Thursday 13 October 2016

"Σιάτλ: Τέχνη με σχιστά μάτια"


"Είναι σαν τη Μόνα Λίζα", είχε σκεφτεί όταν πρωταντίκρυσε τα σχιστά μάτια της...
Έρωτας με το πρώτο συναπάντημα των βλεμμάτων;..
Μάλλον, αφού βαφτίστηκε καθολικός για να τελεστεί ο γάμος...
Η βάφτιση έγινε στο Σιάτλ, την αμερικανική πόλη της Δυτικής ακτής όπου γνώρισε και διέμενε η Μπερναντέτ...
Πήρε το όνομα Παύλος...Από τα μικρά ονόματα του Σεζάν και του Πικάσο, που θαύμαζε τόσο!


Μάστορας του κολάζ, ο Paul Horiuchi, μού συστήθηκε μέσω μιας μεγάλων διαστάσεων τοιχογραφίας, που εκτίθεται δημόσια στο κέντρο του Σιάτλ...

Ο Πολ Οριούτσι, ιάπωνας μετανάστης στην Αμερική μού κίνησε αμέσως την περιέργεια να τον ψάξω...Αναζήτησα σχετικά βιβλία και όλο αυτό το διάστημα μελετούσα με περίσσιο ενδιαφέρον!
Οι σελίδες πολλές... και παρότι γραμμένες στα αγγλικά. ούτε που καταλάβαινα το γοργό ρυθμό που η ολοκλήρωση των γραμμών τους με ανάγκαζαν ν' ακολουθώ...

Ο Οριούτσι παίρνει έμπνευση από  ο,τιδήποτε...Κι η έμπνευση μοιάζει με αναλαμπή, με ηλεκτρισμό που διαρρέει με ρεύμα συνεχές τον καλλιτέχνη, όταν συνήθως βρίσκεται βυθισμένος σε ποιητικές αράδες, στους ήχους μιας γαλήνιας μουσικής ή σε μια θεατρική σκηνή, όπως εκείνο το δρώμενο, το βασισμένο σε νουβέλα σχετική με την καταστροφή του γκέτο της Βαρσοβίας από τους Ναζί...
Η σκληρότητά της τού ενέπνευσαν το 1961 το "The Wall", (εκτίθεται στο Seattle Αrt Μuseum...απαγορευόταν η φωτογράφιση)..., ενώ το '62 τού έγινε πρόταση να δημιουργήσει μια υπαίθρια τοιχογραφία στα πλαίσια διοργάνωσης της Παγκόσμιας έκθεσης στο Σιάτλ...


Βρίσκομαι μπροστά της και την παρατηρώ...

Τεράστια τοιχογραφία, λειτουργεί ως φόντο μιας θεατρικής σκηνής στο κέντρο της πόλης, στη βάση της "Διαστημικής Βελόνας",  του πανύψηλου Space Needdle, του πιο αναγνωρίσιμου μνημείου του Σιάτλ.

Μοντέρνας, μάλλον φουτουριστικού ύφους με επιρροή από κυβισμό, με τα γεωμετρικά σχήματα να πρωταγωνιστούν.

Τα χρώματα έντονα...
Δημιουργούν αντιθέσεις, προκαλώντας ευχάριστα συναισθήματα στον παρατηρητή...

Ανεβαίνω στην εξέδρα να περιεργαστώ καλύτερα...




Όσο πλησιάζω, τόσο λαμπυρίζουν και σπινθηροβολούν σχέδια και γραμμές, με τον ήλιο που αντανακλάται πάνω στο γιγάντιο ταμπλό να συμμετέχει στο παιχνίδισμα με μεγάλη προθυμία...
Στήνομαι φυσικά για μια φωτογραφία!

Το mural είναι φτιαγμένο ολάκερο από γυαλί!!!Ένα ψηφιδωτό από γυαλί, υλικό που επιλέχτηκε μάλλον για να αντέχει στις εξωτερικές συνθήκες.
Πράσινο των βαθύσκιωτων δασών, λευκό της αρμονίας, γκρίζο του στοχασμού, κίτρινο του ηλίανθου,  καφέ του πηλού, τυρκουάζ του ωκεανού, πορφυρό της καρδιάς...

Ένα ανασηκωμένο, κάθετο στο έδαφος επίπεδο γυάλινο κολάζ, απόηχοι κατακερματισμένων μηνυμάτων, διαβρωμένων αναμνήσεων απ'το κύλισμα του χρόνου...
Στις άκρες του υπάρχουν φθορές...
Σπασμένο γυαλί... απώλεια, τραυματισμός ψυχής,..."Νόστος", σκέφτομαι...
Πολύ μακριά απ'την εικαστική σύλληψη του καλλιτέχνη η δική μου ιδέα, αλλά η φαντασία είναι σχετική κι υποκειμενική, δε νοιάζεται να ταυτιστεί με τα μονοπάτια των άλλων...Έτσι δεν είναι;

Ο Οριούτσι, ξεκινώντας σαν κολάζ από πολύχρωμα σχισμένα χαρτιά, επαναδιατύπωσε το σχέδιο σε δεκάδες έντονα χρώματα από βενετσιάνικο γυαλί.
Χρησιμοποιώντας  τις χρωματικές παραλλαγές του γυαλιού, κατάφερε να αναπαραστήσει τη φυσική ομορφιά και τη χρωματική ποικιλία της Δυτικής Ακτής από το σμαραγδί πράσινο των αειθαλών κωνοφόρων, που αφθονούν στον τόπο τούτο, ως τις σκούρες μπλε αποχρώσεις του βαθυστέναχτου Ειρηνικού.
Έμπνευσή του η φύση κι εκφράζει την ομορφιά του τοπίου της σε αφηρημένη μορφή.

Ωστόσο, η λέξη που χαρακτηρίζει εν συνόλω το έργο αυτό είναι η λέξη: "κομψότητα".
Πόσο μυστηριώδης αυτή η καλλιτεχνική στιγμή!
Η μετουσίωση μιας πνευματικής αναλαμπής και σύλληψης, σε εικαστική ιδέα.
Οι γραμμές των σχημάτων κατ' αντιστοιχία με τον ορίζοντα, ακολουθούν λες, το νόμο της φύσης και της αρμονίας της, μοιάζουν να αιωρούνται κινούμενες από αύρες, που οι δυνάμεις τους συναντιούνται και εξουδετερώνονται...Αύρες της Ανατολής και της Δύσης.

H υπογραφή του φτιαγμένη κι αυτή με γυάλινες ψηφίδες.Το ίδιο και η ημερομηνία κατασκευής του έργου: '62.


Ο Paul Horiuchi γεννήθηκε το 1906, χρονιά (το έψαξα επί τούτου)του  Aλόγου στον ασιατικό ζωδιακό κύκλο. Ίσως εκεί να οφείλεται και η συγκεκριμένη διαδρομή του καλλιτέχνη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
Οι άνθρωποι που έχουν γεννηθεί τη "Χρονιά του Αλόγου", λένε,  θεωρούνται εκφραστικοί, ενεργητικοί και δραστήριοι. Επίμονοι, σταθεροί στις αρχές τους, με τάση να παλεύουν για τα ιδανικά τους, μα κυρίως ντελικάτοι, ευαίσθητοι, κομψοί, κι ευγενικοί.

Το γιαπωνέζικο όνομά του ήταν Τσικαμάσα κι ο πατέρας του υπήρξε τραγουδιστής του Καμπούκι* ...Ίσως, συλλογίζομαι, πέρα από την επίδραση που άσκησαν  τα άστρα πάνω του, απ' αυτόν να  κληρονόμησε την καλλιτεχνική ευαισθησία, το άγγιγμα της ψυχής από τη μουσική και το συνδυασμό της με τις υπόλοιπες τέχνες...
Το DNA του όμως είχε κι άλλα χρωμοσώματα καλλιτεχνικής φύσης να αναπτύξει.
Όταν ο πατέρας έφυγε για την Αμερική, ο Τσικαμάσα ήταν μωρό.Τη φροντίδα του ανέλαβε ο παππούς, ένας άνθρωπος καλλιεργημένος, συλλέκτης αρχαιοτήτων και έργων τέχνης.
Απ' αυτόν, θεωρώ, έμαθε  να αναγνωρίζει ο,τιδήποτε αξίας, να εκτιμά τα πολύτιμα, να τα ταξινομεί με ευλάβεια, ν' αφουγκράζεται την ποιότητα της έμπνευσης, να αντιμετωπίζει την Τέχνη σαν κάτι υψηλό και εύθραυστο, σαν κομψή εκμυστήρευση μοναδικής γλυκύτητας και θελγήτρων!

Κάτι που μου έκανε εντύπωση και θα'θελα να το μοιραστώ μαζί σας, είναι πως παράλληλα, ως έφηβος ασχολήθηκε και με τον αθλητισμό..Ναι, ο Οριούτσι ήταν παίκτης του μπέιζμπολ, αλλά και δρομέας στα εκατό μέτρα.Μάλιστα είχε πιάσει και το Ολυμπιακό ρεκόρ και ίσως να συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, όμως σταμάτησε να τρέχει, όταν διαγνώστηκε με διευρυμένη καρδιά.

Από νωρίς η  ζωή τού έστελνε οιωνούς για κάτι μεγάλο!Κάτι δυνατό ετοίμαζε γι'αυτόν...Έπρεπε μόνο να έχει υπομονή να γευτεί όσα οι θεοί της Ανατολής είχαν κατά νου για το μικρό Τσικαμάσα...

Ήρθε στην Αμερική. Σπούδασε ιαπωνική και αγγλική λογοτεχνία.Μετέφρασε Σαίξπηρ στα ιαπωνικά.
Αγαπούσε τις μοτοσυκλέτες...
Για κάτι που περηφανευόταν ήταν όταν νεαρός στην ιαπωνική κοινότητα θα διοργάνωναν μια παραδοσιακή γιορτή, ο ίδιος έγραψε το κείμενο μιας παράστασης Καμπούκι, στην οποία πρωταγωνίστησε κιόλας, ενώ σχεδίασε τα κοστούμια και έκανε και το μακιγιάζ!
Nα θυμίσω πως στο θέατρο Καμπούκι το μακιγιάζ επειδή αντικαθιστά τα προσωπεία άλλων θεατρικών ειδών, είναι εντυπωσιακότατο!Οπότε, μπορούμε να καταλάβουμε τη λεπτομέρεια και την ακρίβεια που απαιτείται, καθώς καλύπτει ολόκληρο το πρόσωπο με ζωηρότατα χρώματα, προκειμένου να αποδοθούν οι μορφές και οι τύποι (αγαθοί, θεϊκοί, δαιμονικοί ή ζωώδεις)...
Η απόδοση και υπογράμμιση αυτών των φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών, ήταν μια δοκιμασία πάνω στην τέχνη της ζωγραφικής, κάτι σαν εξετάσεις τις οποίες απ'ότι φαίνεται πέρασε επιτυχώς.

"Είναι σαν τη Μόνα Λίζα...", σκέφτηκε...
Ναι, η Μπερναντέτ ήταν ο έρωτας της ζωής του...Ήταν ικανός να εμπνευστεί τα πιο παθιασμένα χαϊκού για το χατίρι της.
Παντρεύτηκαν το 1935. Έγιναν οι πρώτοι Ιάπωνες καθολικοί που οι γάμοι τους τελέστηκαν στο Σιάτλ, αφού βαφτίστηκε καθολικός, όπως η αγαπημένη του, παίρνοντας όπως ανέφερα το όνομα Παύλος, προς τιμήν των δυο ινδαλμάτων του ζωγράφων, Πωλ Σεζάν και Πάμπλο Πικάσο...
Παύλο βάφτισε και τον πρώτο γιο του, ενώ ο δεύτερος πήρε το όνομα Βίνσεντ, φόρος τιμής στον Βαν Γκογκ...

Η θυρωρός του Μουσείου τέχνης με είδε με το βιβλίο του Οριούτσι στο χέρι και πιάσαμε την κουβέντα...Με ενημέρωσε πως στη διπλανή γωνία θα μπορούσα να θαυμάσω ένα ακόμη διάσημο έργο του, που κοσμεί το λόμπι του ξενοδοχείου Fοur Seasons...
Μπορούσα να χάσω την ευκαιρία;..
Βγήκα από την κεντρική είσοδο στην Πρώτη Λεωφόρο και έστριψα δεξιά.Πριν το τέρμα του μπλοκ και στη συνάντηση του δρόμου με τη Union υψωνόταν ένας τεράστιος ουρανοξύστης που είχε είσοδο μετά τη στροφή.
Απ'έξω, ένα κάρο λιμουζίνες, ο θυρωρός με στολή εποχής και ημίψηλο καπέλο ανοιγόκλεινε τις πόρτες των αυτοκινήτων γεμάτος ευγένεια...
Κοίταξα τον εαυτό μου μέσα στην τεράστια τζαμαρία...Φορούσα ένα ξεπλυμένο τζην και μια ριχτή, άνετη μπλούζα, ενδυματολογικό σύνολο, απόστασης παρασάγγας από τη σικάτη ένδυση όσων μπαινόβγαιναν στο πολυτελές ξενοδοχείο...
-Πώς να μπω;...και το κυριότερο: πώς να φωτογραφήσω έτσι, εν ψυχρώ;...
Η αλήθεια είναι πως ντρεπόμουν λιγάκι, όμως οπλίστηκα με θάρρος γιατί το λάφυρο, αν τα κατάφερνα, ήταν "αξίας"...
Χαμογέλασα στον θυρωρό, που μου άνοιξε την πόρτα σπρώχνοντας το χρυσό πόμολό της...
Έπρεπε να διασχίσω το μακρύ διάδρομο για να φτάσω στη ρεσεψιόν.
"Massive Silence", στο Ξενοδοχείο Four Seasons Seattle 
Φαινομενικά απτόητη, προχώρησα.
Φόρεσα ένα διάπλατο χαμόγελο γεμάτο αυτοπεποίθηση και...συστήθηκα:
"Καλησπέρα σας!Είμαι από την Ελλάδα και θαυμάστρια του καλλιτέχνη Οριούτσι.
Μήπως θα μπορούσα να φωτογραφήσω το έργο του τοίχου, εδώ στη ρεσεψιόν;"

Η κοπέλα μού γέλασε και κοίταξε δίπλα της τον ψηλό, έγχρωμο κύριο με το μπλε κοστούμι.Θα πρέπει να ήταν ο μάνατζέρ της, υπεύθυνος επί της υποδοχής.
Πριν ολοκληρώσω τη σκέψη μου και ταυτόχρονα με τη λάμψη από τα ολόλευκα δόντια του που άστραψε στο άνοιγμα του στόματός του καθώς γέλασε αληθινά, πήρα την απάντηση:
"Of course madam!It's our pleasure!"

Χωρίς να καθυστερήσω φυσικά, άρχισα τα κλικ! Έδωσα την ψηφιακή στον άντρα μου να απαθανατίσει και μένα δίπλα στο εικαστικό, που σίγουρα, γυρνώντας στο σπίτι, είχε να μου πει πολλά...
Ευχαρίστησα ευγενικά και βγήκα...Η παλέτα του Οριούτσι στο "Βαριά σιωπή", έτσι λεγόταν το έργο, ήταν σε γήινες αποχρώσεις...Δεν επέτρεψα στο μυαλό να πλανηθεί σε μονοπάτια ανάλυσης, έτσι τού άλλαξα πορεία και το έστρεψα πάλι στο γυάλινο μωσαϊκό του καλλιτέχνη που χτες είχα θαυμάσει στο κέντρο της πόλης...

Εντόπισα τις αποχρώσεις του πράσινου...
Απ' το αχνό των λιβαδιών ως το ζεστό του λαδιού κι απ'το ζουμερό λαχανί, χρωματικό δεσπότη των μποστανιών, ως τη μελαγχολία και το πένθος των κυπαρισσιών...

Και κάνω μια σκέψη...Μήπως αυτή η κατ'αναλογία εντονότερη  χρωματική προτίμηση έχει να κάνει με μια άλλη μεγάλη αγάπη του...Εκείνη για τα δέντρα μπονσάι;

Είχε ένα τεράστιο κήπο στο σπίτι του με νανάκια δενδρίλια, τα μπονσάι, που ο ίδιος καλλιεργούσε, περιποιείτο και κλάδευε, ακόμα και τις στιγμές αναλαμπής την περίοδο του αλτσχάιμερ που τον είχε χτυπήσει το τελευταίο διάστημα της ζωής του...(Προς τιμήν του ένα πάρκο της πόλης έχει πάρει το όνομα του. Ίσως καταφέρω να το επισκεφτώ).

Είχε πάθος για τα μπονσάι του, στα οποία έδινε σχήμα αγάπης, όπως έλεγε...Ήταν οι "γλυκές του ερωμένες", κατά την Μπεναντέτ, εκείνος όμως αρεσκόταν να τα ονομάζει "σιωπηλούς φίλους, που ποτέ δεν του αντιμιλούσαν...".
Φίλους, που ανταπέδιδαν την αγάπη και τη φροντίδα, που τούς πρόσφερε, με τη σιωπή της σοφίας...Με την ουρανόφερτη ομορφιά τους, που σκόρπιζαν στο χώρο ανασασμού του.

Πόσες ιστορίες έπλασα...Γεννήματα  της φαντασίας μου, απ'το κολάζ ενός γιαπωνέζου, που ήρθε μετανάστης από την άλλη άκρη της γης για να μιλήσει με τη γλώσσα της ψυχής του, να καταθέσει τις σκέψεις και τα αισθήματά του με γυάλινες ψηφίδες πάνω σ'ένα ταμπλό...πάνω στην επιφάνεια ενός βράχου...ξύλου ή πηλού...
Ποίηση της εικόνας, η γεωμετρία του!...με τα περιγράμματα των σχημάτων του να εγκλωβίζουν τη ρευστότητα του νερού, την τραχύτητα της θέλησης, όλη τη δύναμη του βράχου, τη συμπαντική αρμονία, τα αγέρωχα μηνύματα των συμβόλων, την ευγένεια και τη λεπτότητα μιας αγαθής ψυχής...

Αφημένος στην εσωτερική του φωνή, ετοίμασε τελετουργικό στην απλότητα, με μορφές λιτές, που όμως διατηρούν την αίσθηση του μέτρου και της πειθαρχίας, κάτι που ξεκινά από την τεχνική σούμι, που πρωτοδιδάχτηκε παιδάκι στην πατρίδα του...
Μια παραδοσιακή τεχνική της Ανατολής με δύο απλά υλικά: μελάνι και πινέλο. Σούμι είναι το μελάνι, που προέρχεται από τρίψιμο ορυκτών κι ο καλλιτέχνης με μια πινελιά πρέπει να δώσει τόνους από το κατάμαυρο ως το απαλό γκρίζο, χωρίς όμως να επέμβει για να διορθώσει το έργο του...
Τόσο απλό...τόσο δύσκολο, συνάμα...Όσο πιο βαθύ το ποτάμι, τόσο πιο σιωπηλή η ροή του...Γιατί η ομορφιά βρίσκεται στο απλό, ανεξάρτητα αν στις μέρες μας την ψάχνουμε στα σύνθετα και πολύπλοκα...
Σαν μια πρόταση καμωμένη μόνο από ουσιαστικά....εκεί που απουσιάζουν τα επίθετα κι έτσι  το ουσιαστικό αποκτά μεγαλύτερη ένταση...ικανό να αποδώσει τον  κραδασμό της καρδιάς, το βαθύ νόημά της...Ήρεμη ενέργεια, αν θέλετε...
Η αληθινή ομορφιά είναι απλή και ατάραχη, αγαπάει τη σιγή και την ηρεμία...Το απλό έχει τη σφραγίδα της σοφίας, δεν σπαταλιέται σε ανούσιες λεπτομέρειες...

Φιλοσοφίες της Ανατολής δοσμένες από πινέλα ενός καλλιτέχνη που το Σιάτλ τον αγκάλιασε σαν αληθινά δικό του γέννημα και θρέμα. Ένα δημιουργό, μοναδικής καλλιτεχνικής υπόστασης, που στο έργο του αντανακλάται η ιδιότυπη αισθητική του αντίληψη.

"Χάρηκα για τη γνωριμία, αγαπητέ κ.Οριούτσι!"

*****

*Καμπούκι = Παραδοσιακό Ιαπωνικό θέατρο, που βασίζεται στην ικανότητα(Κι) στο τραγούδι(Κα) και το χορό(Μπου). Ξεδιπλώνει μια τραγουδιστή αφήγηση με τη μουσική (κρουστή, ρυθμική και σκληρή) να τονίζει τη δράση.

No comments:

Post a Comment