Μουσικές εμπνεύσεις για τον "Άνθρωπο του Θεού"

"Aγιος Aλέξιος, ο Άνθρωπος του Θεού",
του Στέφανου Tζανκαρόλα (17ος αι.)

Σήμερα η Ορθόδοξη εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Αλεξίου, που είναι γνωστός και ως ο "άνθρωπος του Θεού", καθώς εγκατέλειψε τα πλούτη και την αριστοκρατική καταγωγή του, ασκήτευσε , και εκτιμήθηκε για την αρετή του.
Γυρνώντας από τους Αγίους Τόπους στη Ρώμη, δεν αποκαλύφτηκε αλλά έζησε ως ζητιάνος αντιμετωπίζοντας περιφρόνηση, αδιαφορία και χλευασμό, μαζί με τους πειρασμούς του Σατανά.
Όταν κατάλαβε πως θα πεθάνει έγραψε τα πάντα σε ένα χαρτί που βρέθηκε με θεϊκή εντολή.
Επειδή, όταν πέθανε ο Αλέξιος  ακούστηκε ουράνια φωνή λέγοντας: "Ζητήσατε τον άνθρωπο του Θεού", ονομάστηκε "Άνθρωπος του Θεού" φανερώνοντας έτσι την Αγιότητά του.

Την  EΙΚΟΝΑ: "Aγιος Aλέξιος, ο Άνθρωπος του Θεού", έργο του Στέφανου Tζανκαρόλα, του 17ου αι. περιγράφει σε κείμενό του ο  ακαδημαϊκός Παν. Bοκοτόπουλος:

"Kύριο θέμα της εικόνας είναι η παράσταση του Aγίου Aλεξίου σε αμφίστροφη κινημένη στάση, ντυμένου με καφέ ανοιχτό ποδήρη χιτώνα και καστανέρυθρο ιμάτιο. O άγιος κρατά στο ένα χέρι μεγάλο σταυρό και στο άλλο ειλητάριο, με τα λόγια που απευθύνει στον Xριστό, ο οποίος επιφαίνεται σε σύννεφο: "γιατί να εγκαταλείψει κανείς, Σώτερ, γονέα, σύζυγον, οικίαν, όλη την περιουσία του; Γιατί να προσφέρει τον ίδιο του τον εαυτόν; Σταυρόν κρατώ"-(Καθημερινή)


Η πρώτη όπερα με θέμα τα διάφορα επεισόδια της ζωής του Αγίου γράφτηκε από τον ιταλό Stefano Landi το 1631, σε λιμπρέτο του μετέπειτα Πάπα Κλήμη Θ΄, που είχε διακριθεί και  ως λογοτέχνης.
O Landi αναθέτει το ρόλο του Αλέξιου σε φωνή καστράτο.

Aκούμε από τη 2η Πράξη την άρια "O morte gradita" με τον  Philippe Jaroussky:

"Aλέξιος, ο Άνθρωπος του Θεού", José Juárez
Museo Nacional de Arte-Μεξικό 

Σε διπλανό εικαστικό του 1653, ο José Juárez απεικονίζει τον άγιο Αλέξιο ανεβασμένο σε βάθρο κρατώντας μεγάλο Σταυρό στο ένα χέρι κι έναν ανθισμένο λευκό κρίνο, στο άλλο.

Γύρω του στο έδαφος υπάρχουν διάφορα αντικείμενα -μαλαματένια κοσμήματα, ένα σπαθί, χρυσά νομίσματα και πολύτιμα σκεύη- που υπαινίσσονται την κοσμική ζωή γεμάτη από πλούτη.
Όλα, αντικείμενα υλικής αξίας που ο Άγιος απέρριψε.

Στο πίσω πλάνο έχει απεικονίσει ένα αρχιτεκτονικό κτίσμα χωρισμένο σε άνω και κάτω επίπεδο, μια διαίρεση που χρησιμεύει ώστε να παρουσιάσει σκηνές από τη ζωη του Αγίου:
Επάνω την πλούσια ζωή στην πατρική του οικογένεια την οποία απαρνήθηκε και κάτω το νεκρό του σώμα.




Ένα ομότιτλο έργο "The Song of Alexis, Man of God, op 20" για χορωδία και ορχήστρα στον τύπο κοσμικής  καντάτας μάς παρουσιάζει ο Ρίμσκυ Κόρσακωφ το 1878. Ένα λεπτεπίλεπτο ηχητικά και κατανυκτικότατο χορωδιακό έργο, με το συνθέτη να μεταφράζει σε σύγχρονο ήχο τους ήχους μιας υμνωδίας, την οποία εμπλουτίζει χρωματικά, δημιουργώντας ένα νέο σύστημα αρμονικών μέσων, βασισμένο σε συνδυασμό της μιμητικής ανάπτυξης και του μελωδικού καλλωπισμού. Ένα φωνητικό αποτέλεσμα στα πρότυπα μιας φούγκας με πολυχρωμία, σαφήνεια, διαφάνεια.

Nωρίτερα, τo 1710, η φημισμένη στην εποχή της συνθέτιδα, Camilla de Rossi, γνωστή και ως συνθέτις "Romana-η Ρωμαία" δίνει ένα κατανυκτικότατο ορατόριο, στο οποίο σκιαγραφείται μουσικά η ενάρετη και φιλεύσπαχνη φύση του Αλέξιου, του "ανθρώπου του Θεού".

Camilla de Rossi: "Oratorio Sant'Alessio"