"Η Αριάδνη στη Νάξο", μια μουσική, εικαστική και ποιητική προσέγγιση του μύθου

"Ariadne's lament", Alessandro Turchi - Hermitage Museum

Ο "θρήνος της εγκαταλελειμμένης Αριάδνης " και η "ένωσή της με το Βάκχο" είναι το θέμα της δημοσίευσης  και θα το προσεγγίσουμε ποιητικά, εικαστικά και μουσικά.

Ο Λιαντίνης αναφερόμενος στην Αριάδνη λέει στο 2ο από τα "Χορικά της φωτονερόπετρας" :

["Όσο γνωρίζω, δύο είδαν την Αριάδνη. 

Στα παλαιά χρόνια ο Ησίοδος. Την περιγράφει, μέσα σ’ ένα ξανθό μαστίγωμα λάμψης, να περπατά και να τρελαίνει τα κλήματα (θεογ. 974).

Στο δικό μας καιρό ο Νίτσε. 

Ο Νίτσε στην Αριάδνη είδε την εικόνα μιας πανέμορφης ιέρειας, καθισμένης στο στρίμποδο, 

που το τύλιγαν οι καπνοί της παραφροσύνης του...

Στο τελευταίο της ζωής του τηλεγράφημα μάλιστα, που της έστειλε, υπογράφει με το όνομα Διόνυσος:"Ariadne, ich liebe Dich. Dionysos"

Φαίνεται πως την Αριάδνη του Νίτσε τη συναπάντησε κάποτε στη στράτα του 

και ο οδοιπόρος Σεφέρης:

"Στη τρέλλα του ο Νίτσε φαίνεται πως μοιρολογούσε: Σ’ αγαπώ Αριάδνη".]

Η γνωστή Αριάδνη είναι η κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης.
Αριάδνη ή Αρι-άγνη, όπως την έλεγαν στην Κρήτη.

Τρεις είναι οι προτεινόμενες ετυμολογήσεις του ονόματός της:

1. η πολύ αγνή – Αριάγνη (= αγνότατη) -αρι- (= πολύ) + αγνή).

2. αρι- (= πολύ) + αδμής ή αδνής (= αδάμαστος, ανύπαντρος). Η ρίζα αδ- προέρχεται από το ρήμα ανδάνω, εκ του ήδομαι που σημαίνει τέρπω, ευαρεστώ.
Μ' αυτήν την έννοια η Αριάδνη είναι η φιλήδονη, μία έκφραση της Πάνδημου Αφροδίτης.

3.Μία ακόμα παράφραση του ονόματός της είναι το "Αριδήλα", που σημαίνει την πολύ φωτεινή.

"Χρυσοκόμης δὲ Διώνυσος ξανθὴν Ἀριάδνην,

κούρην Μίνωος, θαλερὴν ποιήσατ' ἄκοιτιν.

τὴν δέ οἱ ἀθάνατον καὶ ἀγήρων θῆκε Κρονίων.

[Ο χρυσομάλλης ο Διόνυσος την ξανθή Αριάδνη,

τη θυγατέρα του Μίνωα, έκαμε θαλερή γυναίκα του.

Κι αυτήν, ο γιος του Κρόνου την έκανε αθάνατη κι αγέραστη.] 

    

(Ησίοδος, Θεογονία -στ. 947-949)

"Αριάδνη, Βάκχος και Σάτυροι"-Ψηφιδωτό Μουσείο Μπαρντό, Τυνησία

Η Αριάδνη είναι εκείνη, που το όνομά της έχει συνδεθεί με το Θησέα, το Μινώταυρο και το Διόνυσο.
Ας θυμηθούμε όμως λίγο το μύθο...

Στον πόλεμο μεταξύ Κρητών και Αθηναίων για το φόνο του Ανδρόγεω, γιου του Μίνωα,νίκησε ο Μίνωας.Έτσι, ως ποινή των Αθηναίων όρισε κάθε εννιά χρόνια εφτά νέοι Αθηναίοι και εφτά νέες Αθηναίες να στέλνονται στην Κρήτη και να κατασπαράζονται από τον Μινώταυρο μέσα στον Λαβύρινθο. Ο Θησέας αποφάσισε να σαλπάρει για την Κρήτη και να θέσει τέλος στη ντροπιαστική αυτή εισφορά σε αίμα.
Στην Κρήτη γνώρισε την κόρη του Μίνωα, την Αριάδνη, και οι δύο νέοι ερωτεύτηκαν. Η Αριάδνη τον έβαλε να υποσχεθεί ότι θα την έπαιρνε στην πατρίδα του και θα την παντρευόταν. Μετά, του έδωσε ένα κουβάρι κλωστή, τον "Μίτο της Αριάδνης", ώστε όταν ο Θησέας έμπαινε στον λαβύρινθο να το ξετυλίγει, για να μπορέσει έπειτα, αφού σκοτώσει τον Μινώταυρο, να βρει την έξοδο.

Πράγματι, έτσι κι έγινε!
Ο Θησέας σκότωσε το Μινώταυρο κι έφυγε από την Κρήτη παίρνοντας μαζί του την Αριάδνη.

"Ο Διόνυσος ανακαλύπτει την κοιμωμένη Αριάδνη", Μαρμάρινη σαρκοφάγος 3ου αι. μ.Χ.- Eρμιτάζ.

Στο ταξίδι  έκαναν μία στάση στη Νάξο.

Εκεί, στο όνειρο του Θησέα εμφανίστηκε ο θεός Διόνυσος και του είπε ότι έπρεπε να φύγουν από το νησί χωρίς την Αριάδνη, αφού ήταν γραφτό να μείνει εκεί και να γίνει γυναίκα του.

Με το καράβι του Θησέα

σ’ αφήσαμε στη Νάξο γυμνή,

μ’ ένα στα πόδια σου

θαλασσινό σκουτί. 

Σε ποιες σπηλιές εκρύφθηκες

και πώς να σε φωνάξω,

κουστάρω κι’ όλο με τραβάει

μακριά το γκαραντί.

(από το ποίημα "Αριάδνη στη Νάξο" του Ν.Καββαδία)

Το ποίημα έχει μελοποιηθεί από το Μιχάλη Τερζή και ερμηνευεται από το Κώστα Καράλη

Η Αριάδνη, όταν το επόμενο πρωί ξύπνησε και διαπίστωσε τη φυγή του Θησέα και πως την είχε εγκαταλείψει αρρώστησε από τον καημό της και στο τέλος αυτοκτόνησε, πέφτοντας στη θάλασσα ή κατ'άλλους κρεμάστηκε...

ΑΡΙΑΔΝΗ:"Κάθισα παγωμένη στον βράχο ατενίζοντας τη θάλασσα, 

κι όσο ήταν από πέτρα το κάθισμα, τόσο ήμουν πέτρα κι εγώ".

(Οβίδιος)

Δίπλα βλέπουμε ερυθρόμορφη στάμνο του Ζωγράφου της Αριάδνης, περίπου 400-390 π.Χ.. όπου παριστά το Θησέα να εγκαταλείπει την Αριάδνη που κοιμάται. Από πάνω της η Αθηνά και ο Ύπνος/Βοστόνη, Μουσείο Καλών Τεχνών

Η εγκατάλειψη της Αριάδνης από τον αγαπημένο της Θησέα στο νησί της Νάξου αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για αρκετούς συνθέτες, αρχής γενομένης από τον Monteverdi.
Ο θρήνος της Αριάδνης του Monteverdi, στην οπερατική του μορφή αποτέλεσε ένα έργο ορόσημο για την εποχή του καθώς υπήρξε πρότυπο εκφραστικότητας!

Ο "Θρήνος της Αριάδνης" είναι από τα πρώτα μελοδράματα της μπαρόκ περιόδου.Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1608,  στην αυλή του Δούκα στη Μάντοβα για τους βασιλικούς γάμους.
Όλη η μουσική έχει χαθεί εκτός από το "Lamento d'Arianna" (Ο θρήνος της Αριάδνης):

"Φιγούρα που μαρμάρωσε βακχίδας, η Αριάδνη μακριά αγναντεύει αυτόν, κι αλί, σε κύματα από έγνοιες παραδέρνει. Κανείς δεν ήταν εκεί, αναφωνεί η  Αριάδνη, όταν αντί για το κορμί του αγαπημένου ψηλαφεί στο σκοτάδι το άδειο κρεβάτι. Μορφή παγωμένη..."

[...]

"Μα μπρος στον θάνατο τα μάτια μου δεν θα νωθρέψουν και οι αισθήσεις δεν θ’ αφήσουνε το κουρασμένο σώμα, πριν να ζητήσω απ’ τους θεούς ποινή της προδοσίας..."

(Επύλλιο 64, Κάτουλλος)

Η αριστουργηματική όπερα "Αριάδνη στη Νάξο" του Ρ.Στράους, σηματοδοτεί μουσικά το μύθο.Είναι σε γερμανικό λιμπρέτο του Ούγκο φον Χόφμανσταλ.

Το δεύτερο μέρος της όπερας αναφέρεται στην Αριάδνη, την οποία έχει εγκαταλείψει ο Θησέας στη Νάξο. Οι φίλες της προσπαθούν να της φτιάξουν το κέφι και να την κάνουν να ξεχάσει τον Θησέα.Μάταια, όμως...Η απώλεια του έρωτά της την έχει γεμίσει βαθιά θλίψη!

(Φημολογείται πως λόγω αυτής της όπερας  ο Στράους έγινε επίτιμος δημότης της Νάξου).

"Ein schönes war: hieß Theseus-Κάποτε ήταν όμορφα, Θησέα..."με τη Ρενέ Φλέμινγκ:

"ΑΡΙΑΔΝΗ" - Γ.Σεφέρης

"Ήταν ωραία τα χείλια σου και σ’ άρεσε η ελιά

που δάγκωσες.Το κόκκινο, το πυρρό, και το μαύρο

σμίγουν καλά σαν απλωθεί το χέρι στη θελιά

κι αφήσει ελεύθερο το σκύλο, το λαγό, τον ταύρο

Και λάμπουνε τα ζώα ζεστά στη μέρα την κλειστή

κι όλα μαζί πλοκάμων κόμποι και σφιγμένα μέλη,

δόντια σε δυο βατόμουρα, και θάμνοι αγκαθεροί,

και δάχτυλα χαϊδεύοντας το φως σαν ένα χέλι

χρυσό, που τρύπησε τον άσπρο θόλο τ’ ουρανού—

κι όλα μαζί λικνίζουνται στην άκρη της αβύσσου,

χωρίς εγώ, χωρίς ειρμό, κι οι κορφές του βουνού

που ξύπνησαν τόσο σκληρές· και το γλυφό κορμί σου

χορεύοντας, πεθαίνοντας, χορεύοντας ξανά

και το καλάμι καρφωμένο στ’ οργισμένο δέλτα…

…βαθύ… πουλί… χιμώ… λαβή… τυφλή… λαβώ… λαβ… λα…

…βύρινθος… άλφα… βήτα… γάμα… δέλτα…"

Το 1930 ο γάλλος Albert Charles Paul Roussel γράφει μουσική για το ομώνυμο μπαλέτο, την οποία αργότερα μετέτρεψε σε δυο ορχηστρικές σουίτες.

Ακούμε ολοκληρωμένη τη 2η:

Στην  εκδοχή, που αναφέρει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Θησέας αντέδρασε στη θέληση του Διόνυσου, αλλά ο θεός επέμενε, δηλώνοντας την υπεροχή του λόγω της θεϊκής του ιδιότητας. Φοβούμενος τις συνέπειες της τιμωρίας του θεού, ο Θησέας αναγκάστηκε να φύγει. Στη συνέχεια ο Διόνυσος πήγε κοντά στην Αριάδνη,λέγοντάς της λόγια αγάπης .

Όταν τον ρώτησε για το Θησέα εκείνος απάντησε ότι είχε φύγει και της έδωσε να πιει κρασί από ένα χρυσό κύπελλο.

"Βάκχος και Αριάδνη", Τιντορέτο-Παλάτι Δόγηδων, Βενετία 

Της πρόσφερε ένα χρυσό στεφάνι, έργο του Ήφαιστου, με πολύτιμα πετράδια με τη μορφή  εννέα αστεριών. Ηταν τόσο λαμπρό ώστε οι θεοί το έβαλαν στον ουρανό να λάμπει πλάι στα άλλα αστέρια και το ονόμασαν αστερισμό της Αριάδνης.

"Βάκχος και Αριάδνη" Τιτσιάνο-National Portrait Gallery, Λονδίνο

Ούσα θυμωμένη με τον Θησέα, η Αριάδνη αποδέχθηκε την πρόταση του Διονύσου. Εκείνος την πήρε στο Δρυό βουνό, που σήμερα ονομάζεται βουνό Κόρωνος. Από εκεί έφυγαν για τον Όλυμπο...
Η θνητή Αριάδνη έφθασε έτσι να γίνει αθάνατη σύζυγος θεού.

"Ο Θησέας εγκαταλείπει την Αριάδνη"

Η τοιχογραφία αριστερά από την οικία του L. Caecilius Jucundus και δεξιά από την οικία του Μελέαγρου στην Πομπηία, (1ος αι. μ.Χ.) - Νάπολη, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Άλλη παραλλαγή θέλει το Θησέα να εγκαταλείπει την Αριάδνη στην Νάξο, επειδή  αγαπούσε  την Αθηναία Αίγλη.Η Αριάδνη αρρώστησε βαριά από τη θλίψη της και την έκανε καλά η  Αφροδίτη, αφού τη μετέφερε στην Κύπρο.Ομως στο τέλος δεν άντεξε τον πόνο, αυτοκτόνησε ή έγινε βράχος.

Η Αριάδνη εγκαταλειμμένη στη Νάξο, W.Waterhouse

Άλλη εκδοχή λέει ότι την σκότωσε η Άρτεμις επειδή ζευγάρωσε με τον Θησέα ιερόσυλα μέσα στο ιερό της. Αποκτά δε, γιους με τον Θησέα, που συχνά αναφέρονται σαν καρπός της ένωσής της με τον Διόνυσο: Στάφυλος και Οινοπίων.

"Η ωραία Αριάδνη, θυγατέρα του σκληρού Μίνωα, που τα παλιά τα χρόνια ο Θησέας γυρίζοντας από την Κρήτη στους καρπερούς τους κάμπους των ιερών των Αθηνών μαζί του την επήρε. 

Αλλά δεν πρόλαβε να την χαρεί, επειδή προτού δική του την κάνει, η Άρτεμη τη σκότωσε στο νησάκι Δία (= η Νάξο), σύμφωνα με επιθυμία του Διονύσου", 

αυτά μας λέει ο Όμηρος στην Οδύσσειά του για την κρητικοπούλα Αριάδνη...

"Η κοιμώμενη Αριάδνη"-Βατικανό

Θέλοντας να προσεγγίσουμε το μύθο με βάση τα σύμβολα, μπορούμε να πούμε πως, αφού η Αριάδνη στο τέλος του μύθου δεν νυμφεύεται τον ανθρώπινο εραστή, αλλά τον θεϊκό και λαμβάνοντας υπόψη και την ετυμολογία του ονόματος : Αριάδνη - Αριάγνη =  η πιο αγνή, μπορούμε να κάνουμε αρκετές σκέψεις πάνω σε αυτή τη λεπτομέρεια του μύθου.

Ο λόγιος και μελετητής των κλασικών γραμμάτων Gilbert Murray σημειώνει:

"Όλοι οι αληθινά πιστοί ταυτίζονται κατά μια μυστικιστική έννοια με το Θεό, ξαναγεννιούνται και είναι Βάκχοι. Η τελείως αγνή ψυχή καταλαμβάνεται ολοκληρωτικά από το Διόνυσο, τον εσωτερικό θεό και καθίσταται η ίδια θεός."

Ο απελπισμένος και προδομένος έρωτας από τη μια και ο ανέλπιστα ξανακερδισμένος, ο δοξαστικά λυτρωτικός με Θεϊκό χιτώνα από την άλλη. Κινώντας οι δύο εραστές της, θνητός και αθάνατος, τα νήματα της ερωτικής της μοίρας, την ανυψώνουν ο καθένας με τον τρόπο του, σε σύμβολο ερωτικό και ακραία φορτισμένο.

Και τίθεται το ερώτημα:
Τι θα ήταν αλήθεια το Διονυσιακό σμίξιμο χωρίς την εγκατάλειψή της από τον θνητό εραστή; 
Η απάντηση ας δοθεί απ'τον καθένα μας...
Όλοι, όμως θα συμφωνήσουμε πως η Αριάδνη ενσαρκώνει στους αιώνες το αρχέτυπο της εγκαταλειμμένης ερωμένης. Της γυναίκας που δόθηκε άνευ όρων και προδόθηκε κυριολεκτικά ανυποψίαστη.

"Η εγκαταλελειμμένη Αριάδνη", Evelyn De Morgan

Θα σας αφήσω με κάτι ποιητικό, αλλά εμποτισμένο και με Νιτσεϊκή σκέψη.
Κατά το Νίτσε, ο μίτος της Αριάδνης είναι το τραγούδι που ο Διόνυσος της ψιθυρίζει στο αυτί... 
η έλλογη σκέψη, ο σοφός λόγος...

Γράφει, λοιπόν ο Νίτσε στην ποιητική του συλλογή "Διθύραμβοι του Διονύσου":

"Λογικέψου, Αριάδνη!...

Έχεις μικρά αυτιά, έχεις τα αυτιά μου:

βάλε μέσα τους ένα σοφό λόγο! 

Αν είναι να αγαπήσει κανείς τον εαυτό του,

δεν πρέπει να τον μισήσει πρώτα;...

Είμαι ο λαβύρινθός σου...]

Είναι τα λόγια που της λέει όταν παραδομένη στον πόνο και την οδύνη παραληρεί:

"Ποιός με ζεσταίνει, ποιος μ'αγαπά ακόμα;

Σαν ετοιμοθάνατη, έτσι πλαγιάζω,ω άγνωστε θεέ...

Γιατί να με βασανίζεις,ω θεέ χαιρέκακε;

Τι με καλείς μέσα σε τούτο το μεσονύχτι;

Με ακούς να ανασαίνω;Θες στην πιο μυστική,να ανεβείς, σκέψη;

[...]

"Έλα πίσω!Με όλα σου τα μαρτύρια!

Γύρνα πίσω, άγνωστε θεέ μου, πόνε μου!

ευτυχία στερνή μου!..."

Ο  μεταφυσικός λόγος της ποίησης του Νίτσε, που αποτυπώνει την πορεία προς τη λύτρωση και τη θριαμβική έξοδο από τον λαβύρινθο...

"Θρίαμβος του Διόνυσου και της Αριάδνης", Ανιμπάλε Καράτσι  / Τοιχογραφία-Palazzo Farnese, Ρώμη

Ένα αριστουργηματικό απόσπασμα από την καντάτα του Χάυντν: "Arianna a Naxos", ένας σπαρακτικός μουσικός μονόλογος, στον οποίο η Αριάδνη εξομολογείται τον έρωτά της για τον Θησέα μέσα σε πλήρη θλίψη  και οδύνη, όταν ανακαλύπτει την εγκατάλειψή της και την προδοσία της εξιδανικευμένης αγάπης της!

"A che morir vorrei in sì fatal momento - Και να!πεθαίνω σε στιγμή μοιραία!"

 "A che morir vorrei in sì fatal momento,
 ma al mio crudel tormento
 mi serba ingiusto il ciel.
 Misera abbandonata non ho chi mi consola.

 Chi tanto amai s'invola barbaro ed infedel.

Ω!Τούτη να πέθαινα τη μοιραία στιγμή!
Μα, οι θεοί αδυσώπητα με βασανίζουν!
κι η δυστυχία μου μακραίνει...
Φτωχή καρδιά μου σ'εγκατέλειψαν, χωρίς κανείς να σε παρηγορήσει!

Αγάπη μου, έφυγες!Αγάπη μου, σκληρή κι ανάλγητη!"

"ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ-Ήρωες"Ι.Κακριδή, Βικιπαίδεια,
http://www.greek-language.gr/ , http://www.poiein.gr/archives/26880
http://liantinis.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=57&Itemid=57
http://mythosofsysifus.blogspot.co.uk/2007/09/blog-post_3992.html
http://www.greek-language.gr/Resources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=2&page=19

Μουσικοί στοχασμοί στο Παρεκκλήσι Ρόθκο...

(Στη μνήμη του Μαρκ Ρόθκο)

"Εγινα ζωγράφος γιατί ήθελα να προσδώσω στη ζωγραφική τη δύναμη που έχουν η μουσική και η ποίηση"

(Μαρκ Ρόθκο)

Ο Ρόθκο αγαπούσε βαθιά την κλασική μουσική, ιδιαίτερα τον Μότσαρτ...Αγαπούσε επίσης τη δουλειά του Ματίς και η "φαντασίωσή" του ήταν να γίνει ο ένας στην παρέα των τριών "Μ": "Μότσαρτ, Ματίς και Μαρκ"
Ο Λετονός ζωγράφος, εκπρόσωπος της αφηρημένης εξπρεσιονιστικής τέχνης αυτοκτόνησε σαν σήμερα στις 25 Φεβρουαρίου 1970.

Το κανονικό όνομα του ήταν Marcus Rothkowitz και προερχόταν από εβραϊκή οικογένεια. Γεννήθηκε στο  Dvinsk της σημερινής Λετονίας και με την οικογένειά του μετανάστευσε και εργάστηκε στην Αμερική. Έγινε γνωστός για την αφηρημένη ζωγραφική του που αποτελούνταν από μεγάλα έργα στα οποία βασικά υπάρχει ένα χρώμα. Ο Ρόθκο είχε επηρεαστεί από το Νίτσε.

Στο Χιούστον του Τέξας βρίσκεται το Παρεκκλήσι Ρόθκο (Rothko Chapel), ένα μη-δογματικό παρεκκλήσι που ιδρύθηκε το 1971, από δυο Τεξανούς εκατομμυριούχους πετρελαιάδες.
Το εσωτερικό του θεωρείται ένα σημαντικό έργο της σύγχρονης τέχνης. Tους τοίχους του κοσμούν πίνακες του Mark Rothko, που κάποιοι απ'αυτούς εμπνέουν μουσικά τον Morton Feldman.
Πρόκειται για το "Rothko Chapel", ένα από τα χαρακτηριστικά έργα "στοχαστικής" μουσικής, εμπνευσμένα από έναν αρχιτεκτονικό χώρο διαλογισμού, που έχει "ερεθίσει" μουσικά και καλλιτέχνες του πιο μοντέρνου χώρου.

Είναι έργο για σοπράνο, άλτο, μικτή χορωδία και όργανα για την αίθουσα διαλογισμού του Ιδρύματος Menil στο Χιούστον το 1971.
Το δωμάτιο περιέχει 14 μεγάλους πίνακες του αμερικανού καλλιτέχνη σε κόκκινους, μαύρους και μωβ τόνους, που ποικίλλουν ανάλογα με το φως και δημιουργούν μια ατμόσφαιρα περισυλλογής και ηρεμίας.

"Σε μεγάλο βαθμό, η επιλογή των οργάνων -δεδομένων της ισορροπίας και ηχοχρώματος- επηρεάστηκε από το χώρο του παρεκκλησίου καθώς και από τα έργα ζωγραφικής. 

Η απεικόνιση του Rothko φτάνει ως την άκρη του καμβά, 

έτσι  ήθελα το ίδιο αποτέλεσμα με τη μουσική. 

Ήθελα η μουσική να διαπερνά ολόκληρο το οκταγωνικό δωμάτιο 

και να μην ακούγεται από κάποια απόσταση", 

θα πει ο Feldman. 

Με κοινά βιώματα οι δυο καλλιτέχνες, Φέλντμαν και Ρόθκο, εβραίοι κατ'αρχήν και με τάσεις προς μορφές αφηρημένης τέχνης, μάλλον θα λέγαμε πως αλληλοσυμπληρώνονται.

Υποβλητική η σύνθεση, ιδιαίτερα στο μέρος της "βουβής", όπως λέγεται χορωδίας, με το "απροσδιόριστο φωνήεν" να υπερισχύει στο μουσικό λόγο τους και να ενισχύει το θρησκευτικό συναίσθημα, δημιουργώντας ατμόσφαιρα ηρεμίας, ενδοσκόπησης και διαλογισμού.

'Ενα έργο για εκπαιδευμένα αυτιά σε αυτό το είδος.





(Σημείωση: Αν και στο εξώφυλλο του δίσκου παρουσιάζεται ο πίνακας σε απόχρωση μωβ-πορφυρού, την μεγαλύτερη ώθηση της έμπνευσης στον Φέλντμαν δίνει το πασίγνωστο τεραστίων διαστάσεων, τρίπτυχο του καλλιτέχνη.
Ο συγκεκριμένος, πάντως, πίνακας απεικονίζει δυο ορθογώνια μέσα σε ένα πλαίσιο που τα περιβάλλει. Οι άκρες των ορθογωνίων δεν είναι διακριτές, αποφεύγοντας ο καλλιτέχνης την οπτική διακοπή και επιτρέποντας τα μάτια των θεατών να κινηθούν ήρεμα από τη μια περιοχή στην άλλη με έναν στοχαστικό τρόπο, κάτι που και ο συνθέτης στοχεύει..
Η χρήση λεπτών "φωνημάτων" που αναμιγνύονται με τα ιδιαίτερου ηχοχρώματος, όργανα, βοηθούν στο να φωτιστεί η "εσωτερική λάμψη" του έργου, ακολουθώντας το μονοπάτι του Ρόθκο που πεποίθησή του ήταν ότι τα χρώματα εκφράζουν βασικά ανθρώπινα συναισθήματα: τραγωδία, έκσταση, αβεβαιότητα, συγκίνηση...)

Morton Feldman: "Rothko Chapel"

[Πηγές: guardian, Universaledition, Βήμα]

"Ενρίκο Καρούζο, το μεγαθήριο του λυρικού τραγουδιού"

O Caruso στο ρόλο του Lionell από την όπερα "Μάρθα" του F.Flotow  

Γεννήθηκε σαν σήμερα 25 του Φλεβάρη το 1873.
Υπήρξε ο δημοφιλέστερος τενόρος στην ιστορία του λυρικού θεάτρου στις δυο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.Τον είπαν "θρύλο", τον είπαν "γίγαντα"!

Από τα φετίχ του τα φιλέτα αντζούγιας, που τα κρεμούσε στο λαιμό του σαν φυλαχτό για να προστατεύει τη φωνή του, καθότι αθεράπευτα προληπτικός!

Αυτοδημιούργητος, χωρίς διασυνδέσεις και "μεγάλες" γνωριμίες, στηριζόμενος μόνο στο ταλέντο του κατάφερε από φτωχόπαιδο στη Νάπολη, που για να επιβιώσει έκανε τον "τραγουδιστή του δρόμου", να γίνει ο διασημότερος οξύφωνος της εποχής του!

Ο Καρούζο είναι αυτός, που αγόρασε καινούργια παπούτσια στα δεκαοχτώ του με το χρηματικό έπαθλο από  διαγωνισμό τραγουδιού, κατάφερε να αποκτήσει απαράμιλλη δόξα και χρήματα, τόσα, που ανέθεσε στο Tiffany  να φτιάξει ένα ολόχρυσο μετάλλιο 24 καρατίων με  το προφίλ του στη μια πλευρά και στην άλλη τη μούσα Ευτέρπη με την άρπα της, προστάτιδα της Μουσικής!

Κάποιος, μπορεί να σκεφτεί πράξη ματαιοδοξίας...Ίσως...
'Ομως το ίδιο μετάλλιο το  έκανε δώρο στον ιμπρεσσάριό του για να του εκφράσει την τεράστια ευγνωμοσύνη του για τις υπέρογκα αμειβόμενες παραστάσεις στη Μετροπόλιταν Όπερα!

Πλούσια, ώριμη φωνή!Μια φωνή που ανέσυρε τη Ναπολιτάνικη φλόγα και σπιρτάδα!

Καρριέρα, δόξα και φήμη!
Αν και κάποτε διαταράχθηκε η αγάπη και η λατρεία , που του έδειχνε το κοινό, όταν κατηγορήθηκε πως τσίμπησε τα οπίσθια μια παντρεμένης κυρίας!

Ήπιος σαν χαρακτήρας, πράος, σχεδόν άνευρος, τόσο, που στο μεγάλο σεισμό του Σαν Φραντσίσκο το 1906 δείπνησε μετά το συμβάν ατάραχος, γλείφοντας το πιάτο του και αφήνοντας στο σερβιτόρο γερό φιλοδώρημα!!!

Λάτρης του στυλ και της άψογης εμφάνισης, πάντα κόντρα ξυρισμένος με το μεσάτο κοστούμι του, το ασορτί μαντηλάκι στο πέτο, το περίτεχνο μπαστούνι του και το χαρακτηριστικό καβουράκι!


Με το ωραίο φύλλο τα πήγαινε περίφημα, αν και δεν ήταν εξαιρετικά εμφανίσιμος, ιδιαίτερα στις νυμφευμένες αιθέριες υπάρξεις!

Και πώς να γινόταν το αντίθετο, φίλοι μου;
Μάλλον είχε τον τρόπο του...
Μην ξεχνάμε και το "τσίμπημα στα οπίσθια", που είχε προηγηθεί κάποια χρόνια νωρίτερα!


Δέκα χρόνια σχέση και δυο γιοί με την κατά μια δεκαετία μεγαλύτερή του σοπράνο Anta Giachetti, που για χάρη του παράτησε τον βιομήχανο σύζυγό της!

Δεν παντρεύτηκαν ποτέ!








Αντίθετα στα σκαλιά της εκκλησίας ανέβηκε με μια 25χρονη, με την οποία απέκτησε μια κόρη και μαζί της έμεινε ως το τέλος της ζωής του.



Το χόμπυ, που είχε από μικρός να συλλέγει γραμματόσημα και κέρματα το συνέχισε και μεγάλος.

Επίσης του άρεσε να ζωγραφίζει και να φτιάχνει καρικατούρες των φίλων, των συναδέλφων του, ακόμα και δικές του.

Στη διπλανές εικόνες ο Καρούζο, στο ρόλο του Δον Χοσέ στην Κάρμεν του Μπιζέ. (Σκίτσο, που έκανε ο ίδιος)

Enrico Caruso's caricature as Don José in "Carmen"
από: artsandcultute

Θα τον απολαύσουμε σ'αυτό το ρόλο και στην εκπληκτική άρια:
"La Fleur Que Tu M’avais Jetée - Το άνθος που μου πέταξες", γνωστή και ως: "Το Τραγούδι του Άνθους".

Ακούγεται στη 2η πράξη, ακριβώς μετά τον εξωτικό χορό της Κάρμεν, με τον οποίο η τσιγγάνα σαγηνεύει για μια ακόμη φορά το Δον Χοσέ.  Την έκσταση που έχουν προκαλέσει οι χορευτικές φιγούρες της τσιγγάνας στον ερωτοχτυπημένο νέο, διακόπτει το σάλπισμα από το στρατώνα. Το καθήκον καλεί τον Δον Χοσέ...Πρέπει να φύγει. Εκείνη, χλευάζει τη στάση του και τον περιγελά.
Ο ευαίσθητος Χοσέ τής δείχνει το μαραμένο λουλούδι που τού είχε πετάξει στην πλατεία. Τής εκμηστυρρεύεται πως ήταν εκείνο που τον εμψύχωνε τις δύσκολες στιγμές του εγκλεισμού του στη φυλακή. Απ' αυτό αντλούσε δύναμη κι απαντοχή...
Πρόκειται για άρια  έντονης ευαισθησίας και ποιητικότητας, ερμηνευμένη από τον αγνό ηρωά της, αντίθετα από όλες τις υπόλοιπες της όπερας, που ναι μεν είναι σπάνιας εκφραστικής έντασης, όμως πρωτεύει το ρεαλιστικό στοιχείο...

Bizet: "Carmen-La Fleur Que Tu M’avais Jetée", Enrico Caruso:

Ήταν επιλογή πολλών συνθετών για να υποδειθεί ρόλους σε πρωτοεμφανιζόμενα έργα τους!Ιδιαίτερα τον αγαπούσε και τον θαύμαζε ο ιταλός Francesco Cilea, που του ανέθεσε πρωταγωνιστικούς ρόλους σε δυο πρεμιέρες μελοδραμάτων του : την "Αrlesiana" και την "Adriana Lecouvreur".

Η δεύτερη έκανε πρεμιέρα στο Μιλάνο το 1902.Λίγες βδομάδες μετά, ο μεγάλος τενόρος ηχογράφησε  την άρια "No, piú nobile".
Στο πιάνο τον συνοδεύει ο  συνθέτης Cilea.Μια ηχογράφηση, ΙΣΤΟΡΙΚΗ!!

Στο ρόλο του Canio

Από τους πιο διάσημους ρόλους του ήταν  ρόλος του Canio στους "Παλιάτσους" του Λεονκαβάλο.

Ο Καρούζο ήταν ο πρώτος σταρ στην ιστορία ηχογραφήσεων, τις οποίες ξεκίνησε το 1902.

Από τις εγγραφές του, που άφησαν εποχή, η άρια "Vesti Le gubba" από  τους "Παλιάτσους".
Δίσκος, που πούλησε 1.000.000 αντίτυπα, νούμερο υπερβολικότατο για κείνη την περίοδο!


"Βάλε το κοστούμι"!
Ισως η πιο συγκινητική άρια στο οπερατικό ρεπερτόριο!

Τραγουδιέται, όταν ο Canio ανακαλύπτει την απιστία της γυναίκας του, αλλά παρ 'όλα αυτά θα πρέπει να προετοιμαστεί για την απόδοσή του ως  κλόουν, επειδή "η παράσταση αρχίζει"!

Ο πόνος του αποτυπώνεται βαθιά στην άρια αυτή, που εξηγεί έντονα την έννοια της "τραγικότητας ενός παλιάτσου"..., που χαμογελά εξωτερικά αλλά η ψυχή κλαίει γοερά!

"Vesti la giubba e la faccia infarina.

La gente paga, e rider vuole qua...

[...]

Tramuta in lazzi lo spasmo ed il pianto..."

"Βάλε το κοστούμι!

Οι άνθρωποι πληρώνουν, και θέλουν να γελούν.

Μετατρέπεται σ' αστείo, το δάκρυ κι ο λυγμός..."

Αγαπούσε το καλό φαγητό και τα βαριά τσιγάρα.

Κάπνιζε εξήντα τσιγάρα την ημέρα!
Κάτι, που τα τελευταία χρόνια της ζωής του επιδείνωσε το ήδη επιβαρυμένο αναπνευστικό του.

Πέθανε το 1921 σε ηλικία 48 ετών από βρογχοπνευμονία.




Ο τραγουδοποιός Λούτσιο Ντάλα αφιερώνει τη σύνθεσή του , που έχει τίτλο το όνομά του στον αείμνηστο τενόρο-γίγαντα της ιταλικής όπερας, "Καρούσο"!

Το τραγούδι, με έντονο λυρισμό, εκφράζει πόνο και μελαγχολία για απραγματοποίητες επιθυμίες, ίσως για να ταυτιστεί και να αποδώσει τη σκληρή ζωή του μεγάλου τενόρου...
Στο ρεφραίν, το ρομαντικό "σ'αγαπώ", αόριστο ως προς τον αποδέκτη, αφού δεν καθορίζεται αν ο μουσικός αναφέρεται στη γυναίκα ή την κόρη του.

Στο βίντεο βλέπουμε τρία μεγαθήρια επί σκηνής!
Δύο ορατοί και ένας αόρατος.
Αείμνηστος Παβαρότι, Λούτσιο Ντάλα και ο μύθος-ερέθισμα γι'αυτό το τραγούδι Ενρίκο Καρούσο.

Μόντενα  1992."Caruso" / Λούτσιο Ντάλλα-Λουτσιάνο Παβαρότι

"Qui dove il mare luccica E tira forte il vento

Sulla vecchia terazza Davanti al golfo di surriento

Un uomo abbraccia una ragazza Dopo che aveva pianto

Poi si schiarisce la voce E ricomincia il canto

Sent il dolore della musica E si alzo dal pianoforte

Ma quando vide uscire la luna da una nuvola 

Gli sembro piu dolce anche la morte

Te voglio bene assai!Ma tanto tanto bene sai!..."

"Εδώ, που η θάλασσα λάμπει και κραυγάζει ο άνεμος

στην παλιά βεράντα, στον κόλπο του Σορρέντο

Ενας άντρας αγκαλιάζει μια κοπέλα δακρυσμένη

Καθαρίζει τη φωνή του και αρχίζει το τραγούδι...

Νοιώθει της θλίψης μουσική κι είπε να σηκωθεί απ'το πιάνο

αλλ'όταν είδε να προβάλει το φεγγάρι απ'το σύννεφο

του φάνηκε γλυκιά η όψη του θανάτου!

Σ'αγαπώ, τόσο, μα τόσο πολύ!..."

"Γρηγοριανό ημερολόγιο - Γρηγοριανό μέλος"

Γλυπτό, που παριστά τον εορτασμό για την υιοθέτηση του Γρηγοριανού ημερολογίου.

To Γρηγοριανό ημερολόγιο είναι το ημερολόγιο που χρησιμοποιείται στο Δυτικό Κόσμο.
Θεσπίστηκε σαν σήμερα 24 Φεβρουαρίου του 1582 από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄, από τον οποίο πήρε το όνομά του.
Το Γρηγοριανό ημερολόγιο επινοήθηκε γιατί σύμφωνα με το Ιουλιανό, η εαρινή ισημερία μετατοπιζόταν κατά μία μέρα κάθε 128 χρόνια, γεγονός μη επιθυμητό.
Έτσι, αντικαταστάθηκε από το Γρηγοριανό, σύμφωνα με το οποίο η εαρινή ισημερία μετατοπίζεται μόλις μία ημέρα κάθε 3.300 χρόνια.

Πορτραίτο του πάπα Γρηγορίου XIII, Lavinia Fontana

Όταν η Αγγλία πέρασε στο Γρηγοριανό ημερολόγιο το 1752, περίπου 170 χρόνια μετά τη θέσπισή του από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ', ο Βενιαμίν Φραγκλίνος έγραψε:

"Είναι ευχάριστο για έναν ηλικιωμένο άνδρα να μπορεί να πέσει στο κρεβάτι στις 2 Σεπτεμβρίου και να μη χρειαστεί να σηκωθεί ως τις 14 Σεπτεμβρίου".

Η Ελλάδα, τελευταία από όλα τα κράτη της Ευρώπης υιοθέτησε το Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Ήταν 16 Φλεβάρη του 1923, που τέθηκε και στην χώρα μας σε ισχύ το νέο Ημερολόγιο, μέρα που μετονομάστηκε σε 1η Μαρτίου.

-----

Aπό έναν άλλο Πάπα, όμως, τον Πάπα Γρηγόριο τον Α΄τον Μέγα, πήρε το όνομά του και το γνωστό στη Μουσική "Γρηγοριανό Μέλος", το σύνολο των θρησκευτικών μελωδιών της Δυτικής Εκκλησίας.

Δεν στηρίζεται σε κανόνες της Αρμονίας και της Αντίστιξης, αφού είναι μονοφωνικό, μονωδικό και με ελεύθερο ρυθμό, χορικό τραγούδι .

Χωρίς κανονικό μέτρο, το Γρηγοριανό μέλος ακολουθεί το ρυθμό των λέξεων, οι οποίες είναι από τη Βίβλο και ιδίως από τους Ψαλμούς.
Τραγουδιέται από χορωδία, σολίστες και με εναλλαγή ημιχορίων.

Με απλή, λιτή φωνητική γραμμή, ουσιαστικά, είναι λατρευτικό μέλος  καμωμένο για το Λατινικό κείμενο.
Τα δομικά στοιχεία (συλλαβή, λέξη και πρόταση) συνυπάρχουν σε μια στενή σχέση με τα στοιχεία της μελωδικής γραμμής.

Για αυτή του την τελειότητα το Γρηγοριανό Μέλος αποτελεί έκφραση μιας βαθειάς πνευματικότητας, αλλά είναι και ένας ανεκτίμητος μουσικός  θησαυρός!

Του Γρηγοριανού Μέλους είχε προηγηθεί το Αμβροσιανό Μέλος (4ος αι.)

Πρόκειται για μουσικό θησαυρό, καθώς ο Πάπας Γρηγόριος αναθεώρησε  τη συλλογή του Αμβρόσιου και θέσπισε νέα που θα χρησιμοποιούσε η Εκκλησία. Καθόρισε δηλαδή ποιες μελωδίες θα ψάλλονται και σε ποιο σημείο της λειτουργίας.

Από τις παλαιότερες γρηγοριανές μελωδίες θεωρείται το απολυτίκιο :

 "Gaudeamus omnes  in Domino  - Ας χαρούμε εν Κυρίω!".

Παρτιτούρα του απολυτικίου πριν την καθιέρωση του πενταγράμμου, γραμμένο στην τετράγραμμη μουσική σημειογραφία.

Ο Πάπας Γρηγόριος ο Μέγας, είναι γνωστός στην  Ορθόδοξη Εκκλησία ως Άγιος Γρηγόριος, ο Διάλογος, προσωνυμία, που του δόθηκε εξαιτίας του ομώνυμου έργου του ("Liber Dialogorum" - Βιβλίο Διαλόγων).

"Gaudeamus omnes in Domino diem festum celebrantes

sub honore Benedicti abatis de cujus solemnitate gaudent

angeli et collaudant Filium Dei"

Ψαλμός 47,2         

"Μέγας Κύριος καὶ αἰνετὸς σφόδρα ἐν πόλει τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, ἐν ὄρει ἁγίῳ αὐτοῦ"

"Μέγας είναι, ο Κύριος και άξιος να υμνολογείται ακαταπαύστως με το παραπάνω από όλους μας εις την πόλιν του και στον ιερόν λόφον της Σιών"

"Να γίνω άνεμος για το χαρταετό ..."

Χατζηκυριάκος-Γκίκας: "Χαρταετοί", λεπτομέρεια

Μαγικές στιγμές. Μυστικές συγκινήσεις.
Πρώτα-πρώτα έπρεπε να βρεθούν καλάμια για το σκελετό.
Τρέχαμε στις ρεματιές να βρούμε γερά και κατάλληλα...
Μαζεύαμε τα μπακαλόχαρτα βδομάδες πριν...
Φτιάχναμε αλευρόκολλα κι αφήναμε τη φαντασία να οργιάσει...
Κολλάγαμε με μεράκι και για ουρά κόβαμε λωρίδες εφημερίδων!

Κι έπειτα άρχιζε η εξάσκηση...
Το "αμολάρισμα" δεν είναι παίξε - γέλασε...Θέλει την τέχνη του...
Κι ο σπάγκος τυλιγμένος στο κουβάρι θέλει τη μαστοριά του να μη σου μπερδευτεί...
Ολόκληρη ιεροτελεστία!
Και δώστου αμόλημα αγάλι-αγάλι...κι έπαιρνε κεφάλι ο αϊτός...και σηκωνόταν στον αέρα!
Και να τα γέλια και τα χαχανητά εμείς τα νήπια!
Και δώστου ν'αντηχούν τσιρίδες και χασκόγελα για το κατόρθωμά μας!

Η Καθαροδευτέρα με το χαρταετό της έμοιαζε με την ψυχή, που αποζητούσε ν’ αρμενίσει λεύτερη, ν'ανεβεί ψηλά!

Δεν είναι θάμα να βλέπεις καρδιές ολάκερες, παιδικές αθώες ν'ανεβαίνουν στα ουράνια;

Πόσο δίκιο είχε ο λογοτέχνης, που 'λεγε πως "η πολιτεία ταξίδευε στον ουρανό την   Καθαροδευτέρα"!...πώς "σηκωνότανε ψηλά, δεμένη από χιλιάδες σπάγγους!"
Και πώς πετάγανε πολύ πιο πάνω κι απ' τα σύννεφα...

Έτσι φαντάζανε στα μάτια των μικρών μας χρόνων...
Δοσμένοι στις αγκαλιές των άστρων.

Αχ!... Νοστάλγησα πάλι...
Θέλω να "γίνω άνεμος για το χαρταετό ... χαρταετός για τον άνεμο!!!"

Καλή Καθαροδευτέρα!

[Οι ορχηστρικοί "Χαρταετοί" γράφτηκαν από το Μίκη Θεοδωράκη το 1963 για τις ανάγκες του θεατρικού του Ι.Καμπανέλλη "Η γειτονιά των αγγέλων".
Στο μπουζούκι ..."κεντά" ο Γιώργος Ζαμπέτας].

Ή για όσους επιθυμούν μια περισσότερο λόγια εκτέλεση από τη σειρά "Cafe de l' art" οι Χαρταετοί" του Μίκη σε διασκευή για 2 κιθάρες, που αποδίδουν ο Νότης Μαυρουδής και ο Παναγιώτης Μάργαρης.

Tο κείμενο έχει δημοσιευτεί και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta,gr

"ΜΟΤΣΑΡΤ-ΣΟΠΕΝ-ΣΟΥΜΑΝ...πώς συνδέονται αυτοί οι τρεις;/ La ci darem la mano"

Δύο είναι οι πιθανές ημερομηνίες γέννησης του Φρειδερίκου Σοπέν: 1η Μάρτη του 1810 ή η σημερινή 22 Φεβρουαρίου.
Έτσι, σκέφτηκα να σας καλησπερίσω με ένα έργο του, που δεν το ακούμε συχνά.

Βιρτουόζος του πιάνου ο ίδιος, του έχει αποδοθεί ο τίτλος του "ποιητή του πιάνου".
Όμως έγραψε και ορχηστρικά έργα.

Ένα από αυτά είναι οι "ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ πάνω σε ένα θέμα του Μότσαρτ" για πιάνο και ορχήστρα.

Είναι το πρώτο έργο του αυτής της κατηγορίας γραμμένο το 1829 σε ΣΙ ύφεση Μείζονα και εμπνευσμένο από το ντουετίνο "La ci darem la mano" από την πρώτη πράξη της όπερας του  Μότσαρτ "Don Giovanni".

Στο έργο αυτό ο Σοπέν φανερώνει το θαυμασμό του για τον Μότσαρτ, συναίσθημα, που του εμφύσησε ο πρώτος δάσκαλός του στο πιάνο στην Πολωνία.

Οι παραλλαγές αυτές του Σοπέν συνδέονται και με τον αγαπημένο μας, επίσης ρομαντικό συνθέτη Ρόμπερτ Σούμαν, και συνομήλικο του Σοπέν.

Ο Σούμαν εκτός από συνθέτης ήταν και αξιόλογος μουσικοκριτικός.Διατηρούσε και στήλη σε μεγάλη εφημερίδα της Λειψίας.
Έτσι, το 1831 ενθουσιασμένος και γοητευμένος από το συνάδελφό του, αναφερόμενος σε αυτό το έργο του Σοπέν, ανάμεσα στα άλλα αναφέρει και τα αθάνατα λόγια:

"Hut ab, Ihr Herren, ein Genie-Βγάζω το καπέλο μου, κύριοι!Πρόκειται για μια ιδιοφυία!"

Το σχετικό απόκομμα της εφημερίδας "Allgemeine musikalische Zeitung" με ημερομηνία 7 Δεκέμβρη 1831.


(Mη σας κάνει εντύπωση το όνομα του αρθρογράφου K.Schumann.Πρόκειται περί τυπογραφικού λάθους).








Στο έργο του ο Σοπέν επιλέγει απλά να επικεντρωθεί στην αθωότητα και το ρομαντισμό του ντουέτου.
Το έργο ξεκινά με μια εισαγωγή με αραιά τα μελωδικά στοιχεία του περίφημου "La ci darem la mano".
Ακολουθεί μια μάλλον απλή απόδοση του θέματος από το πιάνο (διακρίνεται διαυγώς στο 5:46 του βίντεο, που ακολουθεί).
Οι μετέπειτα παραλλαγές δεν υστερούν σε χρώμα, κέφι και ενέργεια, ώσπου το έργο ολοκληρώνεται με το θέμα να παίρνει η ορχήστρα, προσφέροντας μια άλλη άποψη, που δίνει ανάσα στο ρυθμό και διέξοδο χαλάρωσης.

Chopin - Variations on "Là ci darem la mano"/ Claudio Arrau -London Philharmonic Orchestra

Στο βίντεο, που ακολουθεί μπορείτε να παρακολουθήσετε και το πολυαγαπημένο ντουέτο από την όπερα του Μότσαρτ σε μια παραγωγή με την Ορχήστρα  της Σκάλας του Μιλάνου και διευθυντή της τον  Ρικάρντο Μούτι:

Θα πρέπει να πούμε πως είχε προηγηθεί ο Μπετόβεν όταν το 1795 εμπνεύστηκε από το θαυμάσιο ντουετίνο και έγραψε τις ομώνυμες παραλλαγές του σε ΝΤΟ Μείζονα για δύο όμποε και αγγλικό κόρνο .

https://www.youtube.com/watch?v=qZ5wgSg1bog

Τέλος, εμφανίζεται και στον Μπερλιόζ στις "Αναμνήσεις από τον Δον Ζουάν":

Βιβλιοθήκη Παν/μίου Yale http://www.library.yale.edu/musiclib/exhibits/chopin/schumann_zeitschrift.html

"Απ'τις πουέντ της Μαργκότ και το Σάρρεϋ, στον έλληνα ποιητή των μπαλετικών κοστουμιών..."

Απέραντες εκτάσεις, υγρότοποι με λιβάδια, ποταμάκια και λίμνες ν' ατενίσει το βλέμμα, να χαθεί, να ονειρευτεί, να βαφτεί τη χαρά, την αισιοδοξία, να γευτεί η καρδιά τ' ανέμου το χάδι!

Σήμερα θα σας καληνυχτίσω από τη νοτιοανατολική Αγγλία και συγκεκριμένα την κομητεία του Σάρρεϋ.

Μια όμορφη φυσιολατρικά περιοχή, με τα καταπράσινα λιβάδια να χάνονται στον ορίζοντα, παραμυθικά ερείπια κάστρων, κυλαριστά ποταμάκια, πέτρινες γεφυρούλες και μοσχοβολιστούς αμπελώνες!

Είναι εξάλλου περιοχή γνωστή  για τα εύγευστα κρασιά της, καθώς και την περίφημη μπύρα της, Pilgrim!

Την αιτία όμως του σημερινού χαιρετισμού δίνει η αιθέριας κίνησης πρίμα μπαλαρίνα Μαργκότ Φοντέυν, που σαν σήμερα άφησε την τελευταία της πνοή(21 Φεβρουαρίου 1991)...

Γεννημένη στο Reigate, μια μεσαιωνική πόλη του Σάρρεϋ, ένα μπρούτζινο άγαλμά της σε χορευτική κίνηση, με τα χέρια  ανοιχτά σε έκταση, με άκρατη αβρότητα και στηριζόμενη στις μύτες των πουέντ της,  κοσμεί την μικρή αλέα στην κεντρική λεωφόρο.

Μπορεί να έκανε το ντεμπούτο της το 1934 στον "Καρυοθραύστη" του Τσαϊκόφσκυ, όμως έμεινε τελικά στην Ιστορία ως μια από τις κορυφαίες μπαλαρίνες που ανάμεσά τους καμιά δεν χόρεψε τη "Λίμνη των Κύκνων" όπως αυτή…

Επηρεασμένη και από την χτεσινή παρακολούθηση της συγκεκριμένης παράστασης θυμήθηκα ένα κοστούμι της που είχα προσέξει στο Μουσείο "Βικτώριας και Αλβέρτου" στο Λονδίνο.

http://collections.vam.ac.uk/

Μια μαύρη tutu για τις ανάγκες του ρόλου της Οντίλ, του μαύρου Κύκνου, κόρης του κακού μάγου της παράστασης, που ενσάρκωσε η Φοντέυν το 1964 στη Βιέννη.

Ένα κοστούμι κεντημένο διακριτικά στο μπούστο με χρυσοκλωστές, που σχηματίζουν καμπυλόγραμμα σχέδια σε όλο το κορσάζ, με αραιά και πού, κάποιες πέτρες σαν δάκρυ, προφανώς για να μην εμποδίζεται η επαφή με τον παρτενέρ της χορεύτριας.

Καθόλου άκαμπτη και στημένη η τούλινη φούστα αλλά να γέρνει αέρινα στους γοφούς, αγκαλιάζοντας τις καμπύλες του σώματος της πρίμα μπαλαρίνας.

Επεξεργαζόμενη, θυμάμαι το κοστούμι αυτό, το μάτι μου έπεσε στην ταμπελίτσα με το όνομα του σχεδιαστή του, όνομα ικανό να γουρλώσω τα μάτια μου από την έκπληξη!

<<Νικόλας Γεωργιάδης>>!

Ρώτησα μια υπεύθυνη του Μουσείου που πηγαινοερχόταν στο διάδρομο με τη σιγουριά πως δεν θα ήξερε τίποτα γι'αυτόν, αφού εγώ που ήμουν ελληνίδα, πρώτη φορά διάβαζα το όνομά του!

Κι όμως, η γηραιά κυρία μου έδωσε αρκετές πληροφορίες για τον Γεωργιάδη, που δεν ήταν απλώς σχεδιαστής κοστουμιών, αλλά αρχιτέκτονας και ζωγράφος, με ανώτερες σπουδές στην Αμερική και την Ανώτερη Σχολή Καλών Τεχνών του Λονδίνου με ειδίκευση στη σκηνογραφία.Η βράβευσή του μάλιστα με την πρώτη θέση σε διαγωνισμό σχεδιασμού κοστουμιών για το θέατρο, ήταν η αιτία να ξεκινήσει η συνεργασία του με παραγωγούς μπαλέτου, όπερας και θεάτρου, ιδιαίτερα με τον σπουδαίο χορευτή, χορογράφο και καλλιτεχνικό διευθυντή των Βασιλικών Μπαλέτων Kenneth MacMillan....

Πόση ντροπή ένοιωσα που γνώριζα το όνομα του βρετανού καλλιτέχνη , αλλά όχι εκείνο του συμπατριώτη μου!!!

Τόσο, που δεν ομολόγησα στην φύλακα την καταγωγή μου!

Τεράστια, όπως μου είπε η καριέρα του, τού αποδόθηκε τιμητικά ο χαρακτηρισμός του "ποιητή των μπαλετικών κοστουμιών", συνεργάστηκε και με αστέρες του κινηματογράφου, όπως η Κάθριν Χέπμπορν...

Στη δική μου έρευνα, που ακολούθησε ανακάλυψα πως είναι ο μόνος σχεδιαστής που έχει τιμηθεί με το Σταυρό του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας για την προσφορά του στις τέχνες ενώ δυο δεκαετίες αργότερα έγινε δεκτός στην Ελληνική Ακαδημία Τεχνών.

Η εμπνευστική δημιουργία του με τις αστραφτερές πούλιες, το χρυσό γαϊτανάκι και τη λεπτοδουλεμένη δαντέλα λάμπρυνε τη μεγάλη, φωτεινή και αέρινη Μαργκότ Φοντέυν, μα και κείνη φορώντας το, ιδρώνει τις αισθήσεις μας με τη λυρική και αρμονική κίνησή της!

Η μαγεία του χορού της  μετουσιώνεται σε συγκίνηση και χείμαρρο αισθήσεων ενσαρκώνοντας τη ρομαντική ηρωίδα, Οντίλ!

Η ανυπέρβλητη μουσική του Τσαϊκόφσκυ παίρνει άλλη διάσταση όταν φοράς πουέντ από χρυσάφι, που ακούν στο όνομα Μαργκότ Φοντέυν!

Βάφεται σ' όλα τα χρώματα της ίριδας από τις αιθέριες, αβρές κινήσεις της, την υψηλού επιπέδου τεχνική της, την ευγένεια και τη χάρη που αποπνέει κάθε μορφασμός και ανάσα της!

(Στο βίντεο που ακολουθεί παρακολουθούμε την 3^η πράξη από τη Λίμνη των Κύκνων με το χορό στο πριγκιπικό παλάτι σε εξέλιξη και την Οντίλ να εμφανίζεται στο 0:45 προκειμένου να εξαπατήσει τον πρίγκιπα Σίγκφριντ, ως έχουσα τη μορφή της αγαπημένης του, Οντέτ. Παρτενέρ της Φοντέυν, ο θρυλικός Νουρέγιεφ και η πρίμα μπαλαρίνα φορά το περίτεχνο χειροποίητο κοστούμι του σχεδιαστή συμπατριώτη μας, Νικόλα Γεωργιάδη…)

Άλματα, ζετέ, ανάλαφρα pas de chat και pas de cheval, πιρουέτες και λοιπές ακροβατικές κινήσεις δεξιοτεχνίας συναρπάζουν με την ακρίβεια, τη χάρη, τη λεπτότητα και την αρμονία τους!!!
Παρακολουθείς εκστασιασμένος και μένεις έκθαμβος από την ψευδαίσθηση πως αψηφώνται οι νόμοι της βαρύτητας!!! 

"H Λίμνη των Κύκνων-Πράξη ΙΙΙ": Φοντέυν-Νουρέγιεφ