Carl Orff: Θρίαμβοι της Αφροδίτης...

Carl Orff

[Στη μνήμη του Καρλ Ορφ, που πέθανε σαν σήμερα 29 Μαρτίου 1982 στο Μόναχο σε ηλικία 86 ετών]


Η πιο αντιπροσωπευτική σύνθεση του Καρλ Ορφ είναι τα "Κάρμινα Μπουράνα", μια καντάτα μέρος ενός τρίπτυχου υπό τον τίτλο "Trionfi-Θρίαμβοι"* που συμπληρώνεται με τα "Κάτουλλι Κάρμινα" και το "Θρίαμβο της Αφροδίτης".

Bασισμένα σε λατινικό κείμενο, και τα τρία συνοψίζουν το θρίαμβο της ανθρώπινης ψυχής, των επιθυμιών και του πνεύματος.


(*Με τον τίτλο "Θρίαμβοι", ο Ορφ παραπέμπει στην ομώνυμη θριαμβική τελετή-γιορτή, ένα είδος πομπής, για να τιμηθούν οι νικητές).


Προτείνω σήμερα να επικεντρωθούμε στο τρίτο μέρος της τριλογίας -που ακούμε σπάνια-  τον γεμάτο ευφορία αρχαιοελληνικό "Θρίαμβο της Αφροδίτης", που ο Ορφ συνέθεσε το 1951.

Είναι η τελευταία καντάτα του μουσικού τρίπτυχου, για το κείμενο του οποίου ο Ορφ βασίστηκε σε επιθαλάμια (ύμνοι και τραγούδια του γάμου που εκτελούνταν μπροστά στον νυφικό θάλαμο, απ’ όπου και η ονομασία) από τη Σαπφώ, τον Κάτουλλο, τον Αλκαίο και τον Ευριπίδη διαμορφώνοντας το σκηνικό μιας αρχαίας, γαμήλιας τελετής που κορυφώνεται με την εμφάνιση της Αφροδίτης  και το χορικό προς τιμήν της θεάς της ομορφιάς και του έρωτα, σε κείμενο από τον "Ιππόλυτο" του Ευριπίδη!


Ο "Θρίαμβος της Αφροδίτης" είναι σε μια παντελώς διαφορετική γραφή απο τα άλλα δυο μέρη της τριλογίας, με πολυσύνθετα χορικά, δυνατά σολιστικά μέρη, έντονα εκφραστικά στοιχεία και πολυδαίδαλη ενορχήστρωση.
Το αξιοσημείωτο με το "θρίαμβο της Αφροδίτης" είναι το πόσο σύγχρονο ακούγεται.  Δομημένο σε μικρά επαναλαμβανόμενα μοτίβα παρουσιάζει έντονο ρυθμικό ενδιαφέρον, καθώς ο Ορφ -όπως γνωρίζουμε- πίστευε και δίδαξε στο μουσικοπαιδαγωγικό σύστημά του τη δύναμη του ρυθμού, που ενώνει γλώσσα μουσική και κίνηση.

Το έργο δομείται σε επτά μέρη:

"Nεόνυμφοι στο βωμό του Υμέναιου"
Βritish Museum

I: Αντίφωνο των παρθένων
II: Γαμήλια γιορτή και άφιξη των νεονύμφων
III: Νύφη και γαμπρός
IV: Επίκληση στον Υμέναιο*
V: Παιχνίδια και γαμήλια τραγούδια στη νυφική κλήνη
VI: Τραγούδι νεονύμφων
VII: Εμφάνιση της Αφροδίτης


[*Ο Υμέναιος ήταν αρχαία θεότητα που προστάτευε τον θεσμό του γάμου]



Επιλέγω να ακούσoυμε δύο από τα επτά μέρη της καντάτας.

Το IV: "Επίκληση στον Υμέναιο", σύνθεση απλής αρμονικής γλώσσας, αλλά πυκνής γραφής  με εντυπωσιακό το στοιχείο της "ερώτησης-απάντησης - call-and-response" ανάμεσα σε σολίστες και χορωδία

και

το VII: "Εμφάνιση της Αφροδίτης", ένα σπινθηροβόλο χορωδιακό εγκώμιο στην Αφροδίτη με χαρακτηριστικές τις τολμηρές ρυθμικές συγκοπές.

Η μουσική του Ορφ, επιβλητική, με ύφος επικό και παλμό, απαιτεί συντονισμό όλων των μουσικών δυνάμεων προκειμένου να είναι άμεση κι εκφραστική.
Η χορωδία κυριαρχεί, αλλά και τα πομπώδη χάλκινα και τα αστραποβόλα κρουστά δονούν και ανατάσσουν μ'ένα τρόπο, που θυμίζει πως μουσική είναι ηθικός κανόνας που απογειώνει τη φαντασία, δίνει φτερά στη σκέψη και ψυχή στο σύμπαν!

Carl Orff: Trionfo di Afrodite, IV: "Επίκληση στον Υμέναιο":

Carl Orff: Trionfo di Afrodite, VII: "Εμφάνιση της Αφροδίτης":

"Τα πάντα Έρως χρυσόφωτος

μαγεύει και τ' αποτρελαίνει!

Τ' αγρίμια των βουνών, τα ζωντανά

της θάλασσας κι όσα η στεριά

τα θρέφει και το μάτι του Ήλιου

τ' αψηλοβλέπει ολόφλογο 

και τους ανθρώπους! Σ' όλα εσύ

μονοκρατόρισσα, Αφροδίτη!"

Βιρτζίνια Γουλφ, στη μνήμη της...

"Πορτρέτο της Β.Γουλφ", Roger Fry 

"Dearest, I feel certain that I am going mad again..."
Αγαπημένοι...Είμαι σίγουρη ότι τρελαίνομαι ξανά...κι αισθάνομαι ότι δεν μπορώ να περάσω πάλι αυτό τον τρόμο...
Έχω αρχίσει ν'ακούω φωνές,που δε μ'αφήνουν να συγκεντρωθώ...
Έφτασα πολύ μακριά...
Δε νομίζω πως μπορώ να γυρίσω πίσω...", 

γράφει στην αδερφή της σε μια επιστολή που άφησε στις όχθες του ποταμού στο Σάσεξ λίγο πριν χαθεί για πάντα στο βυθό του μια μέρα σαν τη σημερινή...


Βιρτζίνια Γουλφ...Έφυγε σαν σήμερα, 28 Μαρτίου 1941


Ένας από τους ογκόλιθους της βρετανικής λογοτεχνίας ακούει στο όνομα Βιρτζίνια Γουλφ.
Μιας γυναίκας, που υπήρξε αληθινά, μέσα στις ιδέες και τα πάθη της, τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις της, μέσα στην εποχή της και πολύ πέρα απ’ αυτήν!
Μάς αφησε θησαυρούς με το πνεύμα και την πένα της!
Πόσο φρικτό και οδυνηρο όμως το τέλος της...Μάς παρηγορεί πως ήταν επιλογή της...


Στα "Κύματά" της αναφέρει κάτι που συσχετίζοντας με καταστάσεις, συγκλονίζει:

"Περιμένουμε ένα κύμα να μας σηκώσει, αλλά είμαστε ασήκωτοι...
Κάτι από φόβο παραλείψαμε, κάτι από ματαιοδοξία αλλάξαμε...
Κάτω απ’ το Π θα γράψω "Πεταλουδόσκονη".
Αν, στο μυθιστόρημά μου, περιγράφω τον ήλιο στο περβάζι, θα κοιτάξω στο Π και θα βρω "Πεταλουδόσκονη". Αυτό θα 'ναι χρήσιμο...
Περιμένουμε ένα κύμα να μας σηκώσει, αλλά είμαστε ασήκωτοι..."


Τα "Κύματα", είναι το πιο σύνθετο και το πιο φιλόδοξο απ' τα γραπτά της. Γράφτηκε την άνοιξη του 1929, όσο η Βιρτζίνια Γουλφ -αν κρίνουμε απ' όσα σημείωνε στο ημερολόγιό της- πάλευε με καταστάσεις....Εκείνο που ένιωθε, πάνω απ' όλα, ήταν η "ένταση των δυσκολιών"...

Απότη συλλογή της αυτή, εμπνεύστηκε ο Ludovico Einaudi το ομότιτλο: "Le Οnde - Τα Κύματα"...


Αν κάπου-κάπου σάς πιάνει απελπισία και μελαγχολείτε, κοιτάξτε στο Π...βρείτε που γράφει "πεταλουδόσκονη", κι αυτόματα θα φτερώσει η ψυχή σας!

Την αγάπη μου!

Ludovico Einaudi: "Le Οnde - Τα Κύματα":

Καραγκούνα, χορευτικά μοτίβα της Θεσσαλίας...

Καραγκούνα πάει στη βρύση

το σταμνί της να γιομίσει.

Κάντε πέρα να περάσω

το χορό σας μη χαλάσω.

Καραγκούνα καραγκούνα

με σαγιά και με σιγκούνια.

Αμ' πως ’δα, αμ' τι ’δα,

στο παραθύρι σ' είδα.

Θα πουλήσω τα κατσίκια

να σου πάρω σκουλαρίκια.

Αμ' πως ’δα, αμ' τι ’δα,

σ’ αγάπησα σε πήρα.

Είναι χορός λεβέντικος, παρότι χορεύεται από γυναίκες!
Η "Καραγκούνα", χορεύεται στα χωριά του κάμπου της Θεσσαλίας από γυναίκες Καραγκούνες, ντυμένες την παραδοσιακή αρχοντική φορεσιά τους, στην οποία ξεχωρίζει η μαύρη γούνα, απ'όπου λέγεται πως οι καραγκούνηδες πήραν το όνομά τους.

 

Καραγκούνες με την παραδοσιακή τους φορεσιά,
Π.  Παπαχαιτζιδάκης-Μουσείο Μπενάκη

"Κάρα- γκούνα" σημαίνει "μαύρη γούνα", που κατασκευάζονταν από  δέρμα προβάτου.
Υπάρχει, βέβαια κι  άλλη εκδοχή, πως το προσωνύμιο Καραγκούνηδες προήλθε από τη συνήθειά τους να κινούν το κεφάλι τους (κάρα-κούνα).

Η μελωδία και ο χορός της καραγκούνας είναι από τους δημοφιλέστερους.
Τα βήματα είναι βαριά και αργά, προσδίδοντας στις αγέρωχες καραγκούνες μεγαλοσύνη και  δωρικότητα. Σκοπός και βηματισμός αποδίδουν με λιτότητα και σεβασμό,  θαυμασμό στην μεγαλοπρέπεια της καραγκούνικης ενδυμασίας.

Οι γυναίκες, πιασμένες απ'τα χέρια, χορεύουν σε κύκλο ανοιχτό με μέτωπο προς το κέντρο, ακολουθώντας τρία χορευτικά μοτίβα, καθένα από τα οποία έχει διαφορετικό αριθμό βημάτων.



Μπορείτενα ακούσετε την παραδοσιακή Καραγκούνα εδώ.



Ο John Duarte στην "Ελληνική Σουίτα" του, διασκευάζει παραδοσιακές μελωδίες και χορούς(Ζαγορίσιος, Τσιριγώτικος, Καλαματιανός).

Ανάμεσά τους και την περίφημη "Καραγκούνα":

Ο Μίμης Πλέσσας στο δίσκο του: "Greece Goes Modern", συγκεντρώνει συνθέσεις του-διασκευές δημοτικών τραγουδιών που έκανε για τις ανάγκες μιας ραδιοφωνικής εκπομπής.

Στην "Καραγκούνα" του πλέκεται το παραδοσιακό με τζαζ στοιχεία.

Στο θάνατο του Λόρδου Μπάϋρον...

"Ο λόρδος Βύρων στο νεκροκρέβατό του", Joseph-Denis Odevaere

Ο μεγάλος φιλέλληνας Λόρδος Μπάυρον πέρασε στην αιωνιότητα στις 19 Απριλίου του 1824 στο Μεσολόγγι, θυσιαζόμενος για την ελευθερία μιας πατρίδας που δεν ήταν η δική του.
Στη μνήμη του ο εθνικός μας ποιητής, Διονύσιος Σολωμός   συνέθεσε την "Ωδή εις τον θάνατο του Λόρδου Μπάιρον".
Η καρδιά του ενταφιάστηκε στην ιερή πόλη του Μεσολογγίου και σε ένδειξη πένθους ρίχτηκαν 37 κανονιοβολισμοί, όσα και τα χρόνια του Μπάυρον.

Διονύσιος Σολωμός: "Εις τον θάνατον του Λόρδου Μπάϋρον":

Λευτεριά, για λίγο πάψε να χτυπά με το σπαθί 

Τώρα σίμωσε και κλάψε εις του Μπάιρον το κορμί.

Και κατόπι ας ακλουθούνε όσοι επράξανε λαμπρά.

αποπάνου του ας χτυπούνε μόνο στήθια ηρωικά.

Αναθράφηκε ο γενναίος στων αρμάτων την κλαγγή.

Τουτον έμπνευσε, όντας νέος, μία θεά μελωδική...

(όλο το ποίημα μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.)

***

ROSSINI: " Il pianto delle Muse in morte di Lord Byron"

Tο 1824 και στη μνήμη του Λόρδου Μπάυρον, o Τζοακίνο Ροσίνι συνθέτει την καντάτα του: "Ο θρήνος των μουσών στο θάνατο του Λόρδου Βύρωνα" για τενόρο, χορωδία και ορχήστρα.
Παρουσιάστηκε στο Λονδίνο και πολλά μοτίβα του στηρίζονται στην παλιότερη όπερα του συνθέτη: "H πολιορκία της Κορίνθου", που είχε αρχικά παρουσιαστεί με τον τίτλο: "Μωάμεθ Β΄".
Ο Ροσίνι ερμήνευσε και τα σολιστικά μέρη του τενόρου, υποδυόμενος τον Απόλλωνα, θεό του φωτός, που αποδίδει τιμές στον ποιητή Βύρωνα.

Η αποχαιρετιστήρια καντάτα ειναι σύνθεση που φανερώνει τη μουσική ευγλωττία του Ροσίνι, την άφθαστη εκφραστικότητά του, και την ευρηματικότητά του στην ενεορχήστρωση με εντυπωσιακό σημείο της χρήση της άρπας σκιαγραφώντας ένα μουσιικά υποβλητικό περιβάλλον για το θέμα.

Rossini: "Il pianto delle Muse in morte di Lord Byron":

"Οι κούκλες χορεύουν..."

Δεν ξέρω τί πιστεύετε εσείς, όμως για μένα ένα σουβενίρ από έναν τόπο που ταξίδεψα, έχει τεράστια δύναμη...Έχει τη δύναμη της μνήμης, της νοσταλγίας, της αναπόλησης...
Κοσμεί μια γωνιά του σπιτιού μου και βλέποντάς το, με ταξιδεύει αυτόματα εκεί απ'όπου το προμηθευτηκα.
'Ετσι, αποκτά ψυχή, με πιάνει απ'το χέρι σαν καλός φίλος και μ' οδηγεί στις γειτονιές και τα σοκάκια που περιπλανήθηκα για να το αποκτήσω.

Απ' αυτά τα αντικείμενα -και πολύ χαϊδεμένα μου- είναι κάποιες πορσελάνινες δεσποσύνες από το Μπαθ της Βρετανίας.
Tις ανακάλυψα σε μια μικρή αντικερί στη γέφυρα Pulteney, που είναι συγκεντρωμένα όλα αυτά τα λιλιπούτεια μαγαζάκια, αξιοθέατο για την πόλη.

Οι κουκλίτσες είναι πολύ κομψές και χαριτωμένες, αλλά συγχρόνως εύθραυστες γι'αυτό και τις έχω κλεισμένες σε μια κρυστάλλινη βιτρινούλα του σαλονιού μου.



Σήμερα, και για χάρη σας, τις έβγαλα περίπατο στο πάνω ράφι για να τις φωτογραφίσω...

Είναι χειροποίητες μινιατουρίτσες από πορσελάνη, με τρομερές λεπτομέρειες στο σχεδιασμό και την κατασκευή τους, με μια τεχνική που άνθισε στην Βικτωριανή εποχή.
Τα λεπτά τους πρόσωπα ζωγραφισμένα στο χέρι και προσωπικά μέ είχε εντυπωσιάσει η λεπτοδουλεμένη ενσωμάτωση της δαντέλας των φορεμάτων στην πορσελάνη...
Είμαι σίγουρη πως πίσω από την κατασκευή τους κρύβονται ατελείωτες ώρες δουλειάς αλλά προπαντός η χαρά της έμπνευσης και της δημιουργίας .
Δυο όρθιες, κομψές μαρκησίες και μια καθιστή σε πολυθρόνα λαίδη, παρακολουθουν εκστατικά τις αιθέριες κινησεις της μικρής μπαλαρινούλας...

Βρήκα και μια υπέροχη πιανιστική μελωδία για το χορό της: "Petite Ballerina", μια μουσική μινιατούρα του Σοστακόβιτς από τη γοητευτική Σουίτα του: "Dances of the Dolls", μια συλλογή με μελωδίες από μουσική του για μπαλέτο και κινηματογράφο.

Shostakovich: "Dolls' Dances - Petite Ballerina":

Βαλς, γκαβότ, ρομάνς ή πόλκα για το μεσημέρι μας, φίλοι μου!!
Σας αφήνω να επιλέξετε όποιον από τους χορούς ενισχύει αισιόδοξα τη διάθεσή σας!!

Η Σουίτα ολοκληρωμένη για να επιλέξετε:

Shostakovich "Dolls' Dances" :

"Ο Σβιάτοσλαβ Ρίχτερ και ο ροζ αστακός του"

Ο Σβιατοσλάβ Ρίχτερ γεννήθηκε σαν σήμερα, 20 Μαρτίου 1915 στο Ζιτομίρ της Ουκρανίας από οικογένεια με γερμανικές ρίζες. Ο πατέρας του ήταν πιανίστας - αυτός άλλωστε υπήρξε και ο πρώτος του δάσκαλος - και η μητέρα του ερασιτέχνις μουσικός, από τις πρώτες θαυμάστριες του Ντεμπυσί και του Σκριάμπιν.
Εκτιμώντας το εξαιρετικό ταλέντο του οι δάσκαλοί του τον ώθησαν να συνεχίσει τις σπουδές του στη Μόσχα, πράγμα το οποίο έκανε μελετώντας δίπλα στον περίφημο δάσκαλο της εποχής Χάινριχ Νόιχαους. Λίγα χρόνια αργότερα ο τελευταίος παραδεχόταν ότι στην πραγματικότητα δεν είχε τίποτε παραπάνω να διδάξει στον Ρίχτερ.
Σύντομα ολόκληρος ο κόσμος γινόταν κοινωνός της συγκίνησης που μετέδιδε η τέχνη του.
Ο Σβιατοσλάβ Ρίχτερ τιμήθηκε με τις υψηλότερες διακρίσεις!
Οταν έπαιζε, το κοινό κυριολεκτικά κρατούσε την αναπνοή του προσηλωμένο στον άνθρωπο που έκανε το θαύμα της μουσικής πραγματικότητα!

Ο ρώσος  καλλιτέχνης κάποιο διάστημα έπασχε από κατάθλιψη και για μια περίοδο είχε πάντα μαζί του -και ποτέ μακριά από την σκηνή όταν έπαιζε- έναν "πλαστικό αστακό".
Η εμμονή με τον "πλαστικό αστακό" -σύμφωνα με τους ειδικούς- ήταν μια εσωτερική του ανάγκη, ένα όπλο που είχε εφεύρει το μυαλό του απέναντι στο φόβο της ανασφάλειας.

Ο Ερολ Μόρις συνθέτει την ιστορία αυτής της ανάγκης:

"Φανταστείτε τη σκηνή: ο άντρας με το βραδυνό σμόκιν μεταφέρει το ροζ πλαστικό αστακό του μέσα σ'ένα κουτί. Τον είχε φέρει μαζί του από το ξενοδοχείο του και τώρα βρίσκεται στα παρασκήνια περιμένοντας να βγει στη σκηνή.[...]
Η αίθουσα συναυλιών του Τόκυο είναι γεμάτη και ακροατήριο περιμένει έναν από τους σπουδαιότερους πιανίστες του κόσμου.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τις τρεις ώριμες Σονάτες για πιάνο του Μπετόβεν: Beethoven: Op. 109, 110 και 111. Από τα τελευταία έργα του, γραμμένα από το 1820 έως το 1822 σε μια έκρηξη της δημιουργίας.
Πρέπει να πάρει τον αστακό στη σκηνή; Ισως όχι. 
Οι άνθρωποι μπορεί να κάνουν ερωτήσεις. 
Όμως, ένα πράγμα γνωρίζει  με σιγουριά. Δεν μπορεί να παίξει χωρίς αυτό...
[...]
Μπορεί να παίξει οτιδήποτε, ανεξάρτητα από τη δυσκολία του, αλλά από τη στιγμή που απομακρύνεται από την "ασφάλεια" του αστακού, αυτόματα σιωπά...
Ο πιανίστας ολοκληρώνει την Σονάτα Op. 110 με επευφημίες και χειροκροτήματα του ακροατηρίου... "


Στη διπλανή εικόνα βλέπουμε μια μπρούτζινη προτομή του Ρίχτερ φιλοτεχνημένη από τον Ernst Neizvestny, δωρεά στο Κρατικό Μουσείο Πούσκιν στη Μόσχα με την ευκαιρία των 97ων γενεθλίων του πιανίστα.

O Mπετόβεν συνέθεσε τη Σονάτα για Πιάνο Op. 110 το 1821.

Τα τρία μέρη της:
I. Moderato cantabile molto espressivo, σε Λα ύφ. μείζονα και ρυθμική αγωγή 3/4
II. Allegro molto, σε Φα ελ. 2/4
III. Adagio ma non troppo - Allegro ma non troppo, σε Σι ελ. 4/4
Fuga, Allegro, ma non troppo, Λα ύφεση μείζονα, 6/8.

Στο παρακάτω βίντεο ο  Sviatoslav Richter ερμηνεύει τη Σονάτα op. 110 του Μπετόβεν.
Είναι 76 χρονών και σε συναυλία στο Μουσείο Πούσκιν...

Παλαιότερο κείμενό μου για τον κορυφαίο καλλιτέχνη μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

(Πηγές: flix.gr/, nytimes.com/, μτφ. δική μου, Το Βήμα)

"Ρίμσκυ Κόρσακωφ: μια σελίδα από τον Όμηρο κι ο Βάγκνερ..."

"O Οδυσσέας συναντά τη Ναυσικά", Jean Veber

"...ένιωθε τσακισμένος απ' το κύμα
σώμα πρησμένο, στόμα και ρουθούνια να ξερνούν τη θάλασσα,
κι αυτός πεσμένος κάτω, δίχως πνοή, δίχως φωνή,
σαν λιγοθυμισμένος, τυραννισμένος από κούραση φριχτή[...]

Κι ωστόσο δυο μερόνυχτα, δοσμένος στο μεγάλο κύμα,

είδε πολλές φορές τον χάρο με τα μάτια του.

Μόνο την τρίτη μέρα, σαν την ξημέρωσε η Αυγή

με τους ωραίους πλοκάμους, έπεσε ο άνεμος,

γαλήνεψε, κι έγινε νηνεμία.

Και ξαφνικά βλέπει στο πλάι του στεριά[...]

Έξω μονάχα βράχοι μυτεροί 

και γύρω τους βρυχάται το κύμα πολυτάραχο [...]

Και σάνε λούστηκαν κι αυτές(οι θεραπαινίδες της Ναυσικάς) 

κι αλείφτηκαν με λάδι,

καθίσανε και γεύτηκαν στου ποταμού τους όχτους[...]

Και σαν  χαρήκανε θροφή, κι αυτή κι οι  παρακόρες,

βγάλαν τις μπόλιες κι έπαιξαν τη σφαίρα ανάμεσό τους.   

Κι η ασπροχέρα η Ναυσικά τους γλυκοτραγουδούσε...."

(Ομήρου Οδύσσεια, ραψ. ε και ζ)

Ο Όμηρος και οι σκηνές αυτές που αποτυπώνει στην "Οδύσσειά" του ενέπνευσαν τον Ρίμσκυ Κόρσακωφ, το ρώσο συνθέτη της Ομάδας των Πέντε, που σαν σήμερα γεννήθηκε...

Στο ορχηστρικό του πρελούδιο "Iz Gomera-Από τον Όμηρο" του Ρίμσκυ Κόρσακωφ είναι εμφανής Βαγκνερική επιρροή.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο συνθέτης επηρεάζεται από το γερμανό, του οποίου τα έργα είχε γνωρίσει στην Αγία Πετρούπολη παρακολουθώντας τον "Κύκλο του Δαχτυλιδιού".

Με την δύναμη της ενορχήστρωσης σκιαγραφεί το νόστιμον ήμαρ του Θακήσιου ήρωα...

Πρόκειται για ένα πρελούδιο-καντάτα για 3 φωνές, γυναικεία χορωδία και  ορχήστρα, με το λιμπρέτο να στηρίζεται ατόφια στο Ομηρικό έπος.
Ξεκινά με ξέσπασμα της καταιγίδας στην ταραγμένη απέραντη θάλασσα, που ο Οδυσσέας βολοδέρνει.

Τα μοτίβα για τον άνεμο και τα γιγάντια κύματα παραπέμπουν σε κείνα του  βαγκνερικού "Ιπτάμενου Ολλανδού"(τον οποίο είχε παρακολουθήσει το 1891 στις Βρυξέλλες) παραμένοντας όμως στην αισθητική της ρωσικής παράδοσης.
Στη συνέχεια η καταιγίδα κοπάζει και η μουσική μάς μεταφέρει στο νησί των Φαιάκων, όπου μετά την άγρια θαλασσοταραχή,  τα κύματα βγάζουν τον Οδυσσέα σε μιαν ήρεμη ακρογιαλιά του. Πρόκειται για ένα φωνητικό μέρος απαράμιλλης ομορφιάς με λεπταίσθητες αρμονίες και ενορχηστρωτικές αποχρώσεις, το οποίο αναδεικνύει τον οπερατικό λυρισμό του Κόρσακωφ(6:22)...
Aνυπέρβλητης ομορφιάς ακρόαμα, που προσωπικά μού θυμίζει τον Βάγκνερ του "Πάρσιφαλ" και το μέρος που ψάλλουν οι λουλουδοκόρες με την αγγελική, πλην σαγηνευτική φωνή τους.

Επίσης, αν παρατηρήσουμε τη μελωδική γραμμή των τρομπονιών στην είσοδο της καντάτας "Από τον Όμηρο", ίσως διακρίνουμε νύξεις από την "Επέλαση των Βαλκυριών" από την Βαγκνερική Τετραλογία, στοιχείο που ενισχύει την άποψη περί θαυμασμού του Κόρσακωφ προς τον Βάγκνερ, την εκφραστική δύναμή του και τον ευρηματικό τρόπο που χειριζόταν την ορχήστρα.

Rimsky Korsakof: "Iz Gomera-Από τον Όμηρο"

Μουσικές αναφορές στην "Eroica" του Κοσμά Πoλίτη...

Με αφορμή τη γενέθλια επέτειο του Κοσμά Πολίτη, (16 Μαρτίου 1888)

Ένας σπουδαίος πεζογράφος υπήρξε ο Κοσμάς Πολίτης, που διακρίθηκε για την πρωτοτυπία του ύφους και την υποβλητικότητα της έκφρασης.Στο έργο του παρατηρούμε ένα μοναδικό συνταίριασμα λυρισμού με ρεαλιστικό ψυχισμό.

Από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα του μεγάλου πεζογράφου της γενιάς του '30 είναι η "Eroica", που το έγραψε στην Πάτρα όταν υπηρετούσε ως τραπεζικός υπάλληλος.
 Η ιστορία της "Eroica" περιστρέφεται γύρω από μια ομάδα εφήβων φίλων, που αντιμετωπίζουν πρώτη φορά το θάνατο και τον έρωτα.. Βασικά του θέματα, ο θάνατος ενός εφήβου, η γνωριμία ενός άλλου με μια κοπέλα, ο θάνατός του μετά τη συνεύρεσή τους, ο Παρασκευάς ως αφηγητής της ιστορίας και διαρκείς υπαινιγμοί στο όνειρο.
Σύμβολα: η φιλία, ο έρωτας, μα κεντρικό σύμβολο είναι ο ηρωισμός τον οποίο υποδηλώνει και ο τίτλος.
Κάποιοι  μελετητες επισημαίνουν ότι ο τίτλος της Eroica αποτελεί μια σημαντική  παραπομπή στη μουσική και συνδέουν  με την Τρίτη συμφωνία "Ηρωική" του Μπετόβεν αναφέροντας πως "το μυθιστόρημα του Πολίτη δεν τιμά τη μνήμη ενός μεγάλου Άνδρα, τιμά τη μνήμη τριών παιδιών".

Beethoven - Symphony N.3 / Bruno Walter - NYP:

Πέρα όμως απ'αυτό, η "Eroica" βρίθει μουσικών αναφορών.
Όπως πχ. το παρακάτω απόσπασμα που σας παραθέτω, είναι μια πλάγια μνεία στη "Μαντάμα Μπατερφλάι" του Πουτσίνι:

"Από το βάθος των σαλονιών έβγαινε ένας γυριστός ρυθμός μέσα στο σύρσιμο των παπουτσιών και στο μουντό συνόδεμα του πιάνου, Πού και πού ξεμύτιζε μια νότα φλάουτου μαζί με δοξαριές βιολιού...
[...]
-Αλέκο μου, θα πας να πεις στη μουσική;
Ολες ήταν ντυμένες όμοια: κιμονό μεταξωτά, μεγάλες χτένες όρθιες πάνω στα φουσκωτά μαλλιά. Πίσω στη μέση άνοιγαν "πεταλούδες" από πελώριους φιόγκους[...]
Η νότα βρίσκεται πάνω στο πιάνο...
[...]
Μια μελωδία φευγαλέα, σιγαμνή, σαν βούισμα ελαφρό....[...]σαν έκλεινες τα μάτια, κάποιο λιβάδι απλώνεται απαλά σε πινελιές πλατειές και οριζόντιες[...]
Οι νότες ανεμίζουν πάνω από λουλούδια εξωτικά μέσα σε ίσκιους από χνουδωστά πεταλουδίσματα. Μεταξωτές βεντάλιες γέρνουνε λοξά κάτω απ'τα ίσια μάτια και μ'ένα ψίθυρο ανοιγοκλείνουν ματοτσίνορα καμπυλωτά-σαν κάτι τέτοιο είναι απόψε οι νότες...η Μόνικα δε βρίσκεται ανάμεσα στις γκέισσες ετούτες..."

(Κοσμά Πολίτη: "Εroica", εκδ. Εστία, σελ. κς', λθ', νδ', νε', νζ', 43, 47)

Puccini: "Madama Butterfly- Un bei di vedremo", M.Callas:

Ο "Μέγας Άστορ" και οι επιρροές από τον Μπαχ...

"Είχα θυμώσει πολύ!Εγώ είχα ζητήσει για δώρο ένα ζευγάρι πατίνια...κι ο πατέρας μου έφερε ένα μουσικό όργανο. Μπαντονεόν μού το είπε και είναι το όργανο του τάνγκο, συνέχισε. 
Το Tango ήταν η μουσική που αγαπούσε ο μπαμπάς, όμως εγώ ήμουν οκτώ χρονών.
Δεν μου άρεσε..Αντίθετα με κείνον, που άκουγε σχεδόν κάθε βράδυ 

όταν επέστρεφε στο σπίτι από την δουλειά του..."

(Άστορ Πιατσόλα)

Ο 12χρονος Άστορ με το μπαντονεόν του
(interlude.hk)

Ενενήντα εννέα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη γέννηση του Άστορ Πιατσόλα(11 Μαρτίου 1921), που με τις συνθέσεις του έφερε επανάσταση στο παραδοσιακό τάνγκο, ενσωματώνοντας σ' αυτό στοιχεία τζαζ και κλασικής μουσικής, δημιουργώντας το nuevo tango.
Εκτός από συνθέτης υπήρξε και εξαίρετος μπαντονεονίστας, που έκανε το λαό της Αργεντινής να τον αποκαλεί "Μέγα Άστορ"!

Το τάνγκο του Πιατσόλα ξεσηκώνει, φλογίζει, προκαλεί αναστάτωση!Οπως έλεγε ο ίδιος, είναι ο πιο αποκαλυπτικός χορός απ' όσους δημιούργησαν οι άνθρωποι για να εκφράσουν την ουσία του ερωτικού πάθους!

Όμως, ας δούμε μια άγνωστη στου πολλούς πτυχή του αργεντίνου συνθέτη που σήμερα τιμάμε.

Δωδεκάχρονος στη Νέα Υόρκη και πριν ακόμη τον ανακαλύψει ο Κάρλος Γκαρντέλ (άλλος "μάγος", που με τη γοητεία του το τάνγκο, αγαπήθηκε σε κάθε γωνιά του πλανήτη) μαθήτευσε με τον Ούγγρο πιανίστα Bela Wilda, μαθητή του Ραχμάνινοφ, ο οποίος τον δίδαξε να παίζει Μπαχ στο μπαντονεόν.
Από τότε δημιουργήθηκε στον Άστορ το ενδιαφέρον για τον κάντορα της Λειψίας. Μάλιστα  σύνθεση του Μπαχ εκτέλεσε και στην οντισιόν του από τον Γκαρντέλ.

Έτσι, σήμερα γινόμαστε μάρτυρες μιας εκπληκτικής συνάντησης: της κλασικής μουσικής της Λειψίας με το φλογερό Tango Nuevo του Μπουένος Άιρες!

Πιατσόλα και Μπαχ...

Παράλληλοι οι δρόμοι των δυο συνθετών με τις διαφορετικές προσεγγίσεις στην τέχνη τους,  όμως με κοινή τη βαθιά ριζωμένη αίσθηση οικουμενικότητας στη μουσική τους.

(Stretta music)

Σημαντικός ο ρόλος του Μπαχ στη διαμόρφωση της μουσικής προσωπικότητας του Πιατσόλα. Παραδείγματος χάριν, στις συνθέσεις του χρησιμοποίησε εκτενώς τη σύνθετη μορφή της φούγκας. Βλέπουμε δηλαδή πως ενδιαφέρεται να επιστρέψει σε παλιότερες φόρμες, σεβόμενος τις μουσικές ρίζες, με τη χρήση αρμονιών και ρυθμών της μπαρόκ περιόδου, όπως ο χαρακτηριστικός ρυθμός των 6/8 της πασακάλια.

Από τα έργα του Πιατσόλα με  εμφανείς τις επιρροές από τον Μπαχ, είναι τα:
"Muere del Angel", Primavera και Invierno από τις "Τέσσερις Εποχές" του, αλλά κυρίως η "Fugata", πρώτο μέρος από το κουιντέτο "Tangata-Silfo y Ondina" για πιάνο, μπαντονεόν, βιολί, κιθάρα και κοντραμπάσο
Ο Άστορ Πιατσόλα συνέθεσε το τριμερές έργο το 1969, και λέγεται πως ο τίτλος αναφέρεται στα μυθολογικά πλάσματα-ξωτικά Συλφίδα και Ούντινε.

Πρώτο μέρος του κουιντέτου είναι η "Fugata", που όπως μαρτυρά ο τίτλος της στηρίζεται στη φόρμα της φούγκας,  αντιστικτικής σύνθεσης βασισμένης στη μίμηση, που ανέπτυξε ο μέγας Μπαχ.

Astor Piazzolla - "Fugata":

Giuseppe Verdi: "Nabucco", η πρεμιέρα

Ο "Ναμπούκο" υπήρξε η όπερα η οποία άλλαξε την τύχη του Βέρντι σηματοδοτώντας την πρώτη μεγάλη επιτυχία του. Κι έκανε πρεμιέρα σαν σήμερα, 9 Μαρτίου 1842 στη Σκάλα του Μιλάνου.
Το τετράπρακτο λυρικό δράμα είναι βασισμένο στο έργο "Ναβουχοδονόσορ" των Α. Ανισέ-Μπουρζουά και Φ. Κορνύ.

Είναι η εποχή που ο Βέρντι έχει χάσει τη γυναίκα του και τα δυο του παιδιά μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα κι επί πλέον το μελόδραμά του "Μιας μέρας βασιλιάς" είχε παταγώδη αποτυχία. Έτσι, δεν έχει και πολλή όρεξη να συνθέσει, παρότι μόλις πήρε στα χέρια του το νέο λιμπρέτο του Σολέρα.

Ο ίδιος γράφει:

"Ήταν φθινόπωρο του 1841. Επιστρέφοντας ένιωθα μια απροσδιόριστη δυσφορία, μια βαθιά θλίψη, έναν πόνο στην καρδιά μου!.. 
Έφτασα σπίτι, πέταξα το χειρόγραφο με μια βίαιη κίνηση στο τραπέζι και στάθηκα μπροστά του. Όπως έπεσε στο τραπέζι, το λιμπρέτο άνοιξε τυχαία σε κάποια σελίδα και τα μάτια μου καρφώθηκαν στη φράση "Πέτα σκέψη σε χρυσά φτερά". 
Εξακολούθησα να διαβάζω με συγκίνηση, πολύ περισσότερο που το κείμενο αποτελούσε παράφραση της Βίβλου που με συντρόφευε συχνά. Διάβασα ένα πρώτο απόσπασμα και αμέσως ένα δεύτερο. Ωστόσο, σταθερός στην απόφασή μου να μη συνθέσω άλλη όπερα, έκλεισα το λιμπρέτο και έπεσα για ύπνο!.. Ωστόσο, ναι, ο Ναμπούκο γύριζε μες στο κεφάλι μου! 
Δεν μπορούσα να κοιμηθώ. Σηκώθηκα και διάβασα το λιμπρέτο όχι μία αλλά δύο ή τρεις φορές, έτσι ώστε το πρωί ήξερα σχεδόν απ’ έξω το κείμενο του Σολέρα". (Το Βήμα)

Παρά την πολιτική διάσταση που απέδωσαν οι Ιταλοί στην όπερα, οι κατακτητές  δεν διέκριναν  τίποτε ανησυχητικό. Έτσι, η λογοκρισία δεν ταλαιπώρησε το συνθέτη, που με τον "Ναμπούκο" δεν αναφερόταν στην  αιχμαλωσία των Εβραίων.Αυτό ήταν η πρόφαση να αναφερθεί στο Ριζορτζιμέντο και την ενοποίηση της Ιταλίας.

O Bέρντι την εποχή σύνθεσης του "Ναμπούκο"

Ο "Ναμπούκο" είναι η τρίτη όπερα του Βέρντι, αλλά εκείνος συνήθιζε να λέει πως "ήταν εκείνη που τον επέβαλλε ως συνθέτη".
Ειναι ένα  αριστούργημα για την ύβρη και τον αιώνιο αγώνα για ελευθερία.

Στην πρεμιέρα, το ρόλο της "Αμπιγκαΐλε" υποδύθηκε η  Τζουζεπίνα Στρεπόνι , από τις δημοφιλέστερες σοπράνο της εποχής, που αργότερα θα γινόταν η δεύτερη σύζυγός του Βέρντι.

Η όπερα πρωτοπαρουσιάστηκε με τον τίτλο "Ναβουχοδονόσορας". Το "Ναμπούκο" καθιερώθηκε μετά από μία παράσταση στην Κέρκυρα τον Σεπτέμβριο 1844 στο θέατρό της Σαν Τζάκομο.


Πολύ γλαφυρά σε ένα μικρό στιγμιότυπο αναφέρεται σχετικά η Πηνελόπη Κουρτζή στο μυθιστόρημά της: "Το Πριγκιπότο", εκδ. Ψυχογιός, σελ 24:

"Το Σαν Τζάκομο άλλαξε μέχρι και το όνομα της όπερας του Βέρντι σε "Ναμπούκο", ακούστηκε να λέει ο Ντε Τζόρτζο -γνωστός ευγενής της Ζακύνθου που είχε πάει στην Κέρκυρα ειδικά γι’ αυτή την παράσταση- στην προσπάθειά του να εντυπωσιάσει τους παριστάμενους.
Οι δύο κοπέλες γύρισαν το κεφάλι τους.
-"Ναι, δεσποσύνες μου, έτσι είναι!" συνέχισε ο Ντε Τζόρτζο εστιάζοντας την προσοχή του στις νεαρές, ενθουσιασμένος που βρήκε όμορφο ακροατήριο.
"Είστε μικρές, αλλά πρέπει να ξέρετε πως, το 1844, στο Σαν Τζάκομο ανέβηκε η περίφημη όπερα του Βέρντι Ναβουχοδονόσωρ.Κι επειδή ο λαός εδώ δεν μπορούσε να προφέρει όλο αυτό το όνομα, απλώς το συντόμευσε σε Ναμπούκο.
Και, φυσικά, αφού η Ελλάδα κινεί τις πολιτιστικές εξελίξεις παντού -ξερόβηξε δυνατά, γελώντας συγχρόνως αυτάρεσκα- η όπερα έγινε γνωστή με το όνομα Ναμπούκο.
Επίσης, όμορφες δεσποσύνες μου, θα έπρεπε να γνωρίζετε πως αυτό καθόλου δε δυσαρέστησε τον Βέρντι! Αντίθετα, μάλιστα, τον ικανοποίησε, καθώς ήταν μεγάλος θαυμαστής του νησιού και της κουλτούρας μας κι ερχόταν τακτικά ινκόγκνιτο για διακοπές εδώ..."

Η όπερα φημίζεται για τα υπέροχα χορωδιακά της. Μάλιστα πολλοί ειδικοί λένε πως αυτά δεσπόζουν και κλέβουν την παράσταση από τα σολιστικά μέρη...
H περίοδος σύνθεσης του "Ναμπούκο" ήταν περίοδος μεγάλης καταπίεσης.Ετσι, ο Βέρντι ένιωσε ότι ο λαός του έθνους του χρειαζόταν μια φωνή!Toύ την έδωσε με τα χορωδιακά, που αντιπροσωπεύουν τις απελπισμένες ψυχές κάθε καταπιεσμένης εποχής...

Έτσι, προτείνω να ακούσουμε τα αγαπημένα μου:

1. Verdi: Nabucco - ΠΡΑΞΗ Α΄/ Giuseppe Sinopoli:

2. Verdi: Nabucco - ΠΡΑΞΗ Γ', "È l'Assiria una regina" / Giuseppe Sinopoli:

3. Verdi: Nabucco / ΠΡΑΞΗ Γ΄ "Va, pensiero" / Giuseppe Sinopoli:

Με τον "Ναμπούκο" ο Βέρντι ανέδειξε το ταλέντο του, θέτοντας τέλος στις συνθετικές αποτυχίες του, φίλοι μου.
Άφησε πίσω του μια περίοδο μεγάλης θλίψης στην προσωπική του ζωή κι αναδείχθηκε σε εθνικό σύμβολο της Ιταλίας.

"Λαβίνια Φοντάνα: η γυναίκα καλλιτέχνις με τις πολλές πρωτιές"

Με αφορμή την "Ημέρα της Γυναίκας"

"Lavinia Fontana - Self-Portrait at the Spinet"

Η Λαβίνια Φοντάνα ήταν Ιταλίδα ζωγράφος του 16oυ αι., η πρώτη επαγγελματίας  στη Δυτική Ευρώπη, που εργάστηκε "ισότιμα" με τους άνδρες ομολόγους της.
Από νωρίς έγινε διάσημη για τις προσωπογραφίες της, με τους ευγενείς της Μπολόνια να παραγγέλνουν πορτέτα τους σ' αυτήν.
Φυσικά λόγω του φύλου της αντιμετώπισε κάποια εμπόδια, όμως είχε πολυάριθμες παραγγελίες, κυρίως από  γυναίκες, που υποστήριξαν την τέχνη της.
Η Φοντάνα φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και ήταν μία από τις πρώτες "Donne addtrinatte-γυναίκες με διδακτορικά" και  η πρώτη γυναίκα καλλιτέχνις που ζωγράφισε γυναικεία γυμνά.

Σε μια αυτοπροσωπογραφία της απεικονίζεται μπρος σε πληκτροφόρο.

Ήταν ένας τρόπος για την γυναίκα να δείξει τη μόρφωσή της, καθώς η εκπαίδευση των αριστοκρατισσών περιελάμβανε μουσική, ποίηση, φιλοσοφία και λατινικά.

Είναι η πρώτη αυτοπροσωπογραφία που έκανε ως γαμήλιο πορτρέτο για τον πεθερό της.
Θα παντρευόταν κάποιον με υψηλότερη κοινωνική θέση από τη δική της(ο μέλλων σύζυγός της ήταν γιος πλούσιου εμπόρου)  έτσι μάλλον αισθάνθηκε την ανάγκη να τονίσει τον πλούτο και την κατάστασή της ζωγραφίζοντάς την με πλουμιστά, πολυτελή ρούχα ακριβών υφασμάτων, περίτεχνα κοσμήματα και μια υπηρέτρια να τής μεταφέρει τις παρτιτούρες. 

Επίσης η Φοντάνα επιλέγει  να τονίσει τις δεξιότητές της: παίζει ένα μουσικό όργανο, το διασημότερο και ευγενέστερο της εποχής της, ενώ  το καβαλέτο της τοποθετείται στο παρασκήνιο. Επιπλέον, η ακαδημαϊκή μόρφωσή της τονίζεται κι από τη λατινική επιγραφή στην επάνω γωνία του καμβά:
"Η Λαβίνια, παρθένος κόρη του Prospero Fontana φιλοτέχνησε το πορτρέτο της από τον καθρέφτη το 1577". 
Η επιγραφή, όπως και η αναφορά στην παρθενία(επιθυμητή από τους άνδρες) είναι ενδιαφέρουσες, καθώς είναι ενδεικτικές της κοινωνικής κατάστασης των γυναικών  της Αναγέννησης  και της κυρίαρχης νοοτροπίας.

Σπινέτο του 16ου αι.

Το σπινέτο ανήκει στα νυσσόμενα πληκτροφόρα μουσικά όργανα, όπου ο ήχος παράγεται με τη νύξη (τσίμπημα) των χορδών τους.
Κάθε πλήκτρο συνδέεται  με ραβδάκι, που απολήγει σε  προεξοχή από σκληρό δέρμα ή ακροφτέρουγο(συνήθως φτερό κόρακα) με το οποίο γίνεται η νύξη, παραγωγή δόνησης και κατ'επέκταση ήχου, όπως στο βίρτζιναλ...
Λέγεται πως κατασκευάστηκε αρχές του 16ου αι. από τον Τζοβάννι Σπινέτι από τον οποίο πήρε και το όνομά του, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως είναι απλαιότερο και το όνομα προέρχεται από τα φτερά (ιταλ. spine) με τα οποία νύσσονται οι χορδές.

Michelangelo Rossi: "Partita sopra la romanesca":

Ραβέλ, η πρώτη σονάτα στο νέο σπίτι...

Με αφορμή την γενέθλια επέτειο του Μωρίς Ραβέλ, σαν σήμερα 7 Μαρτίου 1875

"Marie Delouart, portrait", Eduard Ravel

Το πορτραίτο που βλέπετε πιο πάνω είναι φιλοτεχνημένο από τον Ραβέλ. Όχι όμως τον Μωρίς, αλλά τον Εντουάρ, αδερφό του μεγάλου ιμπρεσιονιστή συνθέτη, που ήταν και ζωγράφος.
Εχει απεικονίσει τη μητέρα των δυο ανδρών, Marie Delouart-Ravel, ένα έργο τέχνης που κοσμεί το σαλόνι του σπιτιού του Ραβέλ, το Μπελβεντέρε, στο Μονφόρ-λ'Αμωρί.
Ο Μωρίς Ραβέλ το είχε τοποθετήσει στον τοίχο πάνω από το πιάνο του να τον κοιτάζει όταν καθόταν κι έπαιζε ή συνέθετε, όπως έκανε η μητέρα του στο πατρικό τους...

Το σπίτι αυτό, το "καταφύγιό" του όπως το έλεγε ο συνθέτης, αγοράστηκε λίγα χρόνια έπειτα από τον θάνατό της, το 1921 και ο Ραβέλ έμεινε εκεί μέχρι το δικό του θάνατο.

Ο Ραβέλ στο Belvédère στο Montfort L'Amaury το 1921 

Ανακαινίστηκε και έγινε το μέρος όπου δεχόταν τους αγαπημένους φίλους του σε μουσικά σουαρέ, αλλά και ο χώρος έμπνευσης μερικών από τα σπουδαιότερα έργα του, ... το περίφημο "Μπολερό" του, το "Παιδί και τα μάγια", το "Κοντσέρτο για Πιάνο για  αριστερό χέρι"..., όλα γράφτηκαν εδώ.

Τη χρονιά αγοράς του σπιτιού είχε ξεκινήσει τη "Σονάτα για βιολί και τσέλο", και είναι το πρώτο έργο που ολοκληρώθηκε στο νέο του σπίτι.
Γράφτηκε μετά από μια περίοδο σωματικής και συναισθηματικής ανάκαμψης από την αναταραχή του πολέμου και το θάνατο της μητέρας του.  Πρόκειται για έργο τρομερά δεξιοτεχνικό και απαιτητικό, που ο Ραβέλ αφιέρωσε στον Ντεμπισί, που πρόσφατα είχε πεθάνει και αποτελεί εγκώ­μιο στην ιμπρεσιονιστική αισθητική του.

Ακολουθεί κυκλική δομή σε 4 κινήσεις:

 I. Allegro
II. Très vif
III. Lent
IV. Vif

Ο ίδιος έλεγε πως αποτελεί "καμπή στην εξέλιξη της δημιουργικής του πορείας και είναι το έργο στο οποίο η αυστηρότητα οδηγείται στα άκρα της".
Το αντιμετώπιζε ως "απάρνηση της γοητείας της αρμονίας" και όλο και πιο έντονη αντίδραση στην έννοια της μελωδίας".

Το έργο επιβάλλει εκτέλεση μεγάλης ακρίβειας και καθαρότητας, που να εστιάζει στην ανάδειξη της ηχητικής αρχιτεκτονικής του έργου όπως επίσης του πλούτου του θεματικού υλικού του.(kathimerini.gr)

Η "Σονάτα για βιολί και τσέλο" είναι σύνθεση εξαιρετικής λεπτομέρειας που αναδεικνύει με έξοχο τρόπο τις μουσικές ιδέες του Ντεμπισί για τον οποίο γράφτηκε.

Ravel: "Sonata for violin & cello"

Ερμηνεύουν οι αδερφοί Renaud και Gautier Capucon:

Chopin: η πρώτη Σονάτα για πιάνο με την ασυνήθιστη ρυθμική αγωγή...

"Πορτραίτο του νεαρού Chopin",
Louis Gallait
(από: artnet)

«Ο Φρειδερίκος Φραγκίσκος Σοπέν εγεννήθη τη 1 Μαρτίου 1809 εν χωρίω Βελαζόβα Βόλα πλησίον της Βαρσοβίας, ένθα ο πατήρ αυτού Νικόλαος Σοπέν, γάλλος, γεννόμενος βραδύτερον διδάσκαλος εν τη του πυροβολικού εν  Βαρσοβία σχολή, διέτριβεν ως παιδαγωγός.

Η μήτηρ Ιουστίνα Κρυζανόβσκα ήτο Πολωνίς.
Ενωρίς ήδη εδείκνυεν ο μικρός Σοπέν ασυνήθη κλίσιν εις την μουσικήν και ιδίως μεγάλην επιτηδειότητα περί την τέχνης του κλειδοκυμβαλίζειν.

Την μουσική του παιδίου εκπαίδευσιν ενεπιστεύθη ο πατήρ εις τον φίλον Ιωσήφ Ξάβερ Έλσνερ, εντριβέστατον μουσικόν, όστις διηύθυνε το εν Βαρσοβία Ωδείον.
Ούτος, εν πάση οξυδερκεία ανεγνώρισε την ιδιοφυίαν του  ευφυεστάτου μαθητού…»

(«Ιστορία της Μουσικής, H.A. Konstlin,
εκδ. Πελεκάνος, σελ. 650)

Ο Έλσνερ ήταν ο βασικός δάσκαλος του γεννημένου σαν σήμερα, Σοπέν, κι  εκτός από πιάνο τού δίδαξε θεωρία της μουσικής και σύνθεση. Αυστηρός δάσκαλος, μα με μεγάλη αγάπη για το αντικείμενό του και τους μαθητές του, κράτησε στο ημερολόγιό του την παρακάτω σημείωση για τον Σοπέν:
«Chopin, Fryderyk, τριτοετής σπουδαστής, εκπληκτικές ικανότητες, μουσική ιδιοφυΐα».

Μεχρι να φύγει από την Πολωνία ο Σοπέν μελετούσε μαζί του χωρίς διακοπή και μεταξύ τους αναπτύχθηκε μια σχέση πατέρα-γιου.
Ο 18χρονος Σοπέν για να εκφράσει την απεριόριστη ευγνωμοσύνη του, αφιέρωσε στον δάσκαλό του την πρώτη του σονάτα για πιάνο σε ντο ελάσσονα.

Η «Piano Sonata No.1, Op.4» δομείται σε 4 μέρη:

Allegro maestoso
Menuetto 
Larghetto και
Presto


Περιλαμβάνει το μοναδικό μενουέτο που έγραψε ο «ποιητής του πιάνου»(δεύτερο μέρος)  έκπληξη για τους θαυμαστές του Σοπέν, του συνθέτη των μαζουρκών και των μπαλάντων,
όπως επίσης αξιοσημείωτη είναι η ρυθμική αγωγή που χρησιμοποιεί καινοτόμως ο πολωνός στο τρίτο μέρος της Σονάτας, ένα Larghetto σε 5/4 (ρυθμός καθ’όλα άγνωστος στα μέρη του) με την ένδειξη con molto espressione(η παρτιτούρα στη διπλανή εικόνα).

Chopin: Piano Sonata No.1 in C minor, Op.4 – ΙΙ- Menuetto / Vladimir Ashkenazy

Chopin: Piano Sonata No.1 in C minor, Op.4 -ΙΙΙ – Larghetto/ Vladimir Ashkenazy