Friday 13 January 2017

"Α.Σαίνμπεργκ: εμμονικά προληπτικός με τη γρουσουζιά του 13"




Ένας αριθμός που συνδέεται άμεσα με τις προλήψεις είναι αδιαμφισβήτητα ο 13.
Όταν μάλιστα, συνδυάζεται και με την Παρασκευή, τότε τα πράγματα χειροτερεύουν σε επίπεδα ολέθρου…

Παρασκευή και 13 σήμερα, οπότε η καλησπέρα έρχεται με τρισκαιδεκαφοβία, την πιο γνωστή μορφή αριθμοφοβίας.

Ο φόβος του 13 στη Μουσική έχει συνδεθεί με τον αυστριακό Άρνολντ Σαίνμπεργκ.
Υπερβολικά, σχεδόν εμμονικά προληπτικός ο διάσημος θεμελιωτής της δωδεκαφθογγικής τεχνικής, τόσο που στην όπερά του «Moses und Aaron», επειδή ο τίτλος είχε 13 γράμματα, αφαίρεσε το ένα "α" από το όνομα του Ααρών και την ονόμασε "Moses und Aron"...

Πριν ακούσουμε ένα απόσπασμα από την όπερα αυτή με τον «ελλιπή» σε άλφα Ααρών, θα ήθελα να πω πως το πεπρωμένο συντάχθηκε με τη φοβία του και τελικά πέθανε Παρασκευή και 13 του 1951, όπως 13 ήταν και η ημερομηνία που γεννήθηκε(13 Σεπτεμβρίου 1874).

Ήταν 76 χρονών, αριθμός που το άθροισμα των στοιχείων του δίνει το φοβικό 13(7+6=13), κάτι που είχε παρατηρήσει εκείνη τη χρονιά ο συνθέτης και γι’αυτό ήταν πολύ προσεκτικός.
Ο τρόμος πολλαπλασιάστηκε στο ξημέρωμα της Παρασκευής και 13, τον Ιούλη εκείνης της χρονιάς κι όλη τη μέρα αγωνιούσε μαρτυρικά!
Πέθανε από ανακοπή καρδιάς λίγο πριν την εκπνοή της μέρας, καθώς η καρδιά του τον πρόδωσε μη αντέχοντας τόση πίεση και ένταση…

Τελικά, η δεισιδαιμονία αποδεικνύεται λαθεμένη προσέγγιση του νου στον αριθμό 13, φίλοι μου!

H όπερα και το λιμπρέτο της δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις.
Από τον τίτλο καταλαβαίνουμε πως βασίζεται στο Βιβλίο της Εξόδου της Παλαιάς Διαθήκης.
Πρόκειται για ένα μουσικοθεολογικό έργο, παρά την ημιτελή  μορφή του, ένα από τα οπερατικά αριστουργήματα του 20ου αιώνα, αλλά εμφανώς δύσκολο τόσο για το κοινό όσο και για τους ερμηνευτές.

Μην ξεχνάμε πως ο Σαίνμπεργκ με την άνοδο του Ναζισμού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Γερμανία και ταυτόχρονα να επιστρέψει στη θρησκεία των προγόνων του, που το 1898 είχε εγκαταλείψει για τον λουθηρανισμό.
Η αμφίθυμη σχέση του με τη θρησκεία ήταν εύλογη: από τη μία υπήρχε η ανάγκη της πίστης και από την άλλη η εξίσου έντονη ανάγκη για εκλογίκευση και αιτιολόγηση…

Το θεματικό υλικό μοιάζει με κείνο του oρατορίου του Χάυντν «Israel in Egypt».
Κι ενώ στον Χάυντν η αφήγηση γίνεται με άμεσο τρόπο, ο Σαίνμπεργκ εστιάζει στην αντίθεση ανάμεσα σε δύο πιθανούς τρόπους για να δείς το Θεό, που ενσωματώνονται στις απόψεις του Μωυσή και του Ααρών.
Ο Μωυσής πιστεύει στο Θεό ως μια καθαρή ιδέα, ενώ ο Ααρών ενδιαφέρεται περισσότερο για κάτι ορατό και απτό.

Το έργο του Σαίνμπεργκ ανήκει στην κατηγορία του σειραϊσμού και ο συνθέτης για να πετύχει την αντίθεση μεταξύ των απόψεων Μωυσή και Ααρών χρησιμοποιεί διαφορετικά στυλ στις άριές τους.
Για παράδειγμα, ο Μωυσής χρησιμοποιεί συχνά το ομιλούν άσμα(Sprechstimme), ενώ ο μελίρρυτος Ααρών τραγουδά περισσότερο εκφραστικά.

Πρόκειται για ένα έργο που εκτός από μουσικό, αποτελεί και πνευματικό αποκορύφωμα.
Ένα ξεδίπλωμα της σκέψης του συνθέτη, μια δήλωση των πεποιθήσεών του για τη δωδεκάφθογγη μουσική και τη θρησκεία, έννοιες απόλυτα συνδεδεμένες στο μυαλό του, μέσα από την ανατρεπτικότητά τους.

Θα ακούσουμε από την εναρκτήρια σκηνή, το "Moses Berufung-Κάλεσμα του Μωυσή".
Είναι η σκηνή της φλεγόμενης βάτου, όπου τού παρουσιάζεται ο Θεός, η φωνή του οποίου αντιπροσωπεύεται από το συνθέτη από μια χορωδία και έξι σολίστες, άνδρες και γυναίκες διαφορετικών φωνητικών τύπων, αποδεικνύοντας έτσι μουσικά την πολλαπλή φύση του Θείου.
Σε αντίθεση με τον μελίρρυτο τενόρο Ααρών, ο Μωυσής δεν τραγουδά, όπως είπαμε, αλλά εκφράζεται στη μορφή του Sprechstimme, υπονοώντας επίσης με αυτόν τον τρόπο την βραδυγλωσσία του μεγάλου ηγέτη του ισραηλιτικού έθνους.


Μπορεί για κάποιους να είναι κουραστικά τα κείμενα που αναρτώ καθημερινά, όμως πιστέψτε με, όλο αυτό για μένα είναι μια χαριτωμένη καταγραφή της γνώσης που προσπαθώ να μεταφέρω στους έφηβους μαθητές μου στα πλαίσια του μαθήματός μου.
Κάποιες φορές δεν είναι και τόσο εύκολο, γιατί, κακά τα ψέματα, ακούσματα τέτοιου είδους είναι από ελάχιστα έως μηδαμινά στη νεολαία.
Έτσι, "εκμεταλλεύομαι" ό,τι μπορείτε να φανταστείτε προκειμένου να κεντρίσω το ενδιαφέρον  τους, κάτι σαν αλατοπιπέρωμα που θα νοστιμίσει και θα πείσει να δοκιμαστεί ένα πιάτο, που εκ πρώτης όψεως προκαλεί αποστροφή.

Το μενού σήμερα είχε απρόσιτο, άρα "άνοστο" δωδεκαφθογγισμό και Σαίνμπεργκ.
Πιστεύω να νοστίμισε κάπως με την αναφορά και σύνδεση με πίστεις και δεισιδαιμονίες για το γρουσούζικο 13.

Καλό σας απόγευμα!




No comments:

Post a Comment