Sunday 25 February 2018

Όταν ο 50χρονος Ραμώ έγραφε το: "Ιππόλυτος και Αρικία"

Αποτέλεσμα εικόνας για ραμω


"Ο Ιωάννης Φίλιππος Ραμώ, ου μόνον ως μελοποιός, αλλά και ως τεχνίτης και ως ιδρυτής της αρμονικής διδασκαλίας καταλαμβάνει εν τη Ιστορία της Μουσικής, έξοχον θέσιν! 
Γεννηθείς εν Διζών εν έτει 1683 εφοίτησε μέχρι του 18ου  έτους εις το αυτόθι Γυμνάσιον των Ιησουιτών και μετά ζήλου ενησχολείτο περί την σύνθεσιν.
Ο πατήρ αυτού, οργανοκρούστης διατελών εν τη εκκλησία, συγκατετέθη μεν 
μετά μακράν αντίστασιν να σπουδάση μουσικήν.[...] 
Στερούμενος των προς το ζην  ηναγκάσθη να διάγει βίον "πλάνητος καλλιτέχνου". 
Ο πόθος της πρωτευούσης ετάρρατον αυτόν διηνεκώς.
Διό εν έτει 1717 επέστρεψεν εις Παρισίους, κάτοχος πολλών σπουδαίων γνώσεων.[...] 
Επιδόθη εις εμβριθείς μελέτας εις θεωρητικής μουσικής, αποφθεγματικά μέλη, μελικά δραμάτια και διάφορα τεμάχια προς χρήσιν κλειδοκυμβάλου.[...] 
Ο τελικός σκοπός των επιθυμιών αυτού ήτο ν'ανιχθώσιν εις αυτός αι πύλαι του μεγάλου μελοδράματος.
Επιτέλους δ'εν έτει 1733 - εν ηλικία 50 ετών - ο ακαμάτως αγωνιζόμενος καλλιτέχνης επέτυχε του σκοπού με το έργο "Hippolyte et Aricie"(κατά το ποίημα του αββά Πελλεγρίνου)..."


Το παραπάνω απόσπασμα, αγαπητοί φίλοι, είναι από την "Ιστορία της Μουσικής" του  Heinrich Adolf  Konstlin των εκδ. Πελεκάνος.
Η γλώσσα καθαρεύουσα, όμως όλοι καταλάβατε πως ο "γεννηθείς εν Διζών Ιωάννης Φίλιππος Ραμώ" είναι ο μεγαλοφυής συνθέτης και θεωρητικός του γαλλικού μπαρόκ, θαυμαστής του οποίου υπήρξε ο Ντεμπισί για την κομψότητα και τη λεπτή, γοητευτική τρυφερότητα της μουσικής του.

Ήταν 50 χρονών όταν ο Ραμώ έγραψε την πρώτη του όπερα "Ιππόλυτος και Αρικία" σε λιμπρέτο του Πελεγκρίν βασισμένο στον "Ιππόλυτο" του Ευριπίδη, τη "Φαίδρα" του Σενέκα και τη "Φαίδρα" του Ρακίνα.

Ο ΜΥΘΟΣ:

Ο Ιππόλυτος είναι ο γιος του Θησέα και της αμαζόνας Ιππολύτης, που τον ερωτεύεται η Φαίδρα, δεύτερη γυναίκα του πατέρα του. Η Φαίδρα ταπεινωμένη και τυφλωμένη από εκδίκηση που ο Ιππόλυτος τήν απορρίπτει ερωτικά, λίγο πριν βάλει τέρμα στη ζωή της, τον συκοφαντεί στο Θησέα πως προσπάθησε να την αποπλανήσει.Εκείνος, ζητάει από τον Ποσειδώνα την τιμωρία του.


Ας θυμηθούμε, φίλοι μου, πως το μεγάλο πάθος της Φαίδρας για τον Ιππόλυτο ήταν προϊόν τεχνάσματος της θεάς Αφροδίτης...
Ίσως γι'αυτό ο λιμπρετίστας  Πελεγκρίν αποφασίζει να δώσει αίσιο τέλος στην όπερα που μελοποιεί ο Ραμώ.

Η πλοκή θέλει το Θησέα να μαθαίνει την αλήθεια λίγο πριν πεθάνει και να ευλογεί το γιο του.
Η θεά Άρτεμη, ο φτερωτός Έρωτας και οι Μοίρες  εξασφαλίζουν  την ευτυχισμένη έκβαση στην αγάπη των  δυο νέων, Ιππόλυτου και Αρικίας.

Οι Ζέφυροι οδηγούν την πομπή της στέψης...
Ο Ιππόλυτος στέφεται βασιλιάς, η χορωδία ψάλλει θριαμβευτικά: "Έζησαν όλοι ευτυχισμένοι!-Que tout soit heureux!" κι ακολουθούν βασιλικοί χοροί...


Παρακολουθούμε τη σκηνή από το DVD  που γράφτηκε στην Όπερα Garnier, με την  ταλαντούχα Εμανουέλ Χάιμ στο πόντιουμ να διευθύνει  την ορχήστρα του Le Concert d'Astrée σε όργανα εποχής( στο 22:29):



Παρά τον τίτλο της όπερας, τα κυρίαρχα πρόσωπα της λυρικής τραγωδίας, δεν είναι οι δυο νέοι εραστές, αλλά  ο Θησέας και η Φαίδρα.
Ιδιαίτερα ο Θησέας, κάτι που φαίνεται στην απόφαση του λιμπρετίστα να αφιερώσει ολόκληρη τη 2η πράξη στην κάθοδο του Θησέα στον Κάτω Κόσμο.

Ο Ραμώ περιγράφει μοναδικά την σκούρα, μυστηριακή ατμόσφαιρα του Άδη,  τοπίο που ενισχύεται από τη χρήση αποκλειστικά ανδρικών φωνών, ενώ ευρηματικά βάζει τους δαίμονες και την  θηριώδη  φρουρό των πυλών των Ταρτάρων, Τισιφόνη,  να χορεύουν οργιαστικούς χορούς.
Η φρενήρης ρυθμική αγωγή έρχεται σε αντίθεση με την ικετευτική, αργή άρια του Θησέα προς τον Πλούτωνα, που τον παρακαλεί να σώσει τον φίλο του, βασιλιά των Λαπιθών, Πειρίθουν.

Η πράξη ολοκληρώνεται με το φημισμένο "Trio des Parques-των Μοιρών", που ακούγεται μετά την άρια του Πλούτωνα!
Πρόκειται για απαιτητικότατο μέρος, γι'αυτό εξάλλου και παραλείφθηκε από την πρεμιέρα της όπερας το φθινόπωρο του 1733, επειδή οι ερμηνευτές δεν μπορούσαν - λόγω δυσκολίας - να το αποδώσουν!

Ο Ραμώ για να απεικονίσει τη φρίκη, το φόβο, την παγωμένη ατμόσφαιρα της χώρας των νεκρών χρησιμοποιεί  "ιδιαίτερα τολμηρή αρμονική γλώσσα" και τοποθετεί τις φωνές σε πολύ χαμηλές -τονικά- περιοχές.

Από τις αξιολογότατες ηχογραφήσεις είναι με τους "Les Arts Florissants", σύνολο ειδικευμένο  στο μπαρόκ ρεπερτόριο, που τους καθοδηγεί ο ιδρυτής τους, Ουίλιαμ Κρίστι.
Στους ρόλους των τριών Μοιρών οι: Christopher Josey, Matthieu Lécroart και Bertran  Bontoux, τενόρος, βαρύτονος και μπάσος, αντίστοιχα:


3 comments:

  1. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
    Replies
    1. This comment has been removed by the author.

      Delete
  2. Ευχαριστούμε για την Σπουδαία ανάρτηση, με τακτοποιημένες πληροφορίες που δεν τις βρίσκεις εύκολα. Τιμώντας την σοβαρότητα αυτού του Blog, θα προσθέσω δύο συνδέσμους με μια άλλη παρουσίαση του ιδίου έργου (Φεβ.2019):
    μέρος 1. https://www.youtube.com/watch?v=XNCCd37Qe-4
    μέρος 2. https://www.youtube.com/watch?v=WtV9SdTQnTs

    ReplyDelete