Πετράρχης: κραυγάζοντας της δέσποινάς του τ'όνομα...

"Η πρώτη συνάντηση Πετράρχη-Λαουρας", Marie Spartali Stillman

Έρωτα, ιδές τη νια που μας δοξάζει

κι είν’ όλη περηφάνια και καμάρι,

κοίτα τη γλύκα που έχει και τι χάρη

κι είναι σαν λάμψη που ο ουρανός σταλάζει.

Κοίταξε με τι σπάνια τέχνη βάζει

το χρυσάφι και το μαργαριτάρι

και πώς σιγά με ανάλαφρο ποδάρι

περπατεί και πώς στρέφει και κοιτάζει.

Κάτω απ’ τα δέντρα τα πυκνογυρμένα,

χορτάρια κι άνθη που τη γη στολίζουν

να τα πατήσει την παρακαλούνε.

Φεγγοβολούν τα αιθέρια μαγεμένα,

γιατί εκεί που τα μάτια της θωρούνε

τόση γαλήνη κι ομορφιά χαρίζουν.

[Πετράρχης: "Λάουρα", Μτφ: Μαρίνος Σιγούρος, ebooks.edu]

Ο Πετράρχης αναφέρεται στην Laura de Noves, τον μεγάλο πλατωνικό έρωτά του, που η τέχνη κράτησε στην αιωνιότητα!

Ο ιταλός ποιητής συνάντησε για πρώτη φορά την όμορφη δεσποσύνη σαν σήμερα 6 Απριλίου 1327 (ήταν Μ.Παρασκευή)στην εκκλησία Sainte-Claire d'Avignon.

Θα γράψει ο ίδιος:
"Η Λάουρα, που παρουσιάζεται από τις αρετές της και γιορτάζεται στο στίχο μου, μου εμφανίστηκε 1η φορά στα νιάτα μου το 1327, στις 6 Απρίλη, στην εκκλησία της Αγίας Κλάρας στην Αβινιόν..."(peri-grafis.net)

Σύμφωνα με τα στοιχεία που αντλούνται από τα σονέτα του Πετράρχη, η Λάουρα ήταν παντρεμένη και δεν είχε κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον παράφορα ερωτευμένο υμνητή της. Ήταν μια εξαιρετική ψυχή, μια γυναίκα με αρετές και λάμψη, κι εκθειάζεται στα σονέτα του Πετράρχη με θαυμαστό τρόπο.
Εδώ συναντώνται το υπερβατικό με το εγκόσμιο, στοιχεία που συγχωνεύονται για να συνθέσουν την τέλεια γυναίκα του αναγεννησιακού άντρα.

Casa di Francesco Petrarca, Laura e il Poeta

O ιταλός ποιητής θα γράψει σε άλλο σονέτο του:

"Τάχα σε ποιο ουρανό βρήκεν η Φύση

το αχνάρι, για να πλάσει τη θωριά της,

με ιδανική χάρη την ομορφιά της

την αιθέρια στη γη να παραστήσει;

Ποια Νύμφη στις πηγές ή Θεά στη Χτίση

είχε τα ολόξανθα πυκνά μαλλιά της;

και ποια καρδιά τόσες, σαν την καρδιά της,

μυστικές αρετές μπορεί να κλείσει;

Κάλλος θεϊκό στη γη μάταια ζητάει

όποιος το βλέμμα εκείνο δε γνωρίζει

με ποια χάρη σεμνή γλυκοκοιτάζει...

Ο Έρωτας πώς γιατρεύει, πώς κεντρίζει,

δε νιώθει όποιος δεν είδε πώς στενάζει

και πώς μιλεί και πώς χαμογελάει"

[Πετράρχης: "Λάουρα", Μτφρ: Μαρίνος Σιγούρος, ebooks.edu]

Η αθάνατη ιστορία πλάθεται με άκρατο λυρισμό και ντύνει με ολοκέντητο μουσικό ένδυμα ο Φραντς Λιστ με τις λυρικές εμπνεύσεις του στα "Αnnees de pelerinage-Χρόνια Προσκυνήματος".

Πρόκειται για μια συλλογή σουιτών για πιάνο σε τρία βιβλία, όπου ο Λιστ περιγράφει μουσικά τις εντυπώσεις του από την παραμονή του στην: Ελβετία, Βενετία-Νάπολη και Ρώμη, όπως τιτλοφορούνται τα μέρη του.
Ο Λιστ χρειάστηκε πενήντα σχεδόν χρόνια για την ολοκλήρωση του έργου, έτσι τα "Χρόνια Προσκυνήματος" λέγεται πως αντικατοπτρίζουν την πορεία της ζωής του συνθέτη.

Ο τίτλος του μουσικού έργου αναφέρεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Γκαίτε: "Τα χρόνια της μαθητείας του Γουλιέλμου Μάιστερ".


Ο Λιστ, στη συλλογή του περιλαμβάνει τρία σονέτα του Πετράρχη:



1) Σονέτο 47: "Benedetto sia 'l giorno-Ευλογημένη ας είναι η μέρα"

Ευλογημένη ας είναι η μέρα και ο μήνας κι η χρονιά

κι η εποχή και ο καιρός κι η ώρα και η στιγμή

κι η χώρα η όμορφη, ο τόπος όπου πάτησα το πόδι μου

για δυο μάτια εξαίσια που με κρατούν δεμένο·

Κι ευλογημένος ο πρώτος πόνος ο γλυκός

που ένιωσα και δέθηκα με τα δεσμά του Έρωτα,

το τόξο κι οι σαΐτες που με λάβωσαν

και οι πληγές, βαθιές ως μέσα στην καρδιά μου.

Ευλογημένες οι τόσες λέξεις μου που εγώ

σκορπάω κραυγάζοντας της δέσποινάς μου τ’ όνομα,

κι οι στεναγμοί, τα δάκρυα και η επιθυμία·

Κι ευλογημένα ας είναι όλα τούτα τα χαρτιά μου

που μου χαρίζουνε τη φήμη, κι οι στοχασμοί μου

που όλοι τους σε σένα μόνο, δέσποινα, είναι αφιερωμένοι.

(charalamposgiannakopoulos.com)

2) Σονέτο 104: "Pace non trovo-Δεν βρίσκω ειρήνη"

"Δεν βρίσκω ειρήνη και o πόλεμοι όλοι τελειώσανε

Φοβούμαι κι ελπίζω. Καίγομαι και παγώνω σαν πάγος.

Πετάω στον άνεμο, όμως δεν μπορώ να αναπτερωθώ.

Και τίποτα δεν έχω, και όλος ο κόσμος έχει χαθεί.

3) Σονέτο 123: "I' vidi in terra angelici-Είδα αγγελική αρετή στη γη".

Πετράρχης, Λάουρα και Έρωτας, Εθνική Βιβλιοθήκη Ρώμης

                      "Είδα αγγελική αρετή στη γη

και παραδείσια ομορφιά σε γήινο έδαφος,

ώστε είμαι θλιμμένος και γεμάτος χαρά με την ανάμνηση αυτή,

κι αυτό που βλέπω μοιάζει με όνειρο, σκιά, καπνό∙

και είδα δύο αξιαγάπητα μάτια που δάκρυσαν,

που έκαναν τον ήλιο να ζηλέψει χίλιες φορές∙

κι άκουσα λέξεις να αναδύονται ανάμεσα στους αναστεναγμούς,

που έκαναν τα βουνά να κινηθούν και τα ποτάμια να σταματήσουν.

Αγάπη, Κρίση, Στενοχώρια, Αξία και Θρήνος,

έκαναν τη γλυκύτερη χορωδία θρήνου

απ’ οποιαδήποτε άλλη έχει ακουστεί κάτω απ’ το φεγγάρι∙

και ο παράδεισος προσηλωμένος στην αρμονία,

κανένα φύλλο δε φαινόταν να κινείται στα κλαδιά,

τόσο γεμάτοι με γλυκύτητα ήταν ο άνεμος και ο αέρας"

(latistor.blogspot)

Η αρχική τους μορφή ήταν για φωνή και πιάνο, αλλά το 1846 ο συνθέτης τα μετέγραψε για σόλο πιάνο.

Liszt: Sonetto 47, 104, 123 del Petrarca - Alfred Brendel: