Friday 29 April 2016

Membra Jesu nostri ...Σήμερον κρεμάται επί ξύλου...



dali_christ_of_st_john_of_the_cross
"Christ of Saint John of the Cross", S. Dali,
Kelvingrove Art Gallery - Glaskow
"Είδα την εικόνα σ’ ένα κοσμικό όνειρο, μια εικόνα, που αντιπροσώπευε τον πυρήνα του ατόμου. Αυτός ο πυρήνας αργότερα πήρε μια μεταφυσική έννοια. 
Τον θεώρησα ως την απόλυτη ενότητα του σύμπαντος, τον Χριστό".

Έτσι περιγράφει ο ίδιος ο Σαλβαδόρ Νταλί την έμπνευσή του για το συγκλονιστικό αυτό εικαστικό, που απεικονίζει τον "Χριστό Εσταυρωμένο", από μια εντελώς ασυνήθιστη οπτική γωνία, να ίπταται πάνω από μια λίμνη με μια βάρκα και ψαράδες.
Η μορφή του Ιησού, φωτεινή, αντίθετα από τον σκοτεινό ουρανό που την περιβάλλει. Παρατηρούμε πως ο Χριστός δεν φορά ακάνθινο στεφάνι, δεν φαίνεται επίσης το πρόσωπό του, δεν υπάρχει ίχνος αίματος κι έτσι η έκφραση του πόνου δεν είναι ορατή.

Ο πίνακας φέρει και τον τίτλο "Ο Χριστός του Αγίου Ιωάννη", επειδή για τη δημιουργία του ο καλλιτέχνης βασίστηκε σε σκίτσο με τον Εσταυρωμένο Ιησού του 16ου αι. ενός μοναχού από την Καστίλλη και σημαντικής μορφής της Αντιμεταρρύθμισης, ονόματι Αγίος Ιωάννης του Σταυρού.


Σήμερον κρεμάται επί ξύλου,
ο εν ύδασι την γην κρεμάσας.
Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται,
ο των αγγέλων βασιλεύς.

Το Θείο πάθος  κορυφώνεται…Με Σταύρωση, το υπέρτατο μαρτύριο  άφησε την τελευταία του πνοή... 
Γύρω στην ενάτη ώρα, αφού βγάζει πρώτα φωνή μεγάλη: "Τετέλεσται", εκπνέει "ο αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου"...



Tο έργο του Dieterich Buxtehude με τον μακροσκελή τίτλο: "Τα ιερότατα μέλη του σώματος του Ιησού στο μαρτύριο της Σταύρωσης", είναι κύκλος επτά καντατών που συνετέθη το 1680.
Ο λατινικός τίτλος του: "Membra Jesu nostri patientis sacissima"

 Θεωρείται ως το πρώτο λουθηρανικό ορατόριο και το κείμενο βασίζεται σε  stanzas(στροφές) από τον μεσαιωνικό ύμνο "Salve mundi salutare".

 Χωρίζεται σε επτά μέρη, με το καθένα να αναφέρεται σε διαφορετικό μέλος του σταυρωμένου σώματος του Χριστού:

1. Ad pedes-πόδια
2. Ad genua-γόνατα
3. Ad manus-χέρια
4. Ad latus-πλευρά
5. Ad pectusστήθος
6. Ad cor-καρδιά
7. Ad faciem-πρόσωπο

Σε κάθε μέρος, οι λέξεις που αναφέρονται στα μέλη του σώματος πλαισιώνουν τους στίχους του ποιήματος.
Όπως π.χ στο πρώτο μέρος-αναφορά στα "πόδια":

"Δείτε πέρα στα βουνά
τα πόδια ενός  "ευ-αγγελιστή"
που διακηρύσσει την ειρήνη"

Το έργο ερμηνεύεται από πεντάφωνη μικτή χορωδία με συνοδεία βιολιών, μπάσο κοντίνουο και βιόλας ντα γκάμπα, στα μέρη που απαιτείται.
Κάθε μια από τις επτά καντάτες αποτελείται από 6 ενότητες, ήτοι: οργανική εισαγωγή, συνήθως σε μορφή σονάτας, ένα κονσέρτο για τις 5 φωνές και τα όργανα και 3 άριες.
Το μοτίβο ολοκληρώνεται με την  επανάληψη του αρχικού κοντσέρτου.

Εξαίρεση αποτελούν οι: Ι "Ad pedes" και VII "Ad faciem", καντάτες του κύκλου , που αποκλίνουν ελαφρώς από αυτό το μοτίβο.

Πρόκειται για έργο ιερής μουσικής με άριστη αρμονική δομή, υψηλής τεχνικής αρτιότητας,  και, κυρίως, υψηλή πνευματικότητα.
Εξάλλου ο Μπουξτεχούντε υπήρξε μάστορας της θρησκευτικής μουσικής, και υπηρέτησε την Εκκλησία εκτός των άλλων και ως θησαυροφύλακας.
Υπήρξε  "ειδικός" του εκκλησιαστικού οργάνου, κάτι για το οποίο θαυμαζόταν από τον Μπαχ, που είχε όνειρο ζωής του να συναντήσει το μεγάλο μουσικό κι έτσι περπάτησε με τα πόδια ως εκεί από την Άρνσταντ, προκειμένου να δει, ακούσει και θαυμάσει από κοντά το ίνδαλμά του, Ντήτριχ Μπουξτεχούντε!

Buxtehude: "Membra Jesu Nostri" / René Jacobs





(repository.asu.edu)

Thursday 28 April 2016

Μεγάλη Πέμπτη: Η υπερφυής Προσευχή και ο Μπετόβεν...


Στο συναξάριο της μεγάλης Πέμπτης η Προσευχή στον Κήπο της Γεθσημανή ονομάζεται "υπερφυής Προσευχή", δηλαδή προσευχή άλλης, ανώτερης φύσης, ανώτερη των προσευχών των κοινών ανθρώπων.

Father, remove this cup from me" - Jesus' Flesh Cries Out | Jason ...

"Πατέρα μου, Ει δυνατόν εστί, παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο!"
 (Ματθ. 26, 39)

Στον Κήπο της Γεθσημανή, ως υιός Ανθρώπου τη δεδομένη στιγμή και όχι ως υιός Θεού, ο Ιησούς προσεύχεται στον πατέρα του...
Μια ικεσία για το πικρό ποτήρι του θανά­του οφειλόμενη στο φυσικό αποτροπιασμό της ψυχής ενώπιον της φρικαλεότητας του θανάτου.
Ο Χριστός ήξερε πως ήρθε πια η ώρα της θυσίας και της αγωνίας. Επρεπε να πιει ως τον πάτο το ποτήρι της ταπείνωσης και της οδύνης. Εμπρός στο βαθύ αυτό μαρτύριο, ακόμα και η δική του γαλήνια ψυχή σκοτίστηκε...

Από τον ουράνιο Πατέρα του ζήτησε δύναμη ν'αντέξει.

Αγγελος κατέβηκε εξ ουρανού για να Τον παρηγορήσει και να Τον γαληνεύσει. Το πνεύμα του αποσπάστηκε από τ' ανθρώπινα, νικώντας τελειωτικά την αγωνία...


File:Adriaen van de Velde - Agony in the Garden - WGA24475.jpg ...
"Agony in the Garden, Adriaen van de Velde (1665) 
Δεν γνωρίζουμε μετά βεβαιότητος αν ο Λ.Β.Μπετόβεν εκκλησιαζόταν συχνά. Όμως σίγουρα είχε βαθιά πίστη, που ως ελεύθερο πνεύμα δεν χρειαζόταν την Εκκλησία για να την εκφράσει και να την επιβεβαιώσει.

Από τα θρησκευτικά του έργα που σχετίζονται με τη Μεγάλη Πέμπτη είναι το μοναδικό του ορατόριο  στο σύνολο του έργου του: "Ο Χριστός στο Ορος των Ελαιών", το οποίο το συνέθε στα 32 χρόνια του.
Το λιμπρέτο είναι απλοϊκό και βασισμένο σε εδάφια των τεσσάρων Ευαγγελίων.


H περίοδος σύνθεσης του ορατορίου είναι ταραγμένη ψυχικά για τον Μπετόβεν, καθώς μόλις έχει ολοκληρώσει και τη Διαθήκη του Χάλιγκενσταντ, το κείμενο της οποίας αποτελεί προσευχή!Μαρτυρά όλη την απόγνωσή του για την απώλεια της ακοής του, αλλά και τη δύναμη που αντλεί ώστε να εκπληρώσει το καλλιτεχνικό του πεπρωμένο.
Έτσι, ίσως επιδρά βοηθητικά και ευεργετικά, στον τρόπο που καλείται να αποτυπώσει μουσικά την ανθρώπινη φύση του Ιησού, τη συναισθηματική αναταραχή του και την άντληση δύναμης από τον Θεό Πατέρα του.


"Πατέρα μου, Ει δυνατόν εστί, παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο!"

Θα ακούσουμε το συγκεκριμένο απόσπασμα (ρετσιτατίβο και άρια), όπου ο τιτάνας ακολουθώντας οπερατικές τεχνικές  αναθέτει τον ρόλο του Χριστού σε ηρωικό τενόρο.

Εστιάστε στις "ταραγμένες" δοξαριές από τα τοξοτά, στη  χρωματική "σφοδρότητα" στις ανόδους της ορχήστρας, στα απότομα, ορμητικά περάσματα της φωνής του τενόρου..., μέχρι το σημείο του αναστοχασμού, όπου με πτωτικό σχηματισμό επανέρχεται η γαλήνη, μακριά από την αγωνιώδη ένταση των πρώτων μοτίβων.


Ο Μπετόβεν, που ολοκλήρωσε το μεγαλειώδες ορατόριο μέσα σε δυο εβδομάδες, στο συγκεκριμένο -έντονης δραματικότητας-  μέρος εστιάζει με τη δύναμη της μουσικής του στην αποτύπωση της ανθρώπινης πλευράς του Θεανθρώπου, γι'αυτό μην προσπαθήσουμε ν' αναζητήσουμε στοιχεία των "Παθών" του παμμέγιστου Μπαχ, του "μουσικού του Θεού", που πίστευε, ότι η μουσική υπάρχει ΜΟΝΟ για να υμνεί τον Θεό...
Όμως αναμφίβολα το Μπετοβενικό ορατόριο φέρει τη σφραγίδα της μεγάλης έμπνευσης και της υψηλής δημιουργίας, στην οποία κανείς αισθάνεται το θείο φυσικά και απέριττα!

.

Beethoven: "Christ on the Mount of Olives, Op. 85":

1. Recitativo: "Ιεχωβά, εσύ, πατέρα μου!"(0:00-3:58)
2. Aria: "Η ψυχή μου κλονίζεται!Ολάκερη η ψυχή εντός μου, τρέμει!" (4:00)
Eρμηνεύει ο Nicolai Gedda:



Tuesday 26 April 2016

Πικάσο "Guernica": Μουσικές αποτυπώσεις...

PicassoGuernica.jpg
"Guernica", Picasso-Musée Nacional Centro de Arte Reina Sofia, Madrid

Απόγευμα 26ης Απριλίου 1937....
Στον ουρανό της Βασκικής Γκουέρνικα εμφανίζονται τα πρώτα αεροσκάφη...Μέσα σε λίγες ώρες μετατρέπουν την πόλη σε ερείπια!Εγκλημα κατά της ανθρωπότητας, μαρτυρά την θηριωδία του φασισμού...Μέσα στις επόμενες 33 μέρες, ο Πάμπλο Πικάσο δημιουργεί ένα απίστευτο έργο, που από τότε ηχεί ως κραυγή ενάντια στη φρίκη του πολέμου...Με στοιχεία εξπρεσιονιστικά, κυβιστικά,αλλά και σουρρεαλισμού αποτυπώνει την οδύνη και τον αποτροπιασμό για την στοχοποίηση αθώων πολιτών...

Το έργο του, χρωματικά ένα συνονθύλευμα αποχρώσεων μαύρου και γκρίζου είναι το λιγότερο, ανατριχιαστικό! Με τόσους συμβολισμούς και αλληγορίες, ο πίνακας αυτός αποτελεί σύμβολο της μάχης ενάντια στο φασισμό!
Ο μέγας καλλιτέχνης με έναν δυναμικό, σχεδόν "ωμό"  τρόπο κάνει το σχόλιό του, δίνει με την τέχνη του βαρύ ράπισμα στον πόλεμο και τις μεθόδους του, στέλνει δυνατό αντιπολεμικό μήνυμα!
Ετσι, ήξερε να εκφράζεται ο Πικάσο! Πάντα είχε το θάρρος της γνώμης του.
Μην ξεχνάμε πως όταν ρωτήθηκε από τους Γερμανούς, που είδαν στο Παρίσι την "Γκουέρνικα" αν την είχε φιλοτεχνήσει εκείνος, απάντησε αποφασιστικά: "Οχι, εγώ,...εσείς!!!"


Dora Maar, Picasso painting Guernica
(ngv.vic.gov.au)


Το όνομα του Καταλανού Leonardo Balada το είχα πρωτακούσει σε μια συναυλία στην πόλη μου...Συγκεκριμένα στο Θέατρο Απόλλων από την Ορχήστρα Πατρών με το έργο του: "Μικρή Νυχτερινή μουσική στο Χάρλεμ".Ακόμα, φέρνοντας εκείνο το βράδυ στο μυαλό μου, αισθάνομαι την ιδιαίτερη αύρα της "εναλλακτικής-κλασικής" μουσικής του, ίσως αδόκιμος όρος, όμως είναι ο προσωπικός χαρακτηρισμός μου γι'αυτον.

Ο Balada εμπνεύστηκε από το συγκλονιστικό εικαστικό δημιούργημα του Πικάσο...

Τον πίνακα τον έχω θαυμάσει και μελετήσει για ώρες από το ένα ως το άλλο άκρο της μεγάλης επιφάνειάς του...Ενοιωσα το δέος, τη φρίκη, την αγανάκτηση, κι όλα εκείνα τα συναισθήματα στα οποία οδηγεί η θέασή του!
Και πιστέψτε με! Ακριβώς τα ίδια , και στον ίδιο βαθμό, μάς προξενεί και η ακρόαση της ομώνυμης μουσικής σύνθεσης.
Μια μορφή ηχοποιητικών εικόνων, που ενισχύουν την επιθυμία έκφρασης διαμαρτυρίας κατά του πολέμου!
Εστιάστε σε κείνη την ταλάντωση της ηλεκτρικής χορδής στην έναρξη, όπως και σε άλλα σημεία της σύνθεσης αποσπασματικά, κι αισθανθείτε την κορύφωση της απειλής, τη μαύρη φτερούγα του κορακιού που πλησιάζει να καλύψει το Βασκικό ουρανό...
Οι κοφτοί ήχοι των χάλκινων πνευστών προετοιμάζουν το θάνατο...κι έπειτα συνεχόμενες δοξαριές σε διάφωνα ακούσματα, η αγριότητα...
Ρολάρισμα σε στρατιωτικό ταμπούρο κι είναι ο μακρόσυρτος ήχος του που κάνει εμφανή την ύπαρξη στρατού σε άνιση και "άνανδρη" μάχη...
Κάπου τα κύμβαλα γίνονται μονότονα, ενοχλητικά κι απεχθή, ...η μυρωδιά των νεκρών, ίσως...
Ηχητικές υπόνοιες εκκλησιαστικού οργάνου,...νεκρώσιμη πομπή;...

Πολλές οι εικόνες που θα μπορούσε κανείς να πλάσει με την ακρόαση του έργου!Ενός έργου συγκλονιστικού, μια κραυγή κατά της βιαιότητας, και της απόγνωσης που δημιουργεί ο πόλεμος...

Εικαστική και μουσική "Γκουέρνικα", γεμάτες αντιπολεμικά μηνύματα, μια διαμαρτυρία εναντίον της καταστροφής, που σπέρνει ο πόλεμος...



(Πωλ Ελυάρ: "Η νίκη της Γκουέρνικα", μτφ: Οδ. Ελύτης, https://edromos.gr) :


Dora Maar, Picasso painting Guernica
(ngv.vic.gov.au)


Η μνημειακή τοιχογραφία του Πικάσο με τη συναισθηματική της, πραγματικά "σοκάρει!
Παρόμοια όμως ειναι και η αντίδραση που δημιουργεί η ανάγνωση του παραπάνω ποιήματος του Ελυάρ, το οποίο εμπνεύστηκε ωθούμενος από το εικαστικό έργο, αλλά και την μουσική κραυγή του Λουίτζι Νόνο, όταν το 1954 μελοποιεί το ποίημα "La Victoire de Guernica".
Ποίηση και μουσική συνδιαλέγονται σε μια δημιουργία σε μορφή καντάτας, που αντιστοιχούσε στην γεμάτη πάθος πολιτική δήλωση του συνθέτη μέσω της τέχνης του!

Luigi Nono: "La Victoire de Guernica - σε ποίηση Π.Ελυάρ)



Ένα πιανιστικο ιντερμέδιο, ανάλογης αισθητικής δίνει και ο Paul Dessau, εκπρόσωπος της σύγχρονης κλασικής μουσικής, έμπνευση επίσης από το εικαστικό του Πάμπλο Πικάσο.
Με έντονες διαφωνίες σκιαγραφεί τη σκούρα απόχρωση, στην πιανιστική σύνθεση του: "Guernica".

Paul Dessau: "Guernica":



Τέλος, ο Maurizio Colonna ξύνει τις πληγές στο δεξιοτεχνικότατο κιθαριστικό του δημιούργημα: "Homage to Pablo Picasso" με τον υπότιτλο: "Guernica".



Saturday 23 April 2016

Σαίξπηρ - Προκόφιεφ: Ρωμαίος και Ιουλιέττα


[Αυτή την ανοιξιάτικη μέρα του 1891 γεννήθηκε ο ρώσος συνθέτης…
Την ίδια μέρα του 1564 είχε αφήσει την τελευταία του πνοή ο άγγλος δραματουργός…]

ROMEO and JULIET

ΡΩΜΑΙΟΣ
Σκηνή του Μπαλκονιού-Ρωμαίος και Ιουλιέττα»,
Ford Madox Brown/Delaware Art Museum
Όποιος δεν έπαθε πληγήν, γελά τον πληγωμένον!

(Η Ιουλιέτα φαίνεται εις το παράθυρόν της).

Αγάλια! 'ς το παράθυρον τι φως εκεί προβάλλει;
Ανατολή επρόβαλε, κ’ η Ιουλιέτα ήλιος!
Ήλιε γλυκέ, ανάτειλε και σβύσε την Σελήνην.
Ιδέ την απ' την ζήλειάν της αχνίζει και θαμπόνει,
διότι συ την ξεπερνάς 'ς την δόξαν και 'ς τα κάλλη.
[..]
ΙΟΥΛΙΕΤΑ
Αχ

ΡΩΜΑΙΟΣ
Ομιλεί. — Ομίλει,
ομίλει, άγγελε λαμπρέ! — Μου έλαμψες ‘ς το σκότος

ΙΟΥΛΙΕΤΑ
Ρωμαίε, ω Ρωμαίε! Αχ! τι λέγεσαι Ρωμαίος;
Αρνήσου τον πατέρα σου, παραίτα τ' όνομά σου,
ή αν δεν θέλης, μοναχά πως μ' αγαπάς ορκίσου
και έπαυσα να λέγομαι του Καπουλέτου κόρη

ΡΩΜΑΙΟΣ
Ν' ακούσω κι’ άλλα; ή αυτά με φθάνουν;

ΙΟΥΛΙΕΤΑ
Τ' όνομά σου
είναι ο μόνος μου εχθρός. Μοντέκης αν δεν ήσουν…
ΡΩΜΑΙΟΣ
Δεν' ξεύρω με τι όνομα να σου ειπώ ποιος είμαι·
το όνομα μου το μισώ, ω δέσποινα γλυκειά μου,
διότι το εχθρεύεσαι. Γραμμένον αν το είχα,
θα το εξέσχιζα εδώ.
ΙΟΥΛΙΕΤΑ
Και ποιος σ' ωδήγησεν εδώ τον δρόμον σου να εύρης;

ΡΩΜΑΙΟΣ
Ο Έρως, που μου έδειξε τον τρόπον να τον μάθω·
εκείνος έβαλε τον νουν, κ' έβαλα 'γώ τα μάτια.
Δεν είμ' εγώ θαλασσινός, αλλά και εις την άκρην
του κόσμου αν ευρίσκεσο, — και έως τ' ακρογιάλι
που βρέχει του ωκεανού το τελευταίον κύμα
δι’ ένα τέτοιον θησαυρόν τολμούσα ν' αρμενίσω...

(Απόσπασμα από το «Ρωμαίος και Ιουλιέττα» του Σαίξπηρ και την περίφημη «Σκηνή του Μπαλκονιού»)



Πρόκειται φυσικά για ένα κορυφαίο έργο του παγκόσμιου ρεπερτορίου! Η πιο διάσημη ερωτική ιστορία όλων των εποχών είναι αυτή που πλάθει ο άγγλος δραματουργός, Ουίλλιαμ Σαίξπηρ!
Εχει την τρυφερότητα της αγνής πρώτης αγάπης και συγκινεί κάθε ευαίσθητη ψυχή με την τραγική κατάληξη.

Ο Σεργκέι Προκόφιεφ συνέθεσε το μπαλέτο μετά από παραγγελία των Κίρωφ το 1935. Παραγγελία- ευκαιρία για κείνον, αλλά και πρόκληση, καθώς από καιρό επιθυμούσε να αναμετρηθεί με την συνθετική αποτύπωση ενός τραγικού έρωτα, έχοντας κατά νου το Βαγκνερικό "Τριστάνος και Ιζόλδη" και το "Πελλέας και Μελισσάνθη" του Ντεμπισί.

Είχε όμως, προβληματίσει τους συντελεστές, αλλά και την ηγεσία των Σοβιετικών η απόφασή του να δώσει αίσιο τέλος στην ιστορία των εραστών.
Έτσι, η πρεμιέρα άργησε....

Το μπαλέτο παρουσιάστηκε το 1938 στην τότε Τσεχοσλοβακία, που όμως δεν παρακολούθησε ο Προκόφιεφ, καθώς δεν τού επιτρεπόταν η έξοδος από τη χώρα.

Η έμπνευση που αντλεί ο ρώσος συνθέτης από το Σαιξπηρικό αριστούργημα οδηγεί σ' ένα μπαλέτο με κλασική πνοή κι έντονης δραματικότητας!
Xαρακτηριστικό στην ορχήστρα που συνοδεύει το μπαλέτο είναι η χρήση του σαξοφώνου. Ο Προκόφιεφ επιθυμούσε τη δημιουργία της ιδιαίτερης ατμόσφαιρας, που επιτυχάνεται με το λαμπρό ηχόχρωμα του νέου οργάνου.

Στη συνέχεια γράφτηκαν τρεις σουίτες μπαλέτου από τον συνθετη, καθώς και πιανιστικές εκδοχές της σύνθεσης.

Prokofiev: Romeo and Juliet- «Balcony Scene»/R.Nureyev –M. Fonteyn:



Στο φινάλε, ο Προκόφιεφ στήνει τη σκηνή όπου ο Ρωμαίος θέλει να μαχαιρωθεί, όταν βλέπει τη νεκρή αγαπημένη του. Στην προσπάθεια του φίλου του να τον συγκρατήσει από το εγχείρημα, ξεκινά μια πάλη μεταξύ τους, κατά τη διάρκεια της οποίας κι αφού έχει παρέλθει η επιρροή από το υπνωτικό φίτρο που είχε πιει, η Ιουλιέττα ξυπνά...
Η σκηνή γεμίζει με χαρούμενους ανθρώπους, που παρακολουθούντον χορό του ζευγαριού... Τα συναισθηματα κορυφώνονται με τη δυναμική της μουσικής, που ολοένα γίνεται εντονότερη, καθώς οι τρισευτυχισμένοι εραστές αποχωρούν  από τη σκηνή χορεύοντας εν μέσω αποθεωτικών τυμπανισμών.

Όμως - όπως είπαμε- αυτή η διαφοροποιημένη από το Σαιξπηρικό κείμενο, εκδοχή, δεν άρεσε στους Σοβιετικούς. Έτσι, το μπαλέτο αναθεωρείται και το τέλος ξαναγράφηκε για να είναι τραγικό. Με αυτό τον τρόπο παρουσιάζεται σήμερα..

Prokofiev: "Romeo and Juliet, final scene":




Τα μέρη που αποκόπηκαν, χρησιμοποιήθηκαν από τον Προκόφιεφ σε άλλα έργα του. Όπως παραδείγματος χάριν στο Σκέρτσο της Πέμπτης Συμφωνίας του:



 Νομίζω, οι φιλόμουσοι και λάτρεις του μπαλέτου αυτού, δεν θα συγχωρούσατε την μη αναφορά μου στο εξαίρετο μέρος του "Χορού των Ιπποτών", μια κορυφαία "μουσική εικόνα" του καρναβαλικού χορού, βασισμένη σε ρυθμικότατα μοτίβα, κομψά και ντελικάτα μεν, δυσοίωνα δε, που προκαλούν αγωνία και εσωτερική αναταραχή για την εξέλιξη...
O Προκόφιεφ με τις ευρηματικές αρμονικές αναπτύξεις των θεμάτων δημιουργεί μια σκοτεινή, μυστηριώδη ατμόσφαιρα...

Prokofiev: "Romeo and Juliet - Dance of the Knights":


Για την πιανιστική εκδοχή της σύνθεσης, ο Προκόφιεφ επέλεξε δέκα θέματα του μπαλέτου, τα οποία τιτλοφόρησε: "Δέκα κομμάτια για πιάνο, Op. 75", απ' όπου θα ακούσουμε το  παραπάνω "Χορός των Ιπποτών ή Montagues and Capulets", Ν. 6 στην κατάταξη δια χειρός Γεβγιένι Κίσσιν, (πατήστε εδώ) 
και το Ν.10.:"Οι παρθένες με τα κρίνα", που αντικατοπτρίζει τον ελεγειακό χορό των νεαρών κοριτσιών δίπλα στην Ιουλιέττα που κείτεται στο νεκροκρέβατό της...



Ο κορυφαίος Σαίξπηρ αναφέρεται στο επεισόδιο στην 4η Πράξη της 5ης Σκηνής του δράματός του:


ΣΚΗΝΗ V, Πράξη IV:

Στον κοιτώνα  της Ιουλιέτας, η οποια βρίσκεται -υποτιθεται- νεκρή στο κρεβάτι της.
Εισέρχεται η παραμάνα της.

Pin on ~Lunanima's Art Gallery~ (J)
John Opie: "Juliet  in deathbed-Act IV, Scene V)
ΠΑΡΑΜΑΝΑ:
[...]
Κυρία! Ιουλιέτα μου!... Αλλοίμονον! Βοήθεια!
Βοήθεια! Η κυρία μου απέθανε! Βοήθεια!
Ώρα κακή! τι ήθελα να γεννηθώ η μαύρη!
Λίγον ρακί! - Αυθέντα μου, κυρία μου, βοήθεια!
Ημέρα ωργισμένη!

(Εισέρχεται η Μάνα της Ιουλιέτας).

ΚΑΠΟΥΛΕΤΑΙΝΑ
Τι έπαθες;

ΠΑΡΑΜΑΝΑ
Κύτταξ' εκεί! Δυστυχισμένη 'μέρα!

ΚΑΠΟΥΛΕΤΑΙΝΑ
Αλλοίμονον, αλλοίμονον! Παιδάκι μου, ζωή μου!
Ω! Αναστήσου, ή κ' εγώ μαζή σου θ' αποθάνω.
Βοήθεια! Βοήθεια! Ω! φώναξε να έλθουν.

(Εισέρχεται ο πατέρας)
[...]

ΚΑΠΟΥΛΕΤΟΣ
Να την ιδώ... Τελειωμένη· κρύα·
το αίμα εσταμάτησε· εβάρυναν τα μέλη·
απεχαιρέτησ' η ζωή τα χείλη της προ ώρας·
ο Θάνατος απλώθηκεν επάνω ‘ς το κορμί της,
 'σαν παγωνιά παράκαιρη εις δροσερόν λουλούδι.

ΠΑΡΑΜΑΝΑ
Ώρα κακή μας 'πλάκωσε!

ΚΑΠΟΥΛΕΤΑΙΝΑ
 Ω συμφορά και πίκρα!

ΚΑΠΟΥΛΕΤΟΣ
Ο Χάρος που την ήρπασε να την μοιρολογήσω,
μου έδεσε την γλώσσαν μου και φράζει την φωνήν μου...



Μπορείτε να δείτε την μπαλετική σκηνή εδώ.
Αναζητείστε και άλλες μεταγραφές για συνδυασμούς οργάνων( βιολί - πιάνο,... πιάνο - τσέλο, κλπ)







Tuesday 19 April 2016

Germaine Tailleferre: με έκφραση φεμινιστική...

 


Ήταν η μοναδική γυναίκα ανάμεσα σε πέντε άντρες. 

"Les Six" - Η Τεϊφέρ καθιστή αριστερά
Η Germaine Tailleferre (γενν. 19/4/1892) υπήρξε δραστήριο μέλος της λεγόμενης Ομάδας των Εξι, ανάμεσα στους άντρες συνθέτες, Φρανσίς Πουλένκ, Ντάριους Μιγιώ, Αρτύρ Χόνεγκερ, Ζωρζ Ωρίκ, Λουί Ντυρέ, που όπως είπε ο μέντορά τους, Ερίκ Σατί με  την αισθητική τους στόχευαν σ'ένα "νέο πνεύμα τέχνης που βρίσκεται μεν στην έκπληξη, όμως κυρίως το χαρακτηρίζει η επιστροφή στην κλασική φόρμα με σύγχρονη ευαισθησία..."

Όταν το 1929 ο γάμος της Ταϊφέρ διαλύθηκε μετά από ταραχώδη σχέση, εκείνη καταρρακωμένη ψυχικά βρίσκει καταφύγιο στη σύνθεση. 

Λέγεται πως τα "Έξι Γαλλικά τραγούδια" της, σύνθεση εκείνης της περιόδου, αποτελούν τη βαθιά φεμινιστική της έκφραση.  Τα τραγούδια βασίζονται σε ποιήματα του 15ου και του 18ου αιώνα, όλα αναφορές σε καταστάσεις γυναικών που αντιμετώπισαν  οικογενειακές δυσκολίες και ερωτικές απογοητεύσεις, με έμφαση στις τραγικές συνθήκες της ζωής των γυναικών εκείνων των εποχών.

Πρόκειται για καθαρά αυτοβιογραφικό συνθετικό έργο αν αναλογιστούμε ότι λίγο καιρό πριν ο σύζυγός της καρικατουρίστας Ραλφ Μπάρτον, αποπειράθηκε να την  πυροβολήσει ενώ ήταν έγκυος με αποτέλεσμα να αποβάλλει. Ακολούθησε ένα δύσκολο διαζύγιο και η αυτοκτονία -εν τέλει- του συζύγου.

Τα τραγούδια μπορούν να αναγνωριστούν ως απάντηση της  Tαϊφέρ σε αυτό το τραυματικό γεγονός, ιδιαίτερα το 1ο και το 3ο με τίτλους:  "Χωρίς πίστη" και "Ο σύζυγός μου με δυσφήμησε"... 
Μέσα από τη διαδικασία σύνθεσης, η Tαϊφέρ συνήλθε ψυχολογικά κι ανέκαμψε από τη μελαγχολία και την τραυματική εμπειρία της.

Η μουσική της Ταϊφέρ έρχεται σε αντίθεση τόσο με το Βαγκνερικό ύφος, όσο και τις ιμπρεσιονιστικές δημιουργίες που επικρατούσαν στην εποχή της.
Χαρισματικότατη και πολυτάλαντη, είναι κανείς ν' απορεί  με την παντελή έλλειψη αυτοπεποίθησης και εκτίμησης των έργων της από την ίδια, καθώς τα θεωρούσε παρακατιανά κι ικανά "μόνο για να διασκεδάζουν", ενώ πληρούν αρμονικά και δομικά όλες τις προδιαγραφές μουσικών έργων της εποχής της με την αισθητική πειραματική διάθεση να τα χαρακτηρίζουν... 

Germaine Tailleferre: "Six Chansons françaises":



«Απάνου στην τριανταφυλλιά»




Μην είναι η χαρά και το φως τ’Απρίλη, που συνυπάρχουν στο παραδοσιακό αυτό τραγούδι;
Μην είν’ ο έρωτας, η μεθυστική νιότη του στίχου;
ή το παραδοσιακό ούτι με τη λύρα και ο ήχος του ταμπούρου;

Είναι το κράμα τους, που συγκροτούν έναν κόσμο τελετουργικό, που κινείται μέσα στο ανοιξιάτικο φως, τους ντυμένους απλότητα αγέρες, που αποθεώνουν τη φύση με την πνοή του  ολάνθιστου λυρισμού τους!

Η ευαισθησία βρίσκει έναν τρόπο έκφρασης, σύμμαχο της παράδοσης σε μια φωνή που μπορεί η βάση της να είναι κλασική, όμως αυτή η ιδιαιτερότητά της είναι που κάνει τη διαφορά μετουσιώνοντας περίτεχνα το λαϊκό σε έντεχνο κι αντίστροφα.
Aκούς και συντονίζεσαι με μία αρχέγονη δύναμη.Ιδιαίτερο το ζευγάρωμα μιας οπερατικής φωνής με το νταούλι και τη λύρα.

«Απάνου στην τριανταφυλλιά»

Πρόκειται για ένα παραδοσιακό τραγούδι της Μακεδονίας.
Ένα τραγούδι αγάπης με συμβολισμούς δανεισμένους από τα ζώα και τα φυτά.
Η πέρδικα, σύμβολο γονιμότητας, ευζωίας, καλοτυχίας κι η τριανταφυλλιά της χαράς και της εμορφάδας!
Κι όλα αυτά, χάρες και καλούδια, ομορφιά και γονιμότητα «πέφτουν στης νύφης την ποδιά…»

«Απάνου στην τριανταφυλλιά
χτίζειν η πέρδικα φωλιά
χτίζειν η πέρδικα φωλιά
σιβαινοβγαίνουν* τα πουλιά

σιβαινοβγαίνουν τα πουλιά
και σιέται η τριανταφυλλιά
και πέφτουν τα τριαντάφυλλα
μέσα στης νύφης την ποδιά»



Ένας συρτός που χορεύεται με σταυρωτά χέρια και σήμερα τ’ ακούμε από τη Θεοδώρα Μπάκα, μια ερμηνεύτρια με κλασικές σπουδές, απόφοιτο του τμήματος Όπερας και Μουσικής Δωματίου της Ακαδημίας του Ανόβερο.
Με συμμετοχές και συνεργασίες σε έργα αναγεννησιακής και μπαρόκ μουσικής, λήντερ, αλλά και σύγχρονων δημιουργών.

Μια μέτζο σοπράνο, που η χροιά της φωνής της τη βοηθάει πολύ στην ερμηνεία και παραδοσιακών τραγουδιών.


Μια ερμηνεία, ειδωμένη με μια άλλη ματιά, που αποκαλύπτει απροσδόκητες ομορφιές της πολιτιστικής μας κληρονομιάς...της παράδοσής μας, που πάντα μάς διδάσκει, μάς οδηγεί, μάς ...ανασταίνει.
Γιατί κάθε τσάκισμα της φωνής στο παραδοσιακό τραγούδι συγκινεί, ενώνει, προβληματίζει, προτρέπει, θυμίζει, προκαλεί δέος, ανατάσσει!


*σιβαίνω(αρχ. εισβαίνω) = εισέρχομαι


<<Θεοδώρα Μπάκα: Απάνω στην τριανταφυλλιά>>


To κείμενο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

Wednesday 13 April 2016

"Καροτσέρη τράβα, να πάμε στα Ταταύλα..."

"Ταταύλα-Άγ. Αθανάσιος"/eistinpolin330.blogspot.com
"Τα Ταταύλα είναι χτισμένα πάνω σε λόφο και στην κορφή του λόφου είναι η Τούμπα ... 
Γύρω από τον ιστορικό ναό του Άη Δημήτρη οι Ταταυλιανοί ζούσαν οργανωμένοι με τα σχολεία τους ...
Τα Ταταύλα ήταν το μόνο προάστιο της Πόλης, που είχε πληθυσμό εκατό τοις εκατό ελληνικό. 
Τούρκος το πόδι του στα Ταταύλα να τον παρακαλούσες, δεν το πατούσε...", 

περιγράφει η Μαρία  Ιορδανίδου, στη "Λωξάντρα" της.

Τα Ταταύλα μια ιστορική κι όμορφη συνοικία της Κωνσταντινούπολης, πήρε το όνομά της από την τούρκικη λέξη "ταύλα", που σημαίνει σταύλος μιας και πριν την 'Αλωση η Γενοβέζοι του Γαλατά είχαν εκεί τους στάβλους τους.
Λέξη, που  ελληνοποιήθηκε με την προσθήκη του άρθρου "τα" κι έτσι προέκυψε η ονομασία "Ταταύλα".

"Είναι γκιαούρ μαχαλάς", έλεγαν οι Τούρκοι, αφού στη συνοικία υπήρχε έντονο το Ελληνικό στοιχείο.

Η Ιστορία έχει καταγράψει την καταστροφική φωτιά που ξέσπασε στη γειτονιά μια μέρα σαν τη σημερινή, στις 13 Απριλίου του 1929 κι αυτό το γεγονός έδωσε την αφορμή γι'αυτή την ανάρτηση.
Πυρκαγιά, που πολλοί πιστεύουν πως ήταν εμπρησμός για να υπάρξει έμμεση δημογραφική αλλαγή.
Ο νέος οικισμός θα ονομαστεί  "Kurtulus", που σημαίνει "απελευθέρωση-σωτηρία".

Γράφει κάπου αλλού η Ιορδανίδου:

"Η συνοικία των Ταταύλων σε αντίθεση με το γειτονικό Πέρα δεν έπλεε στο φως ούτε λικνιζόταν στο θόρυβο του κοσμοπολιτισμού. Δεν είχε αριστοκρατικά σπίτια ούτε κοσμικά κέντρα. Ήταν μια φτωχογειτονιά με πολλά ξύλινα σπίτια που κάθε λίγο και λιγάκι έπαιρναν φωτιά λόγω κάποιας αβλεψίας των ιδιοκτητών στο εικονοστάσι ή στην καπνοδόχο. Γι' αυτό και σήμα κατατεθέν της περιοχής δεν ήταν άλλοι από τους ξακουστούς τουλουμπατζήδες-πυροσβέστες, νταήδες και καθημερινούς ήρωες της γειτονιάς που σε κάθε πυρκαγιά έτρεχαν με την τουλούμπα τους, για να σβήσουν τη φωτιά..."

Τα Ταταύλα ήταν -λοιπόν- φτωχικά σαν συνοικία, όπως και φημίζονταν εκτός της γραφικότητάς τους, για τους οξύθυμους κι ευέξαπτους παλικαράδες τους, τους νταήδες, τους ασίκηδες νέους που το αίμα τους έβραζε και εναντιώνονταν σε κάθε αδικία, προστατεύοντας τους αδυνάτους.
(Γνωστός ο λαϊκός μύθος με το Σταυρή που συχνά "έπαιζε μπουνιές" με την αστυνομία, που ταλαιπωρούσε τους μαγαζάτορες της περιοχής...)

Γιατί, όπως είπαμε τα Ταταύλα φημίζονταν για τον παλμό, τη ζωντάνια και την ευθυμία των κατοίκων τους!Ήταν γλετζέδες και γλεντοκόποι οι Ταταυλιώτες!


Πλήθος τα εξοχικά κέντρα διασκέδασης και τα υπαίθρια ταβερνεία!..., κάτι που έκανε πολλούς να καταφθάνουν  με τις άμαξες από άλλες περιοχές της Πόλης, για να φάνε, να πιουν και να διασκεδάσουν στα φημισμένα  ταβερνάκια.


Οι καροτσέρηδες, αυτοί οι  συμπαθείς επαγγελματίες, τα χρόνια εκείνα, προτού ακόμα εμφανισθεί το αυτοκίνητο, προσέφεραν μεγάλη υπηρεσία στη μεταφορά του κοινού.



"Καροτσέρη τράβα, να πάμε στα Ταταύλα
πόσα τάλιρα γυρεύεις
να με πας και μη με φέρεις
τράβα!!!"

λέει το γνωστό Μικρασιάτικο τραγούδι...

Ένα τραγούδι που εμφανίζεται στα τέλη του 19ου αι. και βασίζεται σε μια παραδοσιακή μελωδία, που θεωρείται εβραϊκής ή αρμένικης προέλευσης, που όμως άκμασε περισσότερο στην Πόλη κι από κει διαδόθηκε σε ολόκληρη την Οθωμανική αυτοκρατορία και διεθνοποιήθηκε.

Στα λόγια του γίνεται αναφορά στην όμορφη γειτονιά των Ταταύλων με τη διαδικασία του αυτοσχεδιασμού να προσθέτει πιο κάτω και το δίστιχο με τα Αθηναϊκά Πατήσια:

"Καροτσέρη τράβα ίσια, να μας πας για τα Πατήσια
πόσα τάλιρα γυρεύεις
να μας πας και να μας φέρεις...Τράβα!..."

Στο σχολείο οι μαθητές αυτοσχεδιάζουν και προσθέτουν στροφές με γειτονιές της Πάτρας μας:

"Καροτσέρη είσ'αλάνι, πήγαινέ μας στο Ζαβλάνι..."

"Καροτσέρη με λιακάδα, τράβα μας στην Εγλυκάδα..."

"Αμαξά θέλω κορίτσι, πήγαινέ με στο Καστρίτσι..."

"Καροτσέρη ασπρομάλλη, πήγαινέ μας Σαραβάλι..."

Ένας ερωτοχτυπημένος νεαρός κάποια χρονιά έγινε ποιητής απ'την αγάπη, κι έδωσε την έμπνευση:

"Ο νταλκάς με κατατρώει, πήγαινέ με στην Αρόη
καροτσέρη η κοπελιά μου περιμένει τα φιλιά μου!Τράβα!!"...,
και τόσα άλλα!!!

Η φαντασία των παιδιών και η διάθεσή τους για χαρά και διασκέδαση, ανεξάντλητη!
Ο ρυθμός του κομματιού είναι 2/4 και χορεύεται ως γρήγορος χασάπικος.


Από τις παλαιότερες εκτελέσεις (1926) και ίσως η αυθεντικότερη είναι εκείνη του Κωνσταντινοπολίτη Αντώνη Διαμαντίδη, που'χε το παρατσούκλι  "Νταλγκάς", που στα ελληνικά σημαίνει "πάθος", και στα τουρκικά "κυματισμός", επειδή η φωνή του ήταν εξόχως εκφραστική, έκανε όμορφα τσακίσματα, σκαμπανεβάσματα και μελίσματα.


Δεδομένων των συνθηκών που ζούμε και μας σαστίζουν, τις στρεσογόνες καταστάσεις της καθημερινότητας , είναι ανάγκη ν' αναζητάμε την χαρά, τη διασκέδαση.
Ένας τρόπος εκτόνωσης είναι το τραγούδι και ο χορός, που γι'αυτό το απόγευμα σάς τα προτείνω με ακούσματα παραδοσιακά, που περνώντας από το φίλτρο του χρόνου διασώθηκαν ως τις μέρες μας και συνθέτουν τον πλούτο της πολιτιστικής κληρονομιάς μας.



Ας κατανοήσουμε πως η  μουσική της παράδοσής μας, αυτό το πολύχρωμο μωσαϊκό αποτελεί "Ύψιστη Τέχνη", και μας αποκαλύπτει νέους δρόμους αντίληψης της αισθαντικότητας, που πάντα θα συγκινούν.



Sunday 10 April 2016

"O Nίνο Ρότα της όπερας"




"Ζωντανός,αυθόρμητος, αγγελικός!", κατά τον Φελλίνι...

"Αφηρημένο και ταυτόχρονα προσφιλή, άγγελο της τελευταίας σειράς!, τον αποκάλεσε η Λίνα Βερντμίλερ,

"Aισθαντικός μελωδός του "ανεξήγητου", σύμφωνα με τον  Χατζιδάκι, που θαύμαζε απεριόριστα το Νίνο Ρότα, εξάλλου ταιριάζουν υφολογικά οι μουσικές τους!!

Θα καταλάβατε πως οι παραπάνω είναι κάποιοι από τους χαρακτηρισμούς για το μέγα ιταλό μουσικό, Νίνο Ρότα, που έφυγε σαν σήμερα 10 Απρίλη του 1979!

Όλοι τον γνωρίζουμε από το σινεμά...το όνομά του είναι συνώνυμο με την κινηματογραφική μουσική…
Μπορεί να συνεργάστηκε με καταπληκτικούς σκηνοθέτες…Φελλίνι, Βισκόντι, Κουροσάβα, Βερντμίλερ,Τζεφιρέλι, Κόπολα, Ντε Σίκα…
Μπορεί η μουσική του για την ταινία "Ο Νονός" να πήρε Όσκαρ το 1974…, όμως ο Νίνο Ρότα δεν είναι ΜΟΝΟ αυτό!

Θα ήταν παράλειψή μας σε αυτή την τιμητική αναφορά στο μεγάλο ιταλό συνθέτη να μην σταθούμε και στην συνεισφορά του στη "σοβαρή", λεγόμενη, μουσική.
Το "θαύμα" στο Ρότα είναι πως ισορροπεί αρμονικά ανάμεσα σ'ένα σάουντρακ και ένα έργο κλασικής!!


<<Ένα καπέλο από ψάθα Φλωρεντίας>>

είναι μια όπερα του Νίνο Ρότα σε ιταλικό λιμπρέτο του ίδιου και της μητέρας του Ernesta Rinaldi-Rota, βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό του Ευγένιου Λαμπίς .
Η όπερα έκανε πρεμιέρα στο Παλέρμο το 1955.

Ο Νίνο Ρότα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που η ιταλική κινηματογραφική βιομηχανία βρισκόταν σε κατάσταση αναζωογόνησης και επιθυμώντας να κινηθεί σε νέα καλλιτεχνικά μονοπάτια, αναζήτησε το μουσικό του ύφος μεταξύ των πολύπλοκων οδών των μουσικών θεωριών του 20ου αιώνα.
Σε αυτή τη χρονική στιγμή ξαναδιαβάζει την περίφημη γαλλική φάρσα του 19ου αιώνα "Chapeau de paille d'Italie" του Ευγένιου Λαμπίς. Το θέμα της τον κέντρισε και άρχισε να σκέφτεται τη μουσική του ανάπλαση με ύφος πάνω στην παράδοση της ιταλικής κωμικής όπερας.

Άρχισε να εργάζεται σχεδόν στα κρυφά και αποσπασματικά.Το έργο ολοκληρώθηκε μετά από πολλά χρόνια, με την ανασφάλεια του Ρότα σε αυτό το είδος μουσικής να αποτελεί τροχοπέδη για την παρουσίασή του στο κοινό.
Η ιδέα ωρίμασε το 1955 και μετά από προτροπή του υπευθύνου του Teatro Massimo του Παλέρμο της Σικελίας.

Η όπερα έκανε πρεμιέρα τον Απρίλιο του 1955 με αλλαγμένο τον τίτλο από "Chapeau de paille d'Italie" σε "ΙΙ Cappello di Paglia Firenze".
Η μελωδικότητα και η απλότητα της αρμονικής δομής έκαναν το έργο ιδιαιτέρως αγαπητό από το ακροατήριο, που το δέχτηκε με επευφημίες!

Η ΠΛΟΚΗ

Ο Φαντινάρ κατευθύνεται προς το Παρίσι για την τελετή του γάμου του.Στο δάσος, το άλογό του τρώει το ψάθινο καπέλο μιας παντρεμένης κυρίας που κρύβεται στους θάμνους με τον εραστή της. Η κυρία δεν μπορεί να επιστρέψει στο ζηλιάρη σύζυγό της χωρίς καπέλο και ο Φαντινάρ υποχρεώνεται να της βρει ένα όμοιο. 
Η αγωνιώδης αναζήτηση του σπάνιου καπέλου, ο γάμος που συνεχώς κινδυνεύει να ματαιωθεί, η καταδίωξη του Φαντινάρ από τη νύφη, τον πεθερό και όλο το σόι, η οργή του απατημένου συζύγου, τα λάθος πρόσωπα στη λάθος στιγμή, πλέκουν μια από τις πιο χυμώδεις και απολαυστικές ιστορίες.
Το έργο, που ανήκει στα "σατιρικά κωμικά μελοδράματα" διαθέτει γρήγορο θεατρικό και μουσικό ρυθμό κι εναλλαγές, κέφι και πολλή φαντασία.

[Οταν ο Λαμπίς παρουσίασε το έργο για πρώτη φορά, το1851 λέγεται πως η παράσταση υπήρξε ένας θρίαμβος! Έχει μάλιστα καταγραφεί πως έναν θεατή, αναγκάστηκαν να το βγάλουν σηκωτό από την αίθουσα καθώς είχε πάθει κρίση αποπληξίας από τα γέλια!]

Αυτή η πτυχή του Ρότα είναι άγνωστη στους πολλούς.Είναι όμως υπαρκτή και θαυμαστή και αναδεικνύει το μουσικό μεγαλείο του, την αστείρευτη φαντασία και το πηγαίο ταλέντο του σε οδούς, που και ο ίδιος "φοβόταν" να περπατήσει...
Όμως το επιχείρησε κι έχουμε εκπληκτικά δείγματα όπως η όπερα αυτή, πράγματι ξεκαρδιστική σε πλοκή, όπου το κωμικό-σατιρικό μέρος της  ενισχύεται με τη μουσική του  Ρότα και το μοναδικό του τρόπο, καθώς την έκφραση συναισθημάτων και γεγονότων τού έχει διδάξει άψογα η ενασχόλησή του, με απόλυτη επιτυχία, με τον κινηματογράφο.

Μια γεύση μπορείτε να πάρετε από την ακρόαση της Oυβερτούρας της όπερας με την ανερχόμενη ιταλίδα μαέστρο Roberta Peroni στο πόντιουμ,δ/ντρια της ορχήστρας και χορωδίας του Ίδρυματος Petruzzelli του Μπάρι.



Το κείμενο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr

Saturday 9 April 2016

"Ο αιμοδιψής Ταμερλάνος...από την Ιστορία στην κλασική μουσική"




"…Τη Σαμαρκάνδη, λέει ο Ταμερλάνος,
 τώρα κοίταξε τριγύρω σου!
Δεν είναι ρήγισσα της γης; 
Με υπερηφάνεια ανώτερη όλων των πόλεων; 
Με τα πεπρωμένα τους όλα στο χέρι της; 
Μέσα σε όλες τις δόξες που είδε ο κόσμος
δε στέκει αυτή αρχοντική και μόνη;"
(Απόσπασμα από το πρώτο δημοσιευμένο ποίημα του Εντγκαρ Άλαν Πόε: "ΤΑΜΕΡΛΑΝΟΣ")

***

Καλημέρες ηλιοφώτεινες, γλυκιές και χαρμόσυνες με ιστορικές ουβερτούρες!

Σας καλημερίζω με 3 θαυμάσιες ουβερτούρες από τρία ιστορικά μελοδράματα που αφετηρία έμπνευσης έχουν έναν σκληρό κατακτητή της Μογγολικής αυτοκρατορίας, τον αιμοδιψή Ταμερλάνο, που γεννήθηκε σαν σήμερα 9 Απρίλη του 1337.

Ανηλεής και αμείλικτος, μεθυσμένος για εξουσία, είναι γνωστός και ως "Τιμούρ Λενκ", δηλαδή Τιμούρ ο κουτσός, μιας και γεννήθηκε με σωματική αναπηρία…

Μεγάλος κατακτητής και εισβολέας έχει μείνει στην Ιστορία ο πόλεμος, που έκανε το 1402 εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας και συνέτριψε τις δυνάμεις του Βαγιαζήτ.
Eξαιρετικός ιππέας παρόλη την σωματική δυσπλασία του, απίστευτα φιλόδοξος, παθιασμένος για εξουσία, γίνεται και εκδικητικός πολεμιστής σκορπίζοντας τον όλεθρο όπου περνούσε...



Oι περισσότερες από τις όπερες, ιδιαίτερα του δεκάτου ογδόου αιώνα, αντλούν τα θέματά τους από το μακρινό παρελθόν και τους θρύλους του και οι υποθέσεις τους χτίζονται γύρω από ιστορικούς, ψευδο-ιστορικούς ή μυθολογικούς χαρακτήρες.

Η ιστορία του Ταμερλάνου και ιδίως η μάχη της Άγκυρας του 1402, εναντίον των δυνάμεων του Οθωμανού σουλτάνου Βαγιαζήτ ήταν ελκυστική!
Προκειμένου να υπάρξει το υποχρεωτικό ερωτικό στοιχείο οι λιμπρετίστες έπλασαν το χαρακτήρα της Αστερίας, κόρης του σουλτάνου, την οποία ερωτεύεται ο μογγόλος κατακτητής.

"Ταμερλάνος και Βαγιαζήτ"
Τα μελοδράματα είναι του Handel, του Myslivecek και του Vivaldi, και παρουσιάζουν τις μηχανορραφίες του Ταμερλάνου, για να κερδίσει την αγάπη της Αστερίας, η οποία αγαπά τον έλληνα πρίγκιπα Ανδρόνικο. Οι όπερες έτυχαν μεγάλης επιτυχίας και ενθουσιαστικής υποδοχής από το κοινό, επιβεβαιώνοντας τη λεγόμενη "Turquerie", τη λατρεία για ό,τιδήποτε προερχόμενο εξ Ανατολής την εποχή εκείνη.



1. Handel: Tamerlano Ouverture

Η όπερα που ολοκληρώθηκε σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες από τον Χαίντελ, θεωρείται η πιο εντυπωσιακή όπερά του.Γράφτηκε για τη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής το 1724 και εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο King's Theater του Λονδίνου το ίδιο έτος.
Είναι ένα από τα πιο "σκοτεινά" σε υπόθεση, έργα του Handel.
Στο λιμπρέτο υπάρχουν δεκάδες φορές οι λέξεις "θάνατος", και "νεκρός"...
"Ο μουσικός τόνος και η  ενορχηστρωτική παλέτα κινούνται στις αποχρώσεις του γκρι", όπως γράφτηκε επανειλειλημμένως για τις παραστάσεις της όπερας.

Παρόλο το σκούρο της χρώμα και τη μελαγχολική διάθεση που τής δίνει η ντο ελάσσονα πάνω στην οποία στηρίζεται η μελωδική γραμμή της ουβερτούρας, η ενορχήστρωσή της παραμένει λαμπρότατη και μεγαλοπρεπής!
Χαρακτηριστική η χρήση ενός νέου τότε μουσικού οργάνου, τύπου κλαρινέτου, του chalumeau, που Χαίντελ και Ραμώ πρωτοχρησιμοποίησαν...

Αυθεντική, δυναμική ερμηνεία από το σύνολο Ιl pomo d'oro(η ουβερτούρα από 0:00-5:01):




2. Myslivecek: Il gran Tamerlano - Overture

Με μεγάλη επιτυχία παρουσιάστηκε το 1771 η ομοθεματική όπερα του τσέχου Myslivecek, με τίτλο: "Il gran Tamerlano".
Η επιβλητική ουβερτούρα προετοιμάζει το ακροατήριο για το γεμάτο λαμπρότητα μελόδραμα, που διακρίνεται για τα φωνητικά μέρη του με μια σειρά από ξεχωριστές άριες και ντουέτα.

Όμως εμείς σήμερα θα ακούσουμε την εισαγωγή της, στην οποία οι αναλυτές βρίσκουν πολλά Μοτσαρτικά στοιχεία, ιδιαίτερα με την 9η Συμφωνία του Μότσαρτ. 

Να θυμίσουμε πως ο Myslivecek γνώριζε την οικογένεια του Βόλφγκαγκ. Μάλιστα θαυμάστηκε από τον Μότσαρτ και τον πατέρα του ανοιχτά, κι αυτό έχει μέγιστη σημασία καθώς γνωριίζουμε πόσο -ιδιαίτερα ο Λεοπόλδος- φειδωλός ήταν σε εγκωμιαστικά σχόλια και επαίνους για συγχρόνους του γιου του.
Παρότι πολλοί θεωρούν υπερβολή, το χαρακτηρισμό που τού έχει αποδοθεί ως "θεϊκού Βοημού", λέγεται πως ο Μότσαρτ είχε υιοθετήσει πολλές από τις θεματικές ιδέες του Myslivecek στις δικές του όπερες.

Η ουβερτούρα:



3. Vivaldi: "Bajazet"

Σας υπενθυμίζω πως ο ρόλος του Ταμερλάνου παρουσιάζεται και στην όπερα του Βιβάλντι: "Bajazet".
O χαρακτήρας του Ταμερλάνου εμφανίζεται νωρίτερα και στην όπερα του Βιβάλντι: "Bajazet", όπου απεικονίζεται η σύλληψη του σουλτάνου Βαγιαζήτ από τον Tαμερλάνο. 
Μια όπερα, που κατά τη μουσική ορολογία αποτελεί ένα "παστίτσιο", δηλαδή έργο διαμορφωμένο με υλικό διαφόρων συνθετών.

Την εποχή του Βιβάλντι ήταν κοινή πρακτική αυτός ο τύπος κατάρτισης ενός έργου.
Στη συγκεκριμένη όπερα, Bajazet, ο Βιβάλντι συνθέτει τις άριες για τους "καλούς", επί το πλείστον χαρακτήρες, ενώ οι δύστροποι και κακοί τραγουδούν άριες άλλων συναδέλφων του.
Εμείς όμως, όπως είπα, σήμερα παρουσιάζουμε ουβερτούρες κι έτσι την απολαμβάνουμε από το μπαρόκ σύνολο Modo Antiquo, αξιοσημείωτο πρωταγωνιστή στην αναβίωση Βιβαλντικών συνθέσεων της εποχής μας.

Vivaldi: "Bajazet":





Μπωντλαίρ: "κ. Βάγκνερ, η μουσική σας με κάνει να κυλινδώ στη θάλασσα"

[Με αφορμή τη σημερινή γενέθλια επέτειο του σπουδαίου της γαλλικής λογοτεχνίας, Σαρλ Μπωντλαίρ)]

"ΜΟΥΣΙΚΗ"

Με συνεπαίρνει η μουσική σα θάλασσα συχνά!
Τότε προς το χλωμό μου αστέρι,
κάτω από καταχνιάς σκεπή ή στον αιθέρα, να!
ανοίγω τα πανιά στ’ αγέρι
και με τα στήθεια καταμπρός και τα πλεμόνια φουσκωτά
σαν τα’ ανοιχτά πανιά μου,
σκαλώνω απά στα κύματα που ’ρχονται απανωτά
και που τα κρύβει η νύχτα απ’ τη ματιά μου·
όλα τα πάθη μέσα μου να νιώθω να τρεμίζουν
σαν πλοίο πονεμένο με λικνίζουν
το πρίμο αγέρι, η θύελλα με κάθε της σπασμό
πάνω απ’ το βάραθρο που χάσκει ολανοιχτό·
Κι άλλοτε η κάλμα, ίσιος, τρανός καθρέφτης ομπροστά μου
όλη η απελπισιά μου!

(Μπωντλαίρ, "Τα άνθη του κακού", Μτφ: Γ. Σημηριώτης)


"Με συνεπαίρνει η μουσική, η μουσική κυριαρχεί πάνω μου, με περικλείει όπως η  θάλασσα", συνήθιζε να λέει ο Μπωντλαίρ, που αντιμετώπιζε με εκρηκτικό πάθος ό,τι άκουγε!

Δεν είχε ιδιαίτερη μουσική παιδεία,θαύμαζε όμως -κατά δήλωσή του- τη μουσική του Μπετόβεν και του Βέμπερ.
Ήταν η εποχή που μεσουρανούσε ο Ρίχαρντ Βάγκνερ.
Έτσι διάβασε αρκετές κριτικές και δοκίμια πριν ασχοληθεί μαζί του. Εντυπώσεις και αναλύσεις του έχει καταγράψει στο βιβλίο του "Ο Ρ.Βάγκνερ και ο Τανχόυζερ στο Παρίσι", (μετά την πρεμιέρα του μουσικοδράματος στη γαλλική πρωτεύουσα που είχε παταγώδη αποτυχία).

Από το ίδιο βιβλίο, θα σάς παραθέσω μια επιστολή του τιμώμενου γάλλου ποιητή προς τον Βάγκνερ, γραμμένη το 1860:

"Κύριε,
πάντοτε θεωρούσα ότι όσο κι αν έχει συνηθίσει ένας μεγάλος καλλιτέχνης να τού αποδίδονται τιμές, δεν θα έμενε ασυγκίνητος σε μία ειλικρινή έκφραση εκτίμησης, όταν αυτή εκδηλώνεται σαν φωνή αναγνώρισης , καθ'όσον μάλιστα αυτή η φωνή θα είχε μια ιδιαίτερη αξία, αφού θα προερχόταν από έναν Γάλλο, δηλαδή από έναν άνθρωπο που δεν ενθουσιάζεται εύκολα και  και είναι γεννημένος σε μια χώρα όπου οι πολίτες γνωρίζουν περισσότερα για την ποίηση και τη ζωγραφική, απ'ότι για τη μουσική...
Θέλω να σας πω πως σάς οφείλω τη μεγαλύτερη μουσική απόλαυση που αισθάνθηκα ποτέ!
Θα δίσταζα να σάς εκφράσω με επιστολή το θαυμασμό μου,αν δεν έπεφτε το βλέμμα μου αυτές τις μέρες σε ποταπά, γελοία άρθρα, στα οποία δυσφημίστηκε η ιδιοφυία σας.[...]
Την πρώτη φορά που πήγα σε Θέατρο των Ιταλών να ακούσω έργα σας ήμουν αρκετά αρνητικά προδιατεθειμένος...[...]
Εσείς με κερδίσατε αμέσως.Αυτό που αισθάνθηκα είναι απερίγραπτο.Κατ' αρχάς μου φάνηκε ότι γνώριζα αυτή τη μουσική...η μουσική ήταν δική μου και την αναγνώρισα όπως ο καθένας αναγνωρίζει τα πράγματα που πρόκειται να αγαπήσει.[...]
Το χαρακτηριστικό το οποίο κυρίως  με συγκλόνισε ήταν η μεγαλοπρέπεια.Αυτή συμβολίζει το "Μεγάλο" και αυτή οδηγεί στο "Μεγάλο"!
Συνάντησα παντού στα έργα σας την αίγλη των μεγάλων ήχων, των μεγάλων εκφάνσεων της φύσης και τη λαμπρότητα των μεγάλων παθών του ανθρώπου. Αμέσως αισθάνεται κανείς κυριευμένος και σαγηνευμένος, κάτι σαν θρησκευτική έκσταση!
Η εντύπωση που προκαλεί η "Είσοδος των καλεσμένων", είναι τεράστια!
Κι ακόμα ένιωσα συχνά ένα συναίσθημα περίεργο,την υπερηφάνεια και την ευχαρίστηση  να κατανοώ,να αφήνω να διεισδύσει μέσα μου,να με κατακλύσει η μουσική, μία ηδονή πραγματικά αισθησιακή που με κάνει να νοιώθω σα να αιωρούμαι στον αέρα ή να κυλινδώ στη θάλασσα...
[...]
Ακόμη μία φορά , κύριε, σάς ευχαριστώ!
Με συνεφέρατε και μού υπενθυμίσατε το Μεγάλο σε δύσκολες στιγμές!

Σ.Μπωντλαίρ"

("Ο Ρ.Βάγκνερ και ο Τανχόυζερ στο Παρίσι", Σ.Μπωντλαίρ,εκδ. Ερατώ,σελ.141-145)



Τα γραπτά του Μπωντλαίρ, αγαπημένοι φίλοι μου, συνέβαλαν στην ενίσχυση του Βαγκνερισμού, που σάρωσε την Ευρώπη τις επόμενες δεκαετίες.Απ'όσα γράφει ο γάλλος ποιητής στην επιστολή αυτή, καταλαβαίνουμε πως αποδίδει μια ιεράρχηση στις τέχνες με τη Μουσική να έχει την πρωτοκαθεδρία,αφού επαινώντας τον Βάγκνερ, ο Μπωντλαίρ δίνει πρωτεύουσα σημασία στη μουσικότητα. "Ακόμη και χωρίς κείμενο -λέει κάπου αλλού, η μουσική του Βάγκνερ  θα παρέμενε το ίδιο ποιητικό έργο, όντας προικισμένη με όλες τις αρετές μιας αυτάρκους ποίησης, με τα συστατικά της στοιχεία τέλεια εναρμονισμένα". 

Θα ακούσουμε από τον "Τανχόυζερ" ένα από τα αγαπημένα μέρη του Μπωντλαίρ, το οποίο μνημονεύει στην επιστολή του:

ΒΑΓΚΝΕΡ: "Τανχόυζερ-Είσοδος των καλεσμένων-"Freudig begrüssen wir edle Halle":


Friday 8 April 2016

"Ο Σολωμός κι η Ξανθούλα του"


Σαν σήμερα το 1798 γεννιέται στη Ζάκυνθο ο ποιητής μας Διονύσιος Σολωμός. 
Καταγόταν από οικογένεια Κρητών προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στο νησί μετά την κατάληψή του από τους Οθωμανούς.

Αποτελεί μια από τις εξέχουσες λογοτεχνικές μορφές του ευρωπαϊκού ρομαντικού κινήματος, κεντρικό πρόσωπο της Επτανησιακής Σχολής και είναι ο εθνικός ποιητής μας καθώς έγραψε τον "Ύμνο προς την Ελευθερία", που μελοποίησε ο Νικόλαος Μάντζαρος.
Συνδέθηκαν φιλικά, καθώς επτανήσιοι κι οι δυο, από τα χρόνια διαμονής τους στην Ιταλία.Εκτός από τον "Υμνο προς την Ελευθερία" συνεργάστηκαν και σε άλλα ποιήματα, ανάμεσά τους κι ένα που αγαπώ πάρα πολύ για το λυρικό περιεχόμενό του κι έχει για θέμα του την περιγραφή των συναισθημάτων που δημιουργούνται από την αναχώρηση ενός αγαπημένου προσώπου, που φεύγει για την ξενιτιά. 

"Την είδα την Ξανθούλα, την είδα ψες αργά
που εμπήκε στη βαρκούλα να πάει στην ξενιτειά.
Εφούσκωνε τ' αγέρι λευκότατα πανιά
ωσάν το περιστέρι π' απλώνει τα φτερά.
Εστέκονταν οι φίλοι με λύπη, με χαρά
κι αυτή με το μαντήλι τους αποχαιρετά..."

Είναι ποίημα της νεότητας του ποιητή και μάλλον το πρώτο γραμμένο στην ελληνική γλώσσα καθώς ο Σολωμός δοκιμαζόταν στους ρυθμούς και στη χρήση της, αφού μέχρι τότε έγραφε στα ιταλικά.

Λέγεται πως η "Ξανθούλα"  ήταν μια δεσποσύνη που είχε ερωτευτεί ο ποιητής, αλλά οι γονείς της  ήθελαν να την παντρέψουν με κάποιον άλλο.
Φαίνεται λοιπόν, πως πίσω από την έμπνευση του Σολωμού κρύβεται μια ερωτική απογοήτευση ...

Έντονες και φορτισμένες συναισθηματικά οι διαδοχικές εικόνες που περιγράφουν ο ποιητής με το λόγο κι ο μουσικός με τις νότες.

Κάθε φορά ακούγοντας το τραγούδι με κυριεύουν πλήθος αντιφατικών συναισθημάτων.
Μπερδεμένες η λύπη κι η χαρά...η θλίψη κι η μελαγχολία για τον αποχωρισμό, με την ελπίδα, την προσδοκία και την αισιοδοξία για μια καλύτερη τύχη και ζωή...

Μάστορας ο Μάντζαρος μετατρέπει την σπουδαία ποίηση σε εξίσου σπουδαία μουσική!
Σαν περίτεχνα κεντήματα οι φωνές των χορωδών στολίζουν ηχητικά τη μέρα μας!
Φωνές άψογα τοποθετημένες χτίζουν αισθήματα καρδιάς!
Αισθήματα ακριβά και πολύτιμα γιατί είναι αληθινά!
Αισθήματα μαχαιριές, γιατί ο ζωντανός ο χωρισμός είναι ο πιο επώδυνος...





Wednesday 6 April 2016

"Σαπφώ-Φάωνας: Ο μύθος στο έργο του Gustave Moreau"

Δεν υπάρχει διαθέσιμη περιγραφή για τη φωτογραφία.
"Sappho On The Cliff" , 1871-Victoria and Albert Museum, Λονδίνο

GustaveMoreau02.jpg
G.Moreau, Αυτοπροσωπογραφία
Με αφορμή τα γενέθλια του  Γάλλου ζωγράφου, ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κινήματος του συμβολισμού, Gustave Moreau, η σημερινή μας αναφορά θα κινηθεί γύρω από την "Λέσβια εκ Μυτιλήνης ψάλτρια", τη λυρική ποιήτρια Σαπφώ και ένα μύθο για το θάνατό της από ερωτική απογοήτευση.

Η τέχνη του Μορώ, λέγεται ότι δεν έχει προγόνους ή απογόνους. Θεωρήθηκε ο δάσκαλος ζωγράφων της πρωτοπορίας.

Είναι γνωστό πως ο Μορώ γοητευμένος από τη ελληνική μυθολογία έδωσε συχνά εικαστικά αριστουργήματα εμπνευσμένα από επεισόδιά της...
"Οιδίπους και Σφίγγα", "Προμηθέας",  "Δίας και Σεμέλη", " Ησίοδος και Μούσα", "Φοίβος Απόλλων", "Ορφέας"...


Σήμερα, επικεντρωνόμαστε στις εικαστικές του προτάσεις πάνω στον
μύθο της Σαπφούς και του Φάωνα.

Σε μια παραλλαγή του μύθου, όταν ο βαρκάρης Φάωνας μεταμορφώθηκε σε όμορφο νέο, γοήτευε πολλές γυναίκες με την ομορφιά του, ανάμεσά τους κι η Σαπφώ, που τον ερωτεύτηκε σφοδρά.
Έγιναν εραστές, αλλά ο Φάων δυσαρεστήθηκε μαζί της και την υποτίμησε.
Αποσπάσματα από ποιήματά της όπως :

"...σήκωσε το κεφάλι σου, κοίταξέ με ίσια στο πρόσωπο και αποκάλυψε αυτή την χάρη που κατοικεί στα μάτια σου...", 

"...μη με περιφρονείς..." , 

"...να σε σφίξω στην αγκαλιά μου, πολυαγαπημένε μου...", 

πιθανόν να ήταν γι αυτόν!

Η Σαπφώ, απογοητευμένη με την απόρριψή του, λέγεται πως αυτοκτόνησε πέφτοντας στη θάλασσα, από τον Λευκάδιο βράχο.

Η σκηνή της πτώσης απεικονίστηκε αριστοτεχνικά στα παρακάτω εικαστικά του Gustave Moreau, όπου  ο καλλιτέχνης αποδίδει το θέμα με πλούσια χρώματα, βάθος, μυστικιστική - λυρική διάθεση, ενώ στοιχεία και λεπτομέρειες συνθέτουν τη  δραματική  ατμόσφαιρα της σκηνής.

1. "Η πτώση της Σαπφώς", λάδι σε καμβά- Musee Gustave Moreau, Παρίσι
2."Sappho On The Cliff" , 1872- Μολύβι και ακουαρέλα, Ιδιωτική συλλογή
3."Το Λευκάδιο πήδημα της Σαπφώς", 1893-λάδι σε καμβά, Ιδιωτική συλλογή
4. "Η Σαπφώ πηδώντας από το Λευκάδιο Βράχο", 1880- Ακουαρέλα, Ιδιωτική συλλογή και
5. "Sappho On The Cliff" , 1871-Victoria and Albert Museum, Λονδίνο(παραπάνω)

Δεν υπάρχει διαθέσιμη περιγραφή για τη φωτογραφία.Δεν υπάρχει διαθέσιμη περιγραφή για τη φωτογραφία.























Δεν υπάρχει διαθέσιμη περιγραφή για τη φωτογραφία.
Η εικόνα ίσως περιέχει: 1 άτομο



















Από το μύθο αυτό εμπνεύστηκε την πρώτη του τρίπρακτη όπερα ο Charles Gounod σε λιμπρέτο του Emile Augier, με το ρόλο να ανατίθεται στη διάσημη μέτζο της εποχής του Γκουνό και με την παρότρυνση της οποίας συντέθηκε το έργο, Pauline Viardot.


Τρεις καλλιτέχνες, Gounod-Augier-Viardot, γοητευμένοι (κάτι, που φαίνεται και από τις ειδικές σπουδές τους) από τον αρχαιοελληνικό κόσμο, δεν ήταν δυνατόν να μη δώσουν ένα αριστουργηματικό αποτέλεσμα!

Η τελευταία σκηνή παρουσιάζει την "δέκατη Μούσα", στο λυρικό μονόλογο:
"Ο! ma lyre immortelle", λίγο πριν αφεθεί στην αγριότητα των κυμάτων...

(Σε μια δική μου ελεύθερη απόδοση...)

"Ω! Αθάνατη λύρα μου!
Παντοτινή παρηγοριά μου 
στον πόνο και τις θλιβερές μου μέρες!
Τον πόνο, την οδύνη δεν μπόρεσε
ο απαλός σου ψίθυρος, να γιάνει...
Μάταια!
Μονάχα ο θάνατος θα δώσει τέλος 
στον καημό μου!
Αντίο! στα κύματα πέφτω 
αιώνια ν'αναπαυθώ!"

Σπαρακτική η ερμηνεία της Regine Crespin, με άψογη τεχνική, βγάζει το συναίσθημα της αβάσταχτης πίκρας. Η φωνή βγαίνει με όγκο και δύναμη, αλλά συγχρόνως ανάλαφρη, σβησμένη αποτυπώνοντας την συντριβή της ψυχής απ'την οδύνη του έρωτα...

Gounod: "Ο! ma lyre immortelle"



Tuesday 5 April 2016

"O Kάραγιαν, ο αετός και οι Άλπεις"

"Χέρμπερτ φον Κάραγιαν"
Από τους κορυφαίους της μπαγκέτας, ο αυστριακός μαέστρος, που είχε ελληνική καταγωγή, για την οποία ήταν περήφανος και όποτε συναντούσε Έλληνα τού  ζητούσε να του μιλά στη γλώσσα των προγόνων του!
Ο προπάππος του, ονόματι Καραγιάννης ήταν έμπορος από την Κοζάνη, που πλούτισε με το εμπόριο υφασμάτων στη Βιέννη.
Ων ευκατάστατος, εύκολα εισχώρησε στην Αυλή, που για τις υπηρεσίες του ο τοπικός ηγεμόνας τού απέδωσε τον τιμητικό τίτλο "φον".

Ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν γεννήθηκε σαν σήμερα 5 Απριλίου 1908 στο Σάλτσμπουργκ.

Η ιστορία της παγκόσμιας μουσικής έχει καταγράψει ως την πρώτη ηχογράφηση σε ψηφιακό δίσκο τη "Συμφωνία των Άλπεων" του Ρίχαρντ Στράους με τον Κάραγιαν στο πόντιουμ.


Πρόκειται για ένα έργο που απαιτεί μία κολοσσιαίων διαστάσεων ορχήστρα, και γράφτηκε μεταξύ 1911-1915.

Αποτελεί έναν ύμνο της φύσης και της προσπάθειας του ανθρώπου να τής επιβληθεί.

Ο Στράους "αφηγείται" σε 22 μικρά επεισόδια μία ημέρα ανάβασης στο βουνό, από το ξημέρωμα ως το σούρουπο,  κατά την οποία οι ορειβάτες έρχονται σε επαφή με φυσικές ομορφιές (δάση, βοσκοτόπια, λειμώνες), αντιμετωπίζουν κινδύνους και δυσκολίες (καταιγίδα, θύελλα) αλλά βιώνουν και τη χαρά κατάκτησης της κορυφής...


Εξάλλου, ο συνθέτης βασίστηκε σε μια προσωπική εμπειρία του.
Η αγάπη του Ρ.Στράους για τη φύση είναι γνωστή. Όταν ήταν νέος σε μια ανάβασή του στις Άλπεις με φίλους του ορειβάτες έπεσε σε καταιγίδα κι έχασαν το δρόμο...
Αυτή την περιπέτειά του περιγράφει στην "Αλπική Συμφωνία".

www.karajan.co.uk


Τη φύση και τους αιθέρες αγαπούσε και ο φον Κάραγιαν.

Ήταν λάτρης των πτήσεων και χειριζόταν ο ίδιος ελικόπτερο και μικρό αεροπλάνο.
(Tέρμιναλ του αεροδρομίου του Σάλτσμπουργκ φέρει τιμητικά το όνομά του)

Αδάμαστο κι ελεύθερο πνεύμα συνήθιζε να λέει:

"I would like to be reborn as an eagle flying high in the sky..."




Οπαδός των Βουδιστικών αντιλήψεων και του ζεν, ο Κάραγιαν πίστευε ακράδαντα στη μετενσάρκωση.

Έτσι, έλεγε συχνά πως θα  ήθελε να ξαναγεννηθεί σαν αετός!!
Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε  να πετάξει στα ύψη και πάνω από τις αγαπημένες του Άλπεις!



Richard Strauss: <<Συμφωνία των Άλπεων>>
Herbert Von Karajan - Berliner Phillarmoniker