"Βερμέερ - Μια δεξιοτεχνική απεικόνιση της Μουσικής"

Γεννήθηκε ή βαπτίστηκε σαν σήμερα 31 Οκτώβρη του 1632 στην όμορφη Ντελφτ της Ολλανδίας.
Δεν ξέρω αν σας το έχω ξαναπεί πως από τους αγαπημένους μου ζωγράφους είναι και ο Γιαν Βερμέερ...
Όλα τα έργα του, μα ειδικότερα οι γυναίκες του...

"Η γαλατού" , το διάσημο "κορίτσι με το μαργαριταρένιο ενώτιο"...η "κιθαρίστρια" ή η "γυναίκα που παίζει λαγούτο δίπλα σε παράθυρο"...

Εκπληκτική δεξιοτεχνία! Τα θέματά του, απλά και καθημερινά δίνουν την αίσθηση αδιόρατης ηρεμίας...
Οι μορφές και τα αντικείμενα του καμβά με τον πρωτοφανή τρόπο, που χειρίζεται το φως σε βυθίζουν στον απύθμενο εσωτερικό σου κόσμο ν'ανακαλύψεις νέα συναισθήματα...

Πρόπερσι το καλοκαίρι, είχα τη χαρά να γνωρίσω καλύτερα την απεικόνιση της ΜΟΥΣΙΚΗΣ στο έργο του, σε μια εξαιρετική έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου...
Οι εντυπώσεις μου είχαν δημοσιευτεί στην iporta.gr

*****

Το ραντεβού ήταν για τις 5.00, στην πλατεία Τραφάλγκαρ, κάτω από το άγαλμα του ναυάρχου Νέλσωνα.
Καβάλα στο άλογό του, με κείνο το αγέρωχο βλέμμα να κοιτά αφ'υψηλού, όποιον στέκεται ή περνά από κει...
Ήταν, όμως, πολύ νωρίς ακόμα.Και η βροχή, αν και καλοκαίρι,... χωρίς oμπρέλα, καθιστούσε προβληματικό ένα περίπατο στη γύρω περιοχή...
Ο Νέλσων στραμμένος προς την White Mile Road να ατενίζει στο βάθος το αββαείο του Ουεστμίνστερ και γω να τον κοιτώ μεσ' στη βροχή και την αφηρημάδα...                                                                                                                        
Η πλάτη του στραμμένη στην Εθνική Πινακοθήκη της Βρετανικής πρωτεύουσας...

Μα πώς δεν το'χα σκεφτεί;                                                                                                          

Ο χρόνος αρκετός για μια περιήγηση στις αίθουσές της.Αν και την έχω επισκεφτεί πολλές φορές, πάντα υπάρχει κάτι ενδιαφέρον σ'ένα τέτοιο χώρο τέχνης.

Ανεβαίνω γρήγορα τα σκαλιά.Στέκομαι λίγο στην είσοδο και τινάζω τη μπλούζα και το παντελόνι μου. Μια κυρία γλυκύτατη, κλασική ασπρομάλλα, γαλανομάτα αγγλίδα, προθυμοποιείται να μου δώσει πληροφορίες.
Αν και δεν συμπαθώ και πολύ τους Άγγλους, για πολλούς και διαφόρους λόγους, πρέπει να ομολογήσω πως η ευγένεια είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά τους.

Το μάτι μου πέφτει σε μια αφίσα με τίτλο:"Vermeer and music".                                                                                                      
Παίρνω τον έντυπο οδηγό στα χέρια και προχωρώ...
Προχωρώ στο διάδρομο, όπου εκτίθενται έργα άλλων ζωγράφων της "χρυσής εποχής" της Ολλανδικής σχολής, πάντα με θέμα τη μουσική.
Νεαροί άντρες και γυναίκες, που παίζουν κάποιο από τα όργανα εκείνης της περιόδου, λαούτο, σπινέττο, βίρζιναλ...ή μεμονωμένα μουσικά όργανα με νεκρές φύσεις.

Μάλλον αυτός ο χώρος αποτελεί προοίμιο της κυρίως έκθεσης με τους λιγοστούς πίνακες του Βερμέερ, που εκτίθενται σήμερα, άλλοι κτήματα της Πινακοθήκης, ενώ άλλοι, δάνεια της Συλλογής της Βασίλισσας ή του Kenwood House.

Στέκομαι μπροστά σ'ένα έργο, που όπως αναφέρει ο οδηγός είναι αυτοπροσωπογραφία του Ολλανδού καλλιτέχνη Φρανς Μέαρις του 1674 , όπου τον απεικονίζει  να κρατά μαντολίνο, το δημοφιλέστερο όργανο εκείνης της εποχής.  
         
Έχει αφήσει το μπερέ του δίπλα σ’ένα ποτήρι κρασί.Ρουφώ τη μύτη και νοιώθω το μεθυστικό του άρωμα! Φορά βελούδινο μανδύα, που κανείς θα παρομοίαζε με φτερά έντονης αυτοπεποίθησης, μιας και το χαμόγελό του  φανερώνει τη σιγουριά της γνώσης των χορδών!

Εκείνο, που εντυπωσιάζει είναι ότι όλες αυτές οι διαπιστώσεις και συναισθήματα γεννώνται χωρίς να φαίνεται το μαντολίνο, παρά μόνο το τελευταίο κομμάτι του μπράτσου του οργάνου με τα κλειδιά!




Τέχνη!όντως, αυτό είναι Τέχνη!, ενώ δεν βλέπουμε τα χέρια, ούτε καν ολόκληρο το μουσικό όργανο, εν τούτοις, "βλέπουμε" τη μουσική!                                                              
Μια απλή εικόνα, που η μεγαλοφυία του καλλιτέχνη μετατρέπει σε ασάλευτο λυρικό όραμα!

Από μακριά ακούγεται μουσική.Ο ήχος του παλιομοδίτικου τσέμπαλου, που εκτελεί αναγεννησιακά μοτίβα, σ'ένα πάντρεμα "εποχής" με τη μπαρόκ κιθάρα, που το συνοδεύει.
Aλλοτινοί, ρομαντικοί ήχοι, εικόνες, συνειρμοί...
Οι ζωγραφικοί πίνακες, τα θέματά τους, μα και η ταιριαστή μουσική υπόκρουση, που οι υπεύθυνοι της National Gallery μερίμνησαν να συνοδεύουν την έκθεση, κάνουν το χώρο ιδιαιτέρως ατμοσφαιρικό και με μαγική δεξιοτεχνία μεταφέρουν τον επισκέπτη νοερά στη "Χρυσή Εποχή" της Ολλανδίας του 17ου αι.

Σε διπλανή αίθουσα υπάρχει μια σειρά από μουσικά όργανα εκείνης της περιόδου, που μπορείς να δεις από κοντά και να  κρίνεις την ακρίβεια και την πιστότητα με την οποία αποτυπώθηκαν στους πίνακες.
Λεπτομέρεια, που φανερώνει την υπεύθυνη στάση κράτους και αρμοδίων φορέων απέναντι στον Πολιτισμό!
Πριν μπω στην κυρίως αίθουσα με τα πέντε έργα του Βερμέερ, από τα 36, που έχουν διασωθεί, γυρνώ πίσω, για μια συνολική ματιά των πινάκων που προηγήθηκαν...

Σκέφτομαι: ...

Το χρώμα, η αίσθηση και η υφή των πραγμάτων εκφράζονται με εξαίρετο τρόπο. 

Κάθε  αντικείμενο, κάθε ύλη αποδίδονται με δεξιοτεχνία και ακατανόητη μαεστρία, είτε πρόκειται για το απλό ρούχο, τη δαντέλα, το καπέλο, το ύφασμα, το κόσμημα ή το μουσικό όργανο. 

Η αρχιτεκτονική της σύνθεσης, η σχέση του ενός αντικειμένου με το άλλο και η τοποθέτηση της μορφής έχουν κάτι το ονειρικό. 

Η  λιτή φόρμα, αλλά και η ήρεμη, χρυσίζουσα ατμόσφαιρα  μάλλον κατορθώθηκαν με προσπάθεια αργή και κοπιαστική.

Η τέχνη, βλέπεις, απαιτεί χρόνο, κόπο και κυρίως ψυχή!

Τώρα μια σερενάτα ακούγεται πιο έντονα.Οι ερμηνευτές  συλλαμβάνουν τη μουσική ιδέα του δημιουργού και εκφράζουν την αναλλοίωτη ομορφιά των πραγμάτων, αιώνια γοητεία, στην πατίνα του χρόνου!

Και μπαίνω στην κεντρική αίθουσα με τα έργα του Βερμέερ.Πίνακες με άντρες, γυναίκες και μουσικά όργανα.

Στον ένα τοίχο θαυμάζουμε τρία έργα.Τα δύο ανήκουν στην Εθνική Πινακοθήκη και το τρίτο στη Συλλογή της Βασίλισσας από το κάστρο Γουίνδσορ.

Πρόκειται για : "Όρθια γυναίκα παίζει βίρτζιναλ", "Καθιστή γυναίκα παίζει βίρτζιναλ" και "Κιθαρίστρια", αντίστοιχα.

Παρατηρώ σιωπηλή.
Το φως,που λούζει  τις νέες κοπέλες και στους δυο πίνακες,μαγική σκόνη,που περιβάλλει τις μορφές τους,βοηθά να αποκτήσουν μια λυρική υπόσταση με τις λεπτές αρμονίες του χρυσοκίτρινου  και του γαλάζιου.

Στην "παίκτρια κιθάρας", δεν υπάρχουν έντονες αντιθέσεις φωτοσκιάσεων, που θα αποσπούσαν  την προσοχή από το πρόσωπο κι έτσι επικεντρώνεσαι στη ροδομάγουλη δεσποσύνη  με το γαλήνιο βλέμμα.

Σαν ήρεμη δύναμη, που προστατεύει απ'το παιχνίδισμα του φωτός, που πέφτει στο μεταξωτό φόρεμα της νεαρής γυναίκας μπρος στο  σπινέττο, μαζεύοντας την "αύρα του έρωτα" στο πλάνο πίσω της, ενώ το βιολοντσέλο με το αμετακίνητο δοξάρι στο διπλανό έργο μοιάζει με πρόσκληση να  ακολουθήσει τα βέλη του.






Στον απέναντι τοίχο το "Μάθημα μουσικής".

Ατμόσφαιρα φορτισμένη ερωτικά, παίρνει μαγική διάσταση απ'τα πινέλα του Βερμέερ.Σε πρώτο πλάνο, ένα τραπέζι στρωμένο με βαρύ ανατολίτικο χαλί και πάνω δίσκος με κανάτα.
Στο βάθος, ο δάσκαλος μουσικής; και μια κοπέλα δίπλα στο βίρτζιναλ.

Στο καπάκι του πληκτροφόρου διακρίνεται η επιγραφή: "musica laetitiae - medicina dolorum, δηλαδή "Η μουσική συνοδεύει  τη χαρά - γιατρικό για τον πόνο".

Αυτά τα λόγια ίσως είναι υπονοούμενο για τη σχέση των δυο ατόμων μιας και κείνος την κοιτά με βλέμμα θλιμμένο...
Πιθανόν μια απόρριψη από μέρους της, να προκαλεί τη μελαγχολία. Ένα τσέλο παρακολουθεί ξαπλωμένο στο πάτωμα...            
Στον καθρέφτη πάνω απ΄το όργανο αντικατοπτρίζεται το πρόσωπο της νέας και η άκρη του καβαλέτου του ζωγράφου,κάνοντας ,έτσι,αισθητή την παρουσία του,τονίζοντας την τρισδιάστατη απεικόνιση.
Απεικόνιση μιας σκηνής, φαινομενικά απλής, ήρεμης ίσως, όμως καλύπτει δεξιοτεχνικά κάποιο "ερωτικό" δράμα.

Στη δεξιά αίθουσα μια ιστορικός Τέχνης μέσα από slides παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του μεγάλου ζωγράφου καθώς  και την τεχνική του, του "σκοτεινού θαλάμου", όπου η ιδιαιτερότητα με την οποία χρησιμοποιεί το φως, έχει ως αποτέλεσμα τις έντονες, χρωματικές αντιθέσεις.
Λέγεται δε, πως μέσω αυτής, κατάφερε να επιτύχει την αδιόρατη λάμψη στις επιφάνειές του.

Προχωρώ προς την έξοδο κι ανακαλύπτω πως η "αλλοτινή" μουσική, συνοδεία "ώτων και  σκέψης" καθ'όλη τη διάρκεια της επίσκεψής μου, ήταν ζωντανή από μέλη της Academy of Ancient Music του Λονδίνου.

Και σ'αυτό στάθηκα τυχερή, μιας και είναι Σάββατο και το μουσικό σχήμα  ντύνει μουσικά την έκθεση, ενισχύοντας έτσι την οπτική εμπειρία του επισκέπτη κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο.  



Το κουδούνισμα στο κινητό μου ηχεί δυνατό και επίμονο. Μάλλον άργησα στο ραντεβού μου...
Έχω εύκαιρη δικαιολογία : -"Δεν είμαι Αγγλίδα"!

Χαμογελώ και σκέφτομαι:

"Μπορεί η Μουσική να ήταν το αντικείμενο των έργων  της έκθεσης,όμως αυτό,που απόλαυσα πάνω απ'όλα, ήταν η μεγαλόφωνη,ισχυρή σιωπή τους!
Ο Βερμέερ πήρε το θέμα-Μουσική και το ανήγαγε  σε εικόνες αμετακίνητες, που αρκεί μια φορά να τις δει κανείς, για να  πάρουν θέση στην ψυχή του!"

Βγαίνω στην έξοδο.Η βροχή έχει σταματήσει κι ένας ήλιος μου κλείνει το μάτι...

"Χάλογουιν : η γιορτή της κολοκύθας και των πνευμάτων"

Θα μπορούσε κανείς να πει πως μοιάζει με το δικό μας καρναβάλι.
Είναι το Χάλογουιν, μια γιορτή με παγανιστικές ρίζες και μυστικιστική χροιά κατά την οποία τα παιδιά μεταμφιέζονται  και βγαίνουν για "κέρασμα ή για πείραγμα".

Το όνομα της γιορτής και των εθίμων της προέρχεται από το All-hallow-even και αναφέρεται στην παραμονή της γιορτής των Αγίων Πάντων (All Hallows Day – All Saints Day).

Κανείς θα μπορούσε να βρει τις ρίζες της στις τελετές των Ρωμαίων για τη θεά των φρούτων και των καρπών, τη γνωστή Πομόνα ή στην τελετή των Νεκρών, την Παρεντάλια.
Επίσης στους Κέλτες, που από πολύ παλιά απαντάται η γιορτή Σάουιν που σηματοδοτεί το τέλος της καλοκαιρίας και την έναρξη των προετοιμασιών για την έλευση της βαρυχειμωνιάς ,στο τέλος Οκτώβρη.

Ιδιαίτερο  γνώρισμα αυτής της μέρας αποτελεί η "κολοκύθα",με την οποία στολίζονται τα σπίτια, που όμως σμιλεύονται ώστε να φέρουν χαρακτηριστικά ανθρώπων!

Το έθιμο αυτό μεταφέρθηκε από τους Ιρλανδούς ,που αναβίωσαν στη νέα πατρίδα τους το έθιμο του Τζακ. Ενός τεμπέλη αλλά παμπόνηρου αγρότη, που καταφέρνει να ξεγελάσει τον διάβολο,τον παγιδεύει και δεν  τον απελευθερώνει  μέχρι εκείνος δεχτεί  πως δεν θα αφήσει το πνεύμα του Τζακ να πάει  στην κόλαση.
Η συμφωνία τηρείται και το πνεύμα του Τζακ φτιάχνει τα φανάρια από κολοκύθα,που βάζει   μέσα τους  κεριά και περιπλανάται σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης για να βρει ένα μέρος να αναπαυθεί.

Σε πολλά μέρη οι κολοκύθες ονομάζονται "φανάρια του Τζακ" και πιστεύεται πως  κρατούν μακριά τα κακά πνεύματα ενώ συμβολίζουν τις ψυχές στο καθαρτήριο.

Trick or Treat ;

Το Χάλοουγιν έχει "τρομακτικό",θα λέγαμε  χαρακτήρα . 
Τα  παιδιά ντυμένα μάγισσες, ζόμπι ή  σκελετοί  πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα κάνοντας τη γνωστή ερώτηση :  "Trick or treat?", δηλαδή "κέρασμα ή ξεγέλασμα", μια συνήθεια του Μεσαίωνα όταν οι φτωχοί  την πρώτη μέρα του Νοέμβρη χτυπούσαν τις  πόρτες των γειτόνων και έλεγαν ευχές για την Ημέρα των Ψυχών με αντάλλαγμα φαγητό.

Τ' αγαπημένα εδέσματα της γιορτής είναι τα  μήλα και οι κολοκύθες,που είναι και εποχή  συγκομιδής τους.
Συνηθίζεται να φτιάχνουν κολοκυθόπιτες με σταφίδες και μέλι,το κέικ των ψυχών.
Ενώ τα παιδιά το ρίχνουν στο παιχνίδι,στο χορό και στο τραγούδι...

"Walking down the street, on Halloween night

Lots of scary monsters, and other strange sites..."

Ξενόφερτο το έθιμο,μας φαίνεται ίσως αλλόκοτο...όπως αλλόκοτο είναι και το όνομα της μπάντας που θα μας ξεναγήσει μουσικά  στη γιορτή των πνευμάτων.

Οι Marilyn Manson είναι ένα αμερικανικό ροκ συγκρότημα,που στο όνομά του συνδυάζει το θηλυκό σύμβολο του σεξ (Μαίρυλιν Μονρό) και έναν παρανοϊκό δολοφόνο (Charles Manson)...

Θεότρελοι αυτοί οι Αμερικάνοι!!

MARILYN MANSON : "This Is Halloween"

"Boys and girls of every age

Wouldn't you like to see something strange?

Come with us and you will see

This, our town of Halloween

This is Halloween, this is Halloween

Pumpkins scream in the dead of night

This is Halloween, everybody make a scene

Trick or treat till the neighbors gonna die of fright

It's our town, everybody scream

In this town of Halloween

I am the one hiding under your bed

Teeth ground sharp and eyes glowing red

I am the one hiding under your stairs

Fingers like snakes and spiders in my hair

This is Halloween, this is Halloween..."

(Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό: iporta.gr)

"Το μνημείο των Προέδρων"

Είναι το ψηλότερο βουνό στη Νότια Ντακότα.
Ιερό για τους Ινδιάνους,που το έλεγαν "Οι έξι γρανιτένιοι παππούδες".
Στους λευκούς είναι γνωστό ως όρος Ράσμορ και φιγουράρει ως μια από τις σημαντικότερες τουριστικές περιοχές,αφού στα γρανιτένια χώματά του έχει σκαλιστεί το "Mνημείο των προέδρων".

Πρόκειται για 18μετρες μορφές τεσσάρων προέδρων των Η.Π.Α., σμιλευμένες στις πλαγιές των "Μαύρων λόφων",έργο του γλύπτη Gutzon Borglum.
Ένα έργο, που η κατασκευή του διήρκησε επτά ολόκληρα χρόνια και ολοκληρώθηκε σαν σήμερα 31 Οκτώβρη του  1941 με τη βοήθεια 400 εργατών και του γιού του Borglum,Λίνκολν.

Πρώτος από δεξιά ο Αβραάμ Λίνκολν,δίπλα του ο Θίοντορ Ρούζβελτ και ακολουθούν οι  Τόμας Τζέφερσον και Τζωρτζ Ουάσινγκτον.

Η συντήρηση του μνημείου απαιτεί ορειβάτες,που παρακολουθούν, σφραγίζουν τις  ρωγμές και καθαρίζουν το κολοσσιαίο γλυπτό από τις λειχήνες, ετησίως.

(Αναμνηστικό γραμματόσημο του 1952)

Το μνημείο των προέδρων εμφανίζεται ως  background και στο θρίλερ του Χίτσκοκ με τον Κάρι Γκραντ : "Στη Σκιά των Τεσσάρων Γιγάντων", όπου καταδιώκεται ένας κακοποιός, του οποίου το σπίτι βρίκεται στη δασώδη περιοχή του όρους Ράσμορ.

Αθάνατη σκηνή,που ανεβάζει την αδρεναλίνη στα ύψη!!!

EΛΠΙΔΑ ΝΟΥΣΑ

Andres Chenier, ο Γάλλος ποιητής-επαναστάτης

(Ο Σενιέ σε πίνακα του Louis Boilly)

"Ο Γαλατάς, που τα μάτια μου τον πεθυμούσαν από πολύ καιρό ...

Επειδή δεν είναι παρά μία Ελληνίδα, στην νεανική της άνοιξη

Ομορφη, στο κρεβάτι ενος τέκνου της Γαλλίας ,

Με γέννησε Γάλλο μέσα στους κόλπους του Βυζαντίου. "

Το απόσπασμα είναι από τις "Ελεγείες"  του γάλλου ποιητή, Αντρέ Σενιέ, ελληνικής καταγωγής, που γεννήθηκε στο Γαλατά της Πόλης, σαν σήμερα, 30 Οκτώβρη του 1762.

Τιμώντας τη γενέτειρά του συνήθιζε να υπογράφει ως  Andreas Byzantinus.

Η ποίησή του αισθησιακή, κινείται στα πλαίσια του ρομαντισμού. 

Ξεχωρίζει για την καθαρότητα, τη δύναμη και την παραστατικότητα.

Ελεγείες, ωδές, βουκολικά, ειδύλλια ...

Η ελληνίδα μητέρα του τού εμφύσησε την αγάπη για τους αρχαίους έλληνες ποιητές και τη μυθολογία. Πολλές φορές στην ποίησή του αποτυπώνονται στοιχεία μυθολογικά  όπως το παρακάτω ,που υμνεί την κόρη του Πανδίονα, Φιλομήλα, που οι θεοί μεταμόρφωσαν στη γνωστή Χελιδόνα...

"A L’Hirondelle-στη Χελιδόνα"

"Ω! κόρη του Πανδίονα, νεαρή Αθηναία, 

για τροφή καταπίνεις το τζίτζικα, σκληρή μου...

τον πιστό τραγουδιστή..."

Από τους διασημότερους ποιητές του 18ου αι.αλλά και ποιητής-ήρωας.

Υποστηρικτής αρχικά  της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά όταν διαμαρτυρήθηκε για τις ακρότητες της Τρομοκρατίας, φυλακίστηκε και λίγους μήνες αργότερα τον περίμενε η καρμανιόλα!

"...Φυλακές Saint- Lazare. Εκεί φυλάκιζαν τους ευγενείς που προόριζαν για τη λαιμητόμο. 

Εχει ένα μικρό δωματιάκι όπου πέρασε τις τελευταίες της ώρες η Μαρία Αντουανέτα. 

Από εκεί πέρασε κι ο ποιητής Αντρέ Σενιέ, που τον έκανε όπερα μετά, ο βεριστής Umberto 

Giordano, "αντίπαλος" του Πουτσίνι..."

Μια όπερα. που περιγράφει τη ζωή του επαναστάτη - ποιητή και αποτελεί το αποκορύφωμα της καριέρας του συνθέτη.

Charles-Louis Muller: "The Call for the Last Victims of the Terror

(στο κέντρο ο Σενιέ)

Andres Chenier - η όπερα του Uberto Giordano  

Bασισμένη στη ζωή του ιδεαλιστή  ποιητή και με φόντο τη Γαλλική Επανάσταση,ένα δράμα που συνδυάζει την Ιστορία με μια παθιασμένη ιστορία αγάπης. 

Δυναμική, σε ύφος επαναστατικό, η ενθουσιωδης μουσική του Giordano μεταφέρει την ατμόσφαιρα της εποχής. 

(Πρώτη παρουσίαση στη Σκάλα του  Μιλάνου το  1896)

Από τις πιο γνωστές και αγαπημένες άριες είναι η άρια της Μανταλένας : "Mamma morta".

Aνάμεσα στις ερμηνεύτριες που ξεχώρισαν στο ρόλο της Μανταλένας οι: 

Φρένι, Κάλλας και από τις νεότερες η Άνγκελα Γκεόργκιου.

Διθυραμβικές όμως κριτικές για την εκφραστικότατη ερμηνεία της πήρε η Ρενάτα Τεμπάλντι.

Ανάμεσα στα πολιτικά του ποιήματα ξεχωρίζει η "Ωδή στην Charlotte Corday  ", που έγραψε για την  γυναίκα, που δολοφόνησε τον Μαρά.

David d'Angers - "Προτομή Chenier"

Η ερμηνεία της Κάλλας χρησιμοποιήθηκε στην ταινία : "Φιλαδέλφεια" του Τζόναθαν  Ντέμι.

Μπορείτε να δείτε τη σκηνή εδώ:

Την περίοδο της φυλάκισής του ο Σενιέ έγραψε αρκετά ποιήματα, ανάμεσά τους και τη  "Νεαρή αιχμάλωτη" για μια συγκρατουμένη του.

"Muse Of Andre Chenier", Denys  Puech

Λίγο πριν καρατομηθεί, αναφέρει  σε ένα από τα ποιήματά του: 

"Πεθαίνω,

Πριν το σούρουπο το ταξίδι μου θα τελειώσει.

Ακόμα δεν άνοιξε στο φως, το δικό μου τριαντάφυλλο και έχει ξεθωριάσει

Η ζωή είχε για μένα γλυκές, φευγαλέες στιγμές

Ακόμα δεν τις είχα γευτεί και τώρα πεθαίνω..."

Η όπερα ανέβηκε το 2011 στην αυστριακή λίμνη Bodensee, όπου βρίσκεται η μεγαλύτερη πλωτή σκηνή του κόσμου, με εντυπωσιακότατα σκηνικά, μοναδικού θεάματος, καθώς είχε μισοβυθιστεί στα νερά της λίμνης ένα τεραστίων διαστάσεων κορμί, το "άγαλμα του Μαρά" (έμπνευση από τον γνωστό πίνακα)  όπου λειτουργούσε ως σκηνή, που διαδραματίζεται το όλο σκηνικό.

Φωτογραφία από την παράσταση

Τον ομώνυμο ρόλο στην όπερα "Αντρέα Σενιέ" έχουν ενσαρκώσει  οι:

Φράνκο Κορέλι, Καρούσο, Ντομίνγκο, Παβαρότι, αλλά και πρόσφατα ο Γιόνας Κάουφμαν.

Τον ακούμε στο λυρικότατο ντούο "Vicino a te" με την ολλανδή σοπράνο Eva-Maria Westbroek στο ρόλο της Μανταλένας ...

...25 Ιούλη 1794, στη φυλακή του  Αγίου Λαζάρου.

Ο Αντρέ αποχαιρετά τους φίλους του... κι ενώ  υπάρχει τρόπος για τη Μανταλένα να σωθεί, εκείνη προτιμά να μείνει και να πεθάνει μαζί του.

Μοιράζονται τις τελευταίες στιγμές πριν τη λαιμητόμο, τραγουδώντας...

"Vicino a te s'acqueta l'irrequieta anima mia..."

"Κοντά σου ηρεμεί η ανήσυχη ψυχή μου

είσαι κάθε πεθυμιάς μου ο σκοπός

εισαι τ'όνειρο κι η ποίησή μου...

Σ'αγαπώ...

Ο θάνατος θά'ρθει την αυγή

με βιολέτες και ρόδα..."

(Η ανάρτηση αυτή, αποτελεί μια μεγάλη περίληψη, μέρους  μιας εργασίας μου με θέμα : 

"Η Γαλλική ποίηση στην κλασική μουσική")

ΕΛΠΙΔΑ ΝΟΥΣΑ

ΠΗΓΕΣ : 

Η ιστορία της όπερας (Βιβλίο), 

http://www.operanews.com/, 

http://www.poemhunter.com/ ,

"Aντρέ Σενιέ"  του καθ. Μηνά Σάββα, 

"Bregenzer Festspiele.info"

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε: iporta.gr

"Όταν η ψυχή φτερούγιζε έξω από τα συρματοπλέγματα..."

Τα χρόνια ήταν δύσκολα.Όμως ο κόσμος είχε ανάγκη τη μουσική.Να πάρει δύναμη, ν 'ανεβεί στα φτερά της, να πετάξει ψηλά! Ν'ανασκουμπωθεί, να διεκδικήσει, να πιστέψει σε ό,τι φάνταζε αδιανόητο, ασύλληπτο κι έξω απ΄την κοινή λογική!!
Ήταν η δυνατή ψυχή, που αψηφούσε τη σκανδάλη και φτερούγιζε έξω από τα συρματοπλέγματα...

Στο τσέχικο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Τερεζίν είχαν μεταφερθεί πολλοί συνθέτες πρωτοποριακής μουσικής, που έστησαν τη μουσική ζωή μέσα στο γκέτο.
Προικισμένοι, πολυτάλαντοι καλλιτέχνες κρατούσαν με τη μουσική τους, ανθισμένη την ελπίδα σε στιγμές που δίπλα τους λυσσομανούσε ο θάνατος...

H Tερεζίν ήταν ένα από τα λίγα στρατόπεδα με τόσο έντονη  καλλιτεχνική δραστηριότητα και μάλιστα με τη σύμφωνη γνώμη των Ναζί, έστω και αν αυτό γινόταν για να παραπλανηθεί η κοινή γνώμη από  τις πραγματικές προθέσεις τους.

Βίκτορ Ούλμαν, Χανς Κράσα, Πάβελ Χάας ...
Ανάμεσά τους και ο Γκίντεον Κλάιν που μεταφέρθηκε εκεί λίγο μετά τα είκοσι.
Ο Κλάιν είχε γεννηθεί το 1919 στη Μοραβία και σπούδασε πιάνο και σύνθεση με τον  Βίλεμ Κουρτς και τον Αλόις Χάμπα.
Χαρισματικός μουσικός με ιδιαίτερη άνεση στις εναρμονίσεις και τις διασκευές παραδοσιακών τραγουδιών.
Επίσης γνωστός για τα μαδριγάλια του, τη Φαντασία και Φούγκα για κουαρτέτο εγχόρδων, αλλά  και την περίφημη Σονάτα του για πιάνο, έργα με επιρροές από τους Άλμπαν Μπεργκ και Λέος Γιάνατσεκ.

Τελευταίο έργο του είναι το "Τρίο Εγχόρδων" για βιολί, βιόλα και τσέλο, που γράφτηκε  εννέα μέρες  πριν από την απέλασή του στο κολαστήριο του Άουσβιτς.

Το έργο αποτελεί αφιέρωμα του συνθέτη στη μουσική της πατρίδας του Μοραβίας, με αρκετές παραλλαγές, ιδιαίτερα εμφανείς στη δεύτερη κίνηση,  πάνω σε λαϊκά Μοραβικά τραγούδια.
Για μένα από τις πιο συγκινητικές δημιουργίες από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς είναι η καλλιτεχνική φλόγα ενός πολυτάλαντου, και πολλά υποσχόμενου νέου λίγο πριν βρει το θάνατο στους θαλάμους αερίων ή με οποιονδήποτε άλλο φρικτό τρόπο, αφού πέθανε  κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες.
Λίγο πριν φύγει από την Τερεζίν εμπιστεύτηκε τα χειρόγραφά του σε μια φίλη του κι εκείνη τα παρέδωσε μετά τον πόλεμο στην αδερφή του.

ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ: "Accidental Music".
Εμπνευσμένη από τους μουσικούς της Τερεζίν είναι αυτή η ελαιογραφία του Samuel Bak, ενός πολωνο-εβραίου ζωγράφου και συγγραφέα που επέζησε του Ολοκαυτώματος.(http://www.terezinmusic.org/)

ΚΑΛΗΜΕΡΑ σε όλους και ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!

Gideon Klein : "String Trio", I: Allegro II: Lento III: Molto vivace

"Lou Reed : όταν ο θρύλος σίγησε"

Ήτανε Κυριακή!Ηλιόλουστη Κυριακή...και είχαμε κερδίσει και χρόνο με την αλλαγή της ώρας...
Τα πάντα προμήνυαν μια τέλεια μέρα!
Κυριακή πρωί..

"SUNDAY MORNING"

Σε ρυθμούς μπιτ, Κυριακή πρωί, έφυγε ο Lou Reed...
Ένας γίγαντας  της κλασικής ροκ σκηνής!

Γεννημένος στις 2 Μαρτίου 1942 ο Αμερικανός τραγουδιστής και συνθέτης της ροκ μουσικής  από οικογένεια Εβραίων στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης .
Μικρό παιδάκι ακόμα είχε το όνειρο να μάθει κιθάρα.
Έτσι, έφηβος,άρχισε να συμμετέχει σε σχολικές ροκ μπάντες. Πρωτοέπαιξε στο συγκρότημα The Shades με το οποίο έκανε και την πρώτη ηχογράφηση με εκτελέσεις rythm'n bloues.
Mέντοράς του στο δρόμο, που ανοιγόταν μπροστά του ο καθηγητής του  στο πανεπιστήμιο και ποιητής, που διέκρινε το υπέρμετρο ταλέντο του Ντέλμορ Σβαρτς,που  ενθάρρυνε στην πορεία του .
Μάλιστα αυτό ήταν κάτι που δεν ξέχασε ο Λου...Αργότερα απότισε φόρο τιμής σ' αυτόν γράφοντας  το τραγούδι "My House".

Είναι η εποχή των μεγάλων αναζητήσεων,της εσωτερικής έρευνας,των πειραματισμών.
Δείχνει ενδιαφέρον για την ποίηση beat,τη free jazz και το θέατρο.
Ώσπου το 1965,ένα χρόνο μετά την αποφοίτησή του από το κολέγιο δημιουργεί μαζί με το βιολιστή Τζον Κέιλ, τους  Primitives, συγκρότημα που αργότερα  μετεξελίχθηκε  στους θρυλικούς  Velvet Underground. 
Ένα συγκρότημα,που άσκησε μεγάλη επιρροή στην ιστορία της ροκ μουσικής.

Εκείνη την εποχή ο συγγραφέας Ουίλιαμ Μπάροουζ με την ανεπανάληπτη πρόζα του καθιερώνεται στις συνειδήσεις όλων των προοδευτικών, δημιουργικών ανθρώπων ως σημείο αναφοράς.
Φανατικός θαυμαστής και οπαδός της κουλτούρας του ο Λου υιοθετεί την πρωτότυπη σκέψη του που τον "ρουφάει σαν τυφώνας" -όπως δήλωνε- και έτσι προκύπτουν μουσικά, αθάνατα αριστουργήματα, όπως το "I'm Waiting for my Man".

Βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του '60  και έχει αρχίσει να χαράσσεται νέα γραμμή στη 
μουσική σκηνή και στον ρου της μουσικής ιστορίας.
Καθοριστική στιγμή για τους Velvet η συνάντηση και η συνεργασία τους με τον Άντι Γουόρχολ.Ήταν ο άνθρωπος που τους απογείωσε! Η φήμη τους εκτοξεύτηκε!
Το μόνο αγκάθι, η επιμονή του  Γουόρχολ να προσθέσουν τη Νίκο ως τραγουδίστρια-μέλος του συγκροτήματος.Μάλιστα, αναφέρεται  ότι ο Ριντ και ο Κέιλ μποϋκόταραν τη Νίκο στις συναυλίες παίζοντας σκόπιμα πάνω από τη φωνή της!

Το 1970 αλλάζουν μάνατζερ.Στη θέση του Γουόρχολ προσλαμβάνουν τον Στιβ Σεσνίκ κι έτσι λήγει και η συνεργασία της Νίκο με το συγκρότημα.
Είναι η στιγμή της γλυκιάς Τζέην!!!

Έχει όμως ωριμάσει η στιγμή της δικής του πλέον αποχώρησης από τους Velvet κι έτσι ξεκινά τη σόλο καριέρα .
Περιθωριακοί τύποι,κοινωνικά απροσάρμοστες φιγούρες καθώς και "ιδιαίτερες"προσωπικότητες εμφανίζονται ως πρωταγωνιστές στα τραγούδια του πρώτου προσωπικού του άλμπουμ, με τίτλο Transformer το 1972.
 "Vicious" , "Satellite of Love" και φυσικά το "Perfect Day"!!!

"What a perfect day, drink Sangria in the park

Later when it gets dark, we go home

Ooh such a perfect day feed animals in the zoo

Then later a movie, too and then home

It's such a perfect day, I'm glad I spend it with you..."

Στα τραγούδια του συνδύασε τη μουσική του δρόμου με την ευρωπαϊκή "avant-garde" παντρεύοντας ουσιαστικά την ομορφιά με τη δύναμη και δημιουργώντας μια νέα λυρική διάσταση στην ποίηση του "rock & roll".
Απρόβλεπτος μουσικά, έπαιξε με ήχους glam, punk και alternative rock.
Η μουσική του πολλές φορές έντονα μελαγχολική, αγγίζει τα όρια της κατάθλιψης ή καλύτερα της κατάθλιψης, που γεννά η αμφισβήτηση.
Θα  ακολουθήσουν τραγούδια με πολιτικό στίχο επηρεασμένος από τη συμμετοχή του  σε περιοδεία της Διεθνούς Αμνηστίας.
Υπάρχουν και στιγμές αποτυχίας γι'αυτό θ'αλλάξει λίγο το ύφος του.
Έτσι προκύπτουν τραγούδια πιο αισιόδοξα, πάντα όμως με το  ιδιότυπο καλλιτεχνικό του στυλ.
Το ’90 οι Velvet Underground θα ενωθούν και πάλι για μια σειρά από  συναυλίες, που θα έχουν τεράστια επιτυχία.

 "Πάντα τα σκέφτομαι όλα αυτά  ως ένα βιβλίο.  Κάθε δίσκος και ένα κεφάλαιο σ'ένα μεγάλο αμερικάνικο μυθιστόρημα", είχε δηλώσει στο περιοδικό Rolling Stone για τα τραγούδια του.

Mερικούς μήνες πριν "φύγει", είχε υποστεί μεταμόσχευση ήπατος .
Κι ήταν σαν σήμερα....μια Κυριακή, 27 Οκτώβρη 2013, μια ηλιόλουστη μέρα, που είχαμε κερδίσει και χρόνο με την αλλαγή της ώρας...

Τα πάντα προμήνυαν μια τέλεια μέρα!...but,  no Perfect day για μας, που αγαπήσαμε όχι μόνο τον Λου, αλλά και ό,τι αντιπροσώπευε...

Το κέιμενο έχει δημοσιευτεί και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

Φθινοπωρινές σκέψεις

Jasper Francis Cropsey, Autumn on the Hudson river

"Περάσματα στο σύμπαν. Γέφυρες σ'ένα κόσμο καμωμένο από συγκρούσεις...

Απ' το λιοπύρι του καλοκαιριού στη φθινοπωρινή σταγόνα, 

από την ασημόφεγγη νύχτα στη ροδοδάχτυλη αυγή 

κι από τη νηνεμία της θάλασσας στην τρικυμία της...

Και η μελαγχολία στο στόμα, έχει μια γεύση παράξενη .

Τη γεύση μιας πίκρας ανάκατης με τη ζάχαρη των αναμνήσεων ...

Έφυγε το καλοκαίρι...Έφυγε κι άφησε μόνο μνήμες.

Τρυφερές μνήμες να λειαίνουν τις γωνίες του σκληροτράχηλου χειμώνα,που έρχεται...

Κι αυτό το βουητό της θάλασσας και το παράπονο στα χείλη των βράχων,που το κύμα  τούς γδέρνει...

Ξαφνιάσματα ηχητικά.

Μοιάζουν περάσματα σιωπών στις αδυσώπητες κραυγές του εσωτερικού μας σύμπαντος!

Σ'αυτούς τους δυσκίνητους καιρούς , ξεχνώ πως ζω, πως υπάρχει και  το αύριο...

Και δακρύζω απ'τον πόνο...όπως η θάλασσα, που πιτσιλάει στην επαφή της με άμορφες, τεράστιες πέτρες.

Κάνω προσπάθεια ν'ακούσω αρμονίες στους  πυροβολισμούς...

ν'ακούσω τέμπο ρυθμικό στον καρδιακό παλμό...

Να δω το διάφανο στη στάλα της βροχής, που κρέμεται στο φύλλο...

Μα η ανθρωπιά λαχανιασμένη, άρρυθμα τρέχει ..

δεν την προφταίνω να τη φιλέψω του κουταλιού γλυκό,

να καλοπιάσω τον ουρανίσκο της...

Ανόμοια, διαφορετικά κι αντίθετα τα ενδύματα, που ντύνω την ψυχή μου...

Πώς να ταιριάξουν σ'εξαίσια συμφωνία, σε γλώσσα αρμονική, που αναζητώ;

Πού 'ναι ένας μαέστρος ταλαντούχος να πειστεί με τη μπαγκέτα του να συντονίσει τις διαφορετικότητες;

Πού'ναι η αγάπη να διευθύνει τα προσωπικά μας μονοπάτια,

το άρωμα της ύπαρξής μας...

Να κατευνάσει το σφορτσάντο της βίας...

Πού'ναι η αγάπη να οδηγήσει σ'όνειρο το μουχλιασμένο σήμερα...

Πού'ναι η αγάπη να πάρει το αδέξιο χέρι και μ'απαλές κινήσεις να του δείξει πώς χαϊδεύουμε τα πλήκτρα...

να γεννηθεί γλυκό τραγούδι για να ξεπλύνει την ψυχή 

από τις σκόνες της..."

Τις γλυκόπικρες,φθινοπωρινές σκέψεις μου επιλέγω να τις συνοδεύσω μουσικά με το "ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ".

Μια καντάτα για γυναικείες φωνές βασισμένη σε παραδοσιακά τραγούδια της Βρετανίας από τα "Λαϊκά τραγούδια για τις 4 Εποχές" του Vaughan Williams.

(Πρώτη δημοσίευση : iporta.gr )

"Επιβίβαση στα Κύθηρα", A. Watteau - C. Debussy

"L'Embarquement pour Cythère", Ανατουάν Βαττώ, η εκδοχή του Λούβρου

To έργο του χαρακτηρίζεται από βαθύ ποιητικό αίσθημα συνδυασμένο με ήπια μελαγχολική διάθεση κι αποτυπώνει τα ήθη ενός κόσμου με εμφανή τα σημάδια της φθοράς.Κόσμου, βυθισμένου στην κενότητα και την ελευθεριότητα.

Ο Ζαν Αντουάν Βαττώ, περί ου ο λόγος, γεννήθηκε σαν σήμερα 10 Οκτωβρίου 1684 κι είναι ο ζωγράφος που στο έργο του περικλείει  το λεπτό γαλλικό πνεύμα των αρχών του 18ου αι.Τον χαρακτηρίζουν τα ωραία χρώματα, ο απαλός φωτισμός και τα ειδυλλιακά θέματα!
Ιδιαίτερα οι σκηνές στην εξοχή με ανθρώπους να γλεντούν και να χαίρονται τον έρωτα και τη ζωή.Εκμεταλλευόμενος την αξία του φωτός μεταμορφώνει οποιοδήποτε τοπίο σε χώρους λυρισμού κατοικημένους από μορφές λεπτά χρωματισμένες.

Από τις πιο δημοφιλείς σειρές του είναι οι "Fetes Galantes-Ερωτικές Γιορτές", όρος που δημιουργήθηκε από τη Γαλλική Ακαδημία ειδικά για τους πίνακες του Antoine Watteau.

Οι σκηνές στους πίνακες του γάλλου ζωγράφου θυμίζουν τη γη της Αρκαδίας, όπου οι άνθρωποι ζούσαν με χαλαρότητα και σε αρμονία με τη φύση!
Ο πλέον ονομαστός πίνακας της σειράς αυτής είναι ο αριστουργηματικός: "Επιβίβαση στα Κύθηρα". Με ποιητικό χαρακτήρα παρουσιάζονται  χορευτικές, μουσικές και ερωτικές συγκεντρώσεις κομψών ευγενών...

"L'Embarquement pour Cythère", Αντουάν Βαττώ, η εκδοχή του Βερολίνου

Τα Κύθηρα είναι το νησί των απολαύσεων και τα ζευγάρια των εραστών επιβιβάζονται στο πλοίο για το ταξίδι στη γη της ιδεώδους ερωτικής γιορτής με πλήρωμα ένα μικρό πλήθος από χαρούμενους Έρωτες που αιωρούνται στοχεύοντας τις καρδιές των εραστών. Σχήματα και χρώματα είναι σοφά επιλεγμένα για να προβάλλουν την ψυχική ένταση και να αποκαλύψουν όλη την κλίμακα των συναισθημάτων των ερωτευμένων από τον αρχικό δισταγμό ως την τελική αποδοχή ή απόρριψη.

Ο ονειροπόλος στοχασμός του καλλιτέχνη ανεβάζει το θεατή στον ύψιστο ουρανό, καθώς παρατηρεί τη λικνιστική κίνηση των μορφών δίπλα στο άγαλμα της Κυθέρειας Αφροδίτης, προστάτιδας του έρωτα.Το τοπίο με τη σεμνή αγνότητά του εξευγενίζει την ερωτική ατμόσφαιρα, που εικονίζεται διάχυτη...

Ντεμπισί και Έμμα στη νήσο Τζέρσεϋ(από:https://www.balazsfulei.com)

Από τον πίνακα του Βαττώ εμπνεύστηκε το 1904 ο Ντεμπισί το λυρικότατο και ατμοσφαιρικό "Ιsle joyeuse-ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ".
Το πραγματικό νησί είναι η νήσος Jersey, στα ανοιχτά της Μάγχης , στην οποία ο Ντεμπισί δραπέτευσε εκείνο το καλοκαίρι  με την Emma Bardac, το νησί του έρωτα, το νησί της χαράς, για το ζευγάρι, που προσπαθούσε να ξεφύγει από τις δυσκολίες του διαζυγίου και του θυμού των οικογενειών και των φίλων τους.

Η ακρόαση της μουσικής, με την λικνιστική αύρα της, αποτελεί ένα ηχητικό τρυφερό παιχνίδισμα με τα πολλαπλά ηχοχρώματά της, σε επίπεδο "ατμοσφαιρικών εφέ".
Ο Ντεμπισί μεταφέρει με απόλυτη ακρίβεια τις εικόνες, την γενεσιουργό αιτία, δηλαδή το συναίσθημα του απαγορευμένου ερωτά του, που απελευθερώνεται στο "νησί της χαράς"!

Όλα αυτά επιβεβαιώνονται από τον ίδιο τον συνθέτη. Σε επιστολή του αναφέρει πως όταν ζητήθηκε από κάποιον πιανίστα να τού υποδείξει τον τρόπο ερμηνείας εκείνος τον παρέπεμψε "να εμπνευστεί από το εικαστικό του Βαττώ, όπου επικρατεί λιγότερη μελαγχολία...Να ανακαλύψει το συναίσθημα πίσω από τις μάσκες της commedia dell'arte των μορφών, που τραγουδούν και χορεύουν και να φτάσει σε ερμηνευτική κορύφωση έχοντας στο νου τον ήλιο που προβάλλει σ'όλη του τη δόξα..."

Το ακούμε στην πιανιστική του εκδοχή από τα μαγικά χέρια του Walter Gieseking, πιανίστα για τις εκτελέσεις του οποίου η χήρα Ντεμπισί έλεγε ότι πλησίαζε αρκετά σε εκείνο του συζύγου της.

Debussy : "L'isle Joyeuse":

...και στην ορχηστρική εκδοχή του το 1923 από τον Bernardino Molinari

EIKAΣΤΙΚΑ: "L'Embarquement pour Cythère "(Οι δυο εκδοχές του θέματος από τον τιμώμενο, Αντουάν Βαττώ/ Λούβρο και Βερολίνο)