"Αδόλφος Σαξ"

(Μπρούτζινο άγαλμα του Σαξ στη γενέτειρά του Ντινάντ) 

To σαξόφωνο, κατ'εξοχήν μουσικό όργανο της τζαζ ορχήστρας,κατασκευάστηκε το 1846 από τον Βέλγο οργανοποιό Αδόλφο Σαξ, που γεννήθηκε σαν σήμερα 6 Νοέμβρη 1814 στη Ντινάντ και από τον οποίο πήρε το όργανο το  όνομά του. (Σαξό-φωνο=η φωνή του Σαξ).

Τα πνευστά χωρίζονται ανάλογα το υλικό κατασκευής τους σε ξύλινα και χάλκινα.

Παρότι  φτιαγμένο από μέταλλο, το σαξόφωνο συγκαταλέγεται στα ξύλινα πνευστά εξαιτίας του τρόπου παραγωγής του ήχου του από τον εκτελεστή .

Γόνος μιας πασίγνωστης οικογένειας οργανοποιών, ο Σαξ σπούδασε Φλάουτο και Κλαρινέτο στο Ωδείο των Βρυξελλών κι έτσι η εμπειρία του στην κατασκευή οργάνων εμπλουτίστηκε από τις μουσικές του γνώσεις.

Αρχικά εργάστηκε στην κατασκευή ενός μπάσου κλαρινέτου.

Με το μοντέλο,που  κατασκεύασε το 1838 ο Sax έγινε περιζήτητος δεξιοτέχνης του νέου του οργάνου.

Οι ειδικοί εκφράστηκαν με ιδιαίτερο θαυμασμό,όμως η κριτική επιτροπή της έκθεσης των Βρυξελλών αρνήθηκε να του απονείμει το πρώτο βραβείο με τη δικαιολογία ότι ήταν πολύ νέος.

Απογοητευμένος εγκαταλείπει το Βέλγιο και εγκαθίσταται στο Παρίσι,όπου στήνει το εργαστήριο κατασκευής μουσικών οργάνων που επιθυμούσε. 

Το Μάρτη του 1846 ο Sax παρουσίασε  τη γνήσια πατέντα Σαξοφώνου, επιδεικνύοντας 8 διαφορετικά μοντέλα.

Οι μουσικοί κύκλοι του Παρισιού ενθουσιάζονται,όμως η ένωση οργανοποιών αρχίζει να του επιτίθεται εξαπολύοντας απέναντί του συκοφαντίες.
Παρά τα μεγάλα προβλήματα του Sax, το σαξόφωνο κέρδισε από νωρίς μεγάλη αναγνώριση και δημοτικότητα .

Καθιερώθηκε γρήγορα στις γαλλικές στρατιωτικές μπάντες και επίσης χρησιμοποιήθηκε από τα μέσα του 1850 στην μπάντα του αγγλικού πυροβολικού.

Με το χρόνο το σαξόφωνο απέκτησε τη θέση του και στη Συμφωνική Ορχήστρα.

Ήδη από την εποχή του Sax, συνθέτες όπως οι Meyerbeer, G. Bizet, J. Massenet  το χρησιμοποίησαν στα έργα τους.

Στην ορχηστρική και θεατρική μουσική του 20ου αιώνα χρησιμοποιήθηκε από σπουδαίους συνθέτες.

Ο Ravel στο" Bolero", ο Moussorgsky στο "Εικόνες από μια Έκθεση".

Στον 20ο αιώνα , η εξάπλωση του σαξοφώνου ήταν ραγδαία.

Έγινε το κατεξοχήν όργανο της τζαζ μουσικής .

Συνδέθηκε με θρυλικούς τζαζίστες όπως οι John Coltrane και Charlie Parker,οι οποίοι εξερεύνησαν και ανέπτυξαν σε μεγάλο βαθμό τις τεχνικές και εκφραστικές δυνατότητες των οργάνων της οικογένειας των Σαξοφώνων.

Από τα κομμάτια για σαξόφωνο ξεχωρίζω τη διασκευή από τον Τζον Κολτρέιν της σύνθεσης "My Favorite Things", από το μιούζικαλ "Η μελωδία της ευτυχίας".

Η διασκευή αυτή σηματοδότησε την εποχή της αλλαγής για τα δεδομένα της τζαζ.

Η εκτέλεση του Κολτρέιν δημιούργησε το πρότυπο της σύνθεσης-εισαγωγής στην τζαζ μουσική.

Ο Κολτρέιν είχε μετατρέψει με το σαξόφωνο , ένα κλασικό βαλς σε πεδίο άσκησης της jazz, αναπτύσσοντας έναν καμβά από ιδέες που έμενε πια στους άλλους μουσικούς της τζαζ να τις επεξεργαστούν και να τις εξελίξουν.

Το ακούμε και στην αρχική του εκδοχή των  Rodgers and Hammerstein από τη φωνή της Julie Andrews για να πάρουμε μια ιδέα από τη μεταγραφή για σαξόφωνο :

"The Saxophone Family"

Aπό τους διασημότερους σαξοφωνίστες του αιώνα μας και κείνος που πρώτος εμφανίστηκε ως σολίστ σε αμερικάνικες συμφωνικές ορχήστρες είναι ο Cecil Leeson, ο οποίος κατείχε στη συλλογή του πλήθος χειρογράφων του Αδόλφου Σαξ, που σήμερα βρίσκονται σε  Μουσικές Βιβλιοθήκες αμερικανικών πανεπιστημίων.

Cecil Leeson

Για τις συλλογές του Leeson μπορείτε να διαβάσετε στη σελίδα του Εθνικού Μουσείου Μουσικής:

http://orgs.usd.edu/nmm/leeson.html

Για τον Leeson έγραψαν έργα, πολλοί συνθέτες.Ανάμεσά τους και ο αμερικανοσικελός Paul Creston που του αφιέρωσε τη σονάτα op.19 για άλτο σαξόφωνο και πιάνο.