"ΦΑΓΙΟΥΜ: βαφτισμένα στην όαση παλιών αισθήσεων"

"Το βλέμμα τους, σού φανερώνει πιο ζωντανούς τους πεθαμένους, που διψούν τη ζωή, 

περισσότερο από τους ζωντανούς που δεν την υποψιάζονται!!!"

Με αφορμή την σημερινή Διεθνή ημέρα των Μουσείων, καλησπερίζω με άρωμα Αιγύπτου αναδυόμενο στις αίθουσες του Μητροπολιτικού της Ν.Υόρκης...

Περίεργα πρόσωπα με σφιχτά σφραγισμένα χείλη και φλογερά μάτια.
Πρόκειται για τα πορτρέτα φαγιούμ, έργα περίτεχνα, πραγματικά αριστουργήματα!
Νεκρικά πορτρέτα, προορισμένα για ταφική χρήση, που ανακάλυψε αρχικά ένας ιταλός περιηγητής κάπου στο 1600, όμως ήρθαν στο φως όταν ο αρχαιολόγος Sir Petrie το 1900 αναζητώντας την είσοδο μιας πυραμίδας εντόπισε μια νεκρόπολη.

Οι μούμιες που ανακαλύφθηκαν στους τάφους έφεραν στη θέση του προσώπου του νεκρού, την προσωπογραφία του ζωγραφισμένη πάνω σε ξύλο ή πανί. Τα νεκρικά πορτρέτα πήραν το όνομά τους από την Όαση Φαγιούμ κοντά στο Κάιρο. όπου πρωτοβρέθηκαν.

Πορτρέτα, ζωγραφισμένα σε ξύλο ή λινό σάβανο, πολλά από τα οποία φιλοτεχνούνταν όσο ο άνθρωπος ήταν ακόμη ζωντανός και διακοσμούσαν το σπίτι του.

Νεκρικά πορτρέτα με αινιγματικό και γριφώδες βλέμμα, τυλιγμένα μ'ένα πέπλο μυστηρίου.
Για πολλά χρόνια ο προορισμός τους ήταν η μελλοντική ζωή, αφού έγιναν για να συνοδεύσουν τον νεκρό στον άγνωστο "άλλον κόσμο".
Μπρος στα μάτια του έκθαμβου επισκέπτη ξετυλίγεται ολάκερη η ιερότητα των αντιλήψεων ενός αρχαίου λαού!

Στην ημισκότεινη αίθουσα του Μουσείου στοιχισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, σε ένα πάνελ με γυάλινες προθήκες, τρία από αυτά τα Φαγιούμ...

Δεξιά, το φαγιούμ ενός νεαρού άνδρα με χαλαρό το δεξί του μάγουλο και το μάτι της ίδιας πλευράς του προσώπου χωρίς βλεφαρίδες, μαρτυρά οφθαλμολογική ανωμαλία...

Στη μέση ένας άντρας με καρβουνιασμένο πρόσωπο, μεγάλα στρογγυλά μάτια, πλούσια, σγουρά μαλλιά και γένεια, που τονίζουν τα λεπτά μάγουλα και τις γωνίες του προσώπου.

Στο τελευταίο αριστερά, ένας άνδρας με ζεστό, ροδαλό χρώμα στη σάρκα του.
Τα χαρακτηριστικά του διαγράφονται έντονα...
Τεράστια μάτια, σαρκώδη χείλη, μακριά μύτη και φρύδια που σμίγουν...
Φως και σκιά σ'ένα παιχνίδισμα που κερδίζει το βλέμμα, το μαγνητικό και λάγνο...
Όλη η δύναμη της ζωής που έφυγε είναι συγκεντρωμένη σε αυτό το βλέμμα!

Η τέχνη των πορτρέτων αυτών, απαράμιλλη!Οι ματιές τους τρυπούν, κι η σαγήνη τους ισορροπεί ανάμεσα σε ζωή και θάνατο...
Σφιχτά σφραγισμένα τα χείλη και καθηλωτική η μελαγχολική τους έκφραση.
Ζωγραφισμένα με την εγκαυστική τεχνική του λιωμένου κεριού  επιτυγχάνοντας ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα με ζωντανά και λαμπερά χρώματα.
Το έργο γίνεται ακόμη εντυπωσιακότερο, όταν σε κάποια προστίθενται και φύλλα χρυσού.

Τα "θλιμμένα" αυτά πορτρέτα τοποθετούνταν στις μούμιες με ένα και μοναδικό στόχο, απόλυτα συνυφασμένο με τις Αιγυπτιακές ταφικές δοξασίες... η ψυχή του νεκρού  έπρεπε με κάποιο τρόπο να αναγνωρίσει το σώμα στο οποίο άνηκε ώστε να μπορέσει να αναγεννηθεί εύκολα και να μην καταδικαστεί να ταξιδεύει αιώνια.
Δημιουργημένα λοιπόν, τα Φαγιούμ για να συνοδέψουν τους νεκρούς στην αιώνια ζωή απέκτησαν κι αυτά αιώνια ζωή και φήμη χάρις στη ζωντάνια και την εκφραστικότητά τους.

"Τα Φαγιούμ πέθαναν κι όμως βλέπουν...Στα Φαγιούμ το βλέμμα είναι σώμα..."

Βλέμμα που μαγνητίζει και έρχεται μέσα από τα βάθη των χιλιετιών...Είναι το βλέμμα του αρχαίου κόσμου που βρήκε τρόπο να νικήσει τη φθορά...

Αν αφήσουμε τη φαντασία ελεύθερη και παρατηρήσουμε την έκφρασή τους, η αφήγηση ξεκινά κι έχει πολύ ενδιαφέρον!
Ατρόμητοι απέναντι στο Χάρο, μουσικά με ρυθμό και στιχουργήματα βαφτισμένα στην όαση παλιών αισθήσεων και εικόνων...
Οδηγός, η φωνή του Μανώλη Μητσιά...που αυτοσχεδιάζει πάνω σε μουσικές, δίνοντας μαυλιστικό παλμό εμπνευσμένο απ'τα βαθιά, αινιγματικά βλέμματα...

"Οι ίσκιοι μοιάζουν μακριά όπως τ' αρχαία σκιάχτρα 

όταν γυρνούν τα σώματα βαριά σαν την καρδιά τους 

και του τσιγάρου η μικρή στα χείλη τους η καύτρα 

φωτίζει σαν παλιά Φαγιούμ βαθιά τα πρόσωπά τους".