Πολυτεχνείο και Σοστακόβιτς

"17 Νοέμβρη 1973", Τάσσος  

Η παραπάνω σύνθεση είναι του χαράκτη Τάσσου για το Πολυτεχνείο. Άρχισε να δουλεύεται στις 20 Νοεμβρίου 1973 και ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1975.
Πρόκειται για μνημειακών διαστάσεων χαρακτικό που ο καλλιτέχνης εμπνεύστηκε από την αντίσταση των φοιτητών εναντίον της Χούντας στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβριο του '73.
Η πολυπρόσωπη σύνθεση απεικονίζει γυναίκες που κρατούν το σώμα μια νεκρής κοπέλας, θρηνώντας τη. Την εικόνα είχε δει ο χαράκτης μας στην εφημερίδα όταν αναφερόταν σε μια νεαρή φοιτήτρια από τον Άγιο Δομίνικο που σκοτώθηκε σε συμπλοκή από αστυνομικούς.

*****

"Επέσατε θύματα, αδέρφια, εσείς σε άνιση πάλη κι αγώνα

Ζωή, λευτεριά και τιμή του Λαού γυρεύοντας, βρήκατε μνήμα...

Θεριεύει ο γίγαντας τώρα Λαός και σπάει δεσμά κι αλυσίδες

Αιώνια η μνήμη σε σας, αδελφοί στον τίμιο που πέσατε αγώνα..."

Κάθε χρόνο, στη μνήμη των πεσόντων του Πολυτεχνείου τραγουδάμε τους παραπάνω στίχους, που αποτελούν ελεύθερη μετάφραση ενός παλιού ρωσικού τραγουδιού...
Λέγεται μάλιστα πως οι στίχοι είναι του Α.Πούσκιν.
Ήταν ένα πένθιμο εμβατήριο, που τραγουδιόταν για τους πεσόντες των διαφόρων εξεγέρσεων, με αποκορύφωμα, βέβαια, την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917.

Από μαρτυρίες του ίδιου του Σοστακόβιτς είναι από τα τραγούδια που συχνά ερμηνεύονταν στο σπίτι του, ένα επαναστατικού ύφους τραγούδι με τη μελωδία του οποίου γαλουχήθηκε ο συνθέτης.
Αργότερα, αποτέλεσε έμπνευση και ενσωματώθηκε στην 11η Συμφωνία του ρώσου δημιουργού, με τίτλο: "Έτος 1905", που έτσι κι αλλιώς οι μελωδικές ιδέες του συγκεκριμένου έργου προέρχονται από επαναστατικά τραγούδια.

Το 3ο μέρος λοιπόν, είναι ένα αντάτζιο με υπότιτλο "Αιωνία σας η μνήμη" με βασικό θέμα του την ελεγειακή μελωδία του "Επέσατε θύματα".

Λιτό στη δομή του, θυμίζει θρηνητικό εμβατήριο με τις βιόλες να ενισχύουν το πένθιμο, μελαγχολικό, μα συγχρόνως ηρωικό χαρακτήρα του μέρους, που οδηγεί σε ένα εκρηκτικό ξέσπασμα, μια μελωδία-φωνή ενάντια στον καταναγκασμό, τη βία και την καταπίεση των λαών...

Symphony No. 11 σε σολ ελ, Op. 103, Μέρος III: Adagio-Eternal Memory

Το ρώσικο λαϊκό τραγούδι: