήστρας ο Λετονός Mariss Jansons :
Η Barbara Strozzi υπήρξε μια τεράστιας φήμης Ιταλίδα τραγουδίστρια και συνθέτρια του πρώιμου μπαρόκ. Γεννήθηκε στη Βενετία το 1619 και πέθανε στην Πάδοβα το 1677. Νόθα κόρη -μάλλον- ενός καταξιωμένου ποιητή και διανοούμενου της Γαληνοτάτης Βενετίας και μιας υπηρέτριάς του. Ο πατέρας της την αναγνώρισε και φρόντισε για την σωστή μόρφωσή της, όταν κατάλαβε την κλίση της στη μουσική τέχνη. Έτσι ανέθεσε την εκπαίδευση της στον Francesco Cavalli, ενώ τής στάθηκε ουσιαστικά στην έκδοση της πρώτης συλλογής της το 1644 παρέχοντάς της όλα τα κείμενα που χρειαζόταν, αλλά και τις απαραίτητες γνωριμίες μέσω των πολλών διασυνδέσεών του.
Η Στρότσι ανήκει στις λίγες γυναίκες της εποχής που έκαναν καριέρα συνθέτριας και κατέκτησαν δημόσια αναγνώριση. Εξέδωσε αρκετούς τόμους έργων κοσμικής και εκκλησιαστικής, οργανικής ή φωνητικής μουσικής, γεγονός που φανερώνει τη μεγάλη παραγωγικότητα και επιτυχία της.
Καθώς ήταν η μοναδική κληρονόμος της περιουσίας του πατέρα της, χωρίς έννοιες για τα προς το ζην, αφοσιώθηκε πλήρως στην τέχνη της(αν και υπήρξαν και περίοδοι στερήσεων στο βίο της).
Ίδρυσε την Accademia degli Unisoni με πολλές υψηλές προσωπικότητες στους κόλπους της. Το ταλέντο της στο τραγούδι επαινούνταν από πολλούς και η φωνή της παρομοιαζόταν με αυτή του Αμφίονα και του Ορφέα, καθώς και με τον ήχο της αρμονίας των σφαιρών.
Το σπουδαίο όμως είναι πως παρότι το περιβάλλον που μεγάλωσε ήταν ανδροκρατούμενο, η Μπάρμπαρα Στρότσι κατάφερε να διακριθεί και να κερδίσει την αποδοχή των ανδρών συναδέλφων της με την εξαιρετικής ποιότητας μουσική της, αλλά και την μεγάλη αποφασιστικότητά της ως προς την έκδοση των έργων της θέτοντας τα θεμέλια για τις γυναίκες που επεδίωκαν παρόμοια καριέρα. Μην ξεχνάμε πως οι περισσότερες γυναίκες της εποχής της ήταν υποχρεωμένες να χρησιμοποιούν ανδρικό ψευδώνυμο για να εκδώσουν τα έργα τους. Όμως εκείνη δεν δέχτηκε ποτέ κάτι τέτοιο. Πάντα υπέγραφε η ίδια τις δημιουργίες της, καθιστώντας την μία από τις πρώτες γυναίκες συγγραφείς κοσμικής μουσικής.
Επίσης αδιαφορώντας για τα ήθη της εποχής, έγινε από επιλογή ανύπανδρη μητέρα τριών παιδιών.
Αξίζει ακόμη να αναφέρουμε πως αρκετοί από τους τόμους των συλλογών της ήταν αφιερωμένοι σε γυναίκες. Ο πρώτος τόμος στη δούκισσα της Τοσκάνης, Βικτώρια ντέλα Ρόβερε, ο πέμπτος στην Άννα των Μεδίκων και ο όγδοος στη δούκισσα του Μπράουνσβαϊγκ, Σοφία.
Η 7η συλλογή της: "Diporti di Euterpe"(1659) περιλαμβάνει καντάτες και αριέτες, και αφιερώθηκε στο Βενετσιάνο Δόγη, Νικολό Σαγκρέντο.
Προτείνω να ακούσουμε την έντονα δραματική και συναισθηματική σε ύφος, καντάτα: "Lagrime mie" για φωνή και μπάσο κοντίνουο, η οποία βασίζεται σε ποίημα του Pietro Dolfino. Περιγράφει την οδύνη και απόγνωση ενός άντρα για την αγαπημένη του. Ο νέος εκλιπαρεί για το θάνατο, καθώς δεν μπορεί να έχει την κοπέλα που αγαπά, αφού ο πατέρας της -που αντιδρά στην αγάπη τους- την κρατά φυλακισμένη.
Συγκλονιστική είναι η αρχική φράση "Δάκρυά μου, γιατί κρατιέστε πίσω", που επαναλαμβάνεται στη μέση αλλά και στο τέλος της σύνθεσης. Το αξιοθαύμαστο είναι ο μουσικός τρόπος που η Στρότσι περιγράφει τα δάκρυα, που κυλούν διστακτικά, μέσω μιας κατιούσας βηματικής κίνησης της μελωδίας από ένα ψηλό φωνητικό ρεγκίστρο, πάνω σε στατική αρμονία. Οι φθόγγοι μεγάλης διάρκειας εναλλάσσονται με φθόγγους σύντομης και οι τρίλιες εντείνουν την περιγραφή των δακρύων.
Barbara Strozzi: "Diporti di Euterpe, Op.7 - - Lagrime mie":
"Δάκρυα μου, γιατί κρατιέστε πίσω;
Γιατί δεν αφήνετε να ξεσπάσει ο πόνος ο μεγάλος
που την ανάσα μου κόβει και πιέζει την καρδιά μου;
Η Λυδία, η πολυλατρευτή μου,
φυλακίστηκε απ' πατέρα της τον αυστηρό.
Ανάμεσα σε δύο τοίχους
η όμορφη αθώα μου αγαπημένη, κλεισμένη.
Εκει, όπου ακτίνα ήλιου δεν μπορεί να φτάσει.
κι αυτό θλίβει με περισσότερο
και προκαλεί βαρύ τον πόνο
γιατί η αγάπη μου για μένα, υποφέρει...
Γιατί, λυπημένα μάτια μου, δεν κλαίτε; Δάκρυά μου, γιατί κρατιέστε πίσω; ..."
Εξαιρετικές και οι συνθέσεις της, ιερής μουσικής. Ο πέμπτος τόμος των συλλογών της έχει τίτλο: "Sacri Musicali Affetti", και αφιερώθηκε στην Άννα των Μεδίκων, με τη συνθέτρια να επιβραβεύεται από την Aρχιδούκισσα με μια χρυσή κασετίνα διακοσμημένη με το πορτρέτο της και ρουμπίνια, και ένα χρυσό κολιέ με πολύτιμους λίθους. Μάλιστα τα κουτσομπολιά της εποχής, που έδιναν κι έπαιρναν για τη φλογερή ανύπανδρη μητέρα, έλεγαν πως "η Signora Strozzi τα αναδείκνυε δεόντως και "κοκορευόταν" φορώντας τα ανάμεσα στα δύο τροφαντά της, όμορφα στήθη..."
Από τη συλλογή θα ακούσουμε το μοτέτο: "Mater Anna", με το οποίο η Στρότσι αποτίει φόρο τιμής στην μητέρα της Παναγίας, Άννα και συγχρόνως στην απόγονο του Οίκου των Μεδίκων, λάτρη και πάτρονα των τεχνών, Άννα:
Η μητέρα Άννα έφερε τον απόγονο της υπόσχεσης,
που όλοι ευλογούν.
Η γλυκιά Άννα, η πιο ευσεβής, για όλους κάρπισε
τα πιο όμορφα φρούτα, απ'όπου ο γλυκός Ιησούς.
Μητέρα Άννα, γλυκιά Άννα, πόσο ευλογημένη είναι η μήτρα σου
και η Οικία του Δαβίδ απ' όπου ήρθες.
Ακούστε, έθνη, αυτό το απροσδόκητο θαύμα,
ακούστε την Άννα που λέει:
"Χαίρομαι γιατί από τη στείρα μήτρα μου προήλθε ο Θείος σπόρος!"
Barbara Strozzi:"Sacri Musicali Affetti-Mater Anna":
Μωρίς Ραβέλ, ο μεγαλοφυής!
Ενας από τους πιο χαρισματικούς πρωτομάστορες της σύνθεσης και της ενορχήστρωσης.
Ανήσυχος αλλά και ευαίσθητος.
Λάτρης των εθνικών στυλ και του εξωτισμού.
Επαναστάτης κι αισθηματίας.
ΜΩΡΙΣ ΡΑΒΕΛ : Γεννήθηκε σαν σήμερα 7 Μαρτίου 1875.
Αν και οι περισσότεροι γνωρίζουμε το Ραβέλ από το μονότονο, αλλά αισθησιακό "Μπολερό" του, εν τούτοις θα πρέπει να μάθουμε πως κάποτε εμπνεύστηκε και από την παραδοσιακή μας μουσική.
Συγκεκριμένα από τη νησιωτική μουσική μας παράδοση.
Όταν το 1904, θα γινόταν μια διάλεξη στο Παρίσι με θέμα τη δίωξη των Ελλήνων από τους Τούρκους, κάποιος από τον κύκλο του συνθέτη έριξε την ιδέα πως θα ήταν όμορφο να υπάρξει στη διάλεξη και η ανάλογη μουσική υπόκρουση.
"Η σφαγή της Χίου", Ντελακρουά/Λούβρο
Ο συνθέτης δεν έχασε την ευκαιρία και αμέσως επιδόθηκε στη μελέτη και ακρόαση τραγουδιών, που είχε συλλέξει ο ελληνιστής Hubert Pernot στη Χίο, όταν είχε επισκεφτεί για μια μελέτη του το αιγαιοπελαγίτικο νησί εντυπωσιασμένος από τον πίνακα του Ντελακρουά: "Η Σφαγή της Χίου".
Ισως ακούγεται απίθανο, αλλά μέσα σε δυο μέρες ο Μωρίς Ραβέλ είχε ολοκληρώσει το έργο.
Ενας κύκλος - κόσμημα από πέντε ελληνικά δημοτικά τραγουδια, οι αυθεντικές μελωδίες των οποίων υποστηρίζονται από το πιάνο, λιτά , αλλά άκρως εκφραστικά!!
Απολαμβάνουμε τις "5 Mélodies populaires grecques" από την καναδή σοπράνο Karina Gauvin.
Στο πιάνο τη συνοδεύει ο Marc-André Hamelin.
Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε αποσπάσματα στίχων από τα παραδοσιακά τραγούδια και να τα ακούσετε στην αυθεντική τους μορφή, ώστε να συγκρίνετε τη μελωδική τους γραμμή και το μουσικό τους θέμα με κείνα του Ραβέλ.
Και ένας ανίδεος μουσικά, είμαι σίγουρη πως θα οσφρηστεί στα Ραβελικά μοτίβα Χιώτικες αύρες και θα τον χαϊδέψουν στο πρόσωπο τα μελτεμάκια του Αιγαίου!
Photo:Chiosnet
1) ΞΥΠΝΗΣΕ ΠΕΤΡΟΠΕΡΔΙΚΑ
Ξύπνησε, ξύπνησε πετροπέρδικα,
τίναξε τα φτερά σου,
τρεις ελιές και μια βαμένη,
την καρδιά μου χεις καμένη.
Χρυσή κορδέλα σούφερα,
να πλέξεις τα μαλλιά σου.
Βρ' έλα να γινούμεν ταίρια,
κ' οι γονιοί μας συμπεθέρια.
Ravel: "Chanson de la mariée", 00:00
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΧΙΟΥ:
2) (Οινούσες Χίου: Καθ' όλην την περίοδο της Αποκριάς τραγουδούν και χορεύουν στα σπίτια ένα παλιό τραγούδι, τον "Αγιο Σίδερο". Είναι παραλλαγή ενός ακριτικού άσματος -πάλης του Χάρου και του Διγενή).
ΚΑΤΩ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΣΙΔΕΡΟ
Κάτω στον Άγιο Σίδερο,
στον Άγιο, Παναγιά μου,
στον Άγιο Κωνσταντίνο,
μαζεύγουνται, σωριάζονται,
του κόσμου οι αντριωμένοι.
Ravel : " Là-bas, vers l'église", 01:36
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΟΙΝΟΥΣΩΝ ΧΙΟΥ:
3) ΠΟΙΟΣ ΑΣΙΚΗΣ ΣΑΝ Κ' ΕΜΕΝΑ
Ποιος ασίκης σαν κ' εμένα,
στο μπαζάρι περπατεί...
καπετάν Βασιλιχή;
Με κουμπούρια δυο στη μέση
και με δίκανο σπαθί...
Για σ' αγάπη μου χρυσή.
Ravel : "Quel galant m'est comparable", 03:23
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΧΙΟΥ:
4) ΓΙΑΡΟΥΜΠΙ
Γιαρούμπι , έχεις γάμπα,
τικ ε τικ ε σπάστα,
τα ποτήρια σπάστα, βάι να μα.
Ravel : "Chanson des cueilleuses de lentisques", 04:21
Θεωρείται ο σπουδαιότερος συγγραφέας της ισπανόφωνης λογοτεχνίας μετά τον Θερβάντες!
Ο νομπελίστας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες γεννήθηκε σαν σήμερα 6 Μαρτίου 1927 στην Κολομβία.
Τα βιβλία του αγαπημένου λογοτέχνη έχουν εμπνεύσει πλήθος καλλιτεχνών και μουσική κάθε είδους, ενόργανη και φωνητική, από μπαλέτο έως όπερα...
"Το σπίτι είναι εκεί που βρίσκονται τα βιβλία σου, λένε, αλλά για μένα είναι εκεί, όπου βρίσκονται οι δίσκοι μου!",
έλεγε εκείνος με τη συλλογή βινυλίων του να ξεπερνά τα 5000!
Μπορεί να είναι ένας λογοτέχνης, όμως είχε το ίδιο πάθος για τη μουσική.
Λάτρευε το mambo, την salsa, την cumbia και τη vallenato και είναι φυσικό, καθώς η Κολομβία είναι μία χώρα της Λατινικής Αμερικής, όπου ανθούν αυτά τα ρυθμικά είδη μουσικής.
Ιδιαίτερα αγαπούσε το ηχόχρωμα του ακορντεόν, μια και αυτό το όργανο συνόδευε το κολομβιανό Βαλενάτο, μια εξαιρετικά λυρική και εκφραστική μουσική, κράμα αφρικανικών, ευρωπαϊκών και ινδιάνικων στοιχείων.
Αγαπημένο του τραγούδι βαλενάτο ήταν το: "La Gota Fria"...
"Aν ήμουν συνθέτης θα ήθελα να έχω γράψει την κλασική σάλσα: "Pedro Navaja", έλεγε συχνά... "Είναι τραγούδι με υποβόσκουσα ενεργητικότητα, κάτι ανάμεσα σε ζωή και θάνατο...Οι στίχοι του τραγουδιού δε, στοχαστικοί και άκρως ερεθιστικοί με το σκοτεινό χιούμορ τους!
Όπως συχνά εξομολογείτο πως "περισσότερο από οποιοδήποτε βιβλίο, η μουσική είναι εκείνη που άνοιξε τους ορίζοντές μου".
Όταν έγραφε το αριστούργημά του "Εκατό χρόνια μοναξιά", με το οποίο το 1982 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, για να εμπνέεται άκουγε Μπητλς.. "Για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, όμως πρέπει να παραδεχτούμε πως η μόνη κοινή νοσταλγία που έχει κανείς με τα παιδιά του είναι τα τραγούδια των Beatles", έλεγε, αποκαλύπτοντας τον βαθύ συναισθηματικό του δεσμό με τη βρετανική μπάντα, τη σπουδιαότητα της οποίας στο λαϊκό πολιτισμό δημοσίευσε σε εκταταμένο άρθρο του στην εφημερίδα El País.
Έτσι, όταν στο Μεξικό, έγραφε το "Εκατό χρόνια μοναξιάς" είχε δύο μουσικές επιλογές να ακούει: Τα "Πρελούδια" του Ντεμπισί και κάποια άλμπουμς των Μπητλς με προτίμηση στο "Hard Day's Night".
Αν και δεν είμαι και τόσο φαν της, ωστόσο η κολομβιάνα Σακίρα λάτρευε τον συμπατριώτη της λογοτέχνη, που και κείνος τη θαύμαζε επίσης!
Τόσο, που στην κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του "Ερωτας στα χρόνια της χολέρας", τής ζήτησε να συνεισφέρει μουσικά.
Ένα από τα τραγούδια, που έδωσε είναι και μια ομολογουμένως όμορφη μπαλάντα, που ντύνει τις συγκινητικές σκηνές της ταινίας, τις βασισμένες σε ένα υπέροχο βιβλίο που υπενθυμίζει πως υπάρχουν αγάπες, αγάπες, που αντέχουν σε κάθε φθορά...Κι όπως το κρασί μεστώνει με το χρόνο, έτσι και τούτη η αγάπη που περιγράφει ο κολομβιανός συγγραφέας...Περίμενε χειμώνες για ν'ανθίσει και φθινόπωρα να βλαστήσει τα φύλλα της!...
"Hay Amores"
Σχετικά τώρα με την κλασική μουσική ιδιαίτερη αδυναμία έδειχνε στον Γ.Σ.Μπαχ.
Μάλιστα, όταν κάποτε ρωτήθηκε αν επρόκειτο να ζήσει σε ένα έρημο νησί ποια μουσική θα έπαιρνε μαζί του, χωρίς δεύτερη σκέψη απάντησε αμέσως τις: "Σουίτες για τσέλο" του Μπαχ, για να συμπληρώσει ευθύς πως αν ήταν να διαλέξει μεταξύ αυτών, θα ήταν η Νο. 1. Η εκτέλεση που τον συγκινούσε περισσότερο ήταν του γάλλου, Mayrice Gendron.
Την είπαν γυναίκα-φωτιά, γυναίκα-έκρηξη, γυναίκα-δηλητήριο, τσαούσα και τσαμπουκαλού!
Πάντα, επαναστατική, διεκδικητική, με όποιο κόστος...
Μοντέλο γυναίκας, κόντρα σε τυποποιημένους ρόλους!Παρότι μεγάλωσε σ'ένα σπίτι, που "η Ειρήνη, η μητέρα της όπως και η Αμαλία, η γιαγιά της , ήταν περιορισμένες στο σπίτι και στις χαρές του κεντήματος!", όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ίδια στην αυτοβιογραφία της.
Γοήτευε με τη ζωντάνια, το θάρρος, τον αυθορμητισμό, τη φιλοσοφία της και κείνο το γέλιο που' βγαινε γάργαρο κι αληθινό!
ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ, η γυναίκα-σύμβολο, που τ'όνομά της συνδέθηκε με τον Πολιτισμό, η Μελίνα της ελληνικής ψυχής!
Έφυγε σαν σήμερα 6 Μάρτη του 1994, με το θάνατό της να προκαλεί εκδηλώσεις συγκίνησης, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο!
Τι να πω για τη Μελίνα - ηθοποιό με τη διεθνή καριέρα και ακτινοβολία;
Τι να γράψω για τη Μελίνα - πολιτικό της αλλαγής;
Τι να θυμηθώ από έναν άνθρωπο ταγμένο στο κοινό καλό, στο υψηλό ιδεώδες, τη Μελίνα, που μας συγκίνησε με τις πρωτοβουλίες της και τον παθιασμένο λόγο της, που "στρίμωχνε" και τον σκληρότερο συνομιλητή της!
"Αν με ρωτάτε αν θα ζω όταν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα επιστρέψουν στην Ελλάδα, σας λέω πως ναι, θα ζω. Αλλά κι αν ακόμη δεν ζω , θα ξαναγεννηθώ!!!"
Δύο είναι οι λόγοι, που μ΄έκαναν ν'ανοίξω το λάπτοπ και να κάτσω να γράψω πέντε αράδες για τη Μελίνα.
Ο πρώτος γιατί πλησιάζει η γιορτή της γυναίκας και δίπλα στον τίτλο ΓΥΝΑΙΚΑ πάντα στα μάτια μου φαντάζει τ'όνομά της!...
και δεύτερον μια είδηση, που διάβασα τις προάλλες και με χαροποίησε ιδιαιτέρως.
Ένας από τους θεσμούς, που δημιούργησε η Μερκούρη είναι και αυτός των Πολιτιστικών πρωτευουσών.
Ξεκίνησε το 1985 με δική της πρωτοβουλία και πρώτη φυσικά Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα για κείνη τη χρονιά ήταν η Αθήνα μας!
Φέτος κλείνουν αισίως 30 χρόνια του θεσμού.
Για τη χρονιά αυτή, δυο πόλεις θα φιλοξενήσουν τον θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.
Η Πίλζεν της Βοημικής Τσεχίας μαζί με τη Βελγική Μονς.
Κι εδώ δένει η είδηση, που ανέφερα παραπάνω.
Οι αρμόδιοι φορείς της Μονς, στα πλαίσια του εορτασμού των 30 χρόνων από την ίδρυση του θεσμού, αποτίουν φόρο τιμής στη Μελίνα Μερκούρη, δίνοντας το όνομά της σε μια κεντρικότατη λεωφόρο της πόλης!
Βρήκα την ιδέα τους ευφάνταστη και συμβολική!
Ενας δρόμος-Μελίνα...Με υποχρεωτική πορεία ίσα στον ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ!...
Πεζοδρομημένο για πολίτες όλων των κατηγοριών κι άλλοτε για τροχοφόρα ανεξαρτήτου αριθμού κυκλοφορίας μονού ή ζυγού...
'Ενας δρόμος, που τα σήματα κυκλοφορίας του δεν είναι απαγορευτικά, μα προτρεπτικά μη μείνουμε στο τυπικό σκέλος του θεσμού, αλλά να περάσουμε άμεσα από τον συμβολισμό στην πράξη.
Γιατί, "Πολιτισμός είναι πυξίδα ζωής", είναι ..."Μελίνα"!
To άρθρο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr
Ο Τζιανμπαττίστα Τιέπολο, αυτός ο Βενετός ζωγράφος του δέκατου όγδοου αιώνα, σίγουρα θα σας έχει συγκινήσει με κάποιο από τα έργα του!
Τέλεια, μεγαλειώδη, ύψιστα!
Ο Τιέπολο γεννήθηκε σαν σήμερα, 5 Μαρτίου 1696 στη γαληνοτάτη Βενετία και είναι εκείνος, που εκτίναξε τη μεγαλοπρέπεια της Βενετσιάνικης Τέχνης στα ύψη!
Τα χρωστικά εργαλεία στα χέρια του έπαιρναν και έδιναν ζωή!Αριστουργήματα καλλιτεχνικής έκφρασης, στα έργα του διαφαίνεται μια θεατρικότητα, μια διάθεση εσωτερική και ποιητική!
Μάλλον είναι εκείνος, που μονοπώλησε τη διακόσμηση των Βενετσιάνιων ανακτόρων.
Οι ελαιογραφίες και οι ακουαρέλες του κοσμούν τα περισσότερα από τα αρχοντικά και τις επαύλεις της πόλης της λιμνοθάλασσας.
Εκεί, που αναμφισβήτητα είναι διασημότερος είναι οι τοιχογραφίες!
Από τα κτίσματα, που έσπευσα να επισκεφτώ όταν πρωτοταξίδεψα στη Βενετία ήταν και το Παλάτσο Λάμπια.
Photo by Wolfgang Moroder
Eίχα διαβάσει για τις διάσημες τοιχογραφίες του μεγάρου.Ιδιαίτερα εκείνες, που στολίζουν το μεγάλο σαλόνι του.
Δυο απ'αυτές υπενθυμίζουν στο φιλότεχνο επισκέπτη την ιστορία αγάπης του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας...
Γιατί εκτός από τα θρησκευτικά θέματα, ο ζωγράφος επεξεργάστηκε στα έργα του και θέματα με μυθολογικό ή ιστορικό περιεχόμενο.
Η διακόσμηση του Παλάτσο Λάμπια ήταν η μεγαλύτερη παραγγελία για το ζωγράφο!
Ηταν στο τέλος της δεκαετίας του 1740, που ξεκίνησε τις δυο τεραστίων διαστάσεων τοιχογραφίες στην κεντρική αίθουσα του Μεγάρου, η μια απεικόνιση της "Συνάντησης του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας" και η άλλη "Το Συμπόσιο της Κλεοπάτρας με τον Αντώνιο".
Στην πρώτη, επηρεασμένος από το Σαιξπηρικό κείμενο και συνδυάζοντας τη σαιξπηρική επιβλητικότητα με τη ζωντάνια του μπαρόκ δημιούργησε ένα θέμα, που η πολυτέλεια και η χλιδή του αντανακλούσαν τα επερχόμενα πλούτη και την δόξα του Τιέπολο.
Μαργαριτάρια, χρυσός, μαλάματα και μετάξι είναι εμφανή σ'αυτό το έργο!
Meeting of Anthony and Cleopatra
"Θρίαμβος της ακολασίας και της φιληδονίας", όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο άγγλος δραματουργός στο κείμενό του!...και πόσο όμορφα τη "ζωγραφίζει" με τη λογοτεχνική του πένα:
"Ούτε η ηλικία δύναται να την μαράνη ούτε η συνήθεια να παλαιώση την Άπειρον ποικιλίαν των θελγήτρων αυτής.
όσω περισσότερον προσπαθεί να κατευνάση αυτάς, τόσω περισσότερον τας διεγείρει..."
Με φόντο τα πανιά του ρωμαϊκού στόλου οι δυο πρωταγωνιστές προχωρούν σχεδόν αλαζονικά προς το παλάτι, οδηγοί μια θριαμβευτικής πομπής!
Σε πρώτο πλάνο ο Αντώνιος οδηγεί, πιάνοντας από το χέρι την Κλεοπάτρα εκστασιασμένος από τη λάμψη της μέσα στο υπέροχο μπροκάρ φόρεμά της!
Ας παρουμε μια σχετική μουσική ανάσα από μια εξαιρετική σερενάτα του Johann Adolph Hasse:
"Marc’Antonio e Cleopatra" και την άρια: "Quel candido armellino".
Επιλέγω αυτή την άρια γιατί πέρα από την εκφραστικότητα της μουσικής αφήγησης και τη χαριτωμένη μελωδική γραμμή μ'αρέσει το ορχηστρικό ηχόχρωμα καθώς στα έγχορδα και το κοντίνουο προστιθενται διάφορα ξύλινα πνευστά , που κανουν την άρια να μοιάζει πολύχρωμη φαντασία, απόλυτα ταιριαστή στη μεγαλοπρέπεια, τη λαμπρότητα, την ακτινοβολία και την αίγλη της σκηνής του Τιέπολο!
Μετά τη νίκη στους Φιλίππους, ο Μάρκος Αντώνιος δοξάστηκε στην ανατολή σα θεός!
Στην Έφεσο δε, θεωρήθηκε η ενσάρκωση του Διόνυσου.
Ήταν όμως θυμωμένος με τη βασίλισσα της Αιγύπτου.Η συμπεριφορά της άκρως προκλητική, αφού δεν είχε επικοινωνήσει διόλου μαζί του, ούτε για να τον συγχαρεί!
Ετσι, κίνησε απεσταλμένος του να της προτείνει να έρθει να τον συναντήσει στην Κιλικία.
Ένα υπέροχο πλοίο φέρνει τη νέα Αφροδίτη με την ακολουθία της από Ερωτιδείς, Νηρηίδες και Χάριτες, να συναντήσει το νέο Διόνυσο, που εντυπωσιάζεται από την όψη και τη θωριά της!
Η Αιγυπτία είνε φιλήδονη, επιδεικτική, "μεγαλαυχούσα" για τα θέλγητρά της, αλαζών.
Η "αβροδίαιτος" πομπή της και κάθε είδους υπερβολή έχουν στόχο να πυρπολήσουν την καρδιά του Αντώνιου.
Και τον πετυχαίνει, καθώς στη συνάντηση αυτή εκφράζεται και το ερωτικό του σκίρτημα:
"Κλεοπάτρα: Αν τω όντι με αγαπάς, ειπέ μου πόσον;
Αντώνιος: Είναι μικρός ο έρως που δύναται να καταμετρηθεί.
Κλεοπάτρα: Θέλω να ορίσω το όριον μέχρι τον οποίου δύναται να φθάση ο προς εμέ έρως.
Αντώνιος: Τότε νέαν κατ' ανάγκην γην και νέον ουρανόν πρέπει να ανακαλύψεις".
"The Banquet of Cleopatra"
Στην απέναντι πλευρά του μεγάλου σαλονιού δεσπόζει η έτερη τοιχογραφία!
"The Banquet of Cleopatra-To Συμπόσιο της Κλεοπάτρας"
Τα ίδια χαρακτηριστικά...Χλιδή, πολυτέλεια...
Μια σύνθεση πλούσια σε χρώμα και με γοητευτικές λεπτομέρειες!
Φόντο και δω τα πανιά του ρωμαϊκού στόλου.
Το σκηνικό εορταστικό με τους επιβλητικούς κίονες να φανερώνουν την πολυτέλεια του χώρου.
Η Κλεοπάτρα απαστράπτουσα με το βαθύ προκλητικό ντεκολτέ της!
Aφειδώς ο καλλιτέχνης σκηνοθετεί τις λεπτομέρειες... κοσμήματα, κοστουμια, επιτραπέζια σκεύη...
Οι μουσικοί στο εσωτερικό μπαλκόνι διασκεδάζουν διακριτικά τους ευγενείς συνδαιτημόνες...
Είχε μεριμνήσει για τα πάντα σ'αυτό το συμπόσιο ο Μάρκος Αντώνιος, που ο θρύλος θέλει να είναι μια γιορτή που τέτοια δεν είχε δει ποτέ ο κόσμος!
Τα πιο ακριβά και σπάνια φαγητά εμφανίζονται σε μια ατελείωτη σειρά. Η βασίλισσα όμως δεν εντυπωσιάστηκε. Στοιχημάτισε με τον περήφανο Ρωμαίο πως εκείνη θα του παρουσίαζε ένα φαγητό πολύ πιο ακριβό από ο,τιδήποτε της είχε προσφέρει ως τότε.
Πήρε ένα φημισμένο μαργαριτάρι από το σκουλαρίκι της, το διέλυσε σε ξίδι και ήπιε το υγρό.
Η σκηνή αυτή φαίνεται καθαρά στη νωπογραφία του Τιέπολο, όπου η Κλεοπάτρα δείχνει στον Αντώνιο το μαργαριτάρι, ενώ ένας μαύρος υπηρέτης τής προσφέρει ένα ποτήρι.
***
Αυτή ήταν η Κλεοπάτρα.Η γυναίκα, που στην ποδιά της σφάζονταν ρωμαίοι αυτοκράτορες!
Η μοναδική Κλεοπάτρα με την τολμηρή προσωπικότητα και την ακόμα μοναδικότερη ζωή της με το μοιραίο δεσμό της με τον Μάρκο Αντώνιο απαθανατίστηκε στους αιώνες, καθώς αποτέλεσε έμπνευση για την Τέχνη!
Η ιστορία της αντηχεί ακόμα στα πέρατα του κόσμου, κυρίως για τα όσα αντιπροσώπευε η δυναμική βασίλισσα σε έναν κόσμο στυγνά ανδροκρατούμενο: σε μια εποχή με εσωτερικές και εξωτερικές διαμάχες στην Αίγυπτο κατάφερε με τη διακυβέρνησή της να κρατήσει τη χώρα της ενωμένη!
Το τραγικό τέλος της γνωστό.
Καθώς δεν ήθελε να πέσει στα χέρια του Οκταβιανού, που σε λίγο θα έμπαινε στην Αλεξάνδρεια, αυτοκτόνησε.
Βρέθηκε νεκρή στα ιδιαίτερα δωμάτιά της από τσίμπημα του φιδιού της, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως πέθανε πίνοντας δηλητήριο γιατί ήθελε να παραμείνει όμορφη και μετά θάνατον!
Στο κείμενο του Σαίξπηρ βασίστηκε και ο αμερικανός Samuel Barber για να συνθέσει την όπερά του "Antony and Cleopatra" σε λιμπρέτο του Φ.Τζεφιρέλλι.Σε πολλά σημεία γίνεται χρήση της Σαιξπηρικής γλώσσας.
Έκανε πρεμιέρα το 1966 και το ρόλο της αιγύπτιας βαίλισσας ενσάρκωσε η Leontyne Price, που την ακούμε στην άρια "Give Me My Robe" λίγο πριν το τέλος της μοιραίας, πανέμορφης, τολμηρής, τελευταίας βασίλισσας της Αρχαίας Αιγύπτου:
"Give me my robe. Put on my crown.
I have Immortal longings in me. Now no more
The juice of Egypt’s grape shall moist this lip..."
Οι περίφημες τοιχογραφίες της Κλεοπάτρας, έδωσαν αφορμή να θυμηθούμε έναν μεγάλο καλλιτέχνη της παλέτας. Ο Τιέπολο με το χρωστήρα του μάς αναστατώνει, μας μαγεύει ...
Άλλοτε λυρικός και αισθησιακός...άλλοτε θεατρικός και βίαιος, πάντα όμως ένας θαυματοποιός που καταφέρνει με την τέχνη του να δημιουργεί φαντασιώσεις και να εγείρει δυνατές προσωπικές αισθήσεις!
Ο αγαπημένος συνθέτης γείτονας Σέρβος γεννήθηκε σαν σήμερα 22 Μαρτίου 1950.
Κάποια παραδοσιακά έθιμα είναι ο στολισμός του σπιτιού με λουλούδια για τον ερχομό της άνοιξης και το πλύσιμο των χεριών με νερό από τα πηγάδια των εκκλησιών.
.jpg)
_-_WGA22310.jpg)
