Κ.Καβάφης..."ένα κερί αρκεί"...

Oμορφοφορεμένη η ΚΑΛΗΜΕΡΑ μου σήμερα, φίλοι μου!

Ντυμένη με ένδυμα ποιητικό, κεντημένο με Αλεξανδρινά σιρίτια.
Σαν σήμερα γεννήθηκε και πέθανε ο μεγάλος μας ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης.
(29 Απριλίου 1863 - 29 Απριλίου 1933).

"...Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,

αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει..."

Κ.Καβάφης

O χαιρετισμός μου έρχεται από τη γενέτειρά του Αλεξάνδρεια και τα διόδια της εθνικής οδού, που οδηγούν από και προς το Κάϊρο, όπου ο επισκέπτης διαβάζει με ελληνικούς χαρακτήρες: "ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ"...

Οι σημερινοί κάτοικοι τιμούν το Ελληνικό παρελθόν της πόλης, αναγράφοντας το όνομά της στα ελληνικά. 

Αλλοτε έντονα ερωτικός, αισθησιακός, ο Καβάφης, άλλοτε δραματικός με δόσεις ειρωνίας κι άλλοτε καταγράφοντας ιστορικά γεγονότα ή φιλοσοφώντας...

Πάντα όμως λεπτολόγος επεξεργαζόταν επίμονα κάθε στίχο, προτού τον δώσει στη δημοσιότητα.

Η γλώσσα του ιδιότυπη, κράμα καθαρεύουσας με δημοτική πλάθει χαρακτήρες, που πάντα διδάσκουν τον αναγνώστη.

"Θάλασσα του Πρωιού "

Εδώ ας σταθώ. Κι ας δω κ’ εγώ την φύσι λίγο.

Θάλασσας του πρωιού κι ανέφελου ουρανού

λαμπρά μαβιά, και κίτρινη όχθη· όλα

ωραία και μεγάλα φωτισμένα.

Εδώ ας σταθώ. Κι ας γελασθώ πως βλέπω αυτά

(τα είδ’ αλήθεια μια στιγμή σαν πρωτοστάθηκα)·

κι όχι κ’ εδώ τες φαντασίες μου,

τες αναμνήσεις μου, τα ινδάλματα της ηδονής. 

Στη "Θάλασσα του πρωιού", αναφερόμενος στη φύση (πράγμα σπάνιο για τον Καβάφη) αντλεί απ'αυτήν βαθιά μεν ευδαιμονία κι ενώ επιθυμεί, δεν κατορθώνει να αποσπάσει την προσοχή του από τις έμμονες εκείνες σκέψεις, που παραμένουν επίμονα προσηλωμένες στον έρωτα και στις ιδανικές μορφές που τον συγκινούν.

"Θάλασσα του Πρωιού"

Ποίηση: Κωνσταντίνου Καβάφη 

Μουσική: Δημήτρη Παπαδημητρίου  

Ερμηνεία: Αλκίνοος Ιωαννίδης 

Ο  πρώτος έλληνας συνθέτης που μελοποίησε Καβάφη ήταν ο μεγάλος καλλιτέχνης, Δ.Μητρόπουλος, που δεν έμεινε ασυγκίνητος από τον ερωτικό Καβαφικό λόγο και με την αξεπέραστη συνθετική του ματιά πλάθει το 1925 τις περίφημες "14 Inventions"  για φωνή και πιάνο σε ποίηση Κ. Καβάφη. 

Οι Inventions ποιητικά και μουσικά βρίσκονται μπροστά από την εποχή τους, ένα έργο ρεαλιστικό, με πηγαίο αισθησιασμό και ποικίλους νεωτερισμούς.

 Η εκτίμηση, που έτρεφε ο συνθέτης προς τον ποιητή είναι εμφανής και καταγράφεται σε δυο επιστολές, που του είχε στείλει προκειμένου να του γνωστοποιήσει  τη μεγάλη απήχηση και εξαιρετική υποδοχή από τους ακροατές, των ποιημάτων του!

Τα ποιήματα της συλλογής αυτής με τον άκρατο ερωτισμό τους ξεχειλίζουν συναίσθημα και αλήθειες...

Ρεαλιστικά στο λόγο, πρωτοπόρα στη μουσική τους δομή, απελευθερωμένα από κάθε είδους προκατάληψη και δέσμευση.

Στο ποίημα "Γκρίζα" απ'αυτή τη συλλογή, ο ποιητής μπορεί να αποκρύπτει επιμελώς το φύλο του αγαπημένου του, όμως κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την έντονη οσμή, που έχει κρατήσει η μνήμη και η θύμηση αυτού του προσώπου!

Η οσμή αυτή κρατά αναλλοίωτη και προφυλάσσει από τη λήθη την όμορφη ερωτική ανάμνηση...

επιστρέφοντας έτσι, έστω και νοερά στο ηδονικό παρελθόν του.

"Γκρίζα"

Κυττάζοντας ένα οπάλλιο μισό γκρίζο

θυμήθηκα δυο ωραία γκρίζα μάτια

που είδα· θάναι είκοσι χρόνια πρίν ....

.......................

Για έναν μήνα αγαπηθήκαμε.

Έπειτα έφυγε, θαρρώ στην Σμύρνη,

για να εργασθεί εκεί, και πια δεν ιδωθήκαμε.

Θ’ ασχήμισαν — αν ζει — τα γκρίζα μάτια·

θα χάλασε τ’ ωραίο πρόσωπο.

Μνήμη μου, φύλαξέ τα συ ως ήσαν.

Και, μνήμη, ό,τι μπορείς από τον έρωτά μου αυτόν,

ό,τι μπορείς φέρε με πίσω απόψι. 

Το ποίημα "Γκρίζα", μελοποιεί ο Μητρόπουλος θεσπέσια σε μορφή Passacaglia και ηχογραφήθηκε σε ένα ανεπανάληπτο ρεσιτάλ ερμηνείας και συνοδείας με τη μέτζο σοπράνο Αγγελική Καθαρίου και στο πιάνο το Θοδωρή Τζοβανάκη:

Από τα Καβαφικά ποιήματα, που με άγγιξαν από τα μαθητικά μου χρόνια, τα "ΚΕΡΙΑ"...

Του μέλλοντος η μέρες στέκοντ’ εμπροστά μας

σα μια σειρά κεράκια αναμένα 

χρυσά, ζεστά, και ζωηρά κεράκια.

Η περασμένες μέρες πίσω μένουν,

μια θλιβερή γραμμή κεριών σβυσμένων·

τα πιο κοντά βγάζουν καπνόν ακόμη,

κρύα κεριά, λυωμένα, και κυρτά.

Με διάθεση απαισιόδοξη στοχάζεται ο ποιητής πάνω στην ανθρώπινη μοίρα...Ο Καρδιτσιώτης συνθέτης, εκπ/κός μουσικ΄ς και συγγραφέας έχει δώσει τη δική του μουσική εκδοχή:

Η φθορά του χρόνου συμπαρασύρει τα πάντα...κι οι μέρες, που φεύγουν ανεπιστρεπτί "θλιβερή γραμμή κεριών σβυσμένων".

Ο στοχασμός του Καβάφη πόσο ταυτίζεται με κείνον του άγγλου δραματουργού Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, που στον "ΜΑΚΒΕΘ" του φιλοσοφώντας για τη ζωή συμπυκνώνει όλη την απισιόδοξη διάθεσή του:

Τι είναι ζωή;

Το αύριο, και το αύριο και το αύριο

με το μικρό το βήμα τους μας σέρνουν

από μέρα σε μέρα, ως στη στερνή

τη συλλαβή στων χρόνων το βιβλίο,

κι όλα τα εχτές μας φώτισαν τρελλούς

στο δρόμο προς τη σκόνη του θανάτου.

Σβήσου, μικρό κερί! Η ζωή δεν είναι

παρά ήσκιος διαβατάρικος, φτωχός

θεατρίνος, που κορδώνεται κι αφρίζει

στη σκηνή για τη λίγη του την ώρα,

κ’ έπειτα κανείς δεν τον ακούει...

Ένα κερί η ζωή που θα σβήσει, στον Σαίξπηρ, θλιβερή γραμμή κεριών σβυσμένων οι μέρες, που φεύγουν στον Καβάφη...

--------

"Sigh No More, Ladies" ή "The Pained Heart",  Arthur Hughes

Sigh no more, ladies, sigh nor more;

    Men were deceivers ever;

One foot in sea and one on shore,

    To one thing constant never;

        Then sigh not so,

        But let them go,

    And be you blithe and bonny;

Converting all your sounds of woe

    Into. Hey nonny, nonny.

Sing no more ditties, sing no mo,

    Or dumps so dull and heavy;

The fraud of men was ever so,

    Since summer first was leavy.

        Then sigh not so, 

        But let them go,

    And be you blithe and bonny,

Converting all your sounds of woe

    Into. Hey, nonny, nonny.

( William Shakespeare)

Ο Σαίξπηρ στο σονέτο του "Sigh no more, ladies" από την ανάλαφρη κωμωδία "Πολύ κακό για το τίποτα" δίνει φιλικές συμβουλές περί έρωτος, που η ιδιότυπη, αλλά και χαριτωμένη Καβαφική γλώσσα μεταφέρει ολοκληρωμένα το νόημά τους στον έλληνα αναγνώστη, μεταφράζοντάς το.

"Προς τας Kυρίας"

 Κυρίαι, μη εις στεναγμούς

    περνάτε τον καιρόν·

δόλιον είναι σμήνος το γένος των ανδρών.

                Επί της γης ο εις των πους,

                κι’ ο άλλος στο νερόν,

επιμονήν δεν δείχνουν εις έργον ή σκοπόν.

                Μη στενάζετε, λοιπόν,

                μη πενθήτε διά λεπτόν,

ίνα ευτυχισμέναι ήσθε, ζήσετε μακράν αυτών!

                Μη πλέον, θλιβερά φωνή,

                των πενθηρών ωδών

ψάλλετε τα παράπονα στα ώτα των κωφών·

                η πλάνη των διαγωγή

                είναι αρχαίον κακόν

ωσάν το πρώτον θέρος ’που εφάνη ανθηρόν.

                Μη στενάζετε, λοιπόν,

                μη πενθήτε διά λεπτό,

ίνα ευτυχισμέναι ήσθε, ζήσετε μακράν αυτών! 

(Από τα Αποκηρυγμένα)

Αν και ο Καβάφης έζησε έναν αιώνα νωρίτερα  δίνει συμβουλές, που παραμένουν διαχρονικές, όπως ακριβώς και οι σχέσεις των ανθρώπων και τα προβλήματα που αυτές αντιμετωπίζουν!

Παρουσιάζει τους άντρες σαν όντα, που δεν μπορούν να δείξουν αφοσίωση, προειδοποιεί τις κυρίες για πρόληψη μεγάλης πληγής και προτείνει ως λύση την αδιαφορία!!!..."ίνα ευτυχισμέναι ήσθε, ζήσετε μακράν αυτών! "

Το ακούμε μελοποιημένο από τον άγγλο συνθέτη John Christopher Smith, προσωπικό γραμματέα του Φ.Χαίντελ:

"Ξάγρυπνη η αγάπη, χαράματα η ώρα τρεις!"

"Lovers Under The Moon",  Jose Ventura

Αχ, αυτός ο έρωτας!!!
Άλλοτε παράφορος, άλλοτε ρομαντικός...Κι άλλοτε  ανεκπλήρωτος ως και … καταστροφικός, ολέθριος...
Πάντα όμως, τρυφερός στο αποκορύφωμά του... και γνήσιος!
Και πάντα με  πνοή πάθους!!!γιατί ο έρωτας εμπνέει, ο έρωτας μεγαλουργεί, φίλοι μου!

Ο έρωτας, αυτός ο μικρός, φτερωτός θεός είναι για μεγάλα πράγματα!
Και το αποδεικνύει περίτρανα η καθημερινότητά μας!
Οι σχέσεις και τα συναισθήματα, που κυλαρίζουν σα γάργαρο ρυάκι...
Και ξεχειλίζει ο ερωτευμένος από το πάθος, πλάθοντας ηχητικές και οπτικές εικόνες για την/τον αγαπημένη/ο του  ...

Μάλαμα κι αδάμας, που αστροποβολά!
Λάγγεμα η ματιά, πετροκέρασο τ'αχείλι,
"Κραταιά ως Θάνατος, η Αγάπη"!!!
Μ'ερωτόσκονη πασπαλισμένα τα λόγια της!
Νεράιδας αόρατης μαγικό ραβδί μεταμορφώνει τέρατα, σ'αγγέλους!
Γιατί όταν ερωτεύεσαι, ακόμα κι αν πονάς, υπάρχει μια ξαφνική εισροή μαγείας!!!
 Ανάσα ο έρωτας!Οξυγόνο, η αγάπη!!!

Όταν τα λέω αυτά, πολλοί γελάνε...
Ξέρω, αυτά τα συναισθήματα είναι σπάνια...ίσως και παλιάς κοπής...
Υπάρχουν όμως, και είναι αληθινά!
Δεν έχουν όλοι την ικανότητα να αγαπήσουν ...
Η αγάπη θέλει παιδεία...Θέλει ωριμότητα, η αγάπη.
Είναι θέμα όχι μόνο συναισθηματικό αλλά και φιλοσοφικό.
Και πιστεύω πως η αγάπη είναι η τελευταία μας ελπίδα.
Αγάπα για να ζεις, ζήσε για ν'αγαπάς.

Πολλά είπα όμως...Λέω να συνεχίσω μ' ένα από τα ωραιότερα ερωτικά τραγούδια, κατά την ταπεινή μου άποψη, από το σάκο του ρεμπέτικου!

"Χαράματα η ώρα τρεις"

Τρυφερό άσμα του Μάρκου Βαμβακάρη, που γράφτηκε το '37.
Πλημμυρίζει συναίσθημα κι έχει ευωδιά  λαϊκής καντάδας...

Εκτός από τη Μουσική , ο Μάρκος έγραψε και τα λόγια, που όμως για ένα διάστημα είχε εκχωρήσει τα στιχουργικά  δικαιώματά του μέχρι την εξόφληση ενός δανείου, που εκκρεμούσε.
Γι'αυτό σε παλιά 45άρια αναφέρεται ως στιχουργός ο Κώστας Μακρής.

Αν και η  εκτέλεση του Βαμβακάρη με την Έλλη Πετρίδου υπάρχει και πραγματικά ξεχωρίζει για την αυθεντικότητά της, λέω να  ακούσουμε τη διασκευή του Μάνου Χατζιδάκι.
Η ερμηνεία της Βούλας Σαββίδη , από τα "ΠΕΡΙΞ" του '74 είναι σα να περνά ένα τελευταίο χέρι λούστρο την παλαιικότητα του τραγουδιού ...να γυαλίσει, να ξανακαινουργώσει τον παλιό γιαγιαδίστικο μπουφέ...

Ανάσα ο έρωτας!
"Θαύμα" και μεγαλείο, που τελικά μετουσιώνεται σε εξαιρετικές, μα πάνω απ'όλα γνήσιες εκφράσεις  μουσικής και λόγου!

Το άρθρο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

Ο μύθος του ακόλαστου Σαρδανάπαλου στις τέχνες...

Για τη γενέθλια επέτειο του Ευγένιου Ντελακρουά...

(Ο μεγάλος Γάλλος ρομαντικός ζωγράφος του 19ου αι. γεννήθηκε σαν σήμερα, 26 Απριλίου 1798)

Ντελακρουά: "Ο θάνατος του Σαρδανάπαλου"

Από τα έργα του, που προκάλεσαν έντονη αρνητική αίσθηση, καθώς το κοινό της εποχής του δεν ήταν έτοιμο να δεχτεί αυτή την άγρια μορφή έκφρασης είναι  το "La Mort de Sardanaple"...
Ο Ντελακρουά ζωγράφισε τον πίνακα  με έμπνευση από το έργο του Λόρδου Μπάυρον για το Salon de Paris με στόχο να προκαλέσει.

"Όταν παίρνουμε τη ζωή των ανθρώπων, δεν ξέρουμε τι τους αφαιρούμε, ούτε τι τους δίνουμε...
[...]
Όταν έρθει η ώρα ατυχών συγκυριών, όλοι γίνονται θαρραλέοι ενάντια στον αδύναμο, που χάνει" 

(Λόρδος Μπάιρον: "Σαρδανάπαλος")

Ντελακρουά, αυτοπροσωπογραφία

Ο πίνακας του Ντελακρουά απεικονίζει το μοιραίο τέλος του Σαρδανάπαλου, βασιλιά της Ασσυρίας.
Ο Ντελακρουά τον αποτυπώνει τη χλιδάτη βασιλική κλίνη, απαθή να παρακολουθεί το φόνο των γυναικών του χαρεμιού του(ανάμεσά τους και η αγαπημένη από τις παλλακίδες του, Μύρρα, χαρακτήρας που έπλασε ο Μπάυρον), την κατακρεούργηση του αλόγου του απο τον μαυριτανό δούλο του, ενώ ο  οινοχόος τού προσφέρει μια κανάτα με δηλητήριο για να αυτοκτονήσει.

Ο Σαρδανάπαλος είναι από τους γνωστότερους βασιλείς του Ασσυριακού κράτους και βασίλευσε από την ηλικία των δεκαέξι χρόνων ως το τέλος της ζωής του. Επί των ημερών του η Ασσυρία δοξάστηκε και αυξήθηκε όσο ποτέ άλλοτε. Είναι ο μόνος από τους Ασσύριους βασιλείς που γνώριζε γραφή, ανάγνωση και μαθηματικά ενώ η μελέτη αναγνωσμάτων ήταν το μεγάλο πάθος του γι'αυτό και ίδρυσε  πολύτομη βιβλιοθήκη στη Νινευή. Άλλο πάθος του ήταν το κυνήγι άγριων ζώων κυρίως λιονταριών, κάτι στο οποίο οφείλεται και η φήμη του για πολύ σκληρό και αδίστακτο ηγεμόνα.
Η αλήθεια είναι πως υπηρξε εντελώς παραδομένος στις ηδονές κάθε είδους.
Οι πηγές αναφέρουν ότι τελικά νικήθηκε από τον επαναστάτη Αρσάκη και αυτοπυρπολήθηκε μαζί με όλο το χαρέμι του.

Ο Ντελακρουά προσφέρει στους θεατές ένα χαοτικό, φρικιαστικό θέαμα, όπου ανθρώπινα σώματα και ζώα σφαγιάζονται...Τα έμψυχα όντα όλα, έντρομα... Στα βλέμματά τους αντανακλάται σε υπερθετικό βαθμό η αγωνία και η απόγνωση. Συγκλονίζει και προκαλεί ρίγη κι ανατριχίλα η θέα του έργου...Μόνο ο Σαρδανάπαλος παραμένει ατάραχος.
Ο ζωγράφος αποτυπώνει τη σκηνή με μια "βίαιη σαγήνη", δημιουργώντας έναν χρωματικό ανεμοστρόβιλο, όπου κυριαρχεί το λαμπρό χρυσαφί της πολυτέλειας και το κόκκινο του πάθους!
Μια όψη της Ανατολής, φαντασμαγορική και οδυνηρή συγχρόνως, όπου η λάμψη ταυτίζεται με το αίμα, η χλιδή με τη λαγνεία, το ερωτικό με το μακάβριο.
Ο Ουγκό χαρακτήρισε τη δημιουργία ως "αποθέωση της σκληρότητας, με μια ωμότητα στην έκφραση των συναισθημάτων".

"‍Ασσυρία, χαίρε!

Σ' αγαπούσα πατρίδα μου, γη των πατέρων μου,

περισσότερο σαν χώρα, παρά σα βασίλειό μου.

Σ' έζησα σε ειρήνη και χαρά. 

Και να η ανταμοιβή μου! 

Ούτε καν ένας τάφος..."

("Σαρδανάπαλος", Λόρδος Μπάυρον)

Ο  Ασσύριος βασιλιάς, γνωστός για την ακόλαστη και έκφυλη ζωή του, που επέλεξε έναν ασυνήθιστο θάνατο μαζί με τις γυναίκες και τις παλλακίδες του δεν εντυπωσίασε όμως μόνο το Ντελακρουά, αλλά και εκπροσώπους της ακουστικής τέχνης!

• Στους φιλόμουσους, είναι γνωστός από τον Εκτόρ Μπερλιόζ και την ομότιτλη καντάτα του, επίσης έμπνευση απότο ποίημα του Μπάυρον.
  Με το "La Mort de Sardanaple" που συνέθεσε το 1830 και  μετά από τρεις αποτυχημένες προσπάθειες κατάφερε να κερδίσει το περιβόητο Gran Prix της Ρώμης! 

Berlioz: "La Mort de Sardanaple":

• Aκόμη νωρίτερα το 1698, ο Κρίστιαν Λούντβιχ Μπόξμπεργκ γράφει την όπερα "Sardanapalus",από την οποία σήμερα ακούγεται περισσότερο η ουβερτούρα της:
  
  
  Christian Boxberg: "Sardanapalus, Ouverture":

• Επηρεασμένη από το ιστορικό δράμα του Μπάυρον είναι και η όπερα του Φραντς Λιστ του 1845, που όμως άφησε μισοτελειωμένη.
  Για πολύ μεγάλο διάστημα θεωρείτο κατεστραμμένη από τον ίδιο τον Λιστ, όπερα.
  Όμως πρόσφατα βρέθηκαν κάποια από τα σκίτσα της και ανασυντέθηκε το σκηνικό δράμα τριών πράξεων με πρόλογο, απο τις οποίες -όπως φαίνεται- ο συνθέτης είχε ολοκληρώσει μόνο την πρώτη.

Ακούμε την εισαγωγή:

Liszt: "Sardanapalo, S. 687 - Preludio":

"Όταν πρόκειται για Chopin, βρίσκω πάντα αφορμή..."

"F.Chopin", Ευγ.Ντελακρουά-Λούβρο

Χαίρεται, χαίρεται!
Όμορφη Κυριακή, ηλιόλουστη, φωτεινή, με όλα εκείνα τα εαρινά χάδια, που μας φτιάχνουν τη διάθεση!

26 Απρίλη σήμερα και το αγαπημένο μου ημερολόγιο με πληροφορεί για τη γέννηση του μεγάλου ζωγράφου Ευγένιου Ντελακρουά...
Γνωστός σε όλους μας για τους θαυμάσιους πίνακες εμπνευσμένους από τους αγώνες των ελληνων..."Σφαγή της Χίου",..."Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου"...

Ομως εμένα, ως μουσικού, όταν ακούω Ντελακρουά κάτι άλλο αστράφτει το νου και τη θύμησή μου!
Φυσικά η φιλία του με τον γαλλοπολωνό Σοπέν και οι πίνακες, που φιλοτέχνησε γι'αυτόν.
Ένα πορτραίτο, που κοσμεί αίθουσα του Λούβρου, μέρος του εικαστικού, που ο Σοπέν παίζει πιάνο για την αγαπημένη του ερωμένη, συγγραφέα Γεωργία Σάνδη.
Το διπλό πορτρέτο κόπηκε στα δύο προκειμένου να πωληθεί ως ξεχωριστά κομμάτια, με την πιθανή πεποίθηση του τότε ιδιοκτήτη ότι οι δύο πίνακες θα πωλούνταν σε υψηλότερη τιμή.

Είναι γνωστά τα της σχέσης του Σοπέν με τη φεμινίστρια, μποέμ λογοτέχνιδα, που τον βοήθησε να εδραιωθεί στους καλλιτεχνικούς παρισινούς κύκλους.Μια σχέση ταραγμένη, αφού οι ιδιοσυγκρασίες τους ήταν τελείως αντίθετες.
Ομως η Σάνδη πάντα αποτελούσε τη μούσα του "ποιητή του πιάνου", παρότι ποτέ, δεν της αφιέρωσε κάποιο έργο.

Η Σάνδη ήταν και φιλόζωη,
Στο σπίτι τους εκτός από την ίδια, το Σοπέν και τα δυο της παιδιά υπήρχαν και δυο κατοικίδια.
Ο σκύλος Marquis και η γάτα Valdeck.

Λέγεται πως και τα δυο ενέπνευσαν στο συνθέτη δυο από τα γνωστότερα βαλς του.

Το πρώτο ειναι το Βάλς op.64 αρ.1, γνωστό και ως  "Βαλς του λεπτού", ονομασία που του δόθηκε λόγω του tempo του, molto vivace!
Mόνο ο Σοπέν μπορούσε να το εκτελεί σε 1'!
Όλοι οι άλλοι πιανίστες χρειάζονται 1,5'-2'.
Λέγεται ότι το εμπνεύστηκε από το σκυλάκι Marquis ,που έπαιζε κυνηγώντας την ουρά του!, εξ'ου και ο πρώτος τίτλος του: "Valse du petit chien" .

Το δεύτερο ειναι το "Βαλς της Γάτας".
Η Valdeck συνήθιζε να ανεβαίνει στο πιάνο του Σοπέν και να λικνίζεται ακούγοντας τις πιανιστικές μελωδίες του.
Εύκολα κανείς στη μέση περίπου του κομματιού (1:03)μπορεί να διακρίνει τον παιχνιδιάρικο αυτό βηματισμό της ναζιάρας  ψιψίνας πάνω στα πλήκτρα...
Απολαύστε τα!

Σίγουρα η μέρα θα'πρεπε να 'ναι αφιερωμένη στο Ντελακρουά, μα πάλι παρασύρθηκα...
Συγχωρέστε με...
Οι παλιές αγάπες πάνε, λένε, στον Παράδεισο...κι η μέρα σήμερα, φίλοι μου, σκέτος Παράδεισος...
Ανάμεσα στον Ηλιο, τα λουλούδια τ'ανθισμένα, το τραγούδι των πουλιών βρέθηκε και κείνος ο παλιός, άσβεστος έρωτας , που ακούει στο όνομα Φρειδερίκος...
Ερωτας , που προϋπήρξε εκείνου για τον Ντελακρουά ...
Δικαιολογούμαι λοιπόν...

"Διώρυγα του Σουέζ και Αΐντα του Βέρντι"

Η διώρυγα του Σουέζ είναι η μεγαλύτερη διώρυγα του κόσμου, συνολικού μήκους 168 χλμ.

Η πρωταρχική σκέψη διάνοιξης διώρυγας στην περιοχή φέρεται να σχεδιάστηκε επί Φαραώ Σέτη περί τον 13ο αιώνα π.Χ., που θα ένωνε το δέλτα του ποταμού Νείλου με την Ερυθρά θάλασσα.
To έργο αρχίζει να υλοποιείται 1000 χρόνια αργότερα επί του Φαραώ Νεκώς και συνεχίστηκε επί Δαρείου.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως είχε διασχίσει εκείνο το κανάλι σε 4 μέρες και το πλάτος του είχε τη δυνατότητα να το διαπλέουν δύο πλοία παράλληλα.
Οι Πτολεμαίοι το συντήρησαν και ο Στράβων ανέφερε πως το είδε γεμάτο πλοία.
Η διώρυγα επί Ρωμαίων ονομάστηκε Διώρυγα του Τραϊανού.

Στους νεώτερους χρόνους  ο Γάλλος διπλωμάτης και μηχανικός Φερντινάν Λεσσέψ ξεκινάει το έργο το 1854, που ολοκληρώνεται σαν σήμερα το 25 Απριλίου 1869. 

Στην κατασκευή της διώρυγας συμμετείχαν και Έλληνες Δωδεκανήσιοι.
Μάλιστα λέγεται πως ο πρώτος πλοηγός που διέπλευσε τη Διώρυγα ήταν Κασιώτης ναυτικός.

----------------------

Μουσικά, η διώρυγα συνδέται με το Τζουζέπε Βέρντι, στον οποίο για τα εγκαίνιά της, καθώς και τα εγκαίνια της Όπερας του Καϊρου παραγγέλθηκε από τον τότε χεδίφη της Αιγύπτου, μουσικόφιλο Ισμαήλ μια όπερα με θέμα Αιγυπτιακό.

Ο Βέρντι εμπνεύστηκε την "Αΐντα", που η υπόθεσή της διαδραματίζεται στην Μέμφιδα και την Θήβα στην διάρκεια του Παλαιού Βασιλείου.
Για την δημιουργία της όπερας, ο Βέρντι μελέτησε Αιγυπτιακή Ιστορία, Γεωγραφία και Θρησκεία.

Το καλοκαίρι του 1870, όμως  ξέσπασε πόλεμος ανάμεσα στην Γαλλία και την Γερμανία. Έτσι τα σκηνικά και τα μηχανήματα σκηνής, που είχαν κατασκευαστεί στο Παρίσι δεν μπορούσαν να ναυλωθούν.
Έτσι ο Βέρντι καθυστερούσε να γράψει μουσική στην ώρα του.

(Σκηνικά του Philippe Chaperon για την πρεμιέρα του Καΐρου)

Για αυτό τον λόγο αντί της "Αΐντα", η Όπερα του Καϊρου εγκαινιάστηκε με τον "Ριγκολέττο".
Η δε πρεμιέρα της "Αΐντα" έγινε την επόμενη χρονιά στις 24 Δεκεμβρίου 1871.

Για τις ανάγκες της παράστασης ο Βέρντι  παρήγγειλε στο Μιλάνο έξι "σάλπιγγες της Αΐντα" για την μεγάλη σκηνή του θριάμβου.

Αυτές οι έξι σάλπιγγες μοιάζουν με τις πραγματικές αιγυπτιακές σάλπιγγες με μήκος 1,52 μέτρο, που ήταν ίσιες και χωρίς κλειδιά.

Τρεις από αυτές ήταν κουρδισμένες σε λα ύφεση μείζονα και έπαιζαν το εμβατήριο και άλλες τρεις σε σι ελάσσονα και έπαιζαν την μελωδία.





Από τις διασημότερες σκηνές στην ιστορία του λυρικού θεάτρου είναι το "Εμβατήριο του Θριάμβου", όπου ο λαός της Αιγύπτου τραγουδά:

"Δόξα στην Αίγυπτο και την Ίσιδα,

που προστατεύει την ιερή της γη. 

Ας ψάλλουμε ύμνους γιορτής 

στον Βασιλιά που κυβερνά το Δέλτα!

Δόξα! Δόξα! Δόξα! Δόξα στον Βασιλιά". 

www.delcampe.net
http://www.e-nautilia.gr/i-dioriga-tou-suez/

"Ζαν Πολ Γκοτιέ: έμπνευση από Ελλάδα"

Εμείς οι γυναίκες, ως ωραίο φύλλο, λίγο έως πολύ έχουμε ένα κόλλημα με τη μόδα.
Έτσι ο χαιρετισμός  μου  έρχεται παρέα με τον εκκεντρικό  μόδιστρο Ζαν Πολ Γκοτιέ, τιμώντας τη σημερινή γενέθλια επέτειό του.

Γεννήθηκε στο Παρίσι στις  24 Απριλίου του 1952.

φωτο 1

φωτο 2

Ο καλλιτέχνης της ένδυσης αναβάθμισε τη "μόδα του δρόμου και της κρεβατοκάμαρας" σε υψηλή ραπτική, με χαρακτηριστικό παράδειγμα ένα εσώρουχο, τον κορσέ του, (φωτό 1,2) που τον μετέτρεψε σε εξωτερικό ρούχο, που σοκάρει μεν, αρχικά, αλλά προκαλεί εντόνως βλέμματα θαυμασμού με την σεξουαλικότητα, που αποπνέει!

Σεξουαλικότητα, που όπως πιστεύει κρύβει κάθε αληθινό θηλυκό!



Ο  πρωτοπόρος γάλλος σχεδιαστής μόδας, βαθύτατα φιλέλληνας έχει επισκεφτεί πολλές φορές τη χώρα μας, που επίσης πολλές φορές έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για τις συλλογές του.



Τα ρούχα του πάντα άρτια δουλεμένα, αισθησιακά, παιχνιδιάρικα...
Σκέτο ποίημα, φίλες μου!



Μεγάλη εντύπωση στα σαλόνια μόδας είχε προκαλέσει πριν χρόνια η συλλογή του-έμπνευση από την Αρχαία Ελλάδα με τους χιτώνες να κυριαρχούν στα ρούχα του, που θύμιζαν λυγερόκορμα αγάλματα από Ολύμπιες θεές!


Οι πτυχώσεις των αρχαίων ελληνικών ενδυμάτων ταξίδεψαν στο χρόνο.
Ο Γκοτιέ δίνει στις δημιουργίες του ψευδώνυμα, που και αυτά με τη σειρά τους παραπέμπουν στον αρχαιοελληνικό κόσμο:
"Αφροδίτη", "Άρτεμις",  "Σαπφώ", "Αθηνά"...

Λεπτοδουλεμένα, μπροκάρ υφάσματα και βελούδα κεντημένα υπομονετικά στο χέρι θυμίζουν τα περίτεχνα, χρυσά, πολύτιμα κοσμήματα των αρχαίων ελληνίδων.


Άλλοτε πάλι, στενά σακάκια με φαρδιά μανίκια και φούστες αέρινες σε ανοιχτή γραμμή, με πιέτες ή κλοσάρισμα...

Έμπνευση, που έρχεται από τους καμαρωτούς Εύζωνες και την παραδοσιακή φουστανέλα τους!



Ο Γκοτιέ θαυμάζει απεριόριστα τους έλληνες καλλιτέχνες με εμφανή την αδυναμία του στην Ειρήνη Παππά και τη Μελίνα Μερκούρη.

Ιδιαίτερα η ερμηνεία της δεύτερης στο "ΠΟΤΕ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ"  και η αφίσα της ταινίας με το navy style μπλουζάκι της Μελίνας έδωσε το ερέθισμα να σχεδιάσει την περίφημη "μαρινιέρα Γκοτιέ".

Πολλά από τα μαύρα φορέματά του, που αγκαλιάζουν στενά το γυναικείο κορμί αποπνέουν τον αισθησιασμό της πρωταγωνίστριας στην ίδια ταινία, όταν όλο φλόγα και πάθος αγκαλιά με μια παρέα αρσενικών χορεύει και τραγουδά τα "Παιδιά του Πειραιά"...

Μάνος Χατζιδάκις: Τα παιδιά του Πειραιά":

(https://fromcavementocouture.wordpress.com/2012/09/14/the-legacy-of-ancient-greece-on-contemporary-fashion/, http://www.vogue.co.uk/fashion/spring-summer-2006/couture/jean-paul-gaultier/)

"Ενας τοίχος με επίχρισμα, που μασιέται-Σηάτλ, Αμερική"

Έχει ανακηρυχθεί ως ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά αξιοθέατα της πόλης του Σιάτλ των Ηνωμένων Πολιτειών.
Από τις περιγραφές της κόρης μου, που ζει εκεί, δε σας κρύβω πως εκτός από παράξενο μού φαντάζονταν και πολύ αηδιαστικό...
Της αηδίας κυριάρχησε η περιέργεια κι έτσι αποφάσισα να κάνω τη βόλτα μου από κει.

Κατηφόρισα το πλακόστρωτο δρομάκι δίπλα στην Pike Market, την κεντρική αγορά της πόλης.
Ο κόσμος πολύς, κυρίως νεολαίοι, που περπατούσαν αργά, αμέριμνοι ,χαχανίζοντας και "ΟΛΟΙ μα ΟΛΟΙ" ανεξαιρέτως ανεβοκατέβαζαν την πάνω και κάτω μασέλα τους σε ρυθμό  allegro vivace.

Είχα ακούσει πως επρόκειτο για ένα πρωτοποριακό στην κατασκευή του "έργο τέχνης", που αλλάζει κάθε στιγμή, αφού οι θεατές του είναι εκείνοι, που του δίνουν μορφή...

Είχα περπατήσει περίπου σαράντα μέτρα όταν το δρομάκι έγινε σκοτεινό, υπόγειο στενοσόκακο, αφού από πάνω του υψώνονταν μια τεράστια οικοδομή, που στη βάση της φιλοξενεί θέατρα και μουσικές σκηνές.

Μετά τη στροφή ο χώρος  ημισκότεινος και στο ξέφωτό του διέκρινες τους τοίχους των κτιρίων δεξιά- αριστερά καλυμμένους από τη βάση  και σε ολόκληρη την επιφάνειά τους με ένα υλικό, που σου έδινε την εντύπωση της ανάγλυφης απεικόνισης.

Προσωπικά, μού θύμιζε συνθέσεις του Τζάκσον Πόλοκ με την ιδιότυπη πιτσιλωτή τεχνοτροπία του.
Θύμιζε ίριδα από πολυχρωμίες αφηρημένης τεχνικής, μάλλον τυχαίου χαρακτήρα.

Δεν ήταν όμως μόνο τα χρώματα και ο χαοτικός τρόπος, που είχαν τοποθετηθεί σ'αυτές τις επιφάνειες.

Στην ατμόσφαιρα διαχεόταν μια μυρωδιά, που αν δεν γνώριζες από πριν, δύσκολα θα εντόπιζες από που προέρχεται.

Κάτι από φράουλα ή βατόμουρο...'Ίσως και βούτυρο ανάμικτο με μέντα και δυόσμο...

Οι κινήσεις των σιαγόνων των νεολαίων, που είχαν κι αυτοί καταφθάσει μαζί με μένα συνεχίζονταν σε ταχύτατο, presto ρυθμό προκειμένου να μαλακώσει με τον τρόπο αυτό το υλικό, που θα εναπόθεταν και κείνοι με τη σειρά τους στην τοίχινη επιφάνεια, αφήνοντας το προσωπικό τους στίγμα και διαμορφώνοντας έτσι το ιδιαίτερο "έργο τέχνης"!!!

Mην απορήσετε αλλά, ΝΑΙ!!
Οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι από στρώσεις με ...τσίχλες, που τους έκαναν να μοιάζουν με πολύχρωμα ψηφιδωτά.

Μια εικαστική σύνθεση στον τοίχο,  που ανανεώνεται καθημερινά από τους ανθρώπους, που τον επισκέπτονται και τις μασημένες τσίχλες που αποθέτουν πάνω του!!

Μοναδικό  στην κατασκευή του με τις παράξενες, συχνά αστείες εικόνες, που δημιουργούνται.

Καρδιές , ονόματα, σταλαγματιές, ημερομηνίες, όπως και άλλα σχέδια, που σχηματίζονται από μασημένες τσιχλόφουσκες συνθέτουν ένα περίεργο δημιούργημα.



 Η συνήθεια ξεκίνησε πριν από 20 χρόνια.

Όσοι περίμεναν στην ουρά για το θέατρο, που υπάρχει παραπλεύρως άρχισαν να κολλάνε τις μασημένες τσίχλες στον τοίχο για να στερεώσουν τα κέρματα. Με το πέρασμα των χρόνων, τα κέρματα εξαφανίστηκαν ενώ οι τσίχλες έμειναν.
Το '99 ο δήμαρχος αποφάσισε ο "τοίχος με τις τσίχλες" να ανακηρυχθεί τουριστική ατραξιόν της πόλης του Σιάτλ!!!


Καλλιτεχνικά; Ασυνήθιστο...
Αηδιαστικό και συναρπαστικό ταυτόχρονα.


Διαφορετικότητα, πολυχρωμία, πρωτοτυπία, καλπάζουσα φαντασία!
Αδιαμφισβήτητα από τα πιο περίεργα σημεία ενδιαφέροντος μιας πόλης.
Περίεργο, σπάνιο... καινοτόμο...χαριτωμένο;
Σίγουρα όλοι εμείς, ανεξοικείωτοι στη θέα του!

Αν βρεθείτε ποτέ στο κέντρο του Σιάτλ, δεν έχετε να χάσετε τίποτα να το δείτε από κοντά και αν το επιθυμείτε αφήστε τη φαντασία σας ελεύθερη ...
"Σκιτσάρετε" με την δική σας τσιχλόφουσκα, αφήνοντας το προσωπικό σας αποτύπωμα!
Απαιτείται μια τσίχλα και μπόλικη, αχαλίνωτη φαντασία!

Eγώ, δεν μπήκα στη διαδικασία...Ο καλός μου, όμως απ'ό, τι φαίνεται το έκανε διασκεδάζοντας!

"Λουκρητία Βοργία, η αδίστακτη"

Dante Gabriel Rossetti: «Lucrezia Borgia»

Με μια γυναίκα, που το όνομά της έμεινε στην ιστορία ως συνώνυμο της ακολασίας και της ίντριγκας θα σας καλημερίσω!

Η Λουκρητία Βοργία γεννήθηκε σαν σήμερα 18 Απρίλη του 1480 στη Ρώμη και ήταν απόγονος μιας από τις λαμπρότερες μα συνάμα και πιο αδίστακτες οικογένειες της εποχής.
Νόθα κόρη του πάπα Αλέξανδρου Ροντρίγκο Βοργία, η Λουκρητία ήταν πανέμορφη, ευφυέστατη, καλλιεργημένη, αλλά ταυτόχρονα καθώς διψούσε για δύναμη και εξουσία, πολυγαμική, αναμείχθηκε σε συνωμοσίες, σκανδαλώδεις έρωτες, δολοφονίες και αιμομικτικές σχέσεις.
Πέθανε στη γέννα του έβδομου παιδιού της.

Το παραπάνω εικαστικό έργο του ο Ροσέτι άρχισε το 1860, μια εποχή, που η ιστορία της οικογένειας των Βοργίων ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα.
Σε αυτή την υδατογραφία η Λουκρητία Βοργία πλένει τα χέρια της μετά τη δηλητηρίαση του συζύγου της, Δούκα Αλφόνσο.
Η αντανάκλαση στον καθρέφτη, με το σύζυγό της να υποβαστάζεται δείχνει την άμεση επίδραση του δηλητηρίου.

***

"Λουκρητία Βοργία", Βικτόρ Ουγκό:

-Ντζενάρο, θέλεις να μάθεις ποιά είναι η κυρία που τής μιλάς για έρωτα;
-Είστε φίλοι μου, όμως ορκίζομαι πως αυτός που θα αγγίξει τη μάσκα της κυρίας θα είναι ένας χαμένος άνθρωπος.Η μάσκα μιας γυναίκας είνα το ίδιο ιερή, όσο και το πρόσωπο ενός άνδρα.

"Λουκρητία Βοργία", Μπαρτολομέο Βενέτο

-Πρέπει όμως πρώτα αυτή η γυναίκα να είναι "γυναίκα"...Μη θαρρείς πως θέλουμε να την προσβάλουμε.Απλώς θα τής πούμε τα ονόματά μας...
-Κυρία, είμαι ο Μάφιο Ορσίνι, αδερφός του δούκα της Γκραβίνα, που οι μπράβοι σας στραγγάλισαν μια νύχτα στο κρεβάτι.
-Κυρία, με λένε Ζέπο Λιβερέτο...ειμαι ανιψιός του Λιβερέτο Βιτέλι, που διατάξατε να μαχαιρωθεί στα υπόγεια του Βατικανού.
-Κυρία, είμαι ο Ασκάνιο Πετρούτσι, ξάδερφος του Αντόλφο Πετρούτσι, δόγη της Σιένα, που δολοφονήσατε για να τού κλέψετε με περισσότερη άνεση την πόλη του.
-Κυρία, ονομάζομαι  Ολοφέρνο Βιτελότσο...είμαι ανιψιός του Ιάγο Νταπιάνι, που τον δηλητηριάσατε σε κάποια γιορτή αφού τού κλέψατε τον όμορφο, αρχοντικό του πύργο στο Πιοντίνο.
-Κυρία, θανατώσατε στο ικρίωμα τον Δον Φραγκίσκο Γκαζέλα, θείο από μητέρα του Δον Αλφόνσο ντ'Αραγκόν, του τρίτου σας άντρα, που βάλατε και σκότωσαν στο κεφαλόσκαλο του Αγίου Πέτρου.
-Είμαι ο Δον Απόστολο Γκαζέλα, ξάδερφος του ενός και γιος του άλλου...
-(η Λουκρητία)Ω, Θεέ μου!
-Ποια είν'αυτή η γυναίκα;
-Και τώρα που μάθατε τα ονόματά μας, θέλετε να σας πούμε και το δικό σας;
[...]
-Τότε σάς βγάζω εγώ τη μάσκα σας κυρία για να δούμε αν ακόμη μπορείτε να κοκκινίζετε...
-Ντζενάρο, αυτή η γυναίκα που τής μιλούσες για έρωτα είναι ραδιούργα και μοιχαλίδα. Αιμομίχτρα με τα δυο της αδέρφια, που αλληλοσκοτώθηκαν για τον έρωτά της. Αιμομίχτρα με τον πατέρα της που είναι Πάπας!
[...]
-Ντζέναρο, θέλεις να μάθεις το όνομά της;Θέλεις;
-Είναι η...ΛΟΥΚΡΗΤΙΑ ΒΟΡΓΙΑ!!!

***

Ταραχώδης και αινιγματική η ζωή αυτής της γυναίκας, που έκανε τον πρώτο γάμο της στα δεκατρία, δηλητηρίασε αντιπάλους της, εξόντωσε ή βοήθησε να δολοφονηθούν οι σύζυγοί της, σύναψε εξωσυζυγικές σχέσεις, μα με τη μόρφωση, τον τρόπο και την γοητεία της είχε δημιουργήσει γύρω της μια θαυμαστή αυλή από λόγιους, και διανοούμενους.
Δεν ήταν λοιπόν δυνατόν να μην κεντρίσει το ενδιαφέρον μεγάλων καλλιτεχνών.

Έτσι, ενέπνευσε το δράμα του Βίκτωρος Ουγκό, απόσπασμα του οποίου διαβάσαμε παραπάνω κι αυτό με τη σειρά του την ομώνυμη όπερα του Γκαετάνο Ντονιτσέτι.

Eνα έργο με πρόλογο και δυο πράξεις που παρουσιάστηκε το 1833 στη Σκάλα του Μιλάνου.
O ρόλος της Λουκρητίας έχει ταυτιστεί με την ισπανίδα υψίφωνο Μονσερά Καμπαγιέ, με τον οποίο έκανε το ντεμπούτο της στην Αμερική όμως απόψε η μουσική μου πρόταση είναι με τη φωνή της Dame Τζόαν Σάδερλαντ, που στη συγκεκριμένη ερμηνεία, προσωπικά με καθηλώνει με την άψογη τεχνική και εκφραστικότητά της!

Η σκηνή που περιγράφεται στο παραπάνω απόσπασμα του Ουγκό εκτυλίσσεται στον πρόλογο της όπερας του Ντονιτσέτι...

Ο Ντζενάρο(o γιος της Λουκρητίας, όπως θα αποκαλυφθεί αργότερα) κι οι φίλοι του συμμετέχουν σε λαμπρή γιορτή σ'ένα Βενετσιάνικο Παλάτσο...Απομακρύνεται στη βεράντα και ρεμβάζοντας τον παίρνει ο ύπνος...Τη στιγμή εκείνη εμφανίζεται με τη γόνδολα μια μυστηριώδης, μασκοφορεμένη γυναίκα. Τον παρατηρεί και θαυμάζει τη νιότη και την ομορφιά του:

"Com'è bello! Quale incanto in quel volto onesto e altero"...

Πόσο όμορφος!

Τι γοητεία στο πρόσωπό του, 

το έντιμο και περήφανο!

Η ψυχή μου, χαρά ξεχειλίζει

Που μπορώ και τον κοιτάζω!

Όμως θα σκοτεινιάσει ο ουρανός, 

όταν μια μέρα χρειαστεί 

να με περοφρονήσει...

Να τον ξυπνήσω δεν τολμώ

μη και την όψη μου ανακαλύψει...

"Com'è bello!", Dame Joan Sutherland:

Aργότερα ο νεαρός ξυπνά με το τραγούδι της...Καθώς την αντικρίζει, εκστασιάζεται από την αύρα και την  κομψότητά της.Ο έρωτας είναι κεραυνοβόλος, καθώς αγνοεί τη σχέση τους και ο Ντζενάρο δεν διστάζει να τον εκφράσει, λίγο πριν επιστρέψουν οι άλλοι, που θα αναγνωρίσουν τη Λουκρητία, τη γυναίκα που στοίχισε τη ζωή πολλών μελών των οικογενειών τους...

Στην τελευταία σκηνή της τελικής πράξης, η Λουκρητία στην προσπάθειά της να εκδικηθεί για τις προσβολές απέναντί της, τους φίλους του Ντζενάρο,τούς κερνά κρασί στο οποίο έχει ρίξει δηλητήριο. Όμως πίνει και ο νεαρός ευγενής, που όταν αντιλαμβάνεται τις ραδιουργίες της βγάζει το σπαθί του να τη σκοτώσει. Εκείνη τον σταματά, αποκαλύπτοντας ότι είναι ο γιος της και του ζητά να πιει το αντίδοτο.  Ο Ντζενάρο αρνείται, επιλέγοντας να ακολουθήσει τους φίλους του στο θάνατο.

"Λουκρητία Βοργία"(πιθανώς), Μπαρτολομέο Βενέτο

H όπερα κλείνει με την γεμάτη σπαραγμό cabaletta «Era desso il figlio mio-Ήταν ο γιος μου!», που προστέθηκε από το συνθέτη κατόπιν επιθυμίας της πρώτης πρωταγωνίστριας Λουκρητίας, Henriette Lalande.
Μια άρια όλο οδύνη καθώς εκτελείται τη στιγμή που η Λουκρητία κρατά νεκρό το παιδί της στα χέρια της  και σπαράζει για το χαμό του!
Ακούστε τη! Θα νοιώσετε τη λαχτάρα για εκτόνωση, την απελπισία μιας μάνας με ανυπέρβλητο πόνο και το βάρος των αμαρτιών της να την καταπλακώνει!
Βάθος φωνής κι ένα ηχόχρωμα, που βάφει με μύρια συναισθήματα το δρόμο της μελαγχολικής μελωδικής γραμμής.
Μια καλλιτέχνις, που δίνει ρεσιτάλ υποκριτικής!
Μία από τις πιο δύσκολες άριες του οπερατικού ρεπερτορίου, με τρίλιες και υψηλά περάσματα, που απαιτούν εξαιρετική φωνητική ευκινησία.
Η Σάδερλαντ τολμά να αναμετρηθεί με το δύσκολο ρόλο και πείθει, δικαιώνοντας τους ιταλούς που τής απέδωσαν το χαρακτηρισμό "Stupenda-εκθαμβωτική" για τα μοναδικά φωνητικά της χαρίσματα, τις ερμηνείες της στο μπελκάντο και την υποκριτική της δεινότητα!!

 «Era Desso Il Figlio Mio»:  Dame Joan Sutherland

Βλέποντας την όπερα στο Παρίσι το 1840 ο τριαντάχρονος τότε Φραντς Λιστ εμπνέεται τη Φαντασία του με τίτλο: «Αναμνήσεις από τη Λουκρητία του Ντονιτσέτι» βασισμένη σε θέματα της όπερας, της οποίας δίνει και μια αναθεώρηση οκτώ χρόνια αργότερα.

 Franz Liszt: «Réminiscences de Lucrezia Borgia

Με μόνο όπλο το πιάνο και παρότι νεαρός ο Λιστ, πιστεύω υφολογικά η  προσέγγισή του μένει πιστή στο μελόδραμα και τις συναισθηματικές του δονήσεις...Ελπίζω να συμφωνείτε, φίλοι αγαπημένοι...

"Οι θρήνοι του Ιερεμία"

"Lamentations of Jeremiah" - Rembrandt

Ο μεγάλος άγγλος συνθέτης της αναγέννησης Thomas Tallis έζησε σε μια εποχή με έντονες θρησκευτικές αντιπαραθέσεις ανάμεσα σε Πρωτεστάντες και Καθολικούς.
Γι'αυτό τα κείμενα των θρησκευτικών του έργων είναι γραμμένα στα Λατινικά αλλά και στην καθομιλουμένη της Αγγλικής Γλώσσας.


Τα κείμενα του μοτέτου είναι παρμένα από το βιβλίο "Θρήνοι" της Παλαιάς Διαθήκης, του μεγάλου προφήτη των Ιουδαίων και των Χριστιανών Ιερεμία, που συνιστά μια συλλογή πέντε θρηνωδών ασμάτων για την καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλώνιους.

"Jeremiah" - Michelangelo
από την οροφή στην Καπέλα Σιξτίνα

"Πως απέμεινε μόνη, έρημος από κατοίκους η πόλις, η οποία άλλοτε ήτο γεμάτη από λαούς; [...]
Πικρώς έκλαυσε και κλαίει κατά την νύκτα. Τα δάκρυά της ρέουν εις τας παρειάς της.[...]
Οι δρόμοι της Σιών πενθούν[...]
Βαρύτατα ημάρτησεν η Ιερουσαλήμ. Δια τούτο και περιέπεσεν εις αυτόν τον συγκλονισμόν και την αναταραχήν[...]
Ιδέ, Κύριε, ότι θλίβομαι. Τα σπλάγχνα μου εταράχθησαν. Η καρδία μου ανεστατώθη εντός μου, διότι εγώ με το να Σε πικράνω, επικράνθην πολύ και η ίδια...
Ιερουσαλήμ, Ιερουσαλήμ, στρέψου πάλι προς τον Κύριο και Θεό σου!"


(Η τελευταία φράση είχε για τον Tallis, συμβολική σημασία καθότι Καθολικός σε Πρωτεσταντική χώρα).

Thomas Tallis: "Lamentations of Jeremiah"

"Lamentations of Jeremiah", Marc Chagall

Eπίσης και ο Ιγκόρ Στραβίνσκυ εμπνεύστηκε από τους Θρήνους του Ιερεμία κι έδωσε το μια από τις σπουδιαότερες συνθέσεις του -παρότι εν εκτελείται συχνά- που τιτλοφορείται :"ΘΡΗΝΟΙ"  για 5 σολιστ,  χορωδία και ορχήστρα.
Ανήκει στη σειρά των δωδεκαφωνικών  έργων του , είναι λιτότατο στυλιστικά, όμως το πιο φιλόδοξο και πιο περίπλοκο δομικά.
Οι μουσικοκριτικοί το χαρακτήρισαν "ζενίθ" της καριέρας του συνθέτη τόσο πνευματικά όσο και υφολογικά.

Αναπτύσσεται σε τρεις κινήσεις, που αντιστοιχούν στα τρία κεφάλαια των Θρήνων του Ιερεμία.
Ο συνθέτης κάνει εκτενή χρήση μουσικών κανόνων, ενώ παρότι μεγάλη η ορχήστρα, δεν χρησιμοποιείται ποτέ tutti , αφού ο Στραβίνσκι προτιμά μικρές ομάδες μεμονωμένων οργάνων αναδεικνύοντας το ηχόχρωμά τους.

Stravinsky: "Threni" /Διευθυνει ο ίδιος ο συνθέτης:

Πετράρχης: κραυγάζοντας της δέσποινάς του τ'όνομα...

"Η πρώτη συνάντηση Πετράρχη-Λαουρας", Marie Spartali Stillman

Έρωτα, ιδές τη νια που μας δοξάζει

κι είν’ όλη περηφάνια και καμάρι,

κοίτα τη γλύκα που έχει και τι χάρη

κι είναι σαν λάμψη που ο ουρανός σταλάζει.

Κοίταξε με τι σπάνια τέχνη βάζει

το χρυσάφι και το μαργαριτάρι

και πώς σιγά με ανάλαφρο ποδάρι

περπατεί και πώς στρέφει και κοιτάζει.

Κάτω απ’ τα δέντρα τα πυκνογυρμένα,

χορτάρια κι άνθη που τη γη στολίζουν

να τα πατήσει την παρακαλούνε.

Φεγγοβολούν τα αιθέρια μαγεμένα,

γιατί εκεί που τα μάτια της θωρούνε

τόση γαλήνη κι ομορφιά χαρίζουν.

[Πετράρχης: "Λάουρα", Μτφ: Μαρίνος Σιγούρος, ebooks.edu]

Ο Πετράρχης αναφέρεται στην Laura de Noves, τον μεγάλο πλατωνικό έρωτά του, που η τέχνη κράτησε στην αιωνιότητα!

Ο ιταλός ποιητής συνάντησε για πρώτη φορά την όμορφη δεσποσύνη σαν σήμερα 6 Απριλίου 1327 (ήταν Μ.Παρασκευή)στην εκκλησία Sainte-Claire d'Avignon.

Θα γράψει ο ίδιος:
"Η Λάουρα, που παρουσιάζεται από τις αρετές της και γιορτάζεται στο στίχο μου, μου εμφανίστηκε 1η φορά στα νιάτα μου το 1327, στις 6 Απρίλη, στην εκκλησία της Αγίας Κλάρας στην Αβινιόν..."(peri-grafis.net)

Σύμφωνα με τα στοιχεία που αντλούνται από τα σονέτα του Πετράρχη, η Λάουρα ήταν παντρεμένη και δεν είχε κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον παράφορα ερωτευμένο υμνητή της. Ήταν μια εξαιρετική ψυχή, μια γυναίκα με αρετές και λάμψη, κι εκθειάζεται στα σονέτα του Πετράρχη με θαυμαστό τρόπο.
Εδώ συναντώνται το υπερβατικό με το εγκόσμιο, στοιχεία που συγχωνεύονται για να συνθέσουν την τέλεια γυναίκα του αναγεννησιακού άντρα.

Casa di Francesco Petrarca, Laura e il Poeta

O ιταλός ποιητής θα γράψει σε άλλο σονέτο του:

"Τάχα σε ποιο ουρανό βρήκεν η Φύση

το αχνάρι, για να πλάσει τη θωριά της,

με ιδανική χάρη την ομορφιά της

την αιθέρια στη γη να παραστήσει;

Ποια Νύμφη στις πηγές ή Θεά στη Χτίση

είχε τα ολόξανθα πυκνά μαλλιά της;

και ποια καρδιά τόσες, σαν την καρδιά της,

μυστικές αρετές μπορεί να κλείσει;

Κάλλος θεϊκό στη γη μάταια ζητάει

όποιος το βλέμμα εκείνο δε γνωρίζει

με ποια χάρη σεμνή γλυκοκοιτάζει...

Ο Έρωτας πώς γιατρεύει, πώς κεντρίζει,

δε νιώθει όποιος δεν είδε πώς στενάζει

και πώς μιλεί και πώς χαμογελάει"

[Πετράρχης: "Λάουρα", Μτφρ: Μαρίνος Σιγούρος, ebooks.edu]

Η αθάνατη ιστορία πλάθεται με άκρατο λυρισμό και ντύνει με ολοκέντητο μουσικό ένδυμα ο Φραντς Λιστ με τις λυρικές εμπνεύσεις του στα "Αnnees de pelerinage-Χρόνια Προσκυνήματος".

Πρόκειται για μια συλλογή σουιτών για πιάνο σε τρία βιβλία, όπου ο Λιστ περιγράφει μουσικά τις εντυπώσεις του από την παραμονή του στην: Ελβετία, Βενετία-Νάπολη και Ρώμη, όπως τιτλοφορούνται τα μέρη του.
Ο Λιστ χρειάστηκε πενήντα σχεδόν χρόνια για την ολοκλήρωση του έργου, έτσι τα "Χρόνια Προσκυνήματος" λέγεται πως αντικατοπτρίζουν την πορεία της ζωής του συνθέτη.

Ο τίτλος του μουσικού έργου αναφέρεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Γκαίτε: "Τα χρόνια της μαθητείας του Γουλιέλμου Μάιστερ".


Ο Λιστ, στη συλλογή του περιλαμβάνει τρία σονέτα του Πετράρχη:



1) Σονέτο 47: "Benedetto sia 'l giorno-Ευλογημένη ας είναι η μέρα"

Ευλογημένη ας είναι η μέρα και ο μήνας κι η χρονιά

κι η εποχή και ο καιρός κι η ώρα και η στιγμή

κι η χώρα η όμορφη, ο τόπος όπου πάτησα το πόδι μου

για δυο μάτια εξαίσια που με κρατούν δεμένο·

Κι ευλογημένος ο πρώτος πόνος ο γλυκός

που ένιωσα και δέθηκα με τα δεσμά του Έρωτα,

το τόξο κι οι σαΐτες που με λάβωσαν

και οι πληγές, βαθιές ως μέσα στην καρδιά μου.

Ευλογημένες οι τόσες λέξεις μου που εγώ

σκορπάω κραυγάζοντας της δέσποινάς μου τ’ όνομα,

κι οι στεναγμοί, τα δάκρυα και η επιθυμία·

Κι ευλογημένα ας είναι όλα τούτα τα χαρτιά μου

που μου χαρίζουνε τη φήμη, κι οι στοχασμοί μου

που όλοι τους σε σένα μόνο, δέσποινα, είναι αφιερωμένοι.

(charalamposgiannakopoulos.com)

2) Σονέτο 104: "Pace non trovo-Δεν βρίσκω ειρήνη"

"Δεν βρίσκω ειρήνη και o πόλεμοι όλοι τελειώσανε

Φοβούμαι κι ελπίζω. Καίγομαι και παγώνω σαν πάγος.

Πετάω στον άνεμο, όμως δεν μπορώ να αναπτερωθώ.

Και τίποτα δεν έχω, και όλος ο κόσμος έχει χαθεί.

3) Σονέτο 123: "I' vidi in terra angelici-Είδα αγγελική αρετή στη γη".

Πετράρχης, Λάουρα και Έρωτας, Εθνική Βιβλιοθήκη Ρώμης

                      "Είδα αγγελική αρετή στη γη

και παραδείσια ομορφιά σε γήινο έδαφος,

ώστε είμαι θλιμμένος και γεμάτος χαρά με την ανάμνηση αυτή,

κι αυτό που βλέπω μοιάζει με όνειρο, σκιά, καπνό∙

και είδα δύο αξιαγάπητα μάτια που δάκρυσαν,

που έκαναν τον ήλιο να ζηλέψει χίλιες φορές∙

κι άκουσα λέξεις να αναδύονται ανάμεσα στους αναστεναγμούς,

που έκαναν τα βουνά να κινηθούν και τα ποτάμια να σταματήσουν.

Αγάπη, Κρίση, Στενοχώρια, Αξία και Θρήνος,

έκαναν τη γλυκύτερη χορωδία θρήνου

απ’ οποιαδήποτε άλλη έχει ακουστεί κάτω απ’ το φεγγάρι∙

και ο παράδεισος προσηλωμένος στην αρμονία,

κανένα φύλλο δε φαινόταν να κινείται στα κλαδιά,

τόσο γεμάτοι με γλυκύτητα ήταν ο άνεμος και ο αέρας"

(latistor.blogspot)

Η αρχική τους μορφή ήταν για φωνή και πιάνο, αλλά το 1846 ο συνθέτης τα μετέγραψε για σόλο πιάνο.

Liszt: Sonetto 47, 104, 123 del Petrarca - Alfred Brendel: