Sunday 24 September 2017

"Η σχολαστικότητα και οι εμμονές του Σοστακόβιτς"


                           (με αφορμή τη σημερινή γενέθλια επέτειό του-25 Σεπτεμβρίου 1906 )
Ο 18χρονος Σοστακόβιτς στις 28 Ιουνίου 1925, δύο μέρες πριν ολοκληρώσει τη Συμφωνία Νο 1 
(The Musical bungalow, από τα αρχεία της Naxos records)


"Ανέκαθεν υπήρξε σχολαστικός. Πήγαινε στον κουρέα κάθε δύο μήνες, το ίδιο περίπου και στον οδοντίατρο-εκτός από σχολαστικός ήταν και διαρκώς ανήσυχος για την υγεία του.
Έπλενε συνεχώς τα χέρια του...μόλις έβλεπε δύο αποτσίγαρα σε ένα τασάκι, πήγαινε και το άδειαζε. Ήθελε να ξέρει ότι όλα δούλευαν κανονικά:νερό, ηλεκτρικό, υδραυλικά.
Στο ημερολόγιό του ήταν σημειωμένα τα γενέθλια μελών της οικογένειας, φίλων συναδέλφων και όλο και κάποια κάρτα ή τηλεγρ΄φημα θα έστελνε σε αυτούς που βρίσκονταν στον κατάλογο.
 Όποτε πήγαινε στην ντάτσα* του έξω από τη Μόσχα, πρώτο του μέλημα ήταν να στείλει στον εαυτό του μια κάρτα για να ελέγξει την αξιοπιστία των ταχυδρομείων."

("Ο αχός της εποχής", J.Barnes, μετφ. Θ.Σκάσσης, εκδ. Μεταίχμιο)


[*ντάτσα=η εξοχική κατοικία των ρώσων των μεγαλουπόλεων, που τούς δινόταν από το κράτος. Ετυμολογικά προέρχεται από το ρημα: davat-δίνω, άρα ειναι "αυτό που δόθηκε". Οι πρώτες ντάτσες ήταν η ανταμοιβή, ένα δώρο των τσάρων προς τα μέλη της προσωπικής τους φρουράς για τις υπηρεσίες τους].



Με ένα εργο του 18χρονου Νμίτρι Σοστακόβιτς θα σάς καλησπερίσω, φίλοι μου!

Είναι η Πρώτη Συμφωνία του σε φα ελ. που γράφτηκε και παρουσιάστηκε στην αποφοίτησή του από την τάξη σύνθεσης στο Ωδείο του Λένιγκραντ το 1925.

Αν και έργο της νεότητάς του, εμφανίζει έναν ενδιαφέροντα και χαρακτηριστικό συνδυασμό ζωντάνιας και χιούμορ από τη μία πλευρά, με δράμα και βαθύτητα από την άλλη, κάτι που έκανε πολλούς να μιλούν για επίδραση από Στραβίνσκι και Προκόφιεφ.

Η ελαφρότητα και η διάθεση για παιχνίδι δεν μειώνει τη συμφωνική σύνθεση, αντίθετα κάνει εμφανή τα σημάδια της σπουδαιότητας του συνθέτη και της εξέλιξής του, ιδιαίτερα στα εκπληκτικής λάμψης μοτίβα και την ενορχήστρωση, που εντυπωσιάζουν πλέκοντας σκοτεινές αποχρώσεις, ειρωνία και σάτιρα με την πολύχρωμη και ευφάνταστη μουσική αυθάδεια του συνθέτη.

Χαρακτηριστική μουσική, άλλοτε απρόβλεπτη, ξεκαρδιστικά αστεία, κι άλλοτε εκπληκτικά συγκινητική! Άλλοτε ν’ακούγεται εκρηκτική, νευρώδης ή σκερτσόζα κι άλλοτε ζοφερά στοχαστική απαιτώντας βαθιά περίσκεψη και συλλογισμό!

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι η συμφωνία αυτή ήταν από τις συνθέσεις που είχαν εντυπωσιάσει τον Ανρί Ματίς.

Μάλιστα, σύμφωνα με το γάλλο ζωγράφο, τη μελωδία της μετέφρασε σε χρωματικό σύστημα, όπου : το μαύρο δηλώνει τη βία, το άσπρο τη γυναίκα, το κίτρινο τη μοχθηρία και το μπλε τη φύση...Άποψη, που δηλώνεται στο χαρτοκοπτικό του Ματίς: "Two Dancers".

Το μπαλέτο "Rouge et Noir", σε χορογραφία του Λεονίντ Μασίν , που ο Ματίς είχε αναλάβει τα κοστούμια και τα σκηνικά στηρίζεται μουσικά στην Πρώτη Συμφωνία του Σοστακόβιτς.

(Σχετικά πορείτε να διαβάσετε σε παλαιότερο κείμενό μου εδώ.)

Προτείνω να την απολαύσουμε με τον Βάλερι Γκέργκιεφ στο πόντιουμ, μια δεσπόζουσα μουσική μορφή, οι ηχογραφήσεις του οποίου έχουν τιμηθεί με σημαντικά βραβεία παγκοσμίως, ανάμεσά τους και το Βραβείο "Ντμίτρι Σοστακόβιτς".

Eνας μαέστρος, ο οποίος έχει περάσει μια ζωή βυθισμένη στη μουσική του ρώσου συνθέτη!


Shostakovich: Symphony No.1 / Valery Gergiev:


Thursday 21 September 2017

Μουσική έμπνευση για...δυο τροχούς!



Αν κουραζόμαστε με τα πόδια, ΜΗΝ καβαλήσουμε κάποιο καλάμι...
Ας καβαλήσουμε  ένα ποδήλατο, ένα πατίνι, ένα ηλιακό τρίκυκλο που τείνει να γίνει και της μόδας ή ας πάρουμε το αστικό λεωφορείο, βρε αδερφέ!!!

"Παγκόσμια Ημέρα ΧΩΡΙΣ αυτοκίνητο", σήμερα, φίλοι μου!
Κλειστό το κέντρο των πόλεων για κάθε τι μηχανοκίνητο, πλην της δημόσιας συγκοινωνίας, απόφαση,που μάς ενθαρρύνει ως πολίτες να ανακαλύψουμε εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης...

Ο Έλγκαρ με τον δίτροχο "Φοίβο" του

Αν μάλιστα είχατε γεννηθεί γύρω στο 1900 και ζούσατε στη Βρετανική εξοχή, πιθανότατα θα είχατε συναντήσει τον "Φοίβο" μετά του αναβάτη του, κ. Έλγκαρ!
Ναι, ναι!
Ο αγαπημένος μας συνθέτης Έντβαρντ Έλγκαρ, γνωστός για τις ορθοπεταλιές του, έχει μείνει στην ιστορία για την αγάπη του για το ποδήλατο...
Ο βρετανός καλλιτέχνης είχε βαφτίσει ένα περίφημο  Royal Sunbeam, που είχε στην κατοχή του, "Φοίβο"!




Λίγο νωρίτερα ο Γιόζεφ της Δυναστείας Στράους, φημισμένος μηχανικός και μουσικός της εποχής του, επηρεασμένος από την ποδηλατομανία που έχει ξεσπάσει στη Βιέννη με την εφεύρεση του "velocipede", (χαρακτηριστικό ποδήλατο με το μεγάλο μπροστινό τροχό), γράφει μια polca schnell,μια ταχύτατη δηλαδή πόλκα, ο ρυθμός της οποίας  αποτυπώνει την "ασταμάτητη" πορεία του νέου μεταφορικού μέσου, που αντικατέστησε το άλογο.

Ολιγόλεπτη, φρενήρης, κεφάτη και σκερτσόζα η "πόλκα των δύο τροχών", ενθουσίασε τους κοσμικούς κύκλους της Βιέννης!!

Σήμερα λοιπόν, και αν μπορούμε ΚΑΘΕ μέρα, πάμε για ορθοπεταλιές!
Διεκδικούμε μιαν άλλη ποιότητα ζωής!
Κατεβαίνουμε στο κέντρο της πόλης με το...όνειρό μας, το ποδήλατό μας, κι όλη τη ζωή μπροστά...!!! :)


Josef Strauss : "Velocipede Polka"



ΒΑΓΚΝΕΡ: "Χρυσός του Ρήνου", η πρεμιέρα του Μονάχου...


Richard Wagner Issues | GermanStamps.net
Bάγκνερ,ο Χρυσός του Ρήνου" σε γερμανικό γραμματόσημο
(από: germanstamps)

 

Πρεμιέρα έκανε σαν σήμερα, 22 Σεπτέμβρη 1869 στο Μόναχο η προλογική όπερα "Χρυσός του Ρήνου" της περίφημης τετραλογίας του Ρίχαρντ Βάγκνερ "Το δαχτυλίδι των Νιμπελούγκεν". 

Έχει θέμα της την πάλη της ύλης με το αθάνατο πνεύμα.

Σύμφωνα με την σκανδιναβική μυθολογία, ο θησαυρός του Ρήνου φυλάσσεται από τις νύμφες, κόρες του ποταμού. Μπορεί να τον κλέψει μόνο όποιος αποκηρύξει την Αγάπη. Ο νάνος Άλμπεριχ μετά από σφοδρή ερωτική απογοήτευση αποκηρύσσει την Αγάπη και κλέβει το χρυσάφι.Στο σκοτεινό βασίλειο της Ομίχλης(Νίμπελχαϊμ) ο νάνος έχει φτιάξει με το χρυσό του Ρήνου ένα δαχτυλίδι, το οποίο κλέβουν οι θεοί Βόταν και Λόγκε. Αυτός καταριέται όποιον φορέσει το δαχτυλίδι να έχει δυστυχίες και θάνατο...


Παρότι ο "Χρυσός του Ρήνου" είναι η πρώτη οπερα της Τετραλογίας, ολοκληρώθηκε τελευταία. Κατά δήλωση του συνθέτη επιθυμούσε: "να αναπτύξει τον μύθο σε τρία πλήρη δράματα. Ωστόσο, συνειδητοποίησε πως χρειάζονταν κι ένα σπουδαίο προοίμιο".


Ο Βάγκνερ είχε σκοπό να παρουσιαστεί ενιαία η Τετραλογία. Έτσι, όταν ο χρηματοδότης του, Λούντβιχ της Βαυαρίας τού ζήτησε να παρουσιαστεί ο "Χρυσός του Ρηνου" μεμονωμένα στο Μόναχο, ο συνθέτης αρνήθηκε, αγνοώντας τις σκληρές πιέσεις του.

Ένας από τους λόγους ήταν πως δεν ήθελε να επιστρέψει στο Μόναχο, καθως θα αποτελούσε σκάνδαλο λόγω του δεσμού του με την παντρεμένη ακόμη Κόζιμα.

Εξάλλου ο βασιλιάς Λούντβιχ είχε κατά νου μια πολύ εκκεντρική παραγωγή, με την οποία ο συνθέτης δεν συμφωνούσε. Μάταια, όμως. Η πρεμιέρα προγραμματίστηκε για τον Αυγουστο του 1869.

Ετσι, ο Βάγκνερ έπεισε τον Χανς Ρίχτερ στον οποίο είχε ανατεθεί η δ/νση του μουσικοδράματος να παραιτηθεί. Ο Λούντβιχ οργισμένος, κατήγγειλε τον Βάγκνερ, απέλυσε τον Ρίχτερ, και στη θέση του έβαλε τον Φραντς Βίλνερ αναπρογραμματίζοντας την πρεμιέρα λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 22 Σεπτεμβρίου.

Η πρεμιέρα πραγματοποιήθηκε χωρίς τον Βάγκνερ παρόντα, που θυμωμένος δεν παρευρέθηκε ούτε και στις πρόβες.


Ο απόηχος της πρεμιέρας του "Χρυσού του Ρήνου" έχει αντιφατικές αποχρώσεις. Κάποιοι έκαναν λόγο για "μεγαλειώδη επιτυχία", ενώ άλλοι για "καλλιτεχνική καταστροφή".

Η Κόζιμα έγραψε στο ημερολόγιό της πως ο Τύπος στην πόλη του Μονάχου χαρακτήρισε την παράσταση "πλούσια διακοσμημένη, αλλά βαρετή".

Άλλοι πάλι μουσικοκριτικοί βλέποντας αργότερα και τις παραγωγές του Μπαυρόυτ κατέληξαν πως ήταν ανώτερη όλων εκείνων. Το κοινό δε, ενθουσιάστηκε, καθώς σκηνικά και εφέ ήταν πρωτόγνωρα για την εποχή!


Θα ακούσουμε το φινάλε της όπερας όπου έχει φανερωθεί η δύναμη της κατάρας του δακτυλιδιού. Ακολουθεί μάχη και ο Φάζολτ αποχωρεί με το θησαυρό. Ο Βόταν οδηγεί τους θεούς στη Βαλχάλα. Καθώς οι θεοί διασχίζουν τη γέφυρα του ουράνιου τόξου, το τραγούδι των Παρθένων του Ρήνου ακούγεται να θρηνεί για την απώλεια.

"Οι παρθένες του Ρήνου θρηνούν την απώλεια του χρυσού,
ενώ οι θεοί διασχίζουν τη γέφυρα του ουράνιου τόξου", Arthur Rackham


Όπως αναφέρει ο Καρλ Νταλχάους: το τέλος του "Χρυσού του Ρήνου", η είσοδος των θεών στο κάστρο της Βαλχάλα δεν είναι τόσο θριαμβευτικό όσο θα επέτρεπε η μουσική -το μοτίβο της γέφυρας του ουράνιου τόξου- σε έναν ακροατή να πιστέψει, ξεγελώντας τον με τη λάμψη της που καλύπτει τα δραματικά γεγονότα. Στο βάθος οι προδομένες κόρες του Ρήνου, περιπαιγμένες από τους θεούς, θρηνούν την κλοπή του χρυσού:

"Rheingold! Rheingold! reines Gold!
O leuchtete noch
in der Tiefe dein laut'rer Tand!
Traulich und treu ist's nur in der Tiefe:
Falsch und fei
ist, was dort oben freut"

δηλαδή:

"Xρυσός του Ρηνου!χρυσός του Ρηνου!!
ανόητος χρυσός!
Θα' θελα αυτός ο θησαυρός
στα βάθη ν' ακτινοβολεί!
Ψεύτες και δειλοί είναι αυτοί
που χαίρονται εκεί ψηλά..."


Πόση βαθύτητα νοημάτων, αλήθεια, φίλοι μου!Προαιώνια ζητήματα και ερωτήματα...Ό,τι  είναι  στα  βάθη  του  νερού -της  ψυχής-  κρατά  την  αλήθεια  και  την  ακεραιότητα. Ό,τι  πανηγυρίζει  στην  επιφάνεια  του  νερού -της  ύπαρξης-  είναι  κίβδηλο και  αδύναμο.


Richard Wagner: "Das Rheingold - Rhinemaidens lament":





Φθινοπωρινός Ραμώ...


Φθινοπωρινά ντυμένη η μέρα σήμερα με τη θολή της θωριά απ'τους αέρηδες και τις βροχές, που μάλλον μάς αιφνιδίασαν με την απότομη εισβολή τους!
Με Μουσική Δωματίου θα σας καληνυχτίσω και το "Pieces de clavecin en concerts"!

Συγκεκριμένα, το πέμπτο "κονσέρτο" , που ο Ραμώ εμπνέεται από συναδέλφους μουσικούς, κάτι που φαίνεται και από τους ευφάνταστους τίτλους:

"La Marais"(Marins Marais)
"La Forqueray(το γάλλο βιρτουόζο της βιόλας ντα γκάμπα) και 
"La Cupis" (το βιολιστή Jean-Baptiste Cupis)

Ο Ραμώ βρίσκεται στον πυρήνα του αιώνα του με την εκφραστική του ένταση!
Μπορεί να κατηγορήθηκε για υπερβολές, στοιχεία όμως, που oι σύγχρονοι μουσικολόγοι θεωρούν μέγα προσόν και προτέρημα με τον τρόπο που τα χειρίστηκε…

Επιλέγω το "La Cupis"..., σε μια εξαιρετική, κατά τη γνώμη μου, εκτέλεση από το πολυαγαπημένο ensemble πρώιμης μουσικής, Voices of Music.

Νομίζω πως ο μινόρε τρόπος και η αρμονική γλώσσα του κομματιού ταιριάζει στο συναίσθημα που βγάζει η μέρα!
...με μια μελαγχολία στο στόμα,μια γεύση παράξενη...
Τη γεύση μιας θλίψης, ανάκατης με τη ζάχαρη των αναμνήσεων του θέρους ...
Ας έχουμε τη γαλήνη του φθινοπώρου, που σήμερα κάνει και επίσημα την εμφάνισή του, στις καρδιές μας, φίλοι μου εκλεκτοί!




"Ίντρα", η συνάντηση ενός άγγλου μουσικού με την ινδική μυθολογία


[Για τα γενέθλια του ΓΚΟΥΣΤΑΒ ΧΟΛΣΤ]

Μεσήλικας άνδρας στο κεφάλι και τον ώμο πυροβόλησε κοιτάζοντας προσεκτικά στη φωτογραφική μηχανή

Ο άγγλος Χολστ μάς είναι περισσότερο γνωστός για την ορχηστρική του Σουίτα: "Πλανήτες".
Ας δούμε όμως, μια άγνωστη πλευρά του στο ευρύ κοινό, την επιρροή που άσκησε πάνω του η Ινδική φιλοσοφία και κουλτούρα.


Ο Χολστ στα πρώιμα έργα του επηρεάστηκε από τους Ρ.Στράους, Βάγκνερ, Ραβέλ και Γκριγκ. Ανάμεσα στα γενικού ενδιαφέροντος θέματα που τον απασχόλησαν ήταν η φιλοσοφία της Ανατολής, ο αποκρυφισμός-πνευματισμός της Ινδίας. Μιας χώρας που ενώ ουδέποτε είχε επισκεφτεί,  εμπνεύστηκε από τα ιερά της "Βεδικά  Κείμενα", τη μυθολογία, τη θεοσοφία της, και τα λογοτεχνικά έπη  Μαχαμπχαράτα και Ραμαγιάνα.
Ανάμεσα στα σχετικά έργα που έγραψε βρίσκουμε τις όπερές του: "Sita" και "Savitri", την καντάτα "The Cloud Messenger" ή το έργο "Maya" για βιολί και πιάνο, όλα βασισμένα στις ράγκα*.

Ένα συμφωνικό ποίημα, που μουσικά δεν έχει σχέση με την Ινδία, αλλά η έμπνευσή του προέρχεται από τη μυθολογία της, είναι το "Indra".
Ο τίτλος αναφέρεται στον ινδό θεό του κεραυνού και της βροχής και ο Χολστ απεικονίζει μουσικά το σχετικό μύθο:


Νωπογραφία(1840)
 Παριστά τον Ίντρα ανεβασμένο στον ελέφαντα-οδηγό του Αϊραβάτα,
κρατώντας στα χέρια του σπαθιά και τον κεραυνό.
Σε μια μακρινή εποχή το κακό πνεύμα Βίτρα μεταμορφώθηκε σε δράκο, 
που κατάπιε όλο το νερό της γης. 
Όλα ήταν ξερά και άγονα. Κανείς δεν μπορούσε να κάνει κάτι, μέχρι την γέννηση του Ίντρα...
Ήπιε μεγάλες ποσότητες ενός μαγικού υγρού, που τού έδωσε δυνάμεις για να συγκρουστεί 
με τον κακό δαίμονα, Βίτρα. 
Κατάφερε να γκρεμίσει τα αμέτρητα απόρθητα κάστρα του και να τον αντιμετωπίσει σε μια μακράς διάρκειας, ανήλεη μάχη, απ' την οποία ο Ίντρα βγήκε νικητής. 
Τότε, ο ουρανός γέμισε σύννεφα, που έσταζαν βροχούλα στη γη, άρχισαν και πάλι να τρέχουν οι ποταμοί, να γεμίζουν οι λίμνες.
Ο  Ίντρα έγινε βασιλιάς ανάμεσα σε θεούς και ανθρώπους.


Από τότε, ως σύμβολο θάρρους και δύναμης, ως καταστροφέας του δαίμονα Βίτρα-σύμβολο της φυσικής και πνευματικής ξηρασίας, κατέχει σημαντική θέση στο βουδιστικό πάνθεο.



Συχνά απεικονίζεται να ιππεύει τον ελέφαντα Αϊραβάτα ενώ στα πολλά χέρια του κρατά κεραυνούς, δόρατα και τόξα.

Το συμφωνικό ποίημα διακρίνεται για τη λυρική γοητεία, την πρωτοτυπία και την ομορφιά του, παρότι ο Χολστ δεν αναγνώριζε ιδιαίτερη αξία στο έργο.

Holst: "Indra,  Op.13":




* Η "ράγκα" είναι το σημαντικότερο στοιχείο στη δομή της ινδικής μουσικής. Με τη λέξη αυτή εννοείται το σύστημα που περιλαμβάνει όλα τα μελωδικά στοιχεία μιας σύνθεσης,μα ταυτόχρονα υποδεικνυει και τη διάθεση, την κατάσταση ψυχής. Κάθε ράγκα έχει ανιούσα και κατιούσα μορφή (κάτι σαν κλίμακα), έχει συγκεκριμένα διακοσμητικά στοιχεία, μελίσματα, και χαρακτηριστικές φράσεις.


(Ο Χολστ γεννήθηκε σαν σήμερα  21 Σεπτεμβρίου 1874 στο Τσέλτεναμ της Βρετανίας)






Tuesday 19 September 2017

Σήμερα, ο Σκαλκώτας σέρνει το χορό...



«Άλλο χορό δε χαίρομαι, μόνο το πεντοζάλι…
Μες στου Μαγιού τις μυρωδιές, στα κόκκινα κεράσια
Για δέστε πώς χορεύουνε της Κρήτης τα κοράσια…»

Βήματα μπρος και πίσω, δέκα… 
Αχ, αυτό το πεντοζάλι, που στα πατήματά του ορθώνεται και περπατά η Κρήτη και τα παλικάρια της!
Χορός, καθρέφτισμα της λεβεντιάς και της Κρητικής ευψυχίας!!


«Κοίταξε χάρη κι ευμορφιά, τιμή, λεβεντοσύνη
Οπό’χει τούτος ο χορός και τι χαρά αφήνει!...»

Θεογέννητο εμφύσημα στους Κουρήτες με προαιώνια σύμβολα και ερμηνείες… 
Η ελπίδα των Κρητικών για απελευθέρωση από τους Τούρκους, κρύβει και το μυστικό στην ετυμολογία του ονόματος αυτού του λεβέντικου χορού!
Η πέμπτη κατά σειρά προγραμματισμένη επανάσταση, ο «πέμπτος ζάλος» δηλαδή, θέλει τους καπεταναίους έτοιμους για ξεσηκωμό πιασμένους απ’τους ώμους να σέρνουν το χορό, που έχει δέκα βήματα, όπως η ημέρα του Οκτώβρη, που θα ξεκινούσε η επανάσταση…

Ένα κάπως διαφορετικό Πεντοζάλι, σας καλώ να χορέψουμε σήμερα!
Ένα πεντοζάλι που θα οδηγεί και θα χτυπά το ρυθμό του, ένας πρωτοπόρος και ιδιοφυής έλληνας!
Ένας συνθέτης, που στα έργα του συνδυάζει το ελληνικό πνεύμα με τη δυτική τεχνοτροπία.
Ένας δημιουργός που στις συνθέσεις του είναι εμφανής η αγάπη του για την Ελλάδα και τη μουσική της παράδοση!
Γι’αυτο εξάλλου και εμπνεέται από τους λαϊκούς της ρυθμούς και μελωδίες…
Τα έργα του, είτε τονικής, είτε ατονικής μουσικής μαρτυρούν τη δημιουργική φαντασία του, την μαεστρία στην ενορχηστρωση και το μεγαλείο του μουσικού πνεύματός του!


Νίκος Σκαλκώτας!!!

Προσωπικά με αφήνει άφωνη ο σεβασμός, με τον οποίο προσεγγίζει το παραδοσιακό στοιχείο και μπολιάζει μ'αυτό την κλασική μουσική του παλέτα!!!

Μάς λυπεί, βέβαια η καχυποψία με την οποία αντιμετωπίστηκε από τους Έλληνες (και διακεκριμμένους) ομοτέχνους του με την επιστροφή του στη χώρα, παρόλη την αξία του!
Οι καινοτόμες και πρωτοποριακές ιδέες του, συνέπεια της μαθητείας του με τον δωδεκαφθογγιστή Σαίνμπεργκ στη Βιέννη δεν ήταν, βλέπετε, εύπεπτες για την εποχή...

Η μουσική Ιστορία, τουλάχιστον τον δικαίωσε... 

Μια μορφή ασκητική, μια ψυχή τραυματισμένη λόγω του παραγκωνισμού του από τους συναδέλφους του, με μόνο δίαυλο εκτόνωσης τη σύνθεση…


«Κοίταξε χάρη κι ευμορφιά, τιμή, λεβεντοσύνη
Οπό’χει τούτος ο χορός και τι χαρά αφήνει!...»

Η λεβεντογέννα μεγαλόνησος, κι οι ψυχωτικοί σκοποί της μουσικής της παράδοσης κινούνται σήμερα πάνω στον πέμπτο ζάλο και σε δέκα μελωδικά βήματα, πλούσια εναρμονισμένα, με χαρακτηριστικές διαφωνίες και θαυμαστή αντιστικτική πλοκή ενός μεγάλου έλληνα καλλιτέχνη, που έφυγε πρόωρα σαν σήμερα 19 Σεπτέμβρη του 1949 μόλις στα 45 του ενώ την επομένη γεννήθηκε ο γιος του…




Το κείμενο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

Monday 18 September 2017

"Τorna a Surriento, στις γουλιές του λιμοντσέλο"



Cari amici,καλησπέρα!
Μπορεί να μέσιασε ο Σεπτέμβρης, μα το καλοκαιράκι ακόμη, καλά κρατεί!
Παρατηρώ τον παιχνιδιάτορα ήλιο, που ετοιμάζεται για εντυπωσιακό μακροβούτι στις ακτές του ονείρου...Πάλι θα αναριγήσει η πλάση απ'το μενεξεδί του!
Απολαμβάνω τη βασιλική του ρότα, παρέα με ένα μυρωδάτο, σπιτικό λιμοντσέλο, φτιαγμένο απ΄τα χεράκια μου.

Θυμάμαι, κάθε φορά μετά από τα τρελά φαγοπότια της Κυριακής, στο σπίτι της ιταλίδας νόνας μου, το κέρασμα με το χωνευτικό λικεράκι...

Ακόμα ηχεί η λεπτεπίλεπτη φωνή της γιαγιάς από τη Φλωρεντία στ'αυτιά μου:
"...αν ήταν και με Σορεντίνικο λεμονάκι με την αφράτη, χνουδωτή φλουδίτσα,
θα μας πήγαινε στα ουράνια"

Κάπως έτσι, σαν απλό μάθημα γεωγραφίας μέσω γευστικής απόλαυσης, έμαθα το Σορέντο της Ν.Ιταλίας με την καταπληκτική θέα στον κόλπο της Νάπολης, και τον παραλιακό δρόμο, γεμάτο κήπους κι αρώματα!
Κι είν' όλος ο αιθέρας, ποίημα που ευφραίνει ψυχές!...
Ένα κράμα θαλασσινής ανάσας και λεμονάτης ευωδίας.
Μια ντελικάτη μοσχοβολιά, που αναδεικνύει την ιταλική φινέτσα και κομψότητα, ακόμα και σ' ένα απλό σπιτικό λικεράκι!
To
Σορέντο, τό' μαθα καλύτερα μέσα απ'τα ποιήματα του Γκαίτε και του Μπάυρον, τη μουσική του Βέρντι και του Βάγκνερ, που με την τέχνη τους εκθείαζαν το μοναδικό ηλιοβασίλεμά του!
Μεγαλώνοντας, το θαύμασα περισσότερο διαβάζοντας την "Ελεύθερη Ιερουσαλήμ", το επικό ποίημα του Τορκουάττο Τάσσο, άξιου απογόνου της όμορφης, μεσογειακής πόλης...
Μιας πόλης, που έχει τη λάβρα του μεσογειακού ήλιου, το απαλό χάδι της μεσογειακής αύρας, το μοσχοβόλι απ'τους λεμονανθούς στους κήπους...

Όποιος επισκέπτεται το Σορέντο, φεύγει με μια γλυκόπικρη, ανακουφιστική αίσθηση πως κάποια μέρα θα γυρίσει πάλι πίσω...torna a Surriento...(γύρνα πίσω στο Σορέντο)

Ένα νοσταλγικό τραγούδι, που θρηνεί τον αποχωρισμό από μια νεανική αγάπη, τον ήλιο, τη φύση, τη θάλασσα, την ομορφιά!
Καημοί, τσαλακωμένες οπτασίες, μεταμορφωμένες σε νότες! 
Σε μουσική του ναπολιτάνου Ernesto De Curtis, πάνω σε στίχους του αδερφού του, λέγεται πως γράφτηκε κατόπιν παραγγελίας του δημάρχου του Σορέντο το 1902, εν όψει της επίσκεψης του πρωθυπουργού της Ιταλίας στην περιοχή.
Φυλλάδες της εποχής, αναφέρουν πως ο πρωθυπουργός συγκινήθηκε τόσο με την "υποδοχή μετά...μουσικής", που υποσχέθηκε να ξεκινήσουν αμέσως έργα για την αναδιαμόρφωση της μικρής πόλης.
Από κείνο το καλοκαίρι, το άσμα ξεκίνησε το αέναο ταξίδι στην οικουμένη.
Τραγουδήθηκε από τα μεγαλύτερα ονόματα της μουσικής τέχνης.
Υμνήθηκε απ'τη φωνή των λυρικών Παβαρότι, Καρρέρας, Ντομίνγκο, Μποτσέλι, αλλά και σε πιο ανάλαφρες εκδοχές από τους Φρανκ Σινάτρα, Ντην Μάρτιν ή Έλβις Πρίσλεϋ. 
"Vir 'o mare quant’è bello..."

"Κοίταξε τη θάλασσα πόσο όμορφη είναι
εμπνέει τόσα συναισθήματα
όσα και συ για τους ανθρώπους που έχεις στην καρδιά!
Τούς κάνεις να ονειρεύονται
ενώ ακόμη είναι ξύπνιοι
Κοίτα αυτό το περιβόλι
μύρισε τις ανθισμένες πορτοκαλιές
Αγγίζει την ψυχή η υπέροχη ευωδία τους
κι εσύ απαντάς: Φεύγω, αντίο...
Μακριά απ'τον τόπο της αγάπης
η καρδιά σου δε θέλει να γυρίσει
μη μ'έγκαταλείπεις, μη μ'αφήνεις στον πόνο
Γύρνα πίσω στο Σορέντο..."

 

Μεταφράστηκε σε αρκετές γλώσσες. Με ανέμελη, ερωτική διάθεση η διασκευή του στα αγγλικά, με τον τίτλο "Surrender" , του 1961, ερμηνευμένη από το βασιλιά Έλβις: 


Είναι Σεπτέμβρης, οι διακοπές των περισσοτέρων έχουν τελειώσει και η ψυχή γεμίζει φθινοπωρινά νέφη.
Ακούστε το τραγούδι σε ερμηνεία του Κων/νου Παλιατσάρα.
Όσες κι αν είναι οι εσωτερικές ομίχλες, η γεμάτη ζέση φωνή του ξυπνά αισθήματα φωτεινά και πολύτιμα!

Πλοηγός σε πρασινογάλαζη θάλασσα, οδηγεί την ψυχή σε τόπους μυστικούς με απόκρυφους θησαυρούς!

Με άνεση καταπληκτική, σε ανιούσες και κατιούσες μελωδικές οδούς, ρέει σαν κρυστάλλινο νερό...πρώτη ύλη, που προσφέρεται γενναιόδωρα για να στηθεί μουσικά η περιγραφή ενός μαγικού τόπου, που λούζεται απ'τον μεσογειακό ήλιο, μας ξεμυαλίζει και μας καλεί σε βουτιά στην παραμυθένια ακτή ενός μουσικού ονείρου!

Όσο το τραγούδι εξελίσσεται, η αισθητική απόλαυση αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο!
Η δε μελωδία, μαγεύει!...σα να υφαίνει δίχτυ, που αγκαλιάζει τις επίγειες ομορφιές και τους πλέκει ειρμό...

Οι νότες, η μία μετά την άλλη, άψογα τοποθετημένες στη συγκεκριμένη θέση από τον ταλαντούχο τενόρο χτίζουν μια ανάλαφρη οντότητα, με ταξιδιάρικη διάθεση και μεσογειακό ταμπεραμέντο! 

Καλή ακρόαση!


 Το κείμενο έχει δημοσιευτεί παλαιότερα στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

Saturday 16 September 2017

ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ, στη μνήμη της απόλυτης ντίβας...

"Portrait of Maria Callas", Henry Koerner, από εξώφυλλο στους Times το 1956,
National Portrait Gallery Smithsonian WA DC

"Κι αν ζήλεψα την Μαρία Καλογεροπούλου
που κατάγονταν από ένα άσημο Νιοχώρι
στου Μελιγαλά τις παρυφές
δεν είναι μόνο γιατί ενσάρκωσε το θεϊκό ταλέντο
και έμεινε η Κάλλας,
η ντίβα η απόλυτη σ’ όλες τις εποχές.

Είναι διότι το 'σκασε
από το σήμα και τον τάφο
και δονείται στο Αιγαίο
στων κυμάτων το βιμπράτο
πάλι αντηχώντας
- στις σπηλιές!"

(Γιώτα Αργυροπούλου, "Για Σίκινο, Ανάφη, Αμοργό", Εκδ. Gutenberg, σελ. 27)



"Το τραγούδι ήταν για μένα φάρμακο", είχε εκμυστηρευτεί σε συνέντευξή της η Μαρία Κάλλας .
Φάρμακο κατά των συμπλεγμάτων μειονεξίας που ένιωθε, καθώς δεν άκουγε καλή κουβέντα από κανέναν, παρά μόνο όταν τραγουδούσε...Έτσι, εκμεταλλεύτηκε το δυναμικό φάσμα των τριών οκτάβων, που διέθετε κι αφοσιώθηκε στην τέχνη της.
Σε ό,τι κι αν ερμήνευσε υπήρξε ανεπανάληπτη με δίκαιη τη λατρεία που γνώρισε από τον κόσμο!Με σπάνιο φωνητικό χάρισμα και εκθαμβωτική υποκριτική παρουσία!
Αθάνατη, η λήθη δεν την άγγιξε ποτέ...

"Η φωνή της Κάλλας είναι η Pieta του Μικελάντζελο...,η ζωγραφική της Καπέλα Σιξτίνα,που έγινε ουράνιο τραγούδι!Η φωνή της δονεί την ψυχή, όπως το τσέλο του Casals !",
είπαν για τη ντίβα του λυρικού θεάτρου όλων των εποχων.

Πέρασε στην αιωνιότητα σαν σήμερα, 16 Σεπτέμβρη του 1977. Ας γαληνεύει στα βαθιά νερά του Αιγαίου, που σκορπίστηκε η τέφρα της...

Ο τελευταίος που είδε τη Μαρία πριν πεθάνει ήταν ο ιμπρεσάριος, Μισέλ Γκολτζ. Μόλις είχε καταρρεύσει στο μπάνιο και στη συνέχεια πέθανε στο κρεβάτι της:
"Είχε την εικόνα της Βιολέτας από την "Τραβιάτα", όπως την ερμήνευσε το ‘56 στη Σκάλα του Μιλάνου…
Το πρόσωπό της αρυτίδιαστο… Δεν έδινε αίσθηση νεκρής, μα κάποιας, που έχει απλά κλείσει τα μάτια για να ξεκουραστεί…", θα πει...


Προτείνω λοιπόν στη μνήμη της- να την ακούσουμε στην "Τραβιάτα" του Βέρντι...


Bρισκόμαστε στην 3η Πράξη του μελοδράματος, όπου η Βιολέτα, συνειδητοποιώντας ότι βρίσκεται στα πρόθυρα του θανάτου και ότι δεν έχει καμιά ελπίδα πια, απευθύνει το τελευταίο αντίο:

"Addio del passato bei sogni ridenti-Αντίο, γελαστά όνειρα, περασμένων καιρών"...

Η Βιολέτα είναι απελπισμένη. Με την άρια αυτή αποχαιρετά απαρηγόρητη και αδύναμη τον κόσμο. Η άρια αποτελεί την κορύφωση αυτής της μελαγχολικής διάθεσης και συγκινεί κάθε ευαίσθητο φιλόμουσο... τόσο που ίσως κάποιος δεν καταφέρει να κρατήσει τα δάκρυά του...


MARIA CALLAS: "La Traviata - Addio del passato":





Friday 15 September 2017

"ΤΟΣΚΑ: σκοτεινή και μυστηριώδης από την πένα της ΑΓΚΑΘΑ ΚΡΙΣΤΙ"

The young Agatha playing the mandolin, aged 8 in 1898..... vintage everyday: 13 Rare Photos of The Queen of Crime Agatha Christie
H 8χρονη Αγκάθα με το μαντολίνο της (Pinterest)
Μικρή, μαγευόταν από τα παραμύθια που τής διάβαζε ο πατέρας της. 
Αργότερα άρχισε να γράφει ιστορίες με μυστήριο. Στήνει την πλοκή τους εξαιρετικά... Με υπόπτους, κίνητρα και πολλές ανατροπές...
Πνευματικό της δημιούργημα ο ντεντέκτιβ, Ηρακλής Πουαρό. Είναι εκείνος που εξιχνιάζει και ξεδιαλύνει τα εγκλήματα στα αμέτρητα αστυνομικά  μυθιστορήματα, που θα γράψει η "λαίδη του εγκλήματος", Αγκάθα Κρίστι.

Η βρετανίδα συγγραφέας γεννήθηκε σαν σήμερα 15 Σεπτέμβρη του 1890 και σίγουρα όλοι, λίγο έως πολύ, έχουμε πιαστεί στην "ποντικοπαγίδα", που μας έστησε με την συγγραφική ευφυία της!
Το συναρπαστικό συγγραφικό της στυλ, το ενδιαφέρον, το σασπένς που προκαλεί η αναμονή για την εξέλιξη των ιστοριών της με το υπνωτιστικό, λογοτεχνικό ύφος της έκαναν την Αγκάθα Κρίστι την πιο διάσημη συγγραφέα έργων μυστηρίου με τα εκατομμύρια των βιβλίων της να έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 100 γλώσσες!
Αποτέλεσμα εικόνας για agatha christie piano pinterest
(Pinterest)

Εκείνο ίσως που δεν ξέρετε κάποιοι, είναι πως η δαιμόνια μυθιστοριογράφος λάτρεψε την κλασική μουσική!

Μάλιστα μικρή μάθαινε πιάνο και μαντολίνο κι ονειρευόταν  μια μουσική σταδιοδρομία...
Επιθυμούσε να ασχοληθεί με το οπερατικό τραγούδι, καθώς διέθετε ενδιαφέρουσα χροιά και ολόσωστη φωνή(είχε σπουδάσει τραγούδι στο Παρίσι)  ή να γίνει σολίστ πιάνου...

Όμως, ούσα χαρακτήρας συνεσταλμένος και ντροπαλός, επιφυλακτική να εκτίθεται άμεσα σε κοινό, προτίμησε να ζει με τη φαντασία της και προσανατολίστηκε στην συγγραφή...
Η σχέση της με τη μουσική συνεχίστηκε ιδιωτικά, ερμηνεύοντας έργα στο Steinway πιάνο της, συνθέτοντας μικρά βαλς και τραγουδώντας  προς τέρψιν της ίδιας και των φίλων της.

Αποτέλεσμα εικόνας για Κύκνειο Άσμα μιας σοπράνοΗ μεγάλη της αγάπη για την κλασική μουσική φαίνεται και στα αστυνομικά μυθιστορήματά της, όπου η μουσική εμφανίζεται με ποικίλους τρόπους.
Καταρχήν ο χαρακτήρας-επινόησή της, επιθεωρητής Πουαρό διακρίνεται για τη λατρεία του στη μουσική τέχνη, κυρίως στον Μπαχ και τον Μότσαρτ.


Όπως  επισης σε αρκετά από τα βιβλία της,  ο αναγνώστης ανιχνεύει την μουσική της καλλιέργεια, καθώς και αντικατοπτρισμό των οπερατικών προσδοκιών της.

Ας πούμε, στην υπόθεση που στήνει στο διήγημά της "Κύκνειο Άσμα μιας σοπράνο".

Το πάθος και η εκδίκηση οδηγούν την πρωταγωνίστρια υψίφωνο σε φόνο, που κατά τη διάρκεια μιας παράστασης της όπερας "Τόσκα" του Πουτσίνι μαχαιρώνει και σκοτώνει στ'αλήθεια τον βαρύτονο συνάδελφό της στην σκηνή του φόνου του Σκάρπια από την  πριμαντόνα Τόσκα...


*****

Αν και είναι γνωστή η υπόθεση της  πολυαγαπημένης βεριστικής όπερας του Πουτσίνι  θα αναφερθώ εν τάχει :

Η διάσημη ντίβα του μελοδράματος Φλόρια Τόσκα είναι ερωτευμένη με έναν ζωγράφο που συλλαμβάνεται από τον διοικητή της Αστυνομίας Σκάρπια για τις πολιτικές του πεποιθήσεις.
Εκείνη, την παραμονή εκτέλεσής του, εκλιπαρεί τον Σκάρπια να  του χαρίσει τη ζωή. 
Ο διοικητής, που ορέγεται τα κάλλη της, συμφωνεί να δώσει εντολή για εικονική εκτέλεση του αγαπημένου της μόνο αν η Τόσκα τού δοθεί ερωτικά.  
Υποκρινόμενη πως δέχεται την πρόταση και μόλις εξασφαλίζει την έγγραφη εντολή απελευθέρωσης, αρπάζει το μαχαίρι και καθώς ο Σκάρπια την αγκαλιάζει κι αναζητά επιμόνως να γευτεί τα χείλη της, τον μαχαιρώνει, φωνάζοντας "Questo è il bacio di Tosca-Να, το φιλί της Τόσκα!"
Ο Σκάρπια πέφτει αιμόφυρτος, ενώ η Τόσκα σε μια χειρονομία ευσέβειας  προς το νεκρό τοποθετεί κεριά δίπλα στο πτώμα του κι ένα σταυρό στο στήθος του, 
δηλώνοντας έτσι πως τον συγχωρεί και αποσύρεται αθόρυβα...


Πρόκειται για ένα αριστούργημα του ιταλικού βερισμού, κι ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του λυρικού ρεπερτορίου.

Ιδανική "Τόσκα" χρίστηκε η δική μας ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ, όπου ο ρόλος αυτός ήταν ο πρώτος μεγάλος ρόλος που ερμήνευσε στη Λυρική Σκηνή κι έμελλε να είναι και ο τελευταίος τον Ιούλιο του '65 στο  Κόβεν Γκάρντεν.

Η δραματική σκηνή του φόνου, (που περιγραφεται μοναδικά στο βιβλίο της Αγκάθα Κρίστι), είναι η μουσική μου πρόταση γι' αυτό το απόγευμα, με πρωταγωνίστρια τη μεγάλη ελληνίδα υψίφωνο και δίπλα της τον Τίτο Γκόμπι, που εμβληματικός ρόλος της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας υπήρξε ο Σκάρπια. Λέγεται πως τον ερμήνευσε περισσότερες από οκτακόσιες φορές!

Βλέπουμε και ακούμε τη σκηνή με το δίδυμο Κάλλας-Γκόμπι, από τη θρυλική παράσταση του 1964 στο Λονδίνο, σε σκηνοθεσία Τζεφιρέλλι:
H Kάλλας, ένα θαύμα υποκριτικής (παρακολουθείστε από το 4:40)κι αξιοζήλευτης θεατρικότητας, με απόλυτη κυριαρχία διεισδύει στο βάθος της ψυχής της ηρωίδας που ερμηνεύει...ενώ η υποβλητική μουσική του Πουτσίνι υπογραμμίζει την ένταση των στιγμών!
Είναι τόσο δυνατή η ορμή των συναισθημάτων όταν η Τόσκα βάφει τα χέρια της με το αίμα του βασανιστή της, στο όνομα της αγάπης!
Η δολοφονία και ο ωμός ερωτικός εκφοβισμός που έχει προηγηθεί, στήνονται με μαεστρία, καθιστώντας το έργο αντιπροσωπευτικό, αριστουργηματικό δείγμα του κινήματος του βερισμού, που ο Πουτσίνι υπηρέτησε!

Αγωνία, εγρήγορση, ατμόσφαιρα, κι ασύλληπτες περιγραφές στην όπερα αυτή, με περιβάλλον όπου οι συνθήκες κινδύνου και βίας βοηθούν την ανάπτυξη των έντονων συναισθημάτων, όπως και στα αστυνομικά μυθιστορήματα της Αγκάθα Κρίστι.

Η σημερινή, γενέθλια επέτειός της μας έδωσε την αφορμή να απομακρύνουμε την εικόνα που πολλοί έχουμε στο μυαλό μας γι'αυτήν (μια σοβαρή κυρία γαντζωμένη από τα πλήκτρα της γραφομηχανής της), να θυμηθούμε τη σχέση της με την κλασική μουσική, αλλά και να απολαύσουμε ένα απόσπασμα από την περίφημη όπερα του ιταλού συνθέτη!





Tuesday 12 September 2017

Ένα "Αve Maria" για τη Τζάκυ και το Τζων με πολύ...background!





Ξημέρωσε ένα φθινοπωρινό πρωινό…
Στον ήλιο τον πρώτο λούζεται το όμορφο κορίτσι…
12 Σεπτέμβρη του 1953 και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της Αγίας Μαρίας στο Nιούπορτ του Ρόουντ Άιλαντ είναι έτοιμη να υποδεχτεί τους μελλόνυμφους και τους περισσότερους από οκτακόσιους διάσημους καλεσμένους του.
Η, σαν οπτασία, Ζακλίν Μπουβιέ πρόκειται να νυμφευθεί τον εκλεκτό της, Τζων Κένεντυ.

Η νύφη καταφθάνει με τον πατριό της… Με βήματα αργά, νωχελικά ξεδιπλώνει τη σαγήνη και τη γοητεία της…
Περπατά, χαρίζοντας το δροσάτο χαμόγελό της, αστραποβολούσα μέσα στο ολομέταξο, ιβουάρ νυφικό της με το στενό, κεντημένο με ημιπολύτιμους λίθους, μπούστο να τονίζει το καλλίγραμμο κορμί της.
Το δαντελένιο πέπλο της, κειμήλιο της γιαγιάς της Τζάκυ, αφήνεται περίτεχνα να ξεγλιστρήσει από την λεπτεπίλεπτα καμωμένη από λεμονανθούς τιάρα, ως το έδαφος.
Ο λαιμός της κατάλευκος, τεντώνει σαν κύκνου κι αναδεικνύει στολίδι το δώρο του γαμπρού, υπόσχεση για αιώνια αγάπη, ένα μαργαριταρένιο περιδέραιο δεμένο με διαμάντια, ενώ το νυφικό μπουκέτο της σκορπίζει τριγύρω μεθυστικά αρώματα απ’τις γαρδένιες που ξεπροβάλλουν ντροπαλά ανάμεσα στις λευκές και ροδαλές ορχιδέες…

Ακολουθεί λαμπρή δεξίωση στο τριακοσίων στρεμμάτων, κτήμα Χάμμερσμιθ, με τον διάσημο τενόρο της εποχής Luigi Vena να ανοίγει τη βραδιά με το «Ave Maria» του Gounod

***


[O Γάλλος συνθέτης Σαρλ Γκουνό εμπνεύστηκε τη λυρικότατη και τρυφερή μελωδία, γυρνώντας κάποιο βράδυ από ένα δείπνο με φίλους.
Σκάρωσε έναν αιθέριο αυτοσχεδιασμό μετά από προσεκτική μελέτη του θέματος από το Πρώτο Πρελούδιο σε Ντο μείζονα του Μπαχ, από το «Καλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο», με το οποίο τον είχε φέρει σε επαφή η Φάννυ Μέντελσον.
Γι’αυτό και η πρώτη δημοσίευση του κομματιού φέρει τον τίτλο: «Méditation sur le Premier Prélude de Piano de S. Bach».



Αντλεί την αρμονία του πρελούδιου και αναθέτει στα δάχτυλα να χορέψουν αέρινα πάνω στα ασπρόμαυρα πλήκτρα σαν ταλαντούχες μπαλαρινούλες σ'ένα συνεχές άρπισμα που συνοδεύει τη μελωδία.


Η πρώτη έκδοση ήταν για βιολί και πιάνο, κι είχε τόση επιτυχία, που οι εκδότες έσπευσαν σε μεταγραφές για διαφορετικά όργανα.

Kαι πώς θα ήταν διαφορετικά, καθώς η αφετηρία της σύνθεσης βρίσκεται στον μεγαλειώδη Μπαχ; Έναν συνθέτη που απ' όταν ο Γκουνό τον γνώρισε και τον μελέτησε, δεν έπαψε ποτέ να διατρανώνει το θαυμασμό του λέγοντας πως: "Πρέπει να αναβιώσουμε τον Μπαχ! Στον απέραντο ουρανό της τέχνης, είναι η ομίχλη που δεν έχει ακόμη ξεδιαλύνει..."


Πώς όμως κατέληξε η μελωδία να ντύσει το θρησκευτικό, λατινικό κείμενο;

Γυναίκα ήταν η αιτία, φίλοι μου!!!
Γυναίκα νεαρή κι εκπάγλου καλλονής, που και μόνο το όνομά της-"Ροζαλία"-σκόρπιζε ερωτικές ευωδιές κι είχε μεθύσει τον ρομαντικό Γκουνό, που γοητευόταν συχνά από πανώριες και αγγελόμορφες υπάρξεις!


H Rozalie Jousset ήταν μαθήτρια του νέου τότε συνθέτη, που τού είχε πάρει τα μυαλά!Ήθελε με κάποιο τρόπο να τής εκφράσει τη δύναμη του πόθου και του έρωτά του!
Βρήκε, λοιπόν, ένα ποίημα του γάλλου Λαμαρτίνου, που το προσάρμοσε στη μελωδία του Méditation, και μια μέρα μετά το μάθημα τής έδωσε την παρτιτούρα με την αφιέρωση...
Το κορίτσι κολακεύτηκε και δεν θα ήθελε και πολύ να ενδώσει στα ερωτικά βέλη του δασκάλου της, αν η μητέρα της δεν έβρισκε το μουσικό χειρόγραφο...

Αν και το κείμενο ήταν αρκετά αθώο, λέγεται πως η μητέρα της νεάνιδος το βρήκε άσεμνο και κάνοντας πως δεν καταλαβαίνει, πρότεινε ευγενώς ως εναλλακτική λύση τους στίχους της προσευχής "Ave Maria".
Ο Γκουνό, αν και δυσαρεστήθηκε, προσάρμοσε τη μελωδία στο λατινικό κείμενο, που έμελλε να γίνει ένα αμύθητης αξίας διαμαντάκι στο στέμμα της κλασικής μουσικής!
[Νομίζω η ιστορία αυτή δικαιολογεί και απαντά στο ερώτημα γιατί το Ave Maria αποτελεί μουσική επιλογή για γάμους...]

Bach/Gounod: "Ave Maria", Beniamino Gigli:


Διασκευασμένο για πολλούς συνδυασμούς οργάνων, το Αve Maria, ξεχωρίζω εκείνη με πιάνο και τσέλο, που κατά τη γνώμη μου είναι πολύ κοντά αισθητικά με την ατμόσφαιρα του Μπαχικού Πρελούδιου…

Bach/Gounod: "Ave Maria", Yo-Yo Ma - Kathryn Stott



Saturday 9 September 2017

"Maria Yudina: η αδυναμία του Στάλιν"


Μαρία Veniaminovna YudinaΣτους μουσικούς κύκλους η Maria Yudina δεν χρειάζεται συστάσεις.
Η σπουδαία ρωσίδα πιανίστα, συμμαθήτρια των Σοστακόβιτς και Σοφρονίτσκι, γεννήθηκε σαν σήμερα, 9 Σεπτέμβρη 1899.

Ήταν η αγαπημένη καλλιτέχνις του Στάλιν, μια αδυναμία που τήν έσωσε -εν μέρει- από εξορίες, βασανισμούς, λογής φυλακίσεις και εν τέλει την εκτέλεση, όπως συνέβη σε άλλους καλλιτέχνες. Απλά, απομακρύνθηκε από μουσικές θέσεις σε Ωδεία, ινστιτούτα και το Πανεπιστήμιο, λόγω των θρησκευτικών πεποιθήσεών της και της απροκάλυπτης κριτικής που άσκησε στη σοβιετική ηγεσία.

Λέγεται πως κάποια μέρα του 1943 που ο Στάλιν άκουγε ραδιόφωνο, ενθουσιάστηκε με την ερμηνεία της Γιούντινα στο κονσέρτο για πιάνο του Μότσαρτ Ν.23 και ζήτησε από το σταθμό να τού σταλεί ο δίσκος. Όμως δίσκος δεν υπήρχε, καθώς η συναυλία μεταδιδόταν ζωντανά.

Επικράτησε πανικός...Μέσα στη νύχτα επιστρατεύτηκε η Γιούντινα προκειμένου να ηχογραφήσει το Μοτσάρτειο κονσέρτο. Ο μαέστρος που είχε επιλεγεί ήταν τόσο τρομοκρατημένος που δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει στο έργο του. Αντικαταστάθηκε, όμως η ένταση ήταν τόσο μεγάλη που χρειάστηκε και τρίτος για να  διευθύνει επιτυχώς τη μικρή ορχήστρα που είχε συγκροτηθεί για το σκοπό αυτό.
Η Γιούντινα ωστόσο, παρέμενε ατάραχη και με αξιοσημείωτη ψυχραιμία!
Πράγματι η ηχογράφηση έγινε, ο δίσκος ήταν έτοιμος το επόμενο πρωί και για το καλό όλων όταν τον άκουσε ο Στάλιν ευτυχώς δεν κατάλαβε τη διαφορά στην εκτέλεση...

Ως ανταμοιβή τής έστειλε το ποσό των 20000 ρούβλιων. Η Γιούντινα ανταπέδωσε έχοντας το θάρρος  και την τόλμη να γράψει στην ευχαριστήρια επιστολή της προς τον Στάλιν πως θα "προσευχόταν στο Θεό  να συγχωρήσει τις μεγάλες αμαρτίες του"!

(Να θυμηθούμε πως η κορυφαία πιανίστα ήταν βαθιά θρησκευόμενη, με  σπουδές Θεολογίας και δεν τήρησε τον αθεϊσμό που είχε επιβληθεί από το σοβιετικό καθεστώς. Στις συναυλίες της έβγαινε πάντα ατρόμητη με κρεμασμένο στο λαιμό το σταυρό της. Πρώτα τον φιλούσε κι έπειτα τοποθετούσε τα χέρια της στο πληκτρολόγιο, καθώς -όπως πίστευε- η μουσική  ήταν τρόπος έκφρασης της δύναμης της πίστης.
Ο δε Σοστακόβιτς είχε αναφέρει χαρακτηριστικά για τη συμμαθήτριά του και την ερμηνεία της που εκτός της δεξιοτεχνίας χαρακτηριζόταν από αυστηρή πειθαρχία και έντονη πνευματικότητα: "Παίζει πιάνο, λες και κάνει κήρυγμα! Διακρίνει στη μουσική ένα μυστικιστικό φως...")

Φυσικά ο επικεφαλής της μυστικής αστυνομίας, βρισκόταν σε ετοιμότητα. Περίμενε ένα απλό νεύμα του Στάλιν γα να συλλάβει την σπουδαία πιανίστα για την απάντησή της, όμως εκείνος, που θαύμαζε την ερμηνευτική της δεινότητα  επέλεξε να μην αντιδράσει και να προσπεράσει το συμβάν.


Мария Юдина – биография, фото, личная жизнь, воспоминания пианистки, смерть  - 24СМИΑναμφισβήτητα, η Γιούντινα υπήρξε μια περίπλοκη προσωπικότητα, μια "Κλυταιμνήστρα", όπως την χαρακτήρισε ο Σβιάτοσλαβ Ρίχτερ, ταγμένη στην τέχνη της αυστηρά, που έβγαινε στη σκηνή παντελώς ατημέλητη, φορώντας απλά πάνινα παπούτσια και πάντα ντυμένη με μαύρα ρούχα, καθότι θαυμάστρια του λόγου του Φραγκίσκου της Ασίζης από το 1919 που αποφάσισε να φορά μαύρα φορέματα τύπου ράσου όπως οι Φραγκισκανοί μοναχοί...

"Είχα την εντύπωση", είχε πει ο Σοστακόβιτς, "ότι φορούσε το ίδιο μαύρο φόρεμα καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής της. Τόσο παλιό και φθαρμένο!"



Επίσης ο ρώσος ηγέτης Στάλιν, ενώ ήταν στο κρεβάτι του χτυπημένος από ένα βαρύτατο εγκεφαλικό επεισόδιο και λίγο πριν πεθάνει ζήτησε να βάλουν στο πικάπ το δίσκο με τη Γιούντινα να παίζει το κονσέρτο του Μότσαρτ...

Αυτή η ίδια ηχογράφηση χρησιμοποιήθηκε και στην σατιρική ταινία-μαύρη κωμωδία του Αρμάντο Ιανούτσι: "Ο θάνατος του Στάλιν" .

Το ένα και μοναδικό αντίτυπο από την περιβόητη ηχογράφηση:

Maria Yudina Mozart Concerto No. 23(1943) :