Διεθνώς έχουν οργανωθεί και προγραμματιστεί πλήθος επετειακών εκδηλώσεων, ώστε να τιμηθεί ο σπουδαίος αυτός μουσουργός!
Παραμένουμε στο πνεύμα "επαναστατικότητος" της μέρας, φίλοι μου, μιας και για πολλούς ο συνθέτης θεωρήθηκε επαναστάτης! Μια "ρετσινιά"-ας πούμε- που τού κολλήθηκε για τις πρωτοποριακές ιδέες του, τις αντιδράσεις και τη μη πειθαρχία του στους κανόνες των Ωδείων. Συμπεριφορά, που ενώ από κάποιους ενθαρρύνθηκε, ήταν κι αρκετοί εκείνοι που είδαν τις επαναστατικές ιδέες του ως αναίδεια και αυθάδεια έναντι στην τέχνη, γεγονός που τού στέρησε βραβεία και διακρίσεις.
Καλημερίζω με επαναστάτη Ντεμπισί, λοιπόν και έμπνευση με απόχρωση ελληνική...
"Ο Κίονας με τις χορεύτριες"!
Στους Δελφούς δεσπόζει ένας μαρμάρινος κίονας 11 περίπου μέτρων, που φέρει φύλλα άκανθας στο κιονόκρανο και στη βάση των σπονδύλων, έτσι ώστε να μοιάζει με βλαστό φυτού.
Στο ανώτερο τμήμα του υπάρχει σύμπλεγμα τριών γυναικών, πιθανόν χορευτριών.
Από το έντυπο του μουσείου αντιγράφω:
"Οι τρεις κοπέλες πήραν το όνομά τους από τη χορευτική εντύπωση, που έδινε η στάση τους και είχαν ερμηνευθεί ως Θυιάδες, τοπική ονομασία των Μαινάδων της διονυσιακής ακολουθίας που χόρευαν στις κορφές του Παρνασσού. Σήμερα όμως πιστεύεται ότι πρόκειται για ιέρειες, που προσφέρουν στον Απόλλωνα το αγαπημένο του σύμβολο, τον τρίποδα.
Φορούν διαφανή χιτώνα ζωσμένο ψηλά, που αναδεικνύει την ομορφιά τους. Σηκώνουν το δεξί τους χέρι και προβάλλουν ελαφρά το ένα πόδι, δίνοντας τη γενική αίσθηση μιας χαριτωμένης, αέρινης κίνησης.
Ο τρίποδας που υψωνόταν πάνω από τα κεφάλια τους, στήριζε χάλκινο λέβητα.
***
Φωτογραφία της Στήλης των Δελφών" είχε κυκλοφορήσει και στο Μουσείο του Λούβρου, όπου το 1909 έτυχε να δει και να θαυμάσει ο Ντεμπισί.
Θυμίζουμε πως τα "Πρελούδια" του Ντεμπισί είναι μια συλλογή σε 2 βιβλία από 24 κομμάτια για σόλο πιάνο, σε ελεύθερη μορφή, αντίθετα δηλαδή από τα αυστηρά πρότυπα των Πρελουδίων του Μπαχ.
Κάθε πρελούδιο έχει και έναν ευφάνταστα απρόσμενο τίτλο, έναν λεκτικό οδηγό για τον ερμηνευτή, που όμως δεν έχει σκοπό να φυλακίσει την εκφραστικότητά του, γι'αυτό και αναγράφεται από το συνθέτη στο τέλος της παρτιτούρας, κάτι σαν προσωπική ανάμνηση, σαν ομιχλώδες αναθύμημα, θολή αναπόληση...,χωρίς να, επηρεάζει τον ερμηνευτή εκ των προτέρων, επιτρέποντάς του να εμβαθύνει εκείνος στα σημεία που αγγίζουν την ψυχή του περισσότερο και να δώσει προσωπικές αποχρώσεις στην ερμηνεία του.
Το 1ο Βιβλίο των Πρελουδίων του Ντεμπισί ξεκινά με έμπνευση, που διακηρύσσει το λαμπρό πολιτισμό των Ελλήνων και μοιάζει σαν ο μουσικός να οραματίστηκε την ένωση του Παρισιού με τον Ομφαλό της Γης!
Και το λέω αυτό γιατί η αρχαιοελληνική γλυπτική είναι σπουδαία!Μπορεί να ερεθίσει, να γεννήσει φαντασίες σε κάθε ευαίσθητο δημιουργό...
Η γλυπτική με την οπτική της γλώσσα, που επικεντρώνεται στην έκφραση της φυσικής τελειότητας των μορφών, κάτι που είναι απολύτως ορατό στον "κίονα με τις χορεύτριες", δεν θα μπορούσε λοιπόν να αφήσει ασυγκίνητο ένα καλλιτέχνη του επιπέδου του Ντεμπισί.
Οι αναλυτές υποστηρίζουν πως η σύνθεσή του επηρρεάστηκε από τις Gnossiennes και τις Γυμνοπαιδίες του Ερίκ Σατί.
Μια προσεκτική ακρόαση παραπέμπει στην χρωματική παλέτα του Σατί, πράγματι, κάτι που δεν θα πρέπει όμως να κρίνεται αρνητικά γιατί γνωρίζουμε το ενδιαφέρον και τη λατρεία του για την Αρχαία Ελλάδα και την κλασική αρχαιότητα, που είχε ξυπνήσει στα τέλη του 19ου αιώνα με την έναρξη των αρχαιολογικών ανασκαφών της Γαλλικής Σχολής Αθηνών.
Ήταν η εποχή που οι ανασκαφές στους Δελφούς από τον γάλλο αρχαιολόγο Ομόλ Τεοφίλ, μετέπειτα διευθυντή του Λούβρου, προώθησε την ιδέα συνθέσεων εμπνευσμένες από το θέμα.
Ο Ντεμπισί δεν είχε δει από κοντά τον Κίονα των Δελφών, όπως ανέφερα, όμως είχε θαυμάσει ένα μικρό αντίγραφό του στο Λούβρο τόσο, που ήρθε η έμπνευση του πρώτου πρελουδίου, που είναι στον τύπο μιας αργής Σαραμπάντ με τρία θέματα, κάτι που παραπέμπει στην κυκλική στήλη και τις τρεις κόρες.
Ο Ντεμπισί, μια πολύ δυνατή, ως γνωστόν μουσική προσωπικότητα, αναδεικνύει στο έργο αυτό την πρωτοτυπία στην αρμονία και τη μορφολογική του σκέψη.
Το πρελούδιο που φέρει τον τίτλο "Danseuses de Delphes-Χορεύτριες των Δελφών" ξεκινά αργά, βηματικά, ακολουθώντας ως το τέλος σταθερό ρυθμό. Απεικονίζει ετσι, το σεβάσμιο βηματισμό της ιέρειας που εισέρχεται στο Δελφικό ναό.Οι ενδείξεις της δυναμικής προωθούν την έκφραση ενός γαλήνιου τοπίου, ζωγραφίζουν τον Ομφαλό της γης και τη μυστικιστική πύλη του, καλώντας μας να τη διαβούμε αφήνοντας πίσω ό,τι χθόνιο και μιαρό...
Παρότι λεπτεπίλετος κι αέρινος ο πιανιστικός ήχος, ο προσεκτικός ακροατής διακρίνει κάτι πανηγυρικό στην απόδοση, που η θρυλική Marguerite Long (μαθήτρια του Ντεμπισί) υποστήριζε πως είναι-σύμφωνα με τη μυθολογία- οι μεταμορφώσεις των χορευτριών σε ιέρειες του Απόλλωνα...
Προτείνω να το ακούσουμε από την θρυλική Yvonne Lefébure, που συμπτωματικά φέτος συμπληρώνονται 120 χρόνια από τη γέννησή της.
Ιδιαίτερα εκφραστική η ερμηνεία της, ξετυλίγει την ποιητική εικόνα του δημιουργού, αναδύει, τολμώ να πω, μια ψυχοπνευματική υπέρβαση, μια καθαρά εσωτερική διαδικασία σε μαγευτικά χρώματα και ήχους από τα μαγικά της δάχτυλα!
Έντονη η "μουσική οσμή" απ'το θυμίαμα στο Δελφικό βωμό, με τα χτυπήματα των συγχορδιών να υπαινίσσονται τα ευγενή ρυθμικά κρόταλα και κύμβαλα με τα οποία συνόδευαν οι κόρες το χορό τους στην αρχαία Ελλάδα.
Ταγμένη στην υπηρεσία της ερμηνείας, συλλαμβάνει άφθαστα την ψυχή του Ντεμπισί, την εκστασιασμένη από το γλυπτό, μαρμάρινο αριστούργημα των Δελφών με τα φύλλα άκανθας στο κιονόκρανο και στο σύμπλεγμα των τριών χορευτριών, που μοιάζουν να κινούνται αέρινα και να σαγηνεύουν το θεατή με την αρμονία τους, εκπέμποντας μια αίγλη εκθαμβωτική!
Είναι τόση η αισθητική και συγκινησιακή πληρότητα, που ο ακροατής παραδίδει εκουσίως ώτα και καρδιά στη δύναμη της έμπνευσης και ζει με έκσταση το γέννημά της!!!
C. Debussy: "Prelude 1, Βοοκ 1-Danseuses de Delphes"
Σε μια έξοχη ερμηνεία από την Yvonne Lefébure:
No comments:
Post a Comment