Η Νύχτα τ' Αγιαννιού...

"Φωτιές Παραμονής Αγιαννιού στην παραλία του Skagen", Peder Krοyer 

"Μα, τη Νύχτα τ' Αγιαννιού τα πράγματα κυλούσαν πιο χαρούμενα: Δεν γιορταζόταν απ'όλους μαζί.Τ'αγόρια κι οι νέοι των πόλεων χωρίζονταν σε συντροφιές των πεντε-έξι ατόμων και ψάχνανε να βρουν καύσιμη ύλη για την δικιά τους την πυρά...
Ήδη απ'την Πεντηκοστή μαζευόμασταν και πηγαίναμε στα ναυπηγεία να "ικετεύσουμε" για κανα βαρέλι πίσσα -παράξενο έθιμο, που βαστούσε από καιρούς λησμονημένους-...[...]
Το ίδιο πάνω χέρι είχαμε και στις παλιές τις βάρκες.[...]
Οι βάρκες περιφέρονταν -μέρες πριν απ' τη Νύχτα τ'Αγιαννιού -θριαμβικά στα σοκάκια προς το σημείο της πυράς.Στη βάρκα μέσα καθόταν ένας βιολιστής κι έπαιζε..."

(Ερρίκος Ίψεν: "Παιδικές Μνήμες - Η Νύχτα τ'Αγιαννιού")

Πολλά είναι τα έθιμα που λαμβάνουν χώρα 23 του Ιούνη, παραμονή της Γιορτής του Αη Γιάννη, με κορυφαίο το άναμμα των πυρκαγιών στις γειτονιές, όπου καίνε τα στεφάνια της Πρωτομαγιάς, ενώ νέες και νέοι πηδούν πάνω από τη φωτιά για να αφήσουν πίσω ό,τι κακό και δυσοίωνο  τους βασανίζει.


Παρόμοια έθιμα υπάρχουν και στους Βόρειους λαούς, που ανάγονται στην έλευση του καλοκαιριού με το Θερινό Ηλιοστάσιο. Η Γιορτή συνοδεύεται με τραγούδια και  χορούς που κρατούν μέχρι αργά τη νύχτα.

Πολλοί είναι οι καλλιτέχνες που έχουν εμπνευστεί από τα δρώμενα της Ημέρας τ' Αγιαννιού.

Κι επειδή το λογοτεχνικό απόσπασμα είναι του Νορβηγού Ίψεν, προτείνω να ακούσουμε μια ομοθεματική σύνθεση του επίσης νορβηγού, Εντβαρντ Γκριγκ.

Ο κύκλος τραγουδιών του: "5 Songs, Op.60" είναι σε ποίηση του Vilhelm Krag.
Το 3ο τραγουδι έχει τίτλο "Mens jeg venter-Ενώ περιμένω" με αναφορές στη Γιορτή της Παραμονής του Αη-Γιάννη στην ακροθαλασσιά, όπου παιδιά κι ερωτευμένα ζευγάρια ανάβουνε φωτιές και κυριαρχεί ο χορός κι η εύθυμη μουσική που εκτελούν οι βιολιστές.
Η χαρούμενη διάθεση και η ευθυμία για την υποδοχή του θέρους είναι απερίγραπτες, κάτι που μαρτυρούν οι αναφορές στο παιδικό τραγούδι, "Bro, bro brille" .
Τρεις οι στροφές του ποιήματος και η μουσική του Γκριγκ δομείται στον τύπο του θέματος-παραλλαγών και των επαναλήψεων με χαρακτηριστική στην ερμηνεία την αυτοσχέδια ρυθμική εναλλαγή.

"Άγριες χήνες σε  λευκά κοπάδια

και λιακάδες! 

Οι πάπιες περπατούν πάνω στις κίτρινες σαν κουπιά, 

πατούσες τους 

Πανε στην παραλία των ψαράδων. 

Πόσο γαλήνια είναι στις όχθες της ακύμαντης θάλασσας!

Λύσε τα μαλλιά σου ακριβή μου, 

κι ας χορέψουμε μετά

αυτή τη μαγική Νύχτα του Ιούνη

τη γεμάτη λάμψεις!

Δες! Απόψε, παραμονή του Αη Γιάννη 

μακάριες οι στιγμές για χορό

κι οι βιολιστές γρατσουνάνε τις χορδές 

για την απόλαυση της καρδιάς μας, 

"Bro, bro brille"

Edward Grieg: "Mens jeg venter" / Anne Sofie von Otter:

Λίγο νωρίτερα, το 1876 ο Γκριγκ σε άλλο τραγουδιστικό κύκλο συμπεριέλαβε κι άλλο ένα τραγούδι-αναφορά στην Ημέρα αυτή(Midsummer Eve) με τίτλο: "Jeg reiste en deilig sommerkvaeld-Περπάτησα μια Παραμονή καλοκαιριού", που ακούμε από τον Richard Tauber:

Το παραπάνω εικαστικό είναι του νορβηγού Nikolai Astrup και απεικονίζει το έθιμο των πυρκαγιών την παραμονή του Αγιαννιού στο Jølster της Νορβηγίας.  (Εθνική Πινακοθήκη Όσλο)


Μουσικές αναφορές για το έθιμο του Αγιαννιού μπορείτε να διαβάσετε ένα παλαιότερο κείμενό μου εδώ.