Monday 31 December 2018

Το "αμίλητο νερό" και τα Ουαλικά κάλαντα της Πρωτοχρονιάς...



Τα παλιότερα χρόνια σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας αλλά και αλλού Παραμονή της Πρωτοχρονιάς συνήθιζαν να συγκεντρώνονται στις πλατείες των χωριών και να "νίβονται" με  καθαρό νερό, που έτρεχε ασταμάτητα από τις κεντρικές βρύσες ή ανέβαζαν από το πηγάδι...
Στη συνέχεια γέμιζαν  μικρά σκεύη  με "Άγιο Ύδωρ" και με ένα κλωναράκι αειθαλούς δέντρου, ελιάς, γκι ή μυρτιάς, ράντιζαν τις γωνιές του σπιτιού για να έχουν ευρωστία, να είναι καλή και τυχερή η νέα χρονιά...

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του εθίμου ήταν  αυτός που μετέφερε το νερό να μη μιλήσει ως την ώρα του ραντίσματος. Να' ναι δηλαδή το νερό, "αμίλητο".

Το έθιμο αυτό συναντάται από την εποχή του Μεσαίωνα και σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες. 

Γνωστά Ουαλικά κάλαντα που αναφέρονται στο παραπάνω έθιμο είναι τα "Levy-Dew(new water)", που τραγουδιόνταν από μικρά παιδιά a capella, ενώ ράντιζαν  με νερό τους περαστικούς, περιμένοντας το "φιλοδώρημά" τους. 

Σχετικά με τον τίτλο, κάποιοι υποστηρίζουν πως το "Levy-Dew" προέρχεται από την ουαλική φράση "llef y Dduw - κραυγή στον Θεό". Aνήκει στην κατηγορία εθίμων "Calennig" που πολλοί συσχετίζουν με τις αρχαίες "καλένδες", γεγονός που το συνδέει  με τους Ρωμαίους. 


Τα παραδοσιακά κάλαντα διακευάστηκαν το 1934 από τον εικοσάχρονο τότε, Μπένζαμιν Μπρίττεν, γνωστά σήμερα ως "A New Year's Carol".

Eίναι γνωστή η παιδαγωγική δράση του βρετανού συνθέτη και το δια βίου ενδιαφέρον του όσον αφορά τη μουσική για νέους και τη μουσική εκπαίδευση.


Ετσι εκείνη τη χρονιά έγραψε ένα κύκλο τραγουδιών για το σχολείο όπου υπηρετούσε ο αδερφός του ως δάσκαλος, που πήρε τον τίτλο "Friday Afternoons", καθώς καθε Παρασκευή οι μαθητές είχαν τη μουσική τους εξάσκηση.  


Το κείμενο των τραγουδιών ανακάλυψε ο συνθέτης στην "Ανθολογία ποιημάτων για  παιδιά" του πολυγραφότατου, Γουόλτερ Ντε Λα Μερ, όπου συμπεριλαμβανόταν και το μεσαιωνικό "Levy-Dew".



"Here we bring new water from the well so clear
for to worship God with, this happy New Year..."


Benjamin Britten: "A New Year Carol":




Saturday 29 December 2018

Μαντάμ ντε Πομπαντούρ: μια Μαρκησία με πολλές χάρες!


"Madame de Pompadour", Φρανσουά Μπουσέ

Ήταν  ένα χειμωνιάτικο πρωινό της 29ης Δεκεμβρίου του 1721 όταν γεννήθηκε η Ζαν-Αντουανέτ Πουασόν, κατά κόσμον Μαρκησία ντε Πομπαντούρ, ερωμένη του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ΄.

Εκτός από φυσικές χάρες διέθετε και οξύτατο πνεύμα.
Άριστα μορφωμένη, ιδιαίτερα πάνω σε θέατρο, χορό και μουσική, αναδείχθηκε σημαντική προστάτιδα των τεχνών και των γραμμάτων στη Γαλλία της εποχής.

Χρησιμοποίησε την θέση της για να προωθήσει συγγραφείς και καλλιτέχνες.
Ιδιαίτερα τους Ρουσώ, Μοντεσκιέ, Ντιντερό, Ντρουέ και Μπουσέ.

Η πλειοψηφία των πορτρέτων της έγιναν από τον Φρανσουά Μπουσέ, τον οποίο είχε ορίσει ως  προσωπικό της ζωγράφο.Της έστελνε τα έργα που δούλευε  στις Βερσαλίες, έτσι ώστε να διαλέξει πώς να απεικονιστεί!

Η γνωριμία της "μικρής βασίλισσας" με το Λουδοβίκο έγινε σ'έναν αποκριάτικο χορό με αφορμή το γάμο του γιου του βασιλιά.
Εκεί της δόθηκε η ευκαιρία να τραβήξει την προσοχή του  και από τότε ο βασιλιάς μαγεμένος από τα φυσικά της κάλλη αποφάσισε να την κάνει επίσημη  μαιτρέσα του, θέση που κράτησε ως τον θάνατο της, το 1764.

"Madame de Pompadour", Φρανσουά Μπουσέ

Ο  γάλλος Déodat de Séverac, ένας συνθέτης ευγενικής καταγωγής, μαθητής του  Vincent d'Indy και βοηθός του  Albéniz  είναι γνωστός για τα λήντερ του -συνήθως σε ποίηση Βερλαίν και Μπωντλαίρ-, καθώς και για τη χορωδιακή του μουσική.
Ανάμεσα στα έργα του ξεχωρίζει μια πιανιστική σύνθεση εμπνευσμένη από την μαρκησία των Βερσαλλιών, ντε Πομπαντούρ.
Σύνθεση των αρχών του 20ου αι (1907), που αναδύει ευγένεια και νοσταλγική τρυφερότητα, με διάθεση γαλλικού ιμπρεσιονισμού, καθώς θυμίζει Ντεμπισί και Σατί...
Και η αλήθεια είναι πως και οι δυο μαζί με τον Chausson ήταν συνθέτες που θαύμαζε ο de Séverac και διδάχτηκε από το έργο τους.

Στο πιάνο ο Aldo Ciccolini, μια κορυφαία φυσιογνωμία του πιάνου με εξαιρετικές ερμηνείες, ιδιαίτερα σε έργα Γάλλων δημιουργών!
Απαράμιλλη εκφραστικότητα, που η ακοή συλλαμβάνει, παρότι απουσιάζει η  live εικόνα του!Ευτυχώς οι ερμηνείες του μάς συντρόφεψαν μέχρι τα βαθιά του γεράματα!


<< Déodat de Séverac: "Stances à Madame de Pompadour" >> 



"Madame de Pompadour", Φρανσουά Μπουσέ
Aπό τους πίνακες του Μπουσέ που μου αρέσουν πολύ είναι αυτός που βλέπετε δίπλα...
Η Μαρκησία απεικονίζεται σε κοντινό μπούστο στο μπουντουάρ της, όπου χρωματικά κυριαρχεί το ρομαντικό ροδί, τονίζοντας τη ροκοκό διάθεση της δημιουργίας, αλλά και τη γοητεία, την ευγένεια, την ευαισθησία, τη γλυκύτητα, το ρομαντισμό.
Ροζ τα ταφταδένια μανίκια και το κορσάζ, ροζ η βελούδινη κορδέλα της εσάρπας που δένει στον κατάλευκο λαιμό της...
Με παραστατικότητα περισσή -σχεδόν αντιλαμβάνεσαι την υφή της λεπτοδουλεμένης δαντέλας-  ο Μπουσέ αποτυπώνει κάθε λεπτομέρεια της εμφάνισής της.
Ροζέ πινελιά και στο καμέο!
Ο Μπουσέ σαν αριστοτέχνης γλυπτογράφος χαράζει την ανάγλυφη προσωπογραφία του εραστή της, Λουδοβίκου και την τοποθετεί πάνω σε ροζ βελούδο...
Ένα ιδιαίτερο κόσμημα στον καρπό, που αναδεικνύει αισθητικά την έτσι κι αλλιώς εκθαμβωτική γυναίκα!
Ροδαλά και τα μάγουλα, ενισχυμένα με την πούδρα, που το βουρτσάκι της κρατά ακόμη λίγη από τη ροζ σκόνη...
Ένα απαλό ροδί στα μικροκαμωμένα χείλη αστράφτει την αθωότητα-κάλυμμα ενός πολύ ισχυρού και πανέξυπνου θηλυκού...Τελικά, μήπως το ροζ συνδέεται με τον ερωτισμό και την αποπλάνηση;

Αρκετά όμως με τις εκφραστικές ανησυχίες που εγείρει ο πίνακας...Ας επιστρέψουμε στα της μουσικής έμπνευσης....


Το περιστατικό γνωριμίας της Μαρκησίας ντε Πομπαντούρ με το Λουδοβίκο εμπνέει το 1922 το Leo Fall, που συνθέτει την ομώνυμη δίπρακτη οπερέτα του, που το κοινό υποδέχτηκε θερμά, γι'αυτό παρουσιάστηκε στη γαλλική, γερμανική και αγγλική γλώσσα.

Η Friederike ή Fritzi Massary( 1882 – 1969), κορυφαία "ντίβα" της γενιάς της στην οπερέτα, ήταν η πρώτη που υποδύθηκε το ρόλο, χαριτωμένα και με το απαιτούμενο σκέρτσο!Ερμηνεία, που κάποιοι χαρακτήρισαν "ηλεκτρικό σπινθήρα"!

Tην απολαμβάνουμε στην "Άρια της Μαρκησίας":



Friday 28 December 2018

Σφαγή των Νηπίων, όταν η ζωή τους μάδησε σαν τα τριαντάφυλλα...

"Τότε ο Ηρώδης, επειδή είδε ότι εμπαίχτηκε από τους μάγους, θύμωσε πολύ και απέστειλε και σκότωσε όλα τα αρσενικά παιδιά που ήταν στη Βηθλεέμ και σε όλα τα όριά της, όσα ήταν από δύο ετών και κάτω, σύμφωνα με το χρόνο που εξακρίβωσε από τους μάγους. 
Τότε εκπληρώθηκε αυτό που ειπώθηκε μέσω του Ιερεμία του προφήτη, όταν έλεγε: 
Φωνή στη Ραμά ακούστηκε, κλάμα και οδυρμός πολύς. Η Ραχήλ είναι που κλαίει τα τέκνα της, και δεν ήθελε να παρηγορηθεί, γιατί δεν υπάρχουν".

(ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ κατά ΜΑΤΘΑΙΟΝ, Κεφ.2:16-18, "Η Σφαγή των Νηπίων")

Cornelis van Haarlem:  "Massacre of the Innocents", Rijksmuseum


Η Δυτική Εκκλησία, σήμερα 28 Δεκέμβρη τιμά τη μνήμη των "δεκτών θυμάτων, ως νεόδρεπτα ρόδα, αγνών νηπίων...", όπως αναφέρονται στο σχετικό απολυτίκιο και περιγράφονται στο παραπάνω Βιβλικό απόσπασμα...

Το ιστορικό γεγονός της Σφαγής των Νηπίων εκτυλίχθηκε  στη Βηθλεέμ, σύμφωνα με τις Γραφές, λίγο μετά τη γέννηση του Χριστού.
Με διαταγή του διανοητικά ανισόρροπου βασιλιά της Ιουδαίας Ηρώδη του Μεγάλου  θανατώθηκαν όλα τα νήπια έως δύο ετών, στην προσπάθειά του να ανακαλύψει και να εξαφανίσει από προσώπου γης τον Ιησού, που σύμφωνα με προφητεία θα αμφισβητούσε την εξουσία του.

Cornelis van Haarlem:  "Massacre of the Innocents",
Frans Hals Museum
Στον Κορνέλις φαν Χάαρλεμ, το ζωγράφο της Χρυσής Ολλανδικής Εποχής και βασικό εκπρόσωπο του μανιερισμού ζητήθηκε το 1590 να φιλοτεχνήσει ένα έργο που θα απεικόνιζε το Βιβλικό επεισόδιο της Σφαγής των Νηπίων.

Ο ζωγράφος, όταν ήταν παιδί είχε ζήσει κάτι αντίστοιχο στη γενέτειρά του κατά την πολιορκία της από τους Ισπανούς. Μια φρικτή εμπειρία που χαράκτηκε στην παιδική του μνήμη και ανασύρθηκε προκειμένου να αναπαραστήσει με πρωτόγνωρη ρεαλιστικότητα την φρίκη του ανθρώπινου μίσους και εκδικητικότητας. Σοκαριστικές οι σκηνές... Γυμνοί Ρωμαίοι στρατιώτες κυριαρχημένοι από βάρβαρα, αχαλίνωτα ένστικτα θανατώνουν με πρωτοφανή λύσσα τα δίχρονα παιδιά. Νεκρά σώματα κείτονται τριγύρω, ενώ οι οργισμένες μητέρες ανεξέλεγκτα αλαφιασμένες στρέφονται εναντίον των φονιάδων των βρεφών τους.
Ο καλλιτέχνης αποτυπώνει μαεστρικά μια εικόνα, όπου επικρατεί χάος, σύγχυση και αναταραχή. Ο αποτροπιασμός δε, αποτυπώνεται στο βλέμμα, αλλά και στα στόματα που ουρλιάζουν, με τη δράση να εκτυλίσσεται με  καταιγιστικούς ρυθμούς. 

(O καλλιτέχνης φιλοτέχνησε δύο έργα πάνω στο θέμα)


Ένας από τους εκπροσώπους της μουσικής τέχνης, που εμπνεύστηκε από το επεισόδιο είναι και ο Johann Michael Haydn, νεότερος αδελφός του Joseph και επίσης σημαντικός συνθέτης. Συνέθεσε την ομώνυμη "Λειτουργία", αλλά και τους "Εσπερινούς για την Ημέρα της Σφαγής των Νηπίων".


Aξίζει να θυμίσουμε πως όταν τα αδέρφια, Μίχαελ και Γιόζεφ ήσαν χορωδοί στη Χορωδία Αγοριών του Αγίου Στεφάνου της Βιέννης, ο Μίχαελ θαυμαζόταν περισσότερο από τον Γιόζεφ για τη λαμπρότητα της φωνής και το μουσικό του αισθητήριο. Τα δυο αδέρφια ήταν πολύ αγαπημένα και ο Γιόζεφ θεωρούσε τη μουσική του βενιαμίν αδελφού του ωραιότερη και ανώτερη από τη δική του, ιδιαίτερα δε τον θαύμαζε για τα θρησκευτικά έργα του.

Ο  Μίχαελ διετέλεσε Kapellmeister στο  Σάλτσμπουργκ, θέση που κράτησε για μισό αιώνα περίπου. Εκεί γνωρίστηκε και με τον Μότσαρτ, ο οποίος είχε σε μεγάλη εκτίμηση το έργο του.

Οι "Vespers for the Holy Innocents Day" γράφτηκαν για τις λειτουργικές ανάγκες του  Καθεδρικού ναού του Σάλτσμπουργκ για την Ημέρα του εορτασμού των Αθώων Νηπίων που ο  χριστιανικός κόσμος, θεωρεί ως τους πρώτους Μάρτυρες της πίστης.
Το θρησκευτικό έργο, παρότι παραμελημένο σήμερα, αποτελεί χορωδιακό αριστούργημα του Μ. Χάυντν. Aκολουθεί το τυπικό των Εσπερινών της Δυτικής Εκκλησίας, όπου υμνείται η Ημέρα της γιορτής με Ψαλμούς, Αντίφωνα, Magnificat και Ευχαριστήριους Ύμνους.


Από τους "Εσπερινούς για τη Σφαγή των Νηπίων" θα ακούσουμε τον Δοξαστικό ύμνο: "Salvete flores martyrum":

"Δόξα στους Αθώους Μάρτυρες

που στον ανθό της ηλικίας τους

διώκτες του Χριστού έκοψαν 

το νήμα της ζωής τους

όπως ο ανεμοστρόβιλος 

μαδά τα τριαντάφυλλα..."


Michael Haydn: "Vespers for the Holy Innocents Day - Salvete flores martyrum":



  Τα Αθώα Νήπια τιμά και η Ανατολική Εκκλησία κάθε χρόνο στις 29 Δεκεμβρίου.


Παλαιότερο σχετικό για την Ημέρα, άρθρο μου μπορείτε να διαβάσετε εδώ.







Ραβέλ: ένας κοκέτης στην εμφάνιση, αδέξιος πιανίστας, γίγαντας της φαντασίας κι ενορχήστρωσης!

Αποτέλεσμα εικόνας για ravel plays piano with cigarette
Ο κοκέτης Ραβέλ
"Ιδιαίτερη η φυσιογνωμία του!
Αιχμηρό και πάντα καλοξυρισμένο το πρόσωπό του, σχηματίζει με τη μακριά, λεπτή του μύτη δύο τρίγωνα...
Βλέμμα σκοτεινό, ζωηρό, ανήσυχο, φρύδια πυκνά, μαλλιά κολλημένα πίσω αφήνοντας ακάλυπτο ένα ψηλό κούτελο, χείλη στενά, αυτιά πεταχτά, σταράτη επιδερμίδα, -ένας άνδρας κομψά ακατάδεκτος, ευγενώς απλός, παγερά ευγενής...στεγνός αλλά σικ, ντυμένος στην τρίχα 24 ώρες το 24ωρο.
Φροντίζει επιμελώς τη συντήρηση και ανανέωση της γκαρνταρόμπας του κι ακολουθεί πάντα τις τελευταίες ενδυματολογικές τάσεις.
Υπήρξε ο πρώτος άνδρας στη Γαλλία που φόρεσε πουκάμισα παστέλ, ο πρώτος που ντύθηκε στα λευκά  απ'την κορφή ως τα νύχια -πουλόβερ, παντελόνι, κάλτσες παπούτσια.
Τον έχουν δει παρέα με το Σατί με παρντεσού ρεγκλάν, μπαστούνι με κυρτή λαβή και καπέλο μελόν...Τον έχουν δει με το μυαλό να ταξιδεύει αλλού και το χέρι περασμένο κάτω απ'το πέτο μιας ρεντιγκότας, κι αυτή τη φορά με καπέλο καβουράκι...
Κι άλλες πάλι με κοστούμι ασπρόμαυρο, κάλτσες με μαύρες και άσπρες ρίγες, άσπρα παπούτσια, ψαθάκι στο κεφάλι και όπως πάντα ένα μπαστούνι προέκταση του μπράτσου του 
-το μπαστούνι για το χέρι είναι ό,τι το χαμόγελο για τα χείλη....

Εν πλω και στο σαλόνι του France, του πλοίου που τον μεταφέρει στη Ν.Υόρκη, δίνει για τους επιβάτες ένα μικρό ρεσιτάλ.

Γι'αυτή την εκτέλεση αποφασίζει να μη βάλει τη στολή με τη μαύρη ουρά που φοράνε οι πιανίστες, 
αλλά κάτι πιο άνετο: 
ένα ριγέ πουκάμισο, καρό κοστούμι και κόκκινη γραβάτα...
Κάθεται στο πιάνο...Τα χέρια του δεν εξουσιάζουν το κλαβιέ...
η παλάμη είναι πιο χαμηλά απ'τα πλήκτρα...
Τα δάκτυλά του πάρα πολύ κοντά, σχεδόν ακατάλληλα για τις απαιτήσεις της οκτάβας, αλλά με πανίσχυρους αντίχειρες, 
αντίχειρες στραγγαλιστή που εξαρθρώνονται εύκολα...
Παίζει άγαρμπα, χωρίς τεχνική, φαλτσάρει...
Κι αυτό εξηγείται!
Η τεμπελιά τον χαρακτήριζε από παιδί...είναι τόσο ελαφρύς, που δεν έχει όρεξη να καταπονείται πάνω σ'ένα όργανο τόσο βαρύ!
Καλύτερα να μη σκοτίζεται και πολύ, ε;...,
 κάτι που τον οδήγησε στο να συνθέσει το ακομπανιαμέντο του: 
"Ο Ρονσάρ στην ψυχή του", για το αριστερό μόνο χέρι, 
έχοντας προβλέψει όταν το παίζει ο ίδιος να μπορεί 
να καπνίζει με το δεξί..."

(Μικρά αποσπάσματα σε δική μου περιγραφή, από το βιβλίο του Ζαν Εσενόζ: "ΡΑΒΕΛ")



Ο Μωρίς Ραβέλ πέθανε σαν σήμερα 28 Δεκέμβρη του 1937.
Στη μνήμη του ετοίμασα το παραπάνω απόσπασμα και μια μικρή αναφορά στο ληντ , την εκτέλεση του οποίου από τον διάσημο γάλλο συνθέτη, περιγράφει ο Εσενόζ....


Το "Ronsard à son âme-Ο Ρονσάρ στην ψυχή του" είναι  μινιατούρα για φωνή βαρύτονου και πιάνο, που συνέθεσε ο Μωρίς Ραβέλ το 1923..
Πρόκειται για μελοποιημένο ποίημα του επονομαζόμενου "πρίγκιπα των ποιητών και ποιητή των πριγκίπων", Πιερ ντε Ρονσάρ. 

Το ληντ ήταν η συμβολή του Ραβέλ, μαζί με  άλλων συνθετών, σε μια εκδήλωση-αφιέρωμα για τον  εορτασμό της 400ης επετείου της γέννησης του Ρονσάρ  το 1924...Φόρος τιμής στον σημαντικότερο ποιητή της γαλλικής αναγέννησης και ηγέτη της ποιητικής ομάδας που ονομάστηκε "Πλειάδα".
Pierre de Ronsard - A son âme - Klokpoort, Leiden.JPG
Το ποίημα του Ρονσάρ σε τοίχο κτιρίου στο Λέιντεν

Για την ψυχή 

"Αγαπητή  ύπαρξη του Ρονσάρ
Μικρούλα χαριτωμένη, γλυκύτατη
Πολυαγαπημένη οικοδέσποινα του σώματός μου

Κατεβαίνεις εκεί κάτω τρωτή
Ασίτιστη , αδύνατη, μοναχούλα
Στο κρύο του Βασιλείου των νεκρών
Ωστόσο (είσαι) απλή, χωρίς τύψεις συνείδησης
ή μνησικακία. Για το φόνο, το δηλητήριο
Περιφρονώντας χάρες και θησαυρούς

Τόσο ζηλευτή από τους κοινούς θνητούς
Περνώντας είπα, ακολούθησε την τύχη σου
Μην ενοχλείς την ανάπαυση μου, κοιμάμαι"



(Η μετάφραση είναι της καλής συναδέλφου μου και αγαπημένης φίλης -καθ. Γαλλικών- Νίκης Κοντού, που στο κάλεσμά μου ανταποκρίθηκε άμεσα και την ευχαριστώ πολύ γι'αυτό)


Πρόκειται για το απλούστερο -δομικά- ληντ, που έγραψε ο Ραβέλ, με χαρακτηριστικό το μέρος του πιάνου, που στη μεγαλύτερη έκτασή του χρησιμοποιεί ΜΟΝΟ το ΔΕΞΙ ΧΕΡΙ σε δίφωνα διαστήματα πέμπτης..., καθένα κι ένα σφυροκόπημα θρηνητικών συναιθημάτων.

Ο Ραβέλ με το σαρκασμό και την ειρωνεία που τον χαρακτήριζε, δήλωνε ότι ήταν το αγαπημένο του, εξηγώντας ότι ήταν σε θέση να το εκτελεί στο πιάνο κρατώντας ένα τσιγάρο!!!

Ο αισθησιασμός της ποιητικής, γαλλικής γλώσσας του Ρονσάρ συνταιριάζεται με το μουσικό ύφος του κοκέτη Ραβέλ, που προσεγγίζει το ποιητικό κείμενο  διακριτικά, με ευαισθησία και λεπτότητα.
Αμυδρά μελίσματα στη φωνή, πλάθουν τις αποχρώσεις και την ελεγειακή -πλην γοητευτική- ατμόσφαιρα, μίγμα ειρωνείας και  θλίψης.
Συγκρατημένο το πάθος, που εντέχνως κρύβεται κάτω από τη διάφανη μελωδία-κόσμημα!

Η εκτίμηση του Ραβέλ για τη σύνθεση αυτή φαίνεται και σε μια επιστολή του προς τον ντε Φάγια:
"Έγραψα τον "Επιτάφιό" μου, θεωρώ πως έχω βάλει τόσα σε αυτή τη σύνθεση, 
σαν  ο επιτάφιος θρήνος να προοριζόταν  για μένα"...

Maurice Ravel: "Ronsard à son âme", φωνή και πιάνο



Ένα χρόνο αργότερα, το 1935, ο Ραβέλ μετέγραψε το ληντ για ορχήστρα, δίνοντας μια εκστατική σύνθεση, απαράμιλλης ποιότητας!Ο γάλλος -μάστορας της ενορχήστρωσης ενισχύει το αποτέλεσμα, όπου τα ξύλινα πνευστά και το βιμπράφωνο κρατούν πρωταγωνιστικό ρόλο.

Maurice Ravel: "Ronsard à son âme", για ορχήστρα



Wednesday 26 December 2018

"Ο Λιθοβολισμός του Αγίου Στεφάνου", Μπαχ - Ρέμπραντ

 

Ρέμπραντ: "Ο Λιθοβολισμός του Αγίου Στεφάνου"

'Μακάριος ο άνθρωπος, όστις υπομένει πειρασμόν·
διότι αφού δοκιμασθή, θέλει λάβει τον στέφανον της ζωής ''


Ο Πρωτομάρτυρας Στέφανος θανατώθηκε δια λιθοβολισμού από φανατισμένο όχλο επειδή ομολόγησε με θάρρος την Πίστη Του, κατηγορώντας τους Φαρισαίους για υποκρισία.
Πριν το τέλος ζήτησε από το Θεό να συγχωρήσει τους διώκτες του. 

Η μνήμη του γιορτάζεται στις 27 Δεκεμβρίου από την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ στην Δυτική Εκκλησία τη Δεύτερη Ημέρα των Χριστουγέννων .

To άγαλμα του Μπαχ στη Λειψία

Ο Γ.Σ. Μπαχ το 1725 και για την Ημέρα αυτή συνέθεσε την περίφημη καντάτα του: ''Selig ist der Mann-Μακάριος ο άνθρωπος" BWV 57, η οποία εκτελέστηκε στις 26 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους στον Αγιο Θωμά της Λειψίας.


Ο Μπαχ, δεν είχε ονομάσει τη σύνθεση καντάτα, αλλά "κονσέρτο σε διάλογο", καθώς υπάρχουν δύο "ομιλητές", η Anima - ανθρώπινη ψυχή(σοπράνο) και ο Ιησούς(μπάσος).

Στο εναρκτήριο μέρος η ψυχή λαχταρά τον θάνατο ώστε να ενωθεί με τον Δημιουργό. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η δοκιμασία της ψυχής. Έτσι, στο πρώτο ρετσιτατίβο τα συναισθήματα εναλλάσσονται με ταχύτατο ρυθμό: φόβος και ταραχή αντικαθιστούν την αρχική γαλήνη , ενώ ελπίδα και πίστη έρχονται να πάρουν την τελική θέση στο συναισθηματικό βάθρο του ακροατή...

Στην εκφραστικότατη άρια "Ja, ja, ich kann die Feinde schlagen" ο Ιησούς υπογραμμίζεται ως Φωτεινός Ήλιος, αμετάβλητος φάρος που λαμποκοπά και με το Φως του διώχνει τα σκοτεινά σύννεφα της θλίψης και της αμαρτίας.

Ακολουθεί η αγαλλιαστική άρια της Ψυχής "Ich ende behände mein irdisches Leben - Απομακρύνομαι απο τη γήινη φύση μου" και το "κοντσέρτο σε διάλογο" ολοκληρώνεται με ένα σύντομο, πλην δοξαστικό και έντονης λαμπρότητας χορωδιακό, καθώς υμνείται το μεγαλείο του Θεού με την ψυχή ν' απομακρύνεται από το βασανισμένο σώμα, βγαίνοντας στην Αιώνια ζωή...

Συμπαγής η συνοδεία των σολιστικών μερών, εκφραστικότατη η δραματική σκηνή, όμως στο σύνολό του ο χαρακτήρας της σύνθεσης είναι λυτρωτικός, καθώς ο ευλαβής χριστιανός αναλογίζεται την δύναμη του Σωτήρα του. 


J.S.Bach: Selig ist der Mann BWV 57, Feast of St. Stephen:


Το παραπάνω εικαστικό του Ρέμπραντ: "Ο Λιθοβολισμός του Αγίου Στεφάνου" είναι από τα πρώιμα έργα του ζωγράφου και συγχρόνως το παλαιότερο σωζόμενο έργο του.
Ο Ολλανδός καλλιτέχνης το φιλοτέχνησε στην ηλικία των 19 χρόνων με εμφανείς επιρροές του Λάστμαν. Πρόκειται για εικαστικό στο οποίο ο νεαρός ζωγράφος ασκείται στην έκφραση προσώπων και χειρονομιών, αποδίδοντας μοναδικά την ψυχική τους κατάσταση.
Eπίσης είναι το έργο στο οποίο για πρώτη φορά ο καλλιτέχνης δίνει την αυτοπροσωπογραφία του, σκιαγραφώντας τη ως τη φιγούρα ανάμεσα στον Άγιο Στέφανο και τον άντρα με το λίθο ανά χείρας.
Η σκηνή είναι επηρεασμένη από την τέχνη του Καραβάτζιο και του Γερμανού Άνταμ Ελζχάιμερ.
Τοποθετεί τον τόπο μαρτυρίου έξω από την πόλη με τον Πρωτομάρτυρα να βασανίζεται από πλήθος φανατικών, ενώ υπομένει με πίστη, λέγοντας τα τελευταία του λόγια στον Χριστό. Το φως σκορπίζεται τριγύρω με τους Ουρανούς ανοιχτούς να Τον δεχτούν στην Βασιλεία του Θεού.


Tuesday 25 December 2018

Θα γεννηθεί δι' ημάς παιδίον...

"Adoration of the Child Jesus", Stefan Lochner 
Ένας "ΜΕΣΣΙΑΣ" επισκιάζει τους πάντες σήμερα! Προσκυνούμε, φίλοι μου!!!

"Θέλω να ελπίζω πως ο Χαίντελ θα βάλει όλη την τέχνη και τη μεγαλοφυΐα του στο έργο, ώστε η σύνθεση αυτή να ξεπεράσει κάθε προηγούμενη, γιατί το θέμα της ξεπερνά κάθε άλλο: Το θέμα είναι ο ΜΕΣΣΙΑΣ"

Τάδε έφη ο λιμπρετίστας του ορατορίου Charles Jennens, όταν έστειλε το κείμενο στο συνθέτη και φυσικά ο Φ.Χαίντελ με το αριστούργημά του αυτό, τοποθέτησε το ορατόριο στο βάθρο της αθανασίας!

Ο "Μεσσσίας"  γράφτηκε το 1741, συμπεριλαμβάνοντας αποσπάσματα από τη Βίβλο καθώς και Ψαλμούς, Ευαγγέλια, Επιστολές του Παύλου και την Αποκάλυψη του Ιωάννου.

Πρόκειται για αφήγηση  τη ζωής του Χριστού από τη Γέννηση μέχρι την Ανάσταση...

Τρία είναι τα βασικά μέρη της σύνθεσης με αναφορές:

1.Έλευση και Γέννηση του Μεσσία

2.Πάθη-Σταύρωση-Ανάσταση(με το περίφημο Αλληλούια, κατά το οποίο έχει γίνει παράδοση να σηκώνεται όρθιο το κοινό κατά την επωδό του, επειδή υποτίθεται ότι το ίδιο έκανε ο βασιλιάς της Βρετανίας, όταν το πρωτάκουσε...)

3.Υπόσχεση-Δευτέρα Παρουσία-Θρίαμβος



Πρόκειται για εμβληματικό ορατόριο, το δημοφιλέστερο ίσως θρησκευτικό έργο του συνθέτη της ύστερης περιόδου της μπαρόκ μουσικής, Γκέοργκ Φρήντριχ Χαίντελ , μα και όλων των εποχών, που  μαγεύει τους ακροατές του ακόμα και σήμερα, παρότι ο θρύλος θέλει  να ολοκληρώθηκε στο χρόνο-ρεκόρ των 24 ημερών!
Στην πρεμιέρα του, το Δουβλινέζικο Θέατρο γέμισε ασφυκτικά. Περίπου 1000 ήταν τα άτομα, που για να χωρέσουν στην αίθουσα, οι υπεύθυνοι ζήτησαν από τους άνδρες να προσέλθουν χωρίς να κρατούν σπαθιά και από τις γυναίκες να μη φορούν κρινολίνα.


"F. Handel", Thomas Hudson
Φυσικά, όπως επιβάλλει η Άγια Ημέρα, αλλά και η περίοδος των Χριστουγέννων, που διανύουμε, θα επικεντρωθούμε στο 1ο μέρος του Ορατορίου και την Προφητεία του Ησαΐα για την έλευση του Θεανθρώπου:

"For unto us a Child is born, unto us a Son is given, and the government shall be upon His shoulder; and his name shall be called Wonderful Counsellor, the Mighty God, the Everlasting Father, the Prince of Peace"

Δηλαδή:

"...θα γεννηθή δι' ημάς παιδίον, θα δοθεί εις ημάς ο υιός αυτός, του οποίου η αρχή και εξουσία υπάρχει απ' αρχής επάνω στους ώμους του και θα καλείται το όνομα αυτού αγγελιοφόρος της μεγάλης βουλής του Θεού, θαυμαστός σύμβουλος, Θεός ισχυρός, εξουσιαστής, αρχηγός της ειρήνης, πατήρ του μέλλοντος αιώνος"
[Ησαΐα 9:6]

Στο παραπάνω χωρίο βασίζει την έμπνευσή του το χορωδιακό: "For unto us a Child is born-θα γεννηθεί δι' ημάς παιδίον". 

Αρχικά οι υψίφωνες εισάγουν ένα λεπτό, κατανυκτικό θέμα σε μορφή φούγκας. Ακολουθούν με λαμπρότητα οι τενόροι και χτίζεται ένα εντυπωσιακό και μεγαλόπρεπο αντιστικτικό οικοδόμημα  με έμφαση σε μεστού νοήματος λέξεις που ακούγονται συλλαβιστά...Won-derful....The -Mighty - God....The - Prince -of Peace...
Αξιοθαύμαστος μελικός καλλωπισμός,  πλούσια αρμονική υποστήριξη, όλα διαμορφώνουν ένα χορωδιακό ιδιαίτερα κατανυκτικό -μυσταγωγικό στην έκφρασή του.
Ήχοι χαρμόσυνοι σαν νικηφόροι παιάνες, ψαλμένοι από Αγγέλων στόματα εκφράζουν τη λυρική θρησκευτική σκηνή, την πιο φωτεινή, γλυκύτατη στιγμή για την ανθρωπότητα, τη σκηνή  της θείας Γέννησης με αίσθηση  απόλυτης γαλήνης..


Αριστοτεχνικά η σκηνή αυτή απεικονίζεται στο παραπάνω ζωγραφικό έργο από τον Στέφαν Λόχνερ(1410-1451), κορυφαίο ζωγράφο της Σχολής της Κολωνίας κατά το 15ο αιώνα.

Ο Ιησούς βρίσκεται ξαπλωμένος και δίπλα του γονατιστή η Παναγία, προσεύχεται.
Η φάτνη είναι φτωχική με έντονα τα σημάδια εγκατάλειψης...Ζώα , βοσκοί με απορημένο, γεμάτο έκσταση  βλέμμα για τον ερχομό του Μεσσία, κοιτάζουν με τρυφερότητα και ευσέβεια το νεογέννητο Χριστό...
Οι χαριτωμένοι άγγελοι αποδίδουν  την αίσθηση του άυλου, του απόκοσμου.
Αποκαλύπτουν το μυστήριο, που ξεδιπλώνεται  στο μπλε του κοβαλτίου των χιτώνων τους, όμοιο με το ένδυμα της Παναγίας...Ένα χρώμα που η λεπτή χρήση του προσδίδει απαλή επισημότητα, ενώ τίποτε δεν διαταράσσει τη γαλήνια ατμόσφαιρα.


 Handel: Messiah-"For unto us a child is born" / Sir Colin Davis


Saturday 22 December 2018

"Σάμουελ Μπέκετ, η σχέση του με τη ΜΟΥΣΙΚΗ"

Μπέκετ το 1977

Το δημιουργικό πεδίο του νομπελίστα Σάμουελ Μπέκετ είναι γεμάτο υπαρξιακές αντιθέσεις, οι οποίες συνθέτουν την ανθρώπινη προσωπικότητα αυτού του σπουδαίου πεζογράφου, ποιητή και δραματουργού. Στα έργα του εκφράζεται η αναρχία της σκέψης του και το παράδοξο.

Καθόλου όμως άναρχη και παράδοξη η σχέση του με τη μουσική...
Μπορεί να μην είναι γνωστή η αγάπη του για την κλασική, είναι όμως υπαρκτή, φίλοι μου!
Αγάπη που κορυφωνόταν με τους εκπροσώπους της 1ης Σχολής της Βιέννης: Χάυντν, Μπετόβεν και Σούμπερτ.

"H MOYΣΙΚΗ πάντα κερδίζει" είναι μια από τις πασίγνωστες ρήσεις του Σάμουελ Μπέκετ, ενός δημιουργού που ενσωμάτωσε στη ζωή του τη μουσική, την έκανε κομμάτι της...

Μικρός ξεκίνησε μαθήματα πιάνου...Η γιαγιά του  ήταν μουσικός και οι θείοι του επίσης ταλαντούχοι πιανίστες και συχνά έπαιζε μαζί τους a 4 mains σονάτες και κουαρτέτα των Χάυντν, Μότσαρτ και Μπετόβεν...
Ενας εξάδελφός του τον συνόδευε με το βιολί και θυμάται με πόση ευγένεια και κομψότητα εκτελούσε το  τελευταίο μέρος της Παθητικής Σονάτας του Μπετόβεν!
Το πεπρωμένο ήθελε να συναντηθεί με τη Σούζαν, την μετέπειτα σύζυγό του, επίσης πιανίστα.

Εκείνοι που γνώρισαν από κοντά τον Μπέκετ, κάνουν λόγο για έναν αχόρταγο "συναυλιστή", όπου κι αν διέμενε(Δουβλίνο, Λονδίνο, Βερολίνο ή Παρίσι), δεν έχανε συναυλία...
Η μουσική ήταν απαραίτητη γι 'αυτόν ... ένα καθημερινό τελετουργικό...
Από τους πιανίστες που προτιμούσε ήταν οι: Άρτουρ Σνάμπελ, Ρούντολφ Σέρκιν, Άλφρεντ Κορτό, Υβ Νατ...

Χαρακτικό του Μπέκετ, Ed. Valtman
Χάυντν, Μπετόβεν και Σούμπερτ αποτελούν την "ιερή τριάδα" για τον Μπέκετ,  αντίθετα φαίνεται να μην προτιμά τον Μπαχ, ούτε το "παλιόπαιδο" -όπως αποκαλούσε- τον Μπραμς!
Επίσης θεωρούσε άγριο τον Μάλερ...
Δεν ανεχόταν δε, τη μουσική του Βάγκνερ, κάτι για το οποίο και ο ίδιος απορούσε, καθότι οι δυο τους μοιράστηκαν την αγάπη τους για τον Σοπενχάουερ και τη θέση του περί μουσικής: "η επίδραση της μουσικής είναι πολύ πιο ισχυρή από ό, τι εκείνη των άλλων τεχνών, διότι οι υπόλοιπες μιλούν μόνο για τη σκιά, ενώ η μουσική κάνει λόγο για την ουσία".

Επίσης ο Μπέκετ αγαπάει πολύ τη φόρμα του ληντ, με ιδιαίτερη προτίμηση στον Κύκλο "Χειμωνιάτικο ταξίδι" του Σούμπερτ.
Λάτρευε το  "An die Musik", τη σαρωτική του μελωδία, όπως έλεγε, έναν ύμνο στην τέχνη της μουσικής !
Μια  ζωή δε, αναζητά την έμπνευση στη μουσική...

Το 1975 ετοίμασε ένα έργο που προβλήθηκε στην τηλεόραση δυο χρόνια αργότερα, με τίτλο: "Ghost Trio". 
Οι τρεις πράξεις του αντικατοπτρίζουν το πιάνο-τρίο  Op.70 No.1, του Μπετόβεν, το επονομαζόμενο  "Ghost", όπως το άκουσε από τους:  Pinchas Zukerman, Jacqueline du Pré και Daniel Barenboim όταν κυκλοφόρησε το 1970.

"Ο αγώνας του καλλιτέχνη είναι να βρει τον τρόπο να οργανώσει το χάος. Τα λόγια μπορεί να  αποτύχουν. Όμως, η Μουσική, ΠΟΤΕ!!", θα πει ο Μπέκετ δια στόματος ενός από τους χαρακτήρες του έργου του για το Μπετοβενικό "φάντασμα".

Αυτό προτείνω να ακούσουμε σήμερα , στη μνήμη του νομπελίστα Μπέκετ:
Το "Πιάνο Τρίο αρ.1  έργο 70" του Μπετόβεν αναπτύσσεται σε 3 μέρη:

1. Allegro vivace e con brio, σε ΡΕ μείζονα
2. Largo assai ed espressivo, σε ρε ελάσσονα
3. Presto , σε ΡΕ μείζονα

Είναι γνωστό ως "ΦΑΝΤΑΣΜΑ Trio", λόγω του απόκοσμου ήχου της δεύτερης-αργής κίνησης, που είναι, όπως έλεγε ο Καρλ Τσέρνυ "ανατριχιαστικός σαν να εμφανίζεται από τον κάτω κόσμο".
Όταν το πρωτάκουσε ο μαθητής του συνθέτη είπε πως τού έφερε στο νου τη  σκηνή εισόδου του φαντάσματος στην εισαγωγή του Σαιξπηρικού "Άμλετ".
Παρόλα αυτά , πιστεύεται ότι το έργο ήταν το προσχέδιο  όπερας με θέμα τον Μάκβεθ που σκόπευε να γράψει ο Μπετόβεν.

Beethoven - Piano Trio Op. 70 No. 1 "Ghost" / Zukerman, Jacqueline du Pré, Barenboim.
Το Largo στο 9:05:



[Στη μνήμη του  ΣΑΜΟΥΕΛ ΜΠΕΚΕΤ, που πέρασε στην αιωνιότητα σαν σήμερα 22 Δεκεμβρίου 1989 στο Παρίσι]




Friday 21 December 2018

Χειμερινό ηλιοστάσιο: η γιορτή της Γιουλ ...

Η εικόνα ίσως περιέχει: 1 άτομο
"Yule Queen", Wendy Andrew

21η Δεκεμβρίου...
Η αποψινή μεγαλύτερης διάρκειας νύχτα, σηματοδοτεί επίσημα την έναρξη του χειμώνα.

Χειμερινό Ηλιοστάσιο


Από αύριο, οι μέρες αρχίζουν και πάλι να μεγαλώνουν, αφού ο Ήλιος οδηγώντας το τέθριππο πύρινο άρμα του επιχειρεί να ανέβει ψηλά.

Η φαντασία των λαών περιπλανήθηκε σε πλήθος δρόμων προκειμένου να δώσει ιστορίες που θα ερμήνευαν τα διάφορα φαινόμενα, όπως την κυκλική πορεία του Ήλιου, κέντρου της ζωής και της εξέλιξής της.

Ο εντοπισμός των ηλιοστασίων αποτελεί μία γνώση που μπορεί να ανιχνευτεί σε πολύ αρχαίες εποχές.
Στους Σκανδιναβούς ο εορτασμός του χειμερινού ηλιοστασίου συνέπιπτε με τον εορτασμό της θεάς Γιούλ.
Το όνομα της Γιούλ προέρχεται από τη νορβηγική λέξη "Jul" που σημαίνει τροχός.
Η νορβηγική θεά Φρέγια, καθόταν και ύφαινε στον τροχό (Γιούλ) τις μοίρες των ανθρώπων.

Ο εορτασμός της Γιούλ συνδέεται με τον κύκλο των εποχών και την συνέχεια της ζωής και αποτελεί μία εκ των τεσσάρων σημαντικών γιορτών, που αφορούν τα ηλιοστάσια και τις ισημερίες.
Η Γιούλ γιορτάζεται στο χειμερινό ηλιοστάσιο και ο εορτασμός της είναι μια οικογενειακή γιορτή. Στη γιορτή αυτή παραδοσιακά έκαιγαν ένα κούτσουρο και πίστευαν ότι το έθιμο αυτό θα έφερνε καλή τύχη σε κάθε νοικοκυριό.
Επίσης άναβαν κεριά και κρέμαγαν καμπανάκια στα κλαδιά των δέντρων, για να μπορούν να αντιληφθούν την εμφάνιση κάποιου καλού πνεύματος. Για τα καλά πνεύματα κρέμαγαν ακόμα γλυκά και φαγώσιμα στα δέντρα, ενώ στην κορφή τοποθετούσαν ένα αστέρι που συμβόλιζε τα πέντε στοιχεία.

H γιορτή Γιουλ, που σηματοδοτούσε την Αναγέννηση του Ηλίου και την Έναρξη του Χειμώνα, μπορεί να θεωρηθεί ως τα Παγανιστικά Χριστούγεννα όσον αφορά τα έθιμα και την ημερομηνία.

Σάς καλημερίζω με ένα όμορφο τραγούδι για τη Γιορτή της Γιουλ και το Χειμερινό ηλιοστάσιο.
Οι στίχοι του είναι προσαρμοσμένοι πάνω στην υπέροχη μελωδία του "Greensleeves" *

What night is this so long and drear
When all good folk would gather near
To light their pyres, the Solstice fires
And tend the blaze till morning.

All, all of nature sing
As the days grow long, so comes the Spring.
All hail the Lord, our Sun,
The babe of our blessed Lady...




*Nα θυμίσουμε πως Greensleeves ειναι παραδοσιακό τραγούδι του 16ου αι. που μάλλον ο ανώνυμος δημιουργός του ήταν πληγωμένος εραστής μιας "κοινής" γυναίκας.
Το πράσινο χρώμα που φέρεται στη λέξη (green) υπονοεί το βαμμένο φόρεμά της από το γρασίδι, που ξάπλωσε για αναίσχυντες πράξεις.

Άλλοι πάλι λένε πως η μελωδία γράφτηκε από τον βασιλιά Ερρίκο τον Η΄για την αγαπημένη του Άννα Μπολέυν, που φορούσε "greensleeves-πράσινα μανίκια" προκειμένου να κρύβει μια δυσμορφία στα χέρια της...

Ποιος ξέρει την αλήθεια;...Και ποιον ενδιαφέρει να την μάθει;
Σημασία έχει να διατηρούνται ζωντανοί οι όμορφοι μύθοι των λαών, οι πλασμένοι να ερμηνεύουν τα ανεξήγητα για τον απλό άνθρωπο!
Ιστορίες που κρύβονται κάτω απ' τον μανδύα των φολκλορικών και λαϊκών παραδόσεων... Απλοικά, "εύπεπτα" αφηγήματα, που πάντα συναρπάζουν όταν  νους, καρδιά και φαντασία αφήνονται στο ξετύλιγμά τους.
Όμορφα παλαιά έθιμα που ζωντανεύουν μέσα μας τη ζεστασιά των εορταστικών ημερών...


"Παραμονή Χριστουγέννων", μουσικές εμπνεύσεις από τις λογοτεχνικές σελίδες του Γκόγκολ

Η εικόνα ίσως περιέχει: 1 άτομο
Ν.Γκόγκολ: "Παραμονή Χριστουγέννων"

"Έφυγε κι η τελευταία πριν από τα Χριστούγεννα μέρα. 
Μπήκε η χειμωνιάτικη, ξάστερη νύχτα. Φάνηκαν τα αστέρια. 
Το φεγγάρι υψώθηκε μεγαλόπρεπο στον ουρανό, φωτίζοντας τους ευσεβείς ανθρώπους κι όλο τον κόσμο, κι έτσι θα πούν όλοι χαρούμενοι τα κάλαντα και θα δοξάσουν τον Χριστό. [...]
Μόνο το φεγγάρι έριχνε κρυφές ματιές, σαν να καλούσε τις κοπέλες, που εκείνη την ώρα στολίζονταν, να βγουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα στο τριζάτο χιόνι. 
Και κάπου εκεί, μέσα από την καμινάδα μιας καλύβας, ανέβαινε στον ουρανό τούφες τούφες ο καπνός, σύννεφο ολόκληρο, και μαζί με τον καπνό σηκωνόταν κι η μάγισσα καβάλα στο σκουπόξυλο...
[...]
Στο μεταξύ, ο διάβολος είχε πλησιάσει στα κλεφτά το φεγγάρι και είχε απλώσει το χέρι του να το αρπάξει, όταν ξάφνου ένιωσε να καίγεται. 
Το τράβηξε πίσω γρήγορα, πιπίλισε τα δάχτυλά του, ταλαντεύτηκε πάνω στο ένα του πόδι και έτρεξε από την άλλη μεριά- αναπήδησε όμως και πάλι, τραβώντας το χέρι του. 
Ωστόσο, παρά την αποτυχία, ο πονηρός διαβολάκος δεν παράτησε τις σκανταλιές του. Πλησιάζοντας γρήγορα, άρπαξε μεμιάς το φεγγάρι και με τα δυο του χέρια, και μορφάζοντας και φυσώντας, βάλθηκε να το πετάει από το ένα χέρι στο άλλο[...] 
Τέλος, το έχωσε αστραπιαία στην τσέπη του και, σαν να μη συνέβαινε τίποτα, συνέχισε το δρόμο του. Στην Ντικάνκα κανείς δεν άκουσε ότι ο διάβολος έκλεψε το φεγγάρι. [...]
Όμως, για ποιο λόγο ο διάβολος αποφάσισε μια τόσο άνομη κίνηση;..."

(Ν.Γκόγκολ: "Παραμονή Χριστουγέννων")

File:N.Gogol by F.Moller (1840, Tretyakov gallery).jpg
N.Gogol portrait, Tretyakov Gallery
Το παραπάνω απόσπασμα με φόντο το χιονισμένο τοπίο των Χριστουγέννων είναι από το κλασικό και αγαπημένο βιβλίο του Νικολάι Γκόγκολ με τίτλο: "Παραμονή Χριστουγέννων και συγκεκριμένα απο την πρώτη ιστορία από το 2ο τόμο της συλλογής του: "Βραδιές στο αγρόκτημα κοντά στη Ντινάνκα".

Η ιστορία ξετυλίγεται στο Ουκρανικό χωριό, στη μακρινή Ντινάνκα, παραμονή της Άγιας μέρας, όπου ο διάβολος έχει φέρει τα πάνω-κάτω. Εκείνη τη χρονιά έχει βάλει κατά νου να βασανίσει τον Βακούλα το σιδερά επειδή τον χλεύασε προκλητικά. Φλερτάρει τη μάγισσα-μητέρα του και την παρασύρει στον ουρανό.
Εν τω μεταξύ, ο Βακούλα ερωτευμένος με την Οξάνα, που του έχει θέσει ως όρο για να τον παντρευτεί να τής φέρει τις παντόφλες της τσαρίνας.


Ο Βακούλα μέσα από ευτράπελες περιπέτειες καταφέρνει να "τιθασεύσει" τον Διάβολο και να τον υποχρεώσει να τον βοηθήσει να κερδίσει την καρδιά της αγαπημένης του Οξάνα.


Πρόκειται για κλασική ιστορία γεμάτη συμβολισμούς, που διδάσκει, πως μόνο στην αγάπη, τη συνεργασία και τη φιλία βρίσκεται η αλήθεια και η ομορφιά της ζωής.
Μια ιστορία, για την οποία η Ουκρανία προκειμένου να τιμήσει τον Γκόγκολ τύπωσε και αναμνηστικό γραμματόσημο.


Η ιστορία του Γκόγκολ δίνει έμπνευση για τη δημιουργία υπέροχων μουσικών έργων.

Αποτελεί τη βάση για την όπερα του ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΥ: "Βακούλα, ο σιδεράς", που αργότερα αναθεωρήθηκε στην "Τσερεβίκι"(λέξη που στα ρώσικα αποδίδει τις παντόφλες της τσαρίνας)  και τη συναρπαστική ορχηστρική σουίτα του ΡΙΜΣΚΥ ΚΟΡΣΑΚΩΦ: "Παραμονή Χριστουγέννων".

Και οι δυο συνθέτες αναδεικνύουν τη λαϊκή τέχνη της Ουκρανίας,καθώς "χτίζουν" μουσικά την ιστορία του Γκόγκολ με σλαβικές, μυθολογικές πεποιθήσεις που συνδέονται με τη γέννηση του ήλιου μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο.
Μια περίπλοκη υπόθεση με πάμπολλα παραμυθικά στοιχεία, ..το διάβολο, μάγισσες, έναν ευφυή σιδηρουργό, έναν φεγγαροκλέφτη, πολλά παιχνίδια, ένα αιωρούμενο ουράνιο τόξο και τα βασιλικά πασουμάκια...
Ό,τι πρέπει δηλαδή για ένα γιορτινό απόγευμα του Δεκέμβρη, φίλοι μου...

Ας διαβάσουμε ένα ακόμη απόσπασμα:

"Λοιπόν, Βακούλα!" μουρμούρισε ο διάβολος, "Ξέρεις, χωρίς συμφωνία δε γίνεται τίποτα".
"Είμαι έτοιμος!" είπε ο σιδεράς. "Περίμενε, να βγάλω μια πρόκα από την τσέπη μου!"
Στο σημείο αυτό έφερε το χέρι του πίσω και έπιασε το διάβολο από την ουρά...κι έκανε το σταυρό του και τότε ο διάβολος έγινε πιο ήσυχος κι από αρνάκι...[...]
"Λυπήσου με, Βακούλα!" βόγκηξε ικετευτικά ο διάβολος. "Θα κάνω τα πάντα, ό,τι μου ζητήσεις... 
"Σήκωσέ με, αμέσως, πάνω σου! σήκωσέ με, σαν πουλί!", είπε ο Βακούλα.
"Πού να σε πάω;" ρώτησε θλιμμένος ο διάβολος.
"Στην Πετρούπολη"... 
[...]
Στην αρχή, ο Βακούλα τρομοκρατήθηκε, όταν σηκώθηκε πάνω από τη γη τόσο ψηλά, που δεν μπορούσε να διακρίνει πια τίποτα κάτω, και πέταξε σαν μύγα τόσο κοντά στο ίδιο το φεγγάρι ...
Τα πάντα ήταν ολόφωτα εκεί ψηλά. 
Η ατμόσφαιρα, με μια πολύ ελαφριά ασημένια πάχνη, ήταν διαυγής. 
Φαίνονταν τα πάντα. Κι έτσι μπόρεσε να δει πώς πέρασε σαν ανεμοστρόβιλος από δίπλα τους, καθισμένος πάνω στην πήλινη χύτρα του, ένας αλχημιστής. 
Και να δει τα αστέρια, μαζεμένα σε σωρό, να παίζουν τυφλόμυγα. 
Και μια ορδή από πνεύματα να υψώνεται εκεί πάνω, σύννεφο ολόκληρο. 
Κι ένα δαίμονα που χόρευε πάνω στο φεγγάρι, κι έβγαλε το καπέλο του και υποκλίθηκε βλέποντας το σιδερά να καλπάζει. 
Κι ένα σκουπόξυλο κάποιας μάγισσας που επέστρεφε μοναχό στη βάση του... "

Ο Τσαϊκόφσκυ σε επιστολή του προς την Nadezhda von Meck είχε εκμηστυρρευτεί: "πιστεύω στο μέλλον της Cherevichki , που από άποψη μουσικής  θεωρώ ως την καλύτερη των όπερών μου".
Η πρώτη παράσταση της πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 1887 στη Μόσχα, στο Θέατρο Μπολσόι, με τον συνθέτη στο πόντιουμ. Ειναι η όπερα, που ο Τσαϊκόφσκυ έκανε το ντεμπούτο του ως δ/ντής ορχήστρας, πόστο που τον φόβιζε πολύ...

Από την όπερα που  ξετυλίγεται σε 4 πράξεις, ακούμε την εισαγωγή:

Tchaikovsky: Cherevichki - Overture.Διευθύνει ο Γιεβγένι Σβετλάνοφ:

https://www.youtube.com/watch?v=lhr8WcPENx8

Σε 4 πράξεις ξετυλίγει και ο Κόρσακωφ τη δική του όπερα "Christmas Eve", που έκανε πρεμιέρα λίγα χρόνια αργότερα, το Δεκεμβριο του 1895 στην Αγία Πετρούπολη.
To 1904 γράφτηκε η ορχηστρική της σουίτα, την οποία ακούμε σε μια ιδιαίτερη και δυσεύρετη ηχογράφηση του '58 υπό την δ/νση του Έρνεστ Άνσερμετ:

Rimsky-Korsakov : "Christmas Eve Suite"

https://www.youtube.com/watch?v=4xghS8ixK5E

Wednesday 19 December 2018

Φεγγαρόφωτο πάνω απ’τη λίμνη της Λουκέρνης...


"Moonlight on Lake Lucerne", Joseph Mallord William Turner

Έφυγε σαν σήμερα 19 Δεκεμβρίου 1851 και υπήρξε ένας από τους δημοφιλέστερους για τις τοπιογραφίες του, άγγλος ρομαντικός ζωγράφος!
Αποτέλεσμα εικόνας για Joseph Mallord William Turner


Πρόκειται για τον Ουίλλιαμ Τέρνερ,  που θαυμάστηκε ιδιαίτερα για τα θαλασσινά και τα τοπία με λίμνες, τα οποία απεικόνισε σ' όλες τους τις όψεις, άλλοτε ήρεμα κι άλλοτε τρικυμιώδη, με τα στοιχεία τους να διαλύονται στη χρωματική δίνη φωτός-σκιάς και χρωμάτων.

Ένθερμος υποστηρικτής του υπήρξε ο Τζων Ράσκιν, ζωγράφος ο ίδιος, συγγραφέας και κριτικός τέχνης, ο οποίος εκθείασε τον Τέρνερ και υποστήριξε πως η τεχνοτροπία του έθεσε τις βάσεις του ιμπρεσιονισμού, θέσεις που ανέπτυξε στο βιβλίο που εξέδωσε το 1843 με τίτλο:
"Modern Painters".

Ο Τέρνερ δίνει έμφαση στην αναπαράσταση του φωτός γι'αυτό και δημιουργεί υπό ασυνήθιστες οπτικές γωνίες.



Στο εικαστικό του "Moonlight on Lake Lucerne" μεταφέρει μια γαλήνια, ειρηνική σκηνή της Ελβετικής Λίμνης, κατά το σούρουπο, στα νερά της οποίας αντανακλώνται οι ψηλές  κορφές των γύρω οροσειρών.
Επίκεντρο του Τέρνερ σε αυτό το έργο αποτελεί το φως του φεγγαριού που διαχέεται στην γαλήνια πλάση και το αντιφέγγισμά του στην υδάτινη επιφάνεια. Ο ζωγράφος έχει την ικανότητα να οδηγεί το μάτι του θεατή, να το παρασύρει, με το βλέμμα να γλιστρά ακολουθώντας τις σεληνόφως πάνω στην επιφάνεια του νερού.


"Φεγγαρόφωτο πάνω απ’τη λίμνη της Λουκέρνης", τιτλοφόρησε ο ποιητής και κριτικός, Λούντβιχ Ρέλσταμπ το πρώτο μέρος της Σονάτας  Ν.14 για πιάνο του Μπετόβεν, τη γνωστή κι αγαπημένη "Υπό το Σεληνόφως".
Θυμίζουμε πως το πιανιστικό αριστούργημα αφιερώθηκε από τον Μπετόβεν στη νεαρή μαθήτριά του,  Τζουλιέττα Τζικάρντι, με την οποία λέγεται πως ήταν ερωτοχτυπημένος.

Το υποβλητικό "Adagio Sostenuto" είναι ίσως το μέρος που χαρακτηρίζει εντονότερα το ύφος της σονάτας, ένα μουσικό ποίημα, που ο μαθητής του Μπετόβεν, Carl Czerny χαρακτήρισε σαν "μια νυχτερινή σκηνή, που απ’το βάθος ακούγεται μια φωνή σπαρακτική".

Η αιθέρια λεπτότητα του ήχου μοιάζει κομψή ονειροπόληση, σχεδόν ποιητική φαντασία, που δένει με την τοπιογραφία του ρομαντικού Τέρνερ, την λεπτεπίλεπτη ευγένεια, που αναβλύζει από τις εικαστικές του αντανακλάσεις στη λίμνη της Λουκέρνης, τη  λουσμένη στο φως της σελήνης…

Σας καληνυχτίζω με αυτή την  μουσικο-εικαστική "μαγεία στο σεληνόφως"...
Μάγος των πλήκτρων ο  Εμιλ Γκίλελς:

Beethoven: Sonata No.14 Moonlight Μov. 1 Adagio Sostenuto / Emil Gilels 



Tuesday 18 December 2018

"Αρχαίος ήχος" από τον Πάουλ Κλέε...

Αποτέλεσμα εικόνας για παουλ κλεε
"Όσο πιο τρομακτικός γίνεται τούτος ο κόσμος τόσο η τέχνη γίνεται αφηρημένη" 
Paul Klee

Μια μέρα στη γερμανική πόλη του Dessau, ένας μαθητής του, είδε το ζωγράφο Πάουλ Κλέε να στέκει στο πεζοδρόμιο αφηρημένος και να χτυπά με το πόδι του στο ρυθμό της μουσικής, που εκτελούσε η μπάντα που περνούσε στο δρόμο…
Ο ζωγράφος εξήγησε πως μελετούσε το συντονισμό, τη ρυθμική σχέση μεταξύ της μουσικής και του σκυρόδεματος κάτω από τα πόδια του.
Ο γεννημένος σαν σήμερα 18 Δεκεμβρίου του 1879, Κλέε στη Βέρνη ήταν γιος μουσικών και βιολιστής ο ίδιος. Στην νεότητα του έγραψε επίσης και ποιήματα.

Το έργο του Kλέε λειτουργεί όπως η μουσική.
Είναι ένας παράλληλος και αυτόνομος κόσμος που με μυστηριώδη τρόπο ακουμπά τον πραγματικό, μιλά στις αισθήσεις μας όπως η μουσική, γι’αυτό και η ζωγραφική του αποτελεί, όπως πολλοί ισχυρίζονται τη "μουσική δωματίου των σύγχρονων εικαστικών"...
Αποτέλεσμα εικόνας για παουλ κλεε αρχαιος ηχος
Paul Klee: "Alter Klang - Αρχαίος ήχος"

Στον πίνακά του "Αρχαίος ήχος" , έργο του 1925, ο Κλέε στοχεύει σε μια  αναπαράσταση του αρχαίου ήχου, ο οποίος εκφράζεται μέσω ανάμιξης χρωμάτων που παράγονται μέσω μιας διαδικασίας εμπνευσμένης από την παρατήρηση  στη φύση. Τα πιο σκούρα χρώματα αντιπροσωπεύουν τους χαμηλότερους τόνους , ενώ οι πιο φωτεινές αποχρώσεις, τους υψηλότερους.
Ο Κλέε -όπως αναφέραμε παραπάνω- εμπνέονταν συχνά τα θέματά του από τη μουσική, τη φύση και την ποίηση...

Ο ελβετός, ουγγρικής καταγωγής Sándor Veress (μαθητής των Μπάρτοκ και Κόνταλυ, αλλά και δάσκαλος ο ίδιος των Κιούρταγκ και Λιγκέτι), το1951 έγραψε το έργο "Hommage à Paul Klee", στο οποίο εμπνέεται από επτά εικαστικές συνθέσεις του καλλιτέχνη, μία για κάθε μουσικό μέρος:

I : Zeichen in Gelb, Allegro
II : Feuerwind, Allegro molto
III : Alter Klang, Andante con moto
IV : Unten und oben, Allegretto piacevole
V : Steinsammlung, Allegretto
VI : Grün in Grün, Andante
VII : Kleiner Blauteufel, Vivo

Επιλέγω να ακούσουμε συνδυαστικά με το έργο "Αρχαίος ήχος", το τρίτο της σειράς-έμπνευση από το ομώνυμο εικαστικό. Λιτής αισθητικής σύνθεση, με τζαζ αναφορές, ο Veress πλάθει αιθέρια ηχητικά τοπία, μια ήρεμη μουσική αντανάκλαση του εικαστικού έργου του Κλέε.
Στο πιάνο ο András Schiff. Tην Συμφωνική της Βουδαπέστης διευθύνει ο Heinz Holliger:


Sándor Veress: "Hommage à Paul Klee, ΙΙΙ: Alter Klang-Αρχαίος ήχος", Andante con moto:



Aπό τον "Αρχαίο ήχο" του Πάουλ Κλέε έχει εμπνευστεί και ο Καταλανός συνθέτης, Benet Casablancas.
Ο μουσικός δρόμος του ξετυλίγεται με μια πλούσια ηχοχρωματική βεντάλια, στην οποία  ρυθμικές και δυναμικές λεπτομέρειες αποτελούν πρόκληση ερμηνευτικών προσεγγίσεων που ξαφνιάζουν.

Benet Casablancas: "Alter Klang-Αρχαίος ήχος":




Για τον Πάουλ Κλέε μπορείτε να διαβάστε και ένα παλιότερο κείμενό μου εδώ.

Monday 17 December 2018

Στη μνήμη του Σιμόν Μπολίβαρ, του "ελευθερωτή"....

"Ο θάνατος του Σ.Μπολίβαρ", Antonio Herrera Toro

"Μπολιβάρ! Κράζω τ' όνομά σου ξαπλωμένος στην κορφή του βουνού Έρε...
Μ' ένα σκληρό λιθάρι χαράζω τ' όνομά σου πάνω στην πέτρα,
να 'ρχουνται αργότερα οι άνθρωποι να προσκυνούν..."

Πέθανε σαν σήμερα 17 Δεκεμβρίου 1830 από φυματίωση... Ο Σιμόν Μπολίβαρ υπήρξε ο πιο σημαντικός ήρωας των χωρών της Ν. Αμερικής, καθώς ηγήθηκε των περισσοτέρων κινημάτων για ανεξαρτησία.
Τιμητικά, η Βολιβία πήρε το όνομά του...
Εμεινε στην Ιστορία ως "El Libertador" δηλαδή ο "Ελευθερωτής".Μια προσωπικότητα υπεράνω λογικής, στη σφαίρα του μύθου.

Αυτός ο πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης σε πολλά απελευθερωτικά κινήματα των λαών της Νότιας Αμερικής ενάντια στους Iσπανούς κατακτητές είναι το κεντρικό πρόσωπο στο ποίημα του Ν.Εγγονόπουλου:"Μπολιβάρ".
Ένα μακροσκελές ποίημα που γράφτηκε στην Κατοχή, με υπερρεαλιστικά στοιχεία και με περιεχόμενο που αναφέρεται σε εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες.

"Για τους μεγάλους, για τους ελεύθερους, για τους γενναίους, τους δυνατούς,
Αρμόζουν τα λόγια τα μεγάλα, τα ελεύθερα, τα γενναία, τα δυνατά,
Γι’ αυτούς η απόλυτη υποταγή κάθε στοιχείου, η σιγή, γι’ αυτούς τα δάκρυα,
γι’ αυτούς οι φάροι, κι’ οι κλάδοι ελιάς, και τα φανάρια
[...]
Τ' όνομά σου τώρα είναι δαυλός αναμμένος, που φωτίζει την Αμερική,
και τη Βόρεια και τη Νότια, και την οικουμένη!
Oι ποταμοί Αμαζόνιος και Oρινόκος πηγάζουν από τα μάτια σου.
Τα ψηλά βουνά έχουν τις ρίζες στο στέρνο σου,
Η οροσειρά των Άνδεων είναι η ραχοκοκαλιά σου..."
(Ν. Εγγονόπουλος)

Η ζωή του Μπολίβαρ έγινε ταινία με τίτλο "Libertador", με πρωταγωνιστή τον Edgar Ramirez ως επαναστατική νοτιοαμερικανική φιγούρα, κι ακολουθεί τη ζωή του Μπολίβαρ και τις στρατιωτικές του περιπέτειες.

Το σάουντρακ της ταινίας έγραψε ο πολυαγαπημένος μας Γκουστάβο Ντουνταμέλ, αναδεικνύοντας -πλην της δ/νσης ορχήστρας- μιαν άλλη πλευρά της ταλαντούχας προσωπικότητάς του, αυτής του συνθέτη.
Ο Ντουνταμέλ ηχογράφησε το soundtrack με την Ορχήστρα Simón Bolívar.

Προτείνω να ακούσουμε το "El 28 de Septiembre de 1828", που περιγράφει μουσικά την αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Μπολίβαρ αυτή την ημερομηνία...

Gustavo Dudamel: "The Liberator -El 28 de Septiembre de 1828"
Διευθύνει ο ίδιος.




Cimarosa: "O Mυστικός Γάμος"

 

(με αφορμή τη σημερινή γενέθλια επέτειο τoυ συνθέτη - 17 Δεκεμβρίου 1749)

Ο ιταλός συνθέτης, Ντομένικο Τσιμαρόζα υπήρξε από τους σπουδαιότερους συνθέτες του 18ου αι., ιδιαίτερα διακρίθηκε για τις κωμικές του όπερες, που θεωρούνται οι ωραιότερες του είδους μετά από κείνες του Μότσαρτ. .

Μετά τις τεράστιες επιτυχίες των μελοδραμάτων του στη Νεάπολη,  Ρώμη και  Φλωρεντία προκάλεσε την εχθρότητα συναδέλφων του,  ιδιαίτερα του  Παϊζιέλλο. Όμως η φήμη του είχε εκτοξευτεί τόσο, που η φιλότεχνη Αικατερίνη η Μεγάλη τον προσκάλεσε στην Αγία Πετρούπολη, όπου παρέμενε κάποια χρόνια λαμπρύνοντας το καλλιτεχνικό σαλόνι και τις εκδηλώσεις της ρωσίδας τσαρίνας. 

Ο Τσιμαρόζα έγραψε πάνω από ογδόντα όπερες, όμως  αριστούργημά του  θεωρείται η όπερα μπούφα: "Ο Μυστικός γάμος", που έχει ταυτιστεί με το  θρυλικότερο "μπιζάρισμα" στην ιστορία της μουσικής. 

Πρωτοπαρουσιάστηκε στο Χόφμπουργκ της  Βιέννης, όπου παρών στην πρεμιέρα ήταν και ο αυτοκράτορας Λεοπόλδος ο Β΄, ο οποίος ενθουσιασμένος από το έργο και μετά το έντονο μπιζάρισμα, κάλεσε σε δείπνο όλους τους συντελεστές της παράστασης και στη συνέχεια τούς υποχρέωσε να επαναλάβουν την παράσταση για προσωπική του ευφορία!

"Το προικοσύμφωνο", William Hogarth
ένα από τα έξι έργα της σειράς "Marriage A-la-Mode"
που ενέπνευσαν το λιμπρέτο της όπερας


Έκτοτε ο "Μυστικός γάμος" γνώρισε μεγάλες δόξες καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αι., μεταφράστηκε σε 10 γλώσσες και παρουσιάστηκε στα μεγάλα ευρωπαϊκά θέατρα. 

Ο αυτοκράτορας δε, εξαιτίας του έχρισε τον Τσιμαρόζα ως Kapellmeister, διάδοχο του Αντόνιο Σαλιέρι.

Το λιμπρέτο του "Μυστικού Γάμου" βασίστηκε  στην θεατρική σάτιρα των  Τζωρτζ Κόλμαν-Ντέιβιντ Γκάρικ: "Ο Κρυφός Γάμος", που με τη σειρά της είχε στηριχτεί σε μια σειρά εικαστικών έργων με τίτλο "Μοδάτος Γάμος" του Ουίλιαμ Χόγκαρθ, προκειμένου να προειδοποιήσουν μέσω της ζωγραφικής τέχνης για τις καταστροφικές συνέπειες ενός γάμου, που τελείται από οικονομικά και μόνο συμφέροντα.




"Η συνάντηση των μελλονύμφων", William Hogarth
ένα από τα έξι έργα της σειράς "Marriage A-la-Mode"
που ενέπνευσαν το λιμπρέτο της όπερας

Η αγάπη των θαυμαστών του Τσιμαρόζα για το έργο του αποδείχθηκε περίτρανα όταν ο συνθέτης συνελήφθη και καταδικάστηκε σε θάνατο  στη Νάπολη τασσόμενος υπέρ των Γάλλων. Ήταν εκείνοι που μεσολάβησαν καταφέρνοντας να μετατρέψουν την θανατική ποινή σε εξορία.

Μέγας θαυμαστής του Τσιμαρόζα και ιδίως της όπεράς του "Μυστικός Γάμος" υπήρξε ο Stendhal, ο οποίος θεωρούσε τον ιταλό δημιουργό ως τον "Μολιέρο των συνθετών" και τη συγκεκριμένη όπερα "θείο δημιούργημα", γι'αυτό και την είχε δει -κατά δήλωσή του- πάνω από εκατό φορες!
Ο δε Ντελακρουά ισχυριζόταν απροκάλυπτα πως προτιμούσε τον Τσιμαρόζα από τον Μότσαρτ, καθώς η μουσική του ήταν "ταυτισμένη με την έννοια της τελειότητος! Κανένας άλλος μουσικός -έλεγε- δεν έχει αυτή τη συμμετρία, την εκφραστικότητα, την ευγένεια και την τρυφερότητα, μα πάνω απ 'όλα την ασύγκριτη κομψότητα του Τσιμαρόζα!"


Domenico Cimarosa: Il Matrimonio Segreto / Εισαγωγή, Daniel Barenboim:

Domenico Cimarosa: Il Matrimonio Segreto/ολοκληρωμένη: