Γκούσταβ Χολστ: "Choral Symphonie" ελληνικής έμπνευσης...

(Στη μνήμη του Γκούσταβ Χολστ - 25 Μαΐου 1934)

Ο άγγλος Χολστ μάς είναι περισσότερο γνωστός για την ορχηστρική του Σουίτα: "Πλανήτες", απόσταγμα του έντονου ενδιαφέροντός του για την αστρονομία.
Είναι άδικο όμως να τον θυμόμαστε μόνο από αυτό το έργο, καθώς στις συνθέσεις του  υπάρχει πληθώρα αριστουργημάτων, ανάμεσά τους και έξοχα χορωδιακά!
Mην ξεχνάμε πως 17χρονος διετέλεσε οργανωτής της εκκλησιαστικής χορωδίας στο  Gloucestershire, ενώ για πολλά χρόνια κατείχε τη δ/νση μουσικής στο St Paul's Girls' School, στο Hammersmith, όπου απέκτησε πολύτιμη εμπειρία.

Το 1925 έγραψε την "Choral Symphony, Op. 41" για το  Φεστιβάλ του Λιντς, στην οποία χρησιμοποίησε ως λιμπρέτο ποιητικά αποσπάσματα από έργα του άγγλου ρομαντικού, Τζων Κητς, που διήγειραν τη μουσική του φαντασία.
Τα μέρη επιλέχθηκαν με κριτήριο την αρχαιοελληνική θεματική τους, και η μουσική του αντιστοιχεί στην αρχαία φύση τους.

Το χορωδιακό περιλαμβάνει στίχους από το ποίημα "Ενδυμίων", όπως επίκληση στον τραγοπόδαρο Πάνα, φράσεις από την "Ωδή στον Απόλλωνα", την "Ωδή στους βάρδους του πάθους", που περιλαμβάνει τα Βακχανάλια, και άλλα.

Στο 2ο μέρος της  "Choral Symphony" παρουσιάζεται ολόκληρο το διάσημο 50στιχο ποίημά του: "Ωδή σε Ελληνική Υδρία", όπου ο ποιητής διατρανώνει την πίστη του στην αρχαία ελληνική τέχνη ως ύψιστο φορέα ανθρωπιστικών αξιών.
Ο Κητς εμπνεύστηκε το ποίημα από την "Υδρία του Σωσιβίου", που εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο.Μάλιστα, ο ίδιος ο ποιητής έφτιαξε ένα σχέδιό της, που φέρει την υπογραφή του.

"Ω νύμφη, ακόμη ανέγγιχτη της ησυχίας!

και θρέμμα του καιρού που αργοκυλά και της σιωπής,

συ που μια λουλουδένιαν ιστορία

απ’ τους δικούς μας στίχους πιο γλυκά την τραγουδείς!

Ποιος με τη φουντωτή του φυλλωσιά σε ζώνει

θρύλος; Θεοί είναι αυτοί, θνητοί, για και τα δυο;

"Η Υδρία του Σωσιβίου", σχέδιο του Τζων Κητς

Στης Αρκαδίας μην είναι τα φαράγγια, ή μη στα Τέμπη;

Ποιοι νάναι; ποιες παρθένες αντιστέκονται; και ποιο

κυνήγημα τρελλό; Τί πάλαιμα για να ξεφύγουν;

Τί τύμπανα κι’ αυλοί; Και τί έκσταση άγρια είναι τούτη;

Γλυκές οι μελωδίες που ακούμε, όμως αυτές

οπού δεν ακουστήκαν, πιο γλυκές. Αυλοί απαλοί,

παίζετε, αλλά για τις αισθήσεις όχι. Με στροφές

που αχούν στο νου μας μοναχά, πολύ πιο αγαπητές.

Έφηβε ωραίε! Που το τραγούδι δε μπορείς ν’ αφήσεις

κάτω απ’ τα δέντρα, ουδέ κι’ αυτά τα φύλλα τους να χάσουν,

ποτέ φιλιά δε θα χαρείς, απότολμε εραστή!

Αν και σιμά φτασμένος στο σκοπό σου, δε θ’ αγγίξεις

την ευτυχία· μα μη λυπάσαι, δε θα μαραθεί

ποτέ! και πάντα θα την αγαπάς και θάναι ωραία.

[...]

Γραμμή αττική! γύροι λαμπροί οπού νησί και κόρες

σαν πλοκαμοί, στο μάρμαρο εργασμένοι τεχνικά,

σας τριγυρνούν, με πατημένα χόρτα και κλαδιά,

το στοχασμό μας ξεπερνά η σιωπηλή σου γλώσσα,

καθώς η αιωνιότητα. Ψυχρή γραφή

βουκολική! Τα χιόνια τούτη τη γενιά σα σβύσουν,

εσύ θε να σταθείς του ανθρώπου φίλη αληθινή,

μέσ’ στις μελλούμενες τις λύπες να του λες:

"Η ομορφιά είν’ αλήθεια, η αλήθεια είν’ ομορφιά."

Νά τί ’ναι που έμαθες στον κόσμο, τί χρωστάς να ξέρεις!"

(Παγκόσμια Ανθολογία Ποίησης, τ. Α, επιμ. Ρ. Μπούμη-Παπά & Ν. Παπάς, Εκδ.Παπαδημητρίου, μτφ. Ε. Γκίνη, σελ.282-284.)

Ο Χολστ στη Θεσσαλονίκη(helpholst.com)

Η σύνθεση του Χολστ χαρακτηρίζεται από βαθιά μουσική έκφραση, λεπτή φαντασία και ευαισθησία.
Ρυθμός αργός, νηφάλιος, σχεδόν υπνωτιστικός, που αγγίζει τα όρια της σιωπής...


Να θυμίσουμε πως ο συνθέτης  αγάπησε πολύ την Ελλάδα και τους Έλληνες όταν τους γνώρισε καλύτερα κατά την παραμονή του στη Θεσσαλονίκη, κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου πολέμου ως μουσικός διδάσκαλος στρατεύματος στην YMCA, Χριστιανική Αδελφότητα Νέων(ΧΑΝ).
Το κατάλυμα που διέμενε ήταν κοντά στο Λευκό Πύργο επί της οδού Ευζώνων.

Holst: "Choral Symphonie-Ode on a Grecian Urn-Ωδή σε Ελληνική Υδρία":