Χαίντελ και Τέλεμαν: "Πάθη κατά Brockes - Ο Μυστικός Δείπνος"

Κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου ο Χριστός έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του
και τους κοινώνησε το σώμα και το αίμα Του.

"Λάβετε φάγετε! Τούτο εστί το σώμα μου
Και λαβών το ποτήριον και ευχαριστήσας έδωκεν αυτούς λέγων

"Πίετε εξ αυτού πάντες. Τούτο γάρ εστι το αίμα μου το της καινής διαθήκης το περί πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιών." 

 (Μαρκ. 26)

"Ο μυστικός Δείπνος", Δ.Θεοτοκόπουλος, Pinacoteca Bologna(1568)
Στο έργο είναι εμφανής η διάθεση του ζωγράφου να αναπαραστήσει με φυσικό τρόπο την κίνηση των σωμάτων και τη θέση τους στο χώρο. Tα χαρακτηριστικά των προσώπων παραμορφώνονται, οι φιγούρες είναι λεπτές και επιμήκεις και ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί έντονο, ή όπως αναφέρεται συχνά, "οξύ" χρώμα.

"Πάθη κατά Brockes" (Brockes Passion)

Σελίδα από τα "Πάθη" του Brockes

Από τα δημοφιλέστερα κείμενα με αναφορές στη ζωή του Χριστού είναι του Γερμανού ποιητή Berthold Heinrich Brockes , που βασισμένος στα τέσσερα Ευαγγέλια, δημοσιευσε το 1712  την πορεία του Ιησού από τον μυστικό δείπνο μέχρι την Ανάσταση.
Ειναι η ποιητική συλλογή: "Ο Ιησούς μαρτύρησε και πέθανε για την αμαρτία του κόσμου", γνωστή ως "Πάθη κατά Brockes-Brockes Passion".
Μελοποιήθηκαν  από αρκετούς συνθέτες, με δυο να ξεχωρίζουν για τις δημιουργίες τους:
Γκέοργκ Φρήντριχ Χαίντελ και  Γκέοργκ Φίλιπ Τέλεμαν.

Ξεχωρίζουν για τη λεπτομερή επεξεργασία και την με ακρίβεια σύνδεση μουσικής-κειμένου, το συναισθηματικό βάθος και τις κατανυκτικότατες, συγκινητικές μελωδίες τους.




Λόγω της Ημέρας επικεντρωνόμαστε στα πρώτα μέρη των Παθών και το "Μυστικό Δείπνο".
Εισαγωγικά, Αριες και Ρετσιτατίβι σκιαγραφούν τις σκηνές του.

1. Το έργο του Χαίντελ αποδίδεται στη γερμανική μητρική γλώσσα του συνθέτη, άξιο λόγου αν αναλογιστούμεπως η πλειοψηφία φωνητικών του έργων είναι γραμμένα στην ιταλική ή αγγλική γλώσσα.
Ο Μπαχ θαύμασε τη συγκεκριμένη μεγαλειώδη σύνθεση και απ'αυτήν άντλησε υλικό για τη σύνθεση των δικών του "Παθών", κατά Ιωάννην και κατά Ματθαίον.


2. Ο Τέλεμαν δίνει μέσω της σύνθεσής του μια διαδοχή διαλογισμών με την απαιτούμενη δραματική ένταση, που αναπτύσσονται σε Sinfonia, και 2 μέρη. Το πρώτο είναι χωρισμένο σε 24 σκηνές και το δεύτερο σε 30.
Εντονης πνευματικότητας σύνθεση, συχνά ενισχυμένη  με οπερατικού χαρακτήρα εκφραστικά μέσα. Ρυθμικά, αρμονικά, αντιστικτικά και ενορχηστρωτικά στοιχεία δομούν ένα εξαίρετο έργο που τιμά την αξία του σπουδαίου λιμπρέτου.


Aπό την ενότητα του πρώτου μέρους, "Μυστικός Δείπνος", προτείνω να ακούσουμε:
Tις εισαγωγικές συμφωνίες, χορωδιακά, ρετσιτατίβι και άριες της Σκηνής ΚΑΙ από τους δυο δημιουργούς.


1. Handel: "Brockes Passion, Part I,  1-9" / August Wenzinger


Συμφωνία
Εις άφεσιν αμαρτιών(2:35)
Όταν ο Ιησούς κάθισε στο τραπέζι(9:06)
Τούτο εστί το σώμα μου(9:44)
Θεός, οι ουρανιοι κύκλοι (11:05)
Και λαβών το ποτήριον(13:48)
Τούτο εστί το αίμα μου(14:09)
Ο Θεός, η πηγή της καλοσύνης(15:25)

2. Telemann: "Brockes Passion, Part I, 1-9" / René Jacobs

Συμφωνία
Εις άφεσιν αμαρτιών(7:49)
Όταν ο Ιησούς κάθισε στο τραπέζι(9:33)
Τούτο εστί το σώμα μου(9:58)
Θεός, οι ουρανιοι κύκλοι (10:25)
Και λαβών το ποτήριον(11:53)
Τούτο εστί το αίμα μου(12:04)
Ο Θεός, η πηγή της καλοσύνης(13:25)