Ανάσταση Λαζάρου: όταν εικόνα και ήχος αποτυπώνουν τη νίκη απέναντι στο θάνατο...

"The Raising of Lazarus", Rembrandt

"Βεβαιώνοντας πριν από τα 

Πάθη Σου όλων την ανάσταση, 

ανέστησες απ' τους νεκρούς 

τον Λάζαρο, Χριστέ, Θεέ μας...."

(Από το απολυτίκιο του Λαζάρου)

Oμολογουμένως, τα εμπνευσμένα έργα του Ρέμπραντ από θρησκευτικά θέματα είναι ελάχιστα. Σήμερα, λόγω ημέρας, ας παρατηρήσουμε την περίφημη ελαιογραφία του:

"Ανάσταση του Λαζάρου"

Με έντονη θεατρικότητα, το έργο του ολλανδού καλλιτέχνη στηρίζεται στις  αντιθέσεις ανάμεσα στα φωτεινά και σκοτεινά σημεία του  πίνακα. Τεχνική, που ενισχύει τον δραματικό χαρακτήρα της σύνθεσης, αφού οι μορφές δεν φέρουν περιγράμματα αλλά διαχωρίζονται από την αντίθεση φωτός-σκοταδιού.
Θέμα του πίνακα -κι αγαπημένο πολλών ζωγράφων- η "Ανάσταση του Λαζάρου".
Ο Λάζαρος τοποθετείται στο σκοτεινό σημείο του πίνακα για να τονιστεί ο θάνατος, αντίθετα με το πρόσωπο της Μαρίας και των υπολοίπων μαρτύρων, που είναι στο φως κι έκπληκτοι παρακολουθούν το πρωτοφανές και ασύλληπτο γεγονός της επιστροφής στη ζωή ενός νεκρού!
Ο πίνακας βρίθει συμβολισμών και στηρίζεται σ'ένα νοερό τρίγωνο, κορυφές του οποίου είναι: επάνω ο Χριστός, και στις δυο βάσεις ο Λάζαρος στον τάφο δεξιά και οι μάρτυρες αριστερά.

Από το Βιβλικό θέμα είναι εμπνευσμένη και η έκτη από τις "14 Romances op. 34" για υψίφωνο και πιάνο του Ραχμάνινοφ, που για το λόγο αυτό τιτλοφορείται "Voskresheniye Lazarya-Ανάσταση Λαζάρου".

Eίναι γνωστή η βαθιά θρησκευτική πίστη του συνθέτη.
Πρόκειται για θρησκευτικό άσμα με μοναδική εναρμόνιση, μελωδική γραμμή στηριγμένη στην ελεγειακή, μεγαλόπρεπη φα ελάσσονα, σε αργό, σοβαρό-grave τέμπο, που προσδίδει στο σύνολο ιδιαίτερη εκφραστικότητα. Η διάθεση του κειμένου, που συνιστά τη νίκη προς το θάνατο, αντανακλάται στην απέριττη γραφή.
Θεωρώ πως το συγκεκριμένο ληντ της συλλογής, που ο Ραχμάνινοφ έγραψε το 1912, είναι ιδιαίτερης πνευματικότητας. Παρότι δε, έχει ηχογραφηθεί και σε άλλες γλώσσες, το προτείνω στην αρχική ρωσική, με αυτή τη "βαριά-μεστή" προφορά, γιατί πιστεύω  αποδίδει το μέγεθος του μεγαλείου της ζωής που νικά τη λήθη και το θάνατο.
Η μελωδία λυτρωτική, κατανυκτική στοχεύει να υποδείξει πως στο πρόσωπο του Χριστού, η θεία και η ανθρώπινη φύση ενώνονται χωρίς να συγχέονται.


Το φινάλε ιδιαιτέρως λαμπρό με τις πιανιστικές συγχορδίες σταθερές, πλατιές να στηρίζουν ως σίγουρα και στιβαρά θεμέλια το μουσικό ύφος και έκφραση.

Ο Ραχμάνινοφ αφιέρωσε τη σύνθεση στον μέγα βαθύφωνο Φιοντόρ Σαλιάπιν, ενώ το κείμενο είναι του ρώσου θεολόγου, φιλοσόφου και ποιητή Aleksey Khomyakov, η λογοτεχνική πένα του οποίου σηματοδοτεί ένα σπουδαίο κεφάλαιο στην ανάπτυξη της ρωσικής σκέψης τον 19ο αιώνα.

Το απολαμβάνουμε από την πολυβραβευμένη σουηδή υψίφωνο Ελίζαμπεθ Σέντερστορμ, κορυφαία στις ερμηνείες του Ραχμάνινοφ.
Με τον  Βλαντιμίρ Ασκενάζυ έχει ηχογραφήσει την πλήρη σειρά τραγουδιών του συνθέτη.

Ραχμάνινοφ : "Η Ανάσταση του Λαζάρου" 

Elisabeth Soderstrom, Vladimir Ashkenazy: