Άλφρεντ Τέννυσον: "Του ρόδου η ψυχή"

 

(Στη μνήμη του Άλφρεντ Τέννυσον, που πέρασε στην αιωνιότητα σαν σήμερα, 6 Οκτωβρίου 1892)

Στους σημαντικότερους Άγγλους ποιητές, εκπροσώπους της βικτωριανής ποίησης, αναμφισβήτητα συγκαταλέγεται και ο Άλφρεντ Τέννυσον.

Στα πρώτα του καλλιτεχνικά βήματα, η ποίησή του επηρεάστηκε από το ρομαντισμό του Λόρδου Βύρωνα και του Τζων Κητς. Αργότερα όμως κατάφερε να παντρέψει το ρομαντισμό με τη φιλοσοφία και τους βαθύτερους πόθους του αιώνα του.

Η επιτυχία ήταν μεγάλη σε κοινό και κριτικούς και η βασίλισσα Βικτωρία για τα γραπτά του τού απένειμε τον τίτλο του "poet laureate-δαφνοστεφούς ποιητή", ενώ  το 1884 τού αποδόθηκε ο αριστοκρατικός τίτλος ευγενείας του λόρδου.

To "Maud" ήταν το πρώτο ποίημα μετά την απονομή του τίτλου που έγραψε ο Τέννυσον και το  εμπνεύστηκε από την Charlotte Rosa Baring, που ζούσε στο Lincolnshire, σε μια έπαυλη περιβαλλόμενη από έναν θαυμάσιο, γεμάτο χρώματα και ευωδιές, κήπο, την περιγραφή του οποίου δίνει ανάμεσα σε άλλα στις ποιητικές του αράδες...

 

Alfred  Tennyson: "Maud" 

Γουοτερχάουζ: "My sweet rose ή του ρόδου η ψυχή"

Έλα στον κήπο, Μωντ, τώρα μακρυά
η μαύρη Νύχτα-νυχτερίδα έχει φύγει.
Έλα στον κήπο, Μωντ, η μοναξιά
στου κήπου σου την θύρα με τυλίγει,
σκορπά τ’αγέρι παντού ρόδων ευωδιά
και τ’άρωμα απ’τ’αγιόκλημα με πνίγει.

Έλα,τώρα αυγής αύρα φυσά,
τ’άστρο του Έρωτα, σε νύχτας μεσημέρι,
στο φως να σβήνει αρχίζει,π’αγαπά,
σε ουρανού ασφόδελων παρτέρι,
στου ήλιου το φως να σβήνει, π’αγαπά,
κι’απ’το δικό του να πεθαίνει χέρι.

Τα ρόδα άκουγαν στο κράτημα της νύχτας,
το φλάουτο, το μπάσο, το βιολί.
Στα βήματα των χορευτών της πίστας
σιγότρεμε του περβαζιού το γιασεμί,
Είπα στο κρίνο:-Ένας είν’μονάχα
που με αυτόν μπορεί η καρδιά της να χαρεί.

Οι χορευτές θα την αφήσουν τάχα;
Απ’το παιγνίδι, τον χορό’χει κουραστεί.
Στην φεγγαρόδυση μισοί φυγάν μονάχα
κι’άλλοι μισοί με της ημέρας την αυγή,
πνιχτά στην άμμο, δυνατά στην πέτρα
η τελευταία άμαξά τους αντηχεί.

-.Γοργά η νύχτα φεύγει, είπα στο ρόδο,
με φασαρία, γλεντοκόπι και κρασί.
-Τι αχ! είν’τούτα εραστή, μικρέ μου λόρδε,
για κάποια που ποτέ δεν θά’χεις σύ;
Παρά εγώ, παρά εγώ! κι’ώμοσα τότε
-Δική μου πάντα και γιά πάντα θά’ναι αυτή..

Και μπήκε στο αίμα μου του ρόδου η ψυχή,
-από την σάλα μουσικής βαρειά ηχώ-
κι’εκεί στου κήπου σου την λίμνη ώρα πολλή
του ρυακιού αφουγκραζόμουν το νερό
από την λίμνη στο λειμώνα.. κι’από’κεί
στο δάσος μας.. το απ’όλα πιο ακριβό...

Ο βρετανός ζωγράφος Τζον Γουίλιαμ Γουοτερχάουζ, όταν διάβασε αυτό το γεμάτο ευαισθησία, τρυφερό και ρομαντικό ποίημα του Τέννυσον εμπνεύστηκε τον πίνακά του: "My Sweet Rose ή Του ρόδου η ψυχή", ένα από τα πιο διάσημα έργα του.
Ο ζωγράφος συγκινηθηκε από την περιγραφή της τραγικής αγάπης του νεαρού άνδρα για την πλούσια κόρη, που η μοίρα δεν τους ήθελε μαζί. 
Ο καλλιτέχνης απομονώνει τη φράση του ποιήματος και δίνει την ξέχειλη τρυφερότητας και ρομαντισμού εικόνα του:

 "...και μπήκε στο αίμα μου του ρόδου η ψυχή..."

Και συνεχίζει ο ποιητής:

Τόσο γλυκό το πέρασμά σου απ’τον λειμώνα

"Maud in the garden", από εικονογράφηση του βιβλίου
από την Eleanor Fortescue-Brickda

που σαν ο άνεμος του Μάρτη αναστενάζει
βιολέτες μπλέ, όπώς τα μάτια σου, στο χώμα
των φίνων αχναριών σου ‘κείνος βάζει,
ως της κρυφής μας της αγάπης την κρυψώνα
στης Παραδείσου των κοιλάδων το περβάζι.

Της ακακίας τα κλαδιά ακινητούσαν,
λευκά λουλούδια της δεν έπαιρνε αέρας.
Στην λίμνη οι λευκανθοί της σάν σκορπούσαν
λαγοκοιμόνταν τα ηράνθεμα της σέρας..
Όμώς μ'εμέ τα ρόδα αγρυπνούσαν,
τι γνώριζαν τον λόγο σου σε μένα,
οι κρίνοι και τα ρόδα πως πονούσαν,
προσμέναν την αυγή ..προσμέναν σένα!

Του μπουμπουκόκηπου των ροδοκοριτσιών
ρόδων βασίλισσα έλα εδώ, οι χοροί τελειώσαν
Σε σατέν λάμψη.. μαργαριταριών..
κρίνα και ρόδα εσέ βασίλισσα ωμόσαν.
Μικρό κεφάλι, μέσ’την λάμψη των μαλλιών,
βγες,γίνε ήλιος , για τα άνθη που νυχτώσαν!

Δες! Έχει ένα υπέροχο κυλήσει
δάκρυ στην θύρα ,από του πάθους το λουλούδι.
Η περιστέρα, η αγαπώ μου δεν θ’αργήσει,
έρχεται η μοίρα, η ζωή μου, το τραγούδι.
Το κόκκινο το ρόδο:- "Είναι κοντά!,'Είναι κοντά!"
λέει και τ’άσπρο κλαίει:- ‘Έχει αργήσει!’
"Ακούω!ακούω!" λέει το δελφίνιο πνιχτά,
το κρίνο:- "Καρτερώ! 'χει ψιθυρίσει"

Έρχεται η δική μου, η γλυκειά μου,
αερικού βηματισμό, όπως εκείνης,
θά’κουγε και θα χτύπαγε η καρδιά μου,
κι’αν χώμα ήταν χωματένιας κλίνης,
την σκόνη της θα άκουγε η δικιά μου,
έναν αιώνα και αν ήμουνα νεκρός,
κάτ’απ’τα πόδια της θα τρέμιζε η καρδιά μου,
σαν ερυθρός και πορφυρός θα’βγαινε ανθός!"

(Μτφ: Μ.Ελμύρας, από stixoi.info )

***

Τη δραματικότητα και ανησυχία των στίχων μεταφέρουν με τις μελωδίες τους οι  Michael William Balfe και Arthur Somervell ...

O ιρλανδός Michael William Balfe, γνωστός βιολιστής και συνθέτης οπερών και λήντερ υπήρξε ένα παιδί-θαύμα, που ξεχώρισε για τη μνήμη και το μουσικό του αυτί, την δεξιοτεχνία του στο βιολί και την μελωδική του ευρηματικότητα!Λέγεται πως έξι χρονών και με ελάχιστα μαθήματα βιολιού συνέθεσε μια  polacca για μπάντα, η οποία εκτελέστηκε με μεγάλη επιτυχία, καθιστώντας τον Balfe  μια μικρή διασημότητα.

Ο άγγλος Sir Arthur Somervell θεωρείται ο πιο επιτυχημένος  συνθέτης τραγουδιών μετά τον Hubert Parry  την περίοδο αναγέννηση της αγγλικής μουσικής(1890-1900).

1. Alfred Tennyson: "Come into the garden, Maud, M. W. Balfe
Eρμηνεύει ο άγγλος τενόρος Heddle Nash και στο πιάνο συνοδεύει ο Gerald Moore:

 2. Alfred Tennyson: "Come into the garden, Maud", Arthur Somervell: