"Tintagel", ο Arnold Bax σε κατάσταση πάθους...

 

Ο Μπαξ και η ερωμένη του, Κοέν στο Τίνταγκελ, το 1917
(φωτο από: arnoldbax.com)

(Με αφορμή την γενέθλια επέτειο του Άρνολντ Μπαξ, σαν σήμερα, 8 Νοέμβρη 1883) 

" ...όπως κι εμείς
κατά μήκος της μεταξένιας ακτής,
αναζητήσαμε σε ηλιόλουστες στιγμές
το όνειρο που ο κόσμος μάς αρνήθηκε..."

(από το ποίημα του Arnold Bax: "Tintagel Castle")

Για χάρη του έφτασα να περπατώ στα κακοτράχαλα μονοπάτια του Τίνταγκελ. Για χάρη του Άρνολντ Μπαξ έφτασα να περπατώ σχεδόν στο γκρεμό, που σχηματίζουν οι σχιστόλιθοι στο ερειπωμένο κάστρο της Κορνουάλης, προκειμένου ν’αφουγκραστώ όλα εκείνα που τον συνεπήραν για να πλάσει τα υπέροχα μοτίβα του στο "Tintagel".Έργο, που εκτός της προγραμματικής του διάστασης, υπαινίσσεται ηχητικά και την περιβόητη παθιασμένη σχέση του συνθέτη με την πιανίστα Χάριετ Koέν…

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα απ την αρχή...

Ήταν 29 χρονών όταν o Mπαξ γνώρισε την πιανίστα Χάριετ Κοέν.Οι δυο τους συναντήθηκαν σε κάποια συναυλία και παρότι ο Μπαξ ήταν παντρεμένος, η έλξη φάνηκε από την πρώτη στιγμη.
Ο έρωτάς τους ήταν κεραυνοβόλος κι αφού η γυναίκα του Μπαξ αρνήθηκε να τού δώσει διαζύγιο αποφάσισαν να φύγουν στην Κορνουάλη, στο μικρό χωριό Tintagel.
Εκεί το ζευγάρι επιθυμούσε για λίγες εβδομάδες να ζήσει ανενόχλητα τον έρωτά του μακριά από την κατακραυγή των συντηρητικών Λονδρέζων .

Ηταν καλοκαίρι του 1917, που ο Άρνολντ Μπαξ έγραψε το ομότιτλο συμφωνικό του ποίημα: "Tintagel".

Kατά δήλωσή του, γοητευμένος από τα απόκρημνα, άγρια βράχια της Κορνουάλης, θέλησε να απεικονίσει μουσικά τη θέα τους με τη μαγευτική εικόνα του Ατλαντικού που απλώνεται απέραντα στα πόδια τους μια καλοκαιρινή μέρα. Η μουσική απεικόνιση συνδέει επίσης τον έρωτα με την ιστορία του κάστρου, τους θρύλους του βασιλιά Αρθούρου και του Τριστάνου.

Το έργο ξεκινά με μια μικρή εισαγωγή, μετά την οποία το θέμα παίρνουν τα χάλκινα πνευστά, που αντιπροσωπεύουν το ερειπωμένο φρούριο.
Ακολουθεί μια μακρά μελωδία από τα τοξοτά έγχορδα, που υποδηλώνει την απεραντοσύνη του ωκεανού, ενώ λίγο αργότερα ο Μπαξ μεταδίδει μια αίσθηση άγχους με τη μελωδία να γίνεται μελαγχολική, αγωνιώδης και αρκετά ταραγμένη, σχεδόν με τρόπο που υπαινισσεται την φουρτουνιασμενη θαλασσα και τα κύματα που σκάνε με μανία στους σκληρούς βράχους.
Ο συνθέτης χρησιμοποιεί το θέμα από το Βαγκνερικό "Τριστάνο και Ιζόλδη" ξετυλίγοντας μουσικά τους δραματικούς θρύλους του βασιλιά Αρθούρου.

Η σύνθεση αυτή είναι από τις αγαπημένες μου!Ο Μπαξ, με τις ηχητικές του περιγραφές, συνδυάζει όλα εκείνα τα στοιχεία, που με συγκινούν σαν άνθρωπο…
Κλείνεις τα μάτια…ακούς… και ο βασιλιάς Αρθούρος και οι ιππότες της στρογγυλής τραπέζης μοιάζουν να ανασταίνονται!! Το ερειπωμένο κάστρο της Κορνουαλης και τα πάθη, που βιώθηκαν εκεί διάχυτα στην ατμόσφαιρα!
Ανάκατοι οι μύθοι κι οι πραγματικότητες, με τη μουσική να δηλώνει το σημείο συνάντησης γης και Ατλαντικού!...Στο τέλος, τα χάλκινα οδηγούν σε μια ψυχική ανάταση, κάτι σαν προσωπική νίκη και θρίαμβο έναντι σε ό,τι σκοτεινό παλεύεις μαζί του!

Πολλοί δεν γνωρίζουν πως ο Μπαξ εκτός από συνθέτης και μάλιστα δημοφιλέστατος στην Αγγλία, συγχρόνως μοιραζόταν τη ζωή ως συγγραφέας και ποιητής στην Ιρλανδία, δημοσιεύοντας τα πονήματά του με το όνομα Dermot O'Byrne. Στα γραπτά του είναι εμφανείς επιρροές από τον Γέητς και την κέλτικη παράδοση.

Ο ίδιος αναπολώντας εκείνη την εποχή έλεγε πως "ζούσε  μια διπλή ζωή στην Τέχνη...Τη μια ως άγγλος συνθέτης, την άλλη ως "ιρλανδός" ποιητής".

Την εποχή της παραμονής του ζευγαριού στο Τίνταγκελ το 1917, ο συνθέτης έγραψε το τεσσάρων στροφών ποίημά του: "Κάστρο Tintagel", κι αυτό αφιερωμένο όπως και το συμφωνικό ποίημα στην ερωμένη του  πιανίστα, Harriet Cohen.

"Tintagel Castle"

While these old walls were crumbling,

Fair countless maids and men

Have cried and kissed and whispered,

And never come again.

We two know all their story,

Though all heroic glory

Fall from this old sea-warden,

Slain by a pedant pen.

Though Iseult’s arms and bosom

Were shadowy as her shame,

And dusty brains have proven

That Arthur’s but a name,

We have a certain toekn

How hearts of old were broken;

And English, Celt or Norman,

Love hurt them still the same.

They stared out even as we do

Across the silken tide,

And sought in sundown splendours

The dream their world denied

And Dick and Meg have parted

In Cornwall broken-hearted

Ten thousand time, though Tristam

had never sinned or died.

Strain closer yet, my lovely,
Till all your breast’s aglow,

Nor think how new sad ages

Will never care to know

If your white body’s beauty

Were thrall to Love or Duty,

Or how I burned and hungered

Long centuries ago.

Τόσο η ποιητική, όσο και η μουσική έμπνευση από το "Tintagel" αντανακλούν από τη μια την ασύλληπτη χαρά της ερωτικής ανταπόκρισης και εκπλήρωσης,  και από την άλλη την ψυχική αναταραχή που υπέστη ο συνθέτης.

Τελικά, φίλοι μου, η Τέχνη δημιουργεί τα καλύτερα έργα της, όταν οι εκφραστές της βρίσκονται σε κατάσταση πάθους!

Arnold Bax: "Tintagel"