Sunday 8 March 2015

Barbara Strozzi: εμπνευσμένη και δυναμική συνθέτρια...

Με αφορμή την "Ημέρα της Γυναίκας"


Η Barbara Strozzi υπήρξε μια τεράστιας φήμης Ιταλίδα τραγουδίστρια και συνθέτρια του πρώιμου μπαρόκ.
Γεννήθηκε στη Βενετία το 1619 και πέθανε στην Πάδοβα το 1677.
Νόθα κόρη -μάλλον- ενός καταξιωμένου ποιητή και διανοούμενου της Γαληνοτάτης Βενετίας και μιας υπηρέτριάς του. Ο πατέρας της την αναγνώρισε και φρόντισε για την σωστή μόρφωσή της, όταν κατάλαβε την κλίση της στη μουσική τέχνη.
Έτσι ανέθεσε την εκπαίδευση της στον Francesco Cavalli, ενώ τής στάθηκε ουσιαστικά στην έκδοση της πρώτης συλλογής της το 1644 παρέχοντάς της όλα τα κείμενα που χρειαζόταν, αλλά και τις απαραίτητες γνωριμίες μέσω των πολλών διασυνδέσεών του.

Η Στρότσι ανήκει στις λίγες  γυναίκες της εποχής που έκαναν καριέρα συνθέτριας και κατέκτησαν δημόσια αναγνώριση. Εξέδωσε αρκετούς τόμους έργων κοσμικής και εκκλησιαστικής, οργανικής ή φωνητικής μουσικής, γεγονός που φανερώνει τη μεγάλη παραγωγικότητα και επιτυχία της.


Καθώς ήταν η μοναδική κληρονόμος της περιουσίας του πατέρα της, χωρίς έννοιες για τα προς το ζην, αφοσιώθηκε πλήρως στην τέχνη της(αν και υπήρξαν και περίοδοι στερήσεων στο βίο της). 

Ίδρυσε την Accademia degli Unisoni με πολλές υψηλές προσωπικότητες στους κόλπους της. Το ταλέντο της στο τραγούδι επαινούνταν από πολλούς και η φωνή της παρομοιαζόταν με αυτή του Αμφίονα και του Ορφέα, καθώς και με τον ήχο της αρμονίας των σφαιρών.

Το σπουδαίο όμως είναι πως παρότι το περιβάλλον που μεγάλωσε ήταν ανδροκρατούμενο, η Μπάρμπαρα Στρότσι  κατάφερε να διακριθεί και να κερδίσει την αποδοχή των ανδρών συναδέλφων της με την εξαιρετικής ποιότητας μουσική της, αλλά και την μεγάλη αποφασιστικότητά της ως προς την έκδοση των έργων της θέτοντας τα θεμέλια για τις γυναίκες που επεδίωκαν παρόμοια καριέρα. Μην ξεχνάμε πως οι περισσότερες γυναίκες της εποχής της ήταν υποχρεωμένες να χρησιμοποιούν ανδρικό ψευδώνυμο για να εκδώσουν τα έργα τους. Όμως εκείνη δεν δέχτηκε ποτέ κάτι τέτοιο. Πάντα υπέγραφε η ίδια τις δημιουργίες της, καθιστώντας την μία από  τις πρώτες γυναίκες συγγραφείς κοσμικής μουσικής.

Επίσης αδιαφορώντας για τα ήθη της εποχής, έγινε από επιλογή ανύπανδρη μητέρα τριών παιδιών.

Αξίζει ακόμη να αναφέρουμε πως αρκετοί από τους τόμους των συλλογών της ήταν αφιερωμένοι σε γυναίκες.
Ο πρώτος τόμος στη δούκισσα της Τοσκάνης, Βικτώρια ντέλα Ρόβερε, ο πέμπτος στην Άννα των Μεδίκων και ο όγδοος στη δούκισσα του Μπράουνσβαϊγκ, Σοφία.


Η 7η συλλογή της: "Diporti di Euterpe"(1659) περιλαμβάνει καντάτες και αριέτες, και αφιερώθηκε στο Βενετσιάνο Δόγη, Νικολό Σαγκρέντο.


Προτείνω να ακούσουμε την έντονα δραματική και συναισθηματική σε ύφος, καντάτα: "Lagrime mie" για φωνή και μπάσο κοντίνουο, η οποία βασίζεται σε ποίημα του Pietro Dolfino.
Περιγράφει την οδύνη και απόγνωση ενός άντρα για την αγαπημένη του.
Ο νέος εκλιπαρεί για το θάνατο, καθώς δεν μπορεί να έχει την κοπέλα που αγαπά, αφού ο πατέρας της -που αντιδρά στην αγάπη τους- την κρατά φυλακισμένη.

Συγκλονιστική είναι η αρχική φράση "Δάκρυά μου, γιατί κρατιέστε πίσω", που επαναλαμβάνεται στη μέση αλλά και στο τέλος της σύνθεσης. Το αξιοθαύμαστο  είναι ο μουσικός τρόπος που η Στρότσι περιγράφει τα δάκρυα, που κυλούν διστακτικά, μέσω μιας κατιούσας βηματικής κίνησης της μελωδίας από ένα ψηλό φωνητικό ρεγκίστρο, πάνω σε στατική αρμονία. Οι φθόγγοι μεγάλης διάρκειας εναλλάσσονται με φθόγγους σύντομης και οι τρίλιες εντείνουν την περιγραφή των δακρύων. 

Barbara Strozzi: "Diporti di Euterpe, Op.7 - - Lagrime mie":

"Δάκρυα μου, γιατί κρατιέστε πίσω; 
Γιατί δεν αφήνετε να ξεσπάσει ο  πόνος ο μεγάλος
που  την ανάσα μου κόβει και πιέζει την καρδιά μου; 

Η Λυδία, η πολυλατρευτή μου, 
φυλακίστηκε απ' πατέρα της τον αυστηρό. 
Ανάμεσα σε δύο τοίχους 
η όμορφη αθώα μου αγαπημένη, κλεισμένη.

Εκει, όπου ακτίνα ήλιου δεν μπορεί να φτάσει. 
κι αυτό θλίβει με  περισσότερο 
και προκαλεί βαρύ τον πόνο 
γιατί η αγάπη μου για μένα, υποφέρει...

Γιατί, λυπημένα μάτια μου, δεν κλαίτε; 
Δάκρυά μου, γιατί κρατιέστε πίσω; ..."



Εξαιρετικές και οι συνθέσεις της, ιερής μουσικής.
Ο  πέμπτος  τόμος των συλλογών της έχει τίτλο: "Sacri Musicali Affetti", και αφιερώθηκε στην Άννα των Μεδίκων, με τη συνθέτρια να επιβραβεύεται από την Aρχιδούκισσα με μια χρυσή κασετίνα  διακοσμημένη με το πορτρέτο της και ρουμπίνια, και ένα χρυσό κολιέ με πολύτιμους λίθους. 
Μάλιστα τα κουτσομπολιά της εποχής, που έδιναν κι έπαιρναν για τη φλογερή ανύπανδρη μητέρα, έλεγαν πως "η Signora Strozzi τα αναδείκνυε δεόντως και "κοκορευόταν" φορώντας τα ανάμεσα στα δύο τροφαντά της, όμορφα στήθη..."

Από τη συλλογή θα ακούσουμε το μοτέτο: "Mater Anna", με το οποίο η Στρότσι αποτίει φόρο τιμής στην μητέρα της Παναγίας, Άννα και συγχρόνως στην απόγονο του Οίκου των Μεδίκων, λάτρη και πάτρονα των τεχνών, Άννα:

Η μητέρα Άννα έφερε τον απόγονο της υπόσχεσης, 
που όλοι ευλογούν.
Η γλυκιά Άννα, η  πιο ευσεβής,  για όλους κάρπισε
τα πιο όμορφα φρούτα, απ'όπου ο γλυκός Ιησούς.

Μητέρα Άννα, γλυκιά Άννα, πόσο ευλογημένη είναι η μήτρα σου
και η Οικία του Δαβίδ απ' όπου ήρθες.
Ακούστε, έθνη, αυτό το απροσδόκητο θαύμα,
ακούστε την Άννα που λέει: 
"Χαίρομαι γιατί από τη στείρα μήτρα μου προήλθε ο Θείος σπόρος!"

Barbara Strozzi:"Sacri Musicali Affetti-Mater Anna":



No comments:

Post a Comment