Φραντς Λιστ: ο μεγαλομανής "άνθρωπος-ορχήστρα"

"Ο Λιστ με πολλά χέρια σαν ανατολίτικη θεότητα", καρικατούρα

Υπήρξε μια περίοδος στη ζωή του Φραντς Λιστ -μετά το χωρισμό του από την κόμισσα ντ' Ανκού- που ενδίδει στη μεγαλομανία του,  σχεδόν αγγίζει την αγυρτεία.

Βάζει να του κατασκευάσουν μια τεράστια άμαξα, εξοπλισμένη με πιάνο, που τη σέρνουν άσπρα άλογα. Εφοδιάζεται με μια πριγκιπική γκαρνταρόμπα. Χρησιμοποιεί ρούχα, πλούσια στολισμένα με πολύτιμους λίθους κι έχει μια συλλογή από 365 φουλάρια για το λαιμό, ένα για κάθε μέρα του χρόνου!

Οι συναυλίες του υπακούουν σε μια παραγωγή στηριγμένη επιδέξια στη θεαματικότητα:
Φτάνει στη σκηνή με το ρούχο καλυμμένο από διακοσμήσεις. Τα μαλλιά του κατεβαίνουν μέχρι τους ώμους. Κοιτάζει με ηρεμία το κοινό, με βλέμμα μαγνητικό.
Βγάζει αργά τα γάντια(συνήθως από ζαρκάδι), αφήνοντάς τα να πέσουν στο πάτωμα. Κάθεται στο πιάνο, ενώ η σιγή  έχει πυκνώσει και η προσμονή για τις πρώτες νότες είναι σπασμωδική.
Επειτα επιτίθεται στο πιάνο, το τραντάζει, το κάνει να τραγουδήσει, τού αποσπά ασυνήθιστες κι απίστευτες ηχητικότητες...

Δεν είναι τυχαίο που του αρέσει να μεταγράφει για το πιάνο συνθέσεις άλλων μουσικών για ορχήστρα.
Θεωρείται εξάλλου ο "άνθρωπος-ορχήστρα" και οι γελοιογράφοι διασκεδάζουν να τον απεικονίζουν με το κωνικό καπέλο του μάγου ή με πολλά χέρια σαν ανατολίτικη θεότητα.

Τα προγράμματά του σχεδιάζονται με σκοπό την επιτυχία.
Ενα από τα τεχνάσματά του ήταν να βάζει στο πρόγραμμα την "Marche au supplice-Πορεία προς το Μαρτύριο" του Μπερλιόζ, που εκτελείται από ορχήστρα κι αμέσως μετά τη δική του μεταγραφή για πιάνο του ίδιου κομματιού παιγμένη εντυπωσιακά ώστε να ξεπερνά την ορχήστρα προκαλώντας απίστευτο ενθουσιασμό!

Ο ίδιος ο Λιστ αποκαλούσε αυτά τα κονσέρτα "Μονολόγους", φτάνοντας να βεβαιώνει:
"Le concert c'est moi=Το κονσέρτο είμαι εγώ"!

 Άλλωστε κάποτε και ο Μπερλιόζ τού είχε γράψει:
"Μπορεις να διαβεβαιώσεις άνετα: Η ορχήστρα είμαι ΕΓΩ!Η χορωδία είμαι ΕΓΩ!Ο μαέστρος είμαι πάλι  ΕΓΩ!"

Ίσως εδώ είναι η κατάλληλη στιγμή να προσθέσουμε πως ο Μπερλιόζ  μύησε τον Λιστ στο να αντιμετωπίζει το πιάνο σαν ορχήστρα, που εν τέλει οδήγησε στη φόρμα του συμφωνικού ποιήματος, που καθιέρωσε ο Φραντς Λιστ.

Aκούμε το μέρος από την ορχήστρα:

Μπερλιόζ: "Marche au supplice,Symphonie Fantastique 

Και την εντυπωσιακή μεταγραφή του για πιάνο από τον Λιστ:

Φραντς Λιστ: Marche au supplice, Symphonie Fantastique 

Ο Λιστ γεννήθηκε σαν σήμερα, 22 Οκτωβρίου 1811, αγαπημένοι φίλοι...Είναι από τους λατρεμένους συνθέτες, που στην εποχή του αντιμετωπίστηκε σαν είδωλο, κάτι παρόμοιο με έναν ρόκ σταρ της εποχής μας. Μην ξεχνάμε πως είχε πρότυπο τον Παγκανίνι...
Αναμφισβήτητα αξιολάτρευτος, πολυτάλαντος και χαρισματικός, γι'αυτό τού συγχωρούμε το "ατόπημα" της μεγαλομανίας που κάποια περίοδο της ζωής του, εξέφρασε...
Μια περίοδο που φώτιζε σε σημείο υπερβολής τη ναρκισσιστική του φύση. Είπαμε, είχε χωρίσει από την χρόνια σύντροφό του και μητέρα των παιδιών του, Μαρί ντ'Ανκού... Ισως και όλο αυτό να αντικατοπτρίζει μια επώδυνη συναισθηματική πείνα. Δεν του φτάνει πόσο τον αγαπάνε, πάντα θέλει περισσότερο και θέλει να είναι ο καλύτερος όλων... Ζει μια κατάσταση, όπου ο ίδιος δεν μπορεί να ελέγξει, δε μπορεί να καλμάρει ...








(Το κείμενο περιλαμβάνει και στοιχεία από το βιβλίο του Ροδόλφο Βεντίτι: "Μικρός οδηγός στη μεγάλη μουσική, τόμος Γ΄, σελ.128-129)