Νοερό οδοιπορικό σε Σκωτσέζικα υψίπεδα κάνουμε αυτό το απόγευμα, το τελευταίο του Γενάρη, εξ αφορμής Φραντς Σούμπερτ(γεννήθηκε σαν σήμερα 31 Ιανουαρίου 1797) παρέα με αιθέρια δεσποσύνη, τη λαίδη Έλεν, την «Κυρά της λίμνης».
Ένα αγαπημένο μυθιστόρημα του σερ Ουόλτερ Σκοτ, κεντρικός χαρακτήρας του οποίου είναι η Έλεν μαζί με τον λόρδο πατέρα της, που καταδιωκόμενοι από τον άγγλο βασιλιά βρίσκουν καταφύγιο σε μια σπηλιά των Χάιλαντς, στη λοχ Κάτριν.
Το έργο ενέπνευσε τον Φραντς Σούμπερτ να συνθέσει ένα κύκλο τραγουδιών, ανάμεσά τους και το «Ellens dritter Gesang», έναν ύμνο που ψάλλει η Έλεν επικαλούμενη τη βοήθεια της Θεοτόκου, παρακαλώντας τη να δώσει τέλος στην ταλαιπωρία τους.
«Χαίρε Μαρία, Κεχαριτωμένη παρθένε!
Από τα άγρια, γυμνά βράχια στέλνω τις ικεσίες μου
Με την ελπίδα να εισακούσεις…»
Κάποια στιγμή πάνω στη μουσική του τραγουδιού, αντί για τους πρωτότυπους στίχους, προσαρμόστηκαν οι στίχοι του Λατινικού ψαλμού «Άβε Μαρία», κάτι που έκανε πολλούς να οδηγηθούν στη λανθασμένη εντύπωση πως το έργο του Σούμπερτ αποτελεί διασκευή του θρησκευτικού ύμνου γι’αυτό και το βρίσκουμε συχνά με τον τίτλο: «Ave Maria».
Το ακούμε από την κορυφαία σοπράνο Τζέσυ Νόρμαν σε μια ερμηνεία απαράμιλλης εκφραστικότητας, μαλακές φωτοσκιάσεις δυναμικής, πυκνού κι αιθέριου πιανιστικού ήχου.
Ένας θρίαμβος λυρισμού!
Το ληντ διασκευάστηκε για πιάνο από τον Φραντς Λιστ.
Αφεθείτε στα χέρια της Valentina Lisitsa σε μια βαθύτατη ερμηνεία, ένα χάδι πάνω στα ασπρόμαυρα πλήκτρα, με στοχαστική διάθεση, αυτοκυριαρχία κι αφοσίωση που δίνει στον ακροατή την αίσθηση μιας σπάνιας μουσικής εμπειρίας!
Ο ένας ιρλανδός ποιητής, ο άλλος βρετανός μουσουργός. Μοιράζονται την 28η του Γενάρη.
Ο Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς απεβίωσε στις 28 Ιανουαρίου 1939, με την ημέρα του θανάτου του να χαρακτηριστεί ως "μια μέρα σκοτεινή και κρύα", και ο Τζων Τάβενερ γεννήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 1944.
Ο Τάβενερ χαρακτήρισε τον Yeats ως "τον ανώτατο καλλιτέχνη του 20ού αιώνα".
Θαύμαζε την διαρκή επιθυμία του ποιητή να συνδεθεί με μια πραγματικότητα πέρα από την υλική μας ύπαρξη! Μια θέση, η οποία αντηχούσε βαθιά και στην ψυχή του βρετανού συνθέτη, γι' αυτό εξάλλου και οι δημιουργίες του ταυτίστηκαν με την έννοια των πνευματικών αναζητήσεων.
Το έργο του διακρίνεται για την διαύγεια της μελωδικής γραμμής και την εσωτερική γαλήνη, που δημιουργεί. Επιβλητικό, υπερκόσμιο, συναρπάζει με τη μυστικιστική του αισθητική, καθηλώνει με τη στοχαστική, αρμονική απλότητα.
Σχεδόν όλο το έργο του Tάβενερ εμπνεύστηκε είτε από το πνευματικό είτε από το ποιητικό γίγνεσθαι, ή και από τα δύo.
Διαβάζοντας κανείς Γέιτς εντοπίζει τους ρυθμούς, τους τόνους και τη μουσικότητα του λόγου του, που συνδυάζει λυρισμό και ποιητική ουσία, προκειμένου να αφηγηθεί το καλλιτεχνικό του σύμπαν, όπου ιρλανδικοί θρύλοι πλέκονται με φιλοσοφικές θεωρίες, θεοσοφισμό και μεταφυσική.
"Δυο χρόνια αργότερα"
Κανείς δεν σου ’πε, τέτοια μάτια ευγενικά
πως πλάι στην τόλμη θέλουν και λίγη σοφία;
Ή, όσο ακόμη ήταν καιρός, τι απελπισία
νιώθει το έντομο όταν πέφτει στη φωτιά;
Θα ’πρεπε ίσως να το είχα κάνει εγώ·
μα είσαι νέα κι άλλη η γλώσσα που μιλώ.
Αλίμονο, ό,τι σου δοθεί αυτό θα πάρεις,
όλο τον κόσμο φίλο σου θα ονειρευτείς.
σαν την μητέρα σου στον πόνο θα μπατάρεις,
όμοια μ’ εκείνη τελικά θα τσακιστείς.
Μα έχω πια γεράσει εγώ κι εσύ ’σαι νέα
και σου μιλώ, το ξέρω, γλώσσα φρικαλέα".
(μτφ: Κώστας Κουτσουρέλης-poiein)
To παραπάνω ποίημα του Γέιτς ανήκει στη μέση περίοδο της δημιουργίας του (1910-1920), όπου ο ιρλανδός ποιητής ενώ εκφράζεται σε οραματικό τόνο, απομακρύνεται από το ρομαντικό κλίμα του πρώιμου Γέιτς με έντονη τη διάθεση ρεαλισμού.
Ακούμε το ποίημα του Γέιτς μελοποιημένο από τον Τάβενερ, όπου η μουσική γλώσσα του βρετανού συνθέτη δίνει σαφείς παραλληλισμούς μεταξύ τους, φωτίζει την κοινή δίψα τους για το υπερφυσικό, το πνευματικό και την αλήθεια...Το ηχόχρωμα της άρπας που συνοδεύει, ενισχύει τη διαλογιστική, στοχαστική αίσθηση.
Το ποίημα ανήκει στον κύκλο τραγουδιών "A Child Dancing In The Wind" για σοπράνο, φλάουτο, βιόλα και άρπα, που συνέθεσε ο άγγλος συνθέτης το 1983 κι αφιέρωσε στην πρώτη σύζυγό του ελληνίδα, Βικτώρια Μαραγκοπούλου.
"Two Years Later", Yeats - Tavener :
Άλλα κείμενα με ποίηση Yeats και μουσική Tavener υπάρχουν πολλά. Περιηγηθείτε!
ΒΕΡΝΤΙ, ο μεταρρυθμιστής του ιταλικού μελοδράματος με την όπερα να τον έχει καθιερώσει στη συνείδησή μας...
ΡΕΚΒΙΕΜ, μια νεκρώσιμη ακολουθία, ένα εκκλησιαστικού χαρακτήρα έργο, που μεταφέρει την αγωνία του θανάτου...
Όμως το Ρέκβιεμ του Βέρντι διαφέρει από τα υπόλοιπα...
Αποτελεί έναν ύμνο στο θάνατο!
Μεγαλοπρεπές και εκρηκτικό, με σαφείς αναφορές στον οπερατικό τύπο, που ο Βέρντι ανέδειξε μοναδικά, μια και ο πιο ανίδεος εύκολα διακρίνει την έντονη θεατρικότητά του!...
Κάτι που αρνητικά χαρακτηριζόμενο από τον φον Μπύλοβ παρομοιάστηκε με "όπερα που φορά εκκλησιαστικό ράσο", σχόλιο που ο Μπραμς κατέκρινε επισημαίνοντας το λάθος στον Μπύλοφ προσθέτοντας πως "μόνο μια ιδιοφυία θα μπορούσε να γράψει ένα τέτοιο έργο"!!
Είναι φανερό πως ο κατεξοχήν συνθέτης όπερας, Βέρντι, δεν στηρίζεται τόσο στο θρησκευτικό συναίσθημα, όσο στην απόδοση δραματικότητας...
Το Ρέκβιεμ του, εγκώμιο στο θάνατο..., απαραίτητο, αφού χωρίς αυτόν δεν μπορεί να υπάρξει ζωή...
Να θυμίσουμε πως η μεγαλόπνοη "Λειτουργία εις κεκοιμημένους" του Βέρντι γράφτηκε για την πρώτη επέτειο θανάτου του ιταλού συγγραφέα Αλεσάντρο Μαντσόνι το 1874, με τον ίδιο το συνθέτη να καθοδηγεί ορχήστρα, χορωδία και σολίστες από το πόντιουμ, αν και συνέλαβε την ιδέα μιας νεκρώσιμης ακολουθίας μια δεκαετία νωρίτερα κατά τη διάρκεια επιδημίας χολέρας που είχε ξεσπάσει στην Ιταλία και αφάνισε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, όπως και λίγο αργότερα για το μνημόσυνο του Ροσίνι, που όμως ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε.
Ο Βέρντι πήρε την απόφαση να γράψει το έργο στο νεκροταφείο στην κηδεία του Μαντσόνι. Ο ίδιος είχε εξομολογηθεί: "Πρόκειται για αναγκαιότητα της ψυχής μου, για ροπή της καρδιάς και θα καταβάλλω καθε δύναμη για να τιμήσω το μεγάλο πνεύμα του ανθρωπου που εκτιμούσα ως συγγραφέα και σεβόμουν πρωτίστως ως άνθρωπο!" Ενα και μοναδικό το Ρέκβιεμ, σαν τον Μπετοβενικό "Φιντέλιο"!
Μεγάλος θαυμαστής του Ρέκβιεμ υπήρξε ο Μπέρναρντ Σω μετά την πρώτη παράσταση του έργου στο Λονδίνο , με το συγγραφέα να εκφράζει την επιθυμία να παιχτεί στην κηδεία του το μέρος του: "Libera me".
"Σώσε με, Κύριε, από τον αιώνιο θάνατο,
εκείνη την τρομερή ημέρα,
όταν ο ουρανός και η γη θα εξαφανιστούν,
όταν θα έρθεις να κρίνεις τον κόσμο με την πύρινη ρομφαία"
Ας απολαύσουμε το "Libera me" με την υψίφωνο να κάνει δραματική έκκληση για σωτηρία. Κινούμενη σε καθηλωτικούς, επαναλαμβανόμενους ήχους ικετευτικής ωδής υποβάλλει την αίσθηση του δέους, ενώ η χορωδία (2:25) ξεκινά ένα απίστευτης δυναμικής θέμα στη δομή της φούγκας, πλάθοντας ένα σύνθετο φινάλε , όπου η σοπράνο ακούγεται φευγαλέα μόνο για να ανακόπτει ή και να ενισχύει τη σαρωτική, σαν καταιγίδα διάθεση του χορού, που το αρμονικό του υπόβαθρο μεταβάλλεται συνεχώς...
Στην μελισματική και ήπια προσευχή του τέλους, γυναικεία φωνή και χορωδία αίρουν την προηγούμενη ένταση κι ενώνονται σε μια ανακουφιστική ζεστασιά, ειρηνικά και ήσυχα σε μια παράκληση για συγχώρεση, σωτηρία και εξαγνισμό.
Παρακολουθείστε την έκφραση του μαέστρου Κλαούντιο Αμπάντο στο τέλος(13:40).Περνούν αρκετά λεπτά μέχρι να ηρεμήσει, να συνέλθει από τον ηλεκτρισμό και την έκσταση...
Ανακουφισμένος...ξεφυσά...αποφορτίζεται...γυρίζει στο ακροατήριο, που τότε μόνο ξεσπά σε χειροκροτήματα και τον αποθεώνει!!!
Verdi's Requiem: "Libera me"
(Claudio Abbado - Berliner Philharmoniker- Angela Gheorghiu)
Μια σπουδαία ερμηνεία μαζί με μια εκπληκτική ανάλυση του Ρέκβιεμ μπορείτε να παρακολουθήσετε στο παρακάτω ντοκυμαντέρ. Ο Θεόδωρος Κουρεντζής διευθύνει και καθοδηγεί την Musica Aeterna:
Αλλά και στο επόμενο με τον Γκέοργκ Σόλτι στο πόντιουμ ένας θαυμάσιος οδηγός ακρόασης για όποιον ενδιαφέρεται γι'αυτό το αριστούργημα:
(Στη μνήμη του Τζουζέπε Βέρντι, που έφυγε σαν σήμερα 27 Γενάρη 1901).
Άλλα παλαιότερα κείμενά μου για τον Βέρντι μπορείτε να διαβάσετε εδώ, εδώ και εδώ.
«The Marriage of Victoria, Princess Royal, 25 January 1858», John Phillip
Προσκεκλημένοι σε γάμο και μάλιστα πριγκηπικό, είμαστε σήμερα, φίλοι μου!!!
Φορέστε αριστοκρατικό ένδυμα, επιμεληθείτε ανάλογη κώμη, παρφουμαριστείτε, γιατί θα παρευρεθούμε στους γάμους της Victoria Adelaide Mary Louisa, κόρης της βασίλισσας Βικτωρίας της Αγγλίας και του Αλβέρτου, με τον Φρειδερίκο της Πρωσίας.
Η Βικτωρία είχε ιδιαίτερη αγάπη στις τέχνες!
Έτσι, η ίδια είχε αναθέσει στο σκωτσέζο John Phillip (μεγαλύτερο ζωγράφο της εποχής) να απεικονίσει την τελετή και τους προσκεκλημένους.
Εκείνος, έκανε ένα προπαρασκευαστικό σχέδιο κατά τη διάρκεια της τελετής, που τελειοποίησε αργότερα, καθώς η λεπτομερής αποτύπωση και με απόλυτη ακρίβεια των προσώπων, απαιτούσε χρόνο.
Η πριγκίπισσα εκτός από τη ζωγραφική, λάτρευε και τη ρομαντική μουσική του ΦΕΛΙΞ ΜΕΝΤΕΛΣΟΝ, ο οποίος κάθε φορά που βρισκόταν στη Βρετανική πρωτεύουσα ήταν προσκεκλημένος των γονιών της προκειμένου να απολαμβάνουν διαζώσης τις συνθέσεις του.
Για το γάμο της (25 Γενάρη 1858) είχε επιλέξει να ακουστεί το «Γαμήλιο Εμβατήριο», που εκτελείται στο Σαιξπηρικό «Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας», έργο σκηνικής μουσικής, του οποίου την ουβερτούρα έγραψε ο Μέντελσον στα 17 του.
Μεγαλοπρεπές, επιβλητικό, με τη σφραγίδα ενός εξαιρετικού τελετουργικού, μα συγχρόνως ανάλαφρο, με σταγόνες λυρισμού, λεπτότητας και ευγένειας.
Μουσική γεμάτη κομψότητα και γοητεία!
Για σήμερα προτείνω να ακούσουμε μια δεξιοτεχνική μεταγραφή του για πιάνο, που έδωσε ο ΦΡΑΝΤΣ ΛΙΣΤ το 1850.
Αν και πολλοί έχουν ταυτίσει το έργο με την ερμηνεία του Χόροβιτς, προτείνω να το απολαύσουμε από τον βιρτουόζο György Cziffra, ο οποίος φημίζεται για τις ηχογραφήσεις του σε έργα Λιστ.
Αφή, άλλοτε λεπτή κι άλλοτε πομπώδης, πάντα όμως συναρπαστική!
Καλή σας ακρόαση!
«F. Liszt : Mendelssohn, Wedding March & Dance of the Elves»:
Diana and Cupid, Pompeo Batoni, Metropolitan Museum, N.Y
Η Άρτεμη είναι η θεά του κυνηγιού, η προστάτιδα των άγριων ζώων, των βουνών και των δασών. Κόρη του Δία και της Λητώς και δίδυμος αδελφός της ο θεός Απόλλωνας.
Υπήρξε μία από τις ομορφότερες θεές της αρχαιότητας, όμως ήταν ορκισμένη παρθένα και τιμωρούσε όποιον δεν την σέβονταν.
Από τις ιέρειες και ακόλουθές της, η θεά απαιτούσε να δείχνουν αφοσίωση στις αρχές της και ιδιαίτερα στην παρθενία, που αυτή πρώτη φύλαγε παραδειγματικά.
Αρκετές είναι οι περιπτώσεις που κάποια ακόλουθός της παρασυρόταν από κάποιον θεό ή θνητό και στην συνέχεια γνώριζε την οργή της Άρτεμης και θανατώνονταν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα διαφύλαξης της αγνότητάς της ήταν ο μύθος για τον κυνηγό Ακταίονα.
Όταν η θεά αντιλήφθηκε πως την είδε γυμνή, όταν λουζόταν, τον μεταμόρφωσε σε ελάφι και έβαλε τα σκυλιά του να τον κατασπαράξουν.
Έτσι ο Ακταίων δεν μίλησε ποτέ σε κανέναν για όσα αντίκρυσαν τα μάτια του!
Ακόμα, είναι εκείνη που ευθύνεται για το θάνατο των Αλωαδών, των γιγάντων Ώτου και Εφιάλτη.
Η θεά για να τους εκδικηθεί για την αναίδειά τους να επιβουλεύονται την τιμή της, σ'ένα κυνήγι τους μεταμορφώθηκε σε ελάφι, πέρασε ανάμεσά τους και κείνοι προσπαθώντας να τη σκοτώσουν εξοντώθηκαν μεταξύ τους...
Παρότι ορκισμένη παρθένα, σήμερα αναλύουμε ένα εικαστικό έργο που την απεικονίζει με το φτερωτό Έρωτα.
<<Pompeo Batoni: Άρτεμις και Έρωτας>>
To έργο θεωρείται ένα από τα καλύτερα του καλλιτέχνη, με τη μορφή της θεάς να βασίζεται στο διάσημο αρχαίο γλυπτό της "Κοιμισμένης Αριάδνης" στο Βατικανό.
Πρόκειται για μια κομψή σύνθεση που τα στοιχεία της παρουσιάζονται σε πυραμίδα:
Στη βάση του ο φτερωτός Έρως ακουμπισμένος στα πόδια της...στο κέντρο η Άρτεμις...και στην κορυφή το τόξο στα χέρια της θεάς.
Το τοπίο στο βάθος "εκτείνεται" ως ύμνος στην απέραντη ομορφιά της φύσης, της οποίας κυρίαρχη είναι η Άρτεμις, σαν η ''Πότνια θηρών''.
Όλο το ενδιαφέρον όμως, τραβάει η κίνηση της θεάς, που αφαιρεί το τόξο από τα χέρια του Έρωτα και ...μάλλον ετοιμάζεται να το σπάσει...
Βέβαια, η έκφραση στα λεπτά της χαρακτηριστικά είναι ήρεμη μ'ένα χαμόγελο διακριτικό, σχεδόν αδιόρατο...
Για προσέξτε, όμως τον μικρό ερωτιδέα...δείχνει αληθινά ανήσυχος ότι θα το κάνει.
Τη σκηνή παρακολουθεί με ενδιαφέρον ένα από τα δύο όμορφα κυνηγόσκυλα της Άρτεμηςς, ενώ το άλλο έχει αφεθεί σε γλυκό ύπνο.
Η σκηνή είναι ειδυλλιακή...Η 'Αρτεμις τυλιγμένη στο λευκό χιτώνα της, που εικονοποιεί την παρθενικότητά της, χτενισμένη σεμνά με μόνο διάκοσμο στο κεφάλι της το σύμβολό της, το μηνίσκο της Σελήνης.
Το κόκκινο όμως ύφασμα του μανδύα, που έχει κυλήσει στα πόδια της και τυλίγει με τις πλούσιες πτυχώσεις του το κάτω μέρος του σώματός της παραπέμπει και στον πόθο, τη λαγνεία, το κρυφό πάθος, τη σαρκική πλευρά του έρωτα...υπονοώντας πως η θεά δεν είναι ελεύθερη από τις επιθυμίες της σάρκας, ίσως γι' αυτό ''απειλεί'' να σπάσει το τόξο.
Ισως πάλι, αναλογίζεται τον Ενδυμίωνα, το βοσκό που η θεά κάποτε αγάπησε...
Όλη η σύνθεση είναι ένα παιχνίδι, ανάμεσα σε δύο αντίθετα , το ερωτικό πάθος και τη σωματική αγνότητα, την ανάγκη που δημιουργεί το ερωτικό ένστικτο και την επιθυμία ελέγχου αυτού του ενστίκτου.
Ποιός κερδίζει σε αυτό το παιχνίδι;..Το ''επιθυμώ'' ή το ''πρέπει'', φίλοι μου εκλεκτοί;
Πριν απαντήσουμε, ας αναλογιστούμε πόσες φορές δεν ζήσαμε στιγμές που επιθυμούσαμε διακαώς γιατί φοβήθηκαμε τη δύναμη και τη μαγεία τους.
Στιγμές που αρνηθήκαμε, γιατί διστάσαμε να δούμε παραπέρα από το σύνορο, που νόμοι και κανόνες μάς κράτησαν φυλακισμένους...
Aκόμα και την ορκισμένη να αντιστέκεται θεά, μεταμορφώνει η Τέχνη!
Στην αλληγορική ουβερτούρα της όπερας του Ραμώ "Ιππόλυτος και Αρικία", Άρτεμις και Έρως ενώνουν τις προσπάθειές τους για να εξασφαλίσουν αίσια έκβαση στη σχέση του ζευγαριού...
Μουσική που ξεδιαλύνει όποια τυχόν σκαιά, τυραννική σκέψη μας...
Aκούμε την ουβερτούρα από το σύνολο Le Concert d'Astree, που διευθύνει η Emmanuelle Haim.
Μια εκφραστική προσέγγιση της κορυφαίας παγκοσμίως καλλιτέχνιδας, ιδιαίτερα σε έργα μπαρόκ ρεπερτορίου.
Γεννημένος σαν σήμερα 24 Γενάρη 1776, ο γερμανός συγγραφέας Ε.Τ.Α Χόφμαν, είναι δημοφιλής στους βιβλιοφάγους καθώς η ιδιότητά του ως μυθιστοριογράφου και δη της φανταστικής λογοτεχνίας είναι περισσότερο γνωστή.
Στους μουσικόφιλους είναι διάσημος για τα «Παραμύθια του Χόφμαν», που αγαπήθηκαν, όταν οι φανταστικές αυτές ιστορίες του αποτέλεσαν τη βάση του λιμπρέτου για την ομώνυμη όπερα του Ζακ Όφενμπαχ, όπου ο Χόφμαν κρατά και έναν από τους ρόλους, ανάμεσα στη Μούσα της Τέχνης που τον διεκδικεί και μια παθιασμένη από έρωτα, τραγουδίστρια…
Οι ιστορίες του ευφάνταστες, εξαιρετικά υποβλητικές, με το μακάβριο και το υπερφυσικό να αποτελέσουν αρκετές φορές έμπνευση δημιουργιών πολλών συνθετών.
Ο Βάγκνερ στήριξε το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν στις ιστορίες του, ο Τσαϊκόφσκυ εμπνεύστηκε τον «Καρυοθραύστη» του απ'αυτόν, ο Χίντεμιτ την «Cardillac», o Λεό Ντελίμπ την «Κοπέλλια» του...
Και μπορεί ο Χόφμαν, με τις δεξιοτεχνικά άγριες πτήσεις της φαντασίας του να έγινε γνωστός γράφοντας για υπερφυσικούς, μυστηριώδεις και τρομακτικούς χαρακτήρες, όμως το ενδιαφέρον του για την Τέχνη επεκτάθηκε και σε άλλα είδη της, όπως η ζωγραφική και η μουσική.
Την τελευταία δε, την υπηρέτησε ως μαέστρος, μουσικοκριτικός (θαυμάσιο το δοκίμιό του πάνω στην 5η του Μπετόβεν), αλλά και ως συνθέτης.
Όπως έλεγε ο ίδιος:
«Τις καθημερινές είμαι ένας δικηγόρος και στις καλές περιπτώσεις, λιγάκι μουσικός.
Τις Κυριακές, εξαρτάται…
Με τη δύση του ήλιου γίνομαι πλακατζής συγγραφέας μέχρι αργά τη νύχτα!»
Λάτρευε τη μουσική από μικρός, ιδιαίτερα τους κλασικούς και τον Μότσαρτ, για τη μουσική του οποίου συχνά δήλωνε πως:
«Mozart's music is the mysterious language of a distant spiritual kingdom, whose marvelous accents echo in our inner being and arouse a higher, intensive life».
Λάτρευε το Μότσαρτ τόσο, που άλλαξε ένα από τα μεσαία ονόματά του σε «ΑΜΑΝΤΕΟΥΣ», δηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο τον θαυμασμό του απέναντι στον αγαπημένο του συνθέτη. Ολοκληρωμένο το όνομά του ήταν: Ερνστ-Τέοντορ-Αμαντέους Χόφμαν.
Από τις πιο δημοφιλείς συνθέσεις του η όπερα «Ούντινε» και το μπαλέτο «Αρλεκίνος».
Για σήμερα όμως προτείνω το «Κουιντέτο του για Άρπα και κουαρτέτο εγχόρδων».
Ένα έργο όπου η άρπα με το ηχόχρωμά της, ως βασικό όργανο, παραπέμπει στο αινιγματικό, μυστηριώδες και παράξενο τοπίο που πλάθει ο καλλιτέχνης.
Γράφτηκε το 1808, όταν ο Χόφμαν είχε ταξιδέψει στην Πολωνία και όπως μαρτυρά μια επιστολή του δημιουργού, ο εκδοτικός οίκος αρνήθηκε αρχικά να το δημοσιεύσει επειδή η άρπα δεν ανήκε στα «πιασάρικα» ηχητικά, όργανα εκείνη την εποχή.
Θα δέχονταν μόνο αν στη σύνθεση, η άρπα αντικαθίσταντο με πληκτροφόρο…κάτι, που δεν άρεσε στον Χόφμαν γιατί, όπως είπε το πιάνο δεν μπορούσε να αποδώσει την ατμόσφαιρα και το ύφος που ήθελε με τη μελωδική του γραμμή, να εκφράσει.
Απ’ό,τι φαίνεται οι διαπραγματεύσεις οδήγησαν στη διαζευκτική λύση.
Γι’αυτό στη χειρόγραφη παρτιτούρα αναφέρεται «Quintet for harp or fortepiano».
Το έργο είναι γραμμένο στη ντο ελάσσονα με δυο αντικρουόμενα υφολογικά θέματα να παρουσιάζονται σε παραλλαγές στο πρώτο, μέρος του, Allegro-Moderato.
Στη μεσαία, Αdagio κίνηση πρωταγωνιστεί η άρπα με τη δυναμική της να ενισχύει την ονειρική διάσταση του ύφους, κι αν θέλετε την αλλόκοτη, γκροτέσκο πλευρά της ανθρώπινης φύσης του δημιουργού, ενώ στην τελευταία κίνηση, ένα Allegro σε 6/8 δίνει στον αρπιστή την ευκαιρία να δείξει τη δεξιοτεχνική του δεινότητα μέσα από υπέροχα glissandi οδηγώντας τη φαντασία σε μουσικά μονοπάτια, που ακούγονται «γλυκά-απειλητικά» καθώς αναδύονται από τα ζοφερά βάθη του υπερφυσικού κόσμου του Ε.Τ.Α Χόφμαν!
Ernst Theodor Amadeus Hoffmann: Quintet for harp & string quartet in C minor
<< -Moντί, κερδίσαμε!Πήραμε τον πόλεμο, Μοντί!όλοι μιλούν για σένα στο Λονδίνο!
Άκου: "...τα γυμνά του Μοντιλιάνι είναι οι καρποί της Αναγέννησης...
Παραμερίστε!Ο 20ός αιώνας απέκτησε ένα μεγάλο ζωγράφο!
"Αμεντέο", αυτός που τον αγαπάει ο Θεός!Ευλογημένος!"
-Ευλογημένος, αγάπη μου, όχι καταραμένος πια, ευλογημένος!
"Προλάβετε!Πενήντα εννέα έργα.Ένα σελίνι το κομμάτι, σήμερα.Αύριο, μια περιουσία!
Αγοράζοντας Μοντιλιάνι, αγοράζετε μια μεγαλοφυία!"...
-Δεν σε αγόρασαν.Ετσι εύκολα...;
Τα έργα σου στην αρχή ήταν στοιβαγμένα σε ένα πανέρι από λυγαριά, μετά σκαρφάλωσαν στα ψηλά,
τα κρέμασαν στον τοίχο.
Έμαθαν ότι είσαι άρρωστος και πάγωσαν τις πωλήσεις σου.
Περίμεναν να πεθάνεις για ν'ανέβει η τιμή στα ύψη...>>
(Από το εκπληκτικό βιβλίο της Σοφίας Καψούρου: "Ερωμένες στον καμβά", εκδ. Σεστίνα, σελ 70)
***
Μακρόστενα πρόσωπα, επιμηκυμένες μορφές, είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά του "καταραμένου-ευλογημένου", Μοντιλιάνι, που κάνουν τα έργα του αναγνωρίσιμα...Ο καλλιτέχνης υιοθέτησε μιαν απλή αλλά μεγαλοπρεπή χρήση των γραμμών, χρώματα που αναδύουν την ευαισθησία, την αριστοκρατική του διάθεση, την κομψότητά του...
Η δύναμή του πήγαζε από το ανεξάντλητο πάθος και τον ερωτισμό για κάθε τι ...Τις γυναίκες, το ποτό, τη φιλία, ακόμα και το θάνατο που το συναπάντημα μαζί του ήρθε μόλις στα τριάντα πέντε....
Ο Μοντεβέρντι είχε συνδεθεί φιλικά με τον συνομήλικό του δικό μας ζωγράφο και συνθέτη Μάριο Βάρβογλη. Το σημείο που τούς έφερε κοντά ήταν η καταγωγή (απ'το νότο) του Βάρβογλη.
Ο Μοντιλιάνι βασανιζόταν ως το θάνατο του από νοσταλγία για το φως του ήλιου και τις καθαρές γραμμές της ιταλικής φύσης.
Συχνά βρισκόντουσαν οι δυο τους στο σπίτι της οδού Joseph Bara, σπίτι του Βάρβογλη για να "μεταφερθούν στο Νότο".
Ο Μοντιλιάνι τραγουδούσε άριες του Μοντεβέρντι που λάτρευε, και ο Βάρβογλης τον συνόδευε στο πιάνο.
H "Possente spirto-ισχυρό πνεύμα" είναι μια πανέμορφη άρια από την τρίτη πράξη της όπερας του Μοντεβέρντι: "L'Orfeo".
Ο μυθικός τραγουδιστής προσπαθεί να πείσει τον βασιλιά του Κάτω Κόσμου να του επιτρέψει να περάσει στο βασίλειό του προκειμένου να βρει την αγαπημένη του Ευρυδίκη.
Πρόκειται για απαιτητικότατη, εξαιρετικής δεξιοτεχνίας, άρια με την οποία ο Μοντεβέρντι βρίσκει ευκαιρία να αναδείξει τη μοναδική δύναμη της μουσικής και του δράματος.
Monteverdi: "L'Orfeo-Possente spirto" /Anthony Rolfe Johnson, John Eliot Gardiner
Ταξίδι στο σαγηνευτικό Παρίσι κάνουμε αυτό το απόγευμα και στους υπέροχους Κήπους του Κεραμεικού, ένα απέραντο πάρκο δημιουργημένο από την Αικατερίνη των Μεδίκων, στον οποίο οι Παριζιάνοι έκαναν τον περίπατό τους χαλαρά και ήρεμα.
Στεγασμένοι διάδρομοι κατά μήκος του Σηκουάνα, καλυμμένοι με αναρριχητικά φυτά και φιδίσια μονοπάτια που στις άκρες τους υψώνονται λογής καλλωπιστικά κι εξωτικά δέντρα, ενώ οι βάσεις των παρτεριών κρύβονται κάτω από την πολυχρωμία των εποχιακών ανθέων, που μεθούν με το άρωμά τους όχι μόνο τους επισκέπτες, μα και τα πέτρινα, άψυχα καλλίγραμμα αγάλματα που διακοσμούν γωνιές των Κήπων!
Το 19ο αι. ήταν το μέρος, που συνήθως τις Κυριακές συγκεντρώνονταν οι Παριζιάνοι να ψυχαγωγηθούν και να διασκεδάσουν κάτω από τους ήχους της μπάντας που παιάνιζε καθόλη τη διάρκεια της μέρας.
Αιτία γι'αυτό τον περίπατο στο χώρο και το χρόνο δίνει η σημερινή γενέθλια επέτειος του ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Εντουάρ Μανέ (23 Ιανουαρίου 1832), όπου η όμορφη συνήθεια της παρακολούθησης της Κυριακάτικης, μουσικής φιέστας απεικονίζεται στον πίνακά του
"Music in the Tuileries Gardens-Μουσική στους Κήπους του Κεραμεικού",
που κοσμεί τις αίθουσες της Πινακοθήκης του Λονδίνου.
Πλήθος κομψά ενδεδυμένων ανδρών και γυναικών έχουν συρρεύσει στο πάρκο...
Kάποιοι όρθιοι ...κι άλλοι καθισμένοι στα καμωμένα με επιδεξιότητα, μεταλλικά καθίσματα ...
Αστοί της Παρισινής κοινωνίας, ανάμεσά τους κι επώνυμοι της Τέχνης, φίλοι του Μανέ, που εύκολα μπορεί να διακρίνει κάποιος αν παρατηρήσει προσεκτικά τις φιγούρες.
Ο κύριος με το ημίψηλο καπέλο και το λευκό παντελόνι είναι ο αδερφός του ζωγράφου, Ευγένιος, πίσω του και προς τα αριστερά ο Θεόφιλος Γκωτιέ, ενώ δίπλα του και προφίλ βλέπουμε και τον ποιητή Μπωντλαίρ, που εκτιμούσε δεόντως την τέχνη του Μανέ.
Ο ζωγράφος αυτοπροσωπογραφείται αφαιρετικά στην άκρη της αριστερής μεριάς του έργου...
Στη δεύτερη σειρά, κάτω από το θεόρατο δέντρο δίπλα στην κυρία με το καλαίσθητο καπελίνο, ένας κύριος με γυαλιά και κοντό μουστάκι.
Πρόκειται για τον Ζακ Όφενμπαχ, δημοφιλή για τις οπερέτες του εκείνη την εποχή στη Γαλλία.
Σε πρώτο πλάνο δυο κυρίες της καλής κοινωνίας (η μια, η σύζυγος του συνθέτη) συνομιλούν, βαστώντας με περισσή χάρη τις βεντάλιες τους και δυο μικρά παιδιά παιχνιδίζουν ανέμελα χωρίς έννοια μη τυχόν λεκιάσουν τη γιορτινή, Κυριακάτικη φορεσιά τους.
Χαιρετούρες, φιλοφρονήσεις, υποκλίσεις...
Όλα, με διάθεση ευθυμίας και ιλαρότητας! Μια αστείρευτη τέρψη, ένα μεθύσι της καρδιάς!
Ο ταλαντούχος δημιουργός πειραματίζεται, διερευνά, καινοτομεί και τέλος καταφέρνει να αποδώσει τη φαιδρή ατμόσφαιρα του στιγμιοτύπου με άμεσο και ποιητικό τρόπο αξιοποιώντας τα πλούσια χρώματα και τις δυνατότητες που του προσφέρονται από μια πολυπρόσωπη σύνθεση.
Και μπορεί η καθημερινότητα να είναι από δύσκολη κι απεχθής ως σκληρή και αδιάφορη, όμως ο Μανέ κατορθώνει να τής δώσει μια διάσταση ονειρική με τη μουσική να βροντοφωνάζει διαρκώς την παρουσία της παρότι κανένας από τους εκτελεστές δεν εμφανίζεται στον πίνακα.
Η χαρά και η ευδαιμονία, που προσφέρει η ακρόασή της αντικατοπτρίζεται διάχυτα στα πρόσωπα των παρευρισκομένων κι είναι ο Μανέ εκείνος που αποτυπώνει αυτό το συναίσθημα με άφθαστη μαεστρία καθώς οι γρήγορες, ελεύθερες πινελιές του κι οι χρωματικές κηλίδες μεταφέρουν στ'αυτιά μας τους εύθυμους, ρυθμικούς ήχους της ορχήστρας, τις χαρούμενες φωνές του κόσμου, την κίνηση των σωμάτων που αν και συνωστισμένα υπονοούν ένα διακριτικό λίκνισμα κάτω από τα καλοραμμένα, κομψά ενδύματά τους...
Μια υπαίθρια σκηνή, που τον παλμό της μεταφέρει με την άψογη τεχνική του ο Εντουάρ Μανέ σε αυτό το εικαστικό του 1862!
Λάτρεις της καλοπέρασης οι Γάλλοι, η ευζωία τους αποτυπώνεται μουσικά λίγα χρόνια αργότερα από έναν καλλιτέχνη της παρέας του ζωγράφου και μέρος του πίνακα, τον Ζακ Όφενμπαχ.
"La vie parisienne-Παριζιάνικη ζωή" είναι ο τίτλος μιας οπερέτας του 1866, την πρώτη του Όφενμπαχ που απεικονίζει τη σύγχρονη ζωή, (μιας και όλες οι προηγούμενες αντλούσαν τα θέματά τους από τη μυθολογία), από την οποία θα απολαύσουμε την υπέροχη ουβερτούρα της...
Με ζωηρό και εύθυμο χαρακτήρα, η Ουβερτούρα δομείται δεξιοτεχνικά, απαιτώντας από τους εκτελεστές να ξεδιπλώσουν τις ικανότητες και τα προσόντα τους.
Εντυπωσιακοί οι μελωδικοί ακροβατισμοί χρωματίζουν με ενθουσιασμό τον γρήγορο και αισιόδοξο ρυθμό της!
Είναι τοις πάσι γνωστή η σχέση των Μπετόβεν-Γκαίτε. Τούς ένωνε η αλληοεκτίμηση, τούς χώριζε η ιδεολογία.
Ο Carl Rohling έχει θαυμάσια απεικονίσει στο εικαστικό του: "The Incident at Teplitz", ένα επεισόδιο από τη συνάντησή τους στο Τέπλιτς το 1812:
Κάποια μέρα στην απογευματινή βόλτα τους πλησίασε η βασιλική άμαξα. Ο Μπετόβεν προχώρησε αδιαφορώντας και με περιφρόνηση, όμως ο φιλοβασιλικός Γκαίτε παρέμεινε και υποκλίθηκε.
Στη συνέχεια επέπληξε το μέγα μουσουργό για τη στάση του με τον δεύτερο να απαντά: "Βασιλείς πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν, όμως Μπετόβεν είναι μόνον ένας!"
Τόσο διαφορετικές φύσεις, αλήθεια!!Επεισόδιο στο οποίο εκφράζεται υποδειγματικά η περηφάνια του Μπετόβεν, η συναίσθηση της αξίας των ιδεών και της τέχνης του, η περιφρόνηση και άρνηση για κάθε μορφή τυραννίας και αυλοκολακείας.
Το περιστατικό έγινε αντικείμενο συζήτησης στην αλληλογραφία του ποιητή μας Γιώργου Σεφέρη με τον Γιώργο Θεοτοκά.
Όπως διαμετρικώς αντίθετη στάση τήρησαν ο Γκαίτε και ο Μπετόβεν, ίδια φαίνεται να'ναι και κείνη των ελλήνων διανοουμένων, Θεοτοκά - Σεφέρη.
Ο Θεοτοκάς καταδίκασε τη στάση του Μπετόβεν:
"Ε, μα όσο μεγάλος "μουζικάντης και να ήταν , όφειλε να σεβαστεί το θεσμικό πλαίσιο -ήταν πάνω απ’ όλα ζήτημα "ηθικής τάξεως"....
Ο δε Σεφέρης φαίνεται να μην σχολιάζει πουθενά το χαρακτηρισμό του συναδέλφου του, όμως θέτει ως υστερόγραφο: "Μην χαρακτηρίζεις τον Μπετόβεν "μουζικάντη". Δεν είναι ηθική τάξη αυτό!"
Ο ποιητής μας, φίλοι μου, ταυτιζόταν φυσικά με τις δημοκρατικές αντιλήψεις του Μπετόβεν με όποιο κόστος και θαύμαζε το συνθέτη.
Καθώς η τέχνη της μουσικής κατείχε μια εξέχουσα θέση στη ζωή του Σεφέρη, ας θυμηθούμε τι γράφει στο Ημερολόγιό του:
"Έχω τώρα τελευταία το Κοντσέρτο του Βραδεμβούργου Αρ. 3 και το Κουαρτέτο 132, εκείνο με την περίφημη Canzona di ringraziamento "ιερό τραγούδι ευγνωμοσύνης ενός που γιατρεύτηκε, στο Θεό, σε λυδικό τρόπο". Τα έχω χαμένα, γνώρισα τόσους που ήταν έμπειροι στη μουσική, δε βρέθηκε ένας να μου πει πώς κάποτε ο Μπετόβεν είχε εκφράσει μ’ έναν τόσο χειροπιαστό τρόπο την ωριμότητα του ανθρώπου μπροστά στο θάνατο, την ελευθέρωση από το θάνατο με τόσο ανθρώπινο τρόπο..."
Ο Σεφέρης αναφέρεται στο Μπετοβενικό: "String Quartet No. 15" και στο 3ο, συναρπαστικό μέρος του, "Molto Adagio-Andante", που ο Μπετόβεν ονόμασε "αίσθηση νέας δύναμης"!
Το έγραψε μετά από μια σοβαρή -θανατηφόρα σε κάποιες περιπτώσεις- ασθένεια που πέρασε στο Μπάντεν.
Απαράμιλλης ηχοχρωματικής δύναμης μέρος, και ο Μπετόβεν το τιτλοφορεί ως: " Heiliger Dankgesang eines Genesenen an die Gottheit, in der lydischen Tonart - Ιερό άσμα ευχαριστίας στο Θεό σε λυδικό τρόπο" .
Το "Ιερό άσμα ευγνωμοσύνης στο Θεό" είναι καρπός της ανακούφισης μετά τον τεράστιο πόνο, αφού ο τιτάνας μουσουργός το συνέθεσε -όπως είπαμε-μετά από περίοδο σοβαρής ασθένειας.
Beethoven : "String Quartet Op.132 - ΙΙΙ" από το ιστορικό Busch Quartet:
Ο ήλιος είχε ανέβει ψηλά, όμως δεν έκαιγε γιατί του αντιστεκόταν με την δροσερή αύρα του ένα ανεμάκι που σε χάιδευε τρυφερά…
Το βάδισμα αργό ανάμεσα σε πρασάτ και βιχάρες...
Τα φωτογραφικά κλικ ηχούσαν σε μια μονότονη διάρκεια.
Όλα ερειπωμένα κι από τα περισσότερα κτίσματα το μόνο που είχε απομείνει ήταν λιγοστά, ραγισμένα κοκκινότουβλα στη βάση τους.
Οι Βούδες μέσα στις παλιές γαλαρίες, αποκεφαλισμένοι...
Ήμουν στην Αγιούταγια.Τη δεύτερη μετά το Σουκοτάι, αρχαία πρωτεύουσα της Ταϋλάνδης.
Διάχυτη η μεγαλοπρέπεια στο χώρο και η περιήγηση ανάμεσα στα απομεινάρια της παλιάς αυτής πόλης, είναι σα να κάνεις ταξίδι σε παρελθόντα χρόνο.
Ανάμεσα στα ερείπια, ναοί και αποκεφαλισμένα αγάλματα του Βούδα.
Μακριά από τον κεντρικό ναό και κάπως απομονωμένα υπήρχε κόσμος πολύς...
Στριμώχτηκα ανάμεσα στα κορμιά των τουριστών, ανασήκωσα τις μύτες των ποδιών μου για να δω καλύτερα...και...ναι!..
Ένα κεφάλι Βούδα βρισκόταν σφηνωμένο ανάμεσα σε ρίζες!!!
Όταν οι Βιρμανοί κυρίευσαν την πόλη, με μανία κατέστρεφαν ό,τι εύρισκαν…
Έτσι αποκεφαλίστηκαν όλα τα αγάλματα του θεού.
Ένα, παράπεσε στο χώμα και ξεχάστηκε εκεί, όπου μ' ευλάβεια και σεβασμό άνοιξαν την αγκαλιά τους οι ρίζες ενός δέντρου και το τύλιξαν σφιχτά!
Στο κύλισμα του χρόνου ρίζες και πέτρινο θραύσμα έγιναν ένα και βλέποντάς το κανείς από κοντά τού προκαλείται άφθαστος θαυμασμός και δέος!
Αναλογίζεσαι πως το θείο σκύβει χαμηλά κι ανακαλύπτει εκεί την αγάπη…Κι η αγάπη αντέχει απ’όποιον βανδαλισμό και καταστροφή…
Θρύλοι, που μαρτυρούν τους σοφούς συμβολισμούς, όπου οι ρίζες ενός δέντρου είναι οι εμπειρίες του παρελθόντος, τα ακλόνητα θεμέλια που το κρατούν ζωντανό και όρθιο στη μάχη της επιβίωσης. Το δέντρο μετέχει στο μυστήριο της συνέχειας της ιερής ιδέας και με την αντοχή του συσχετίζεται με τη δύναμη και μακρά διάρκεια του θείου ως ιδέα αναγκαία.
Οι Βουδιστές θεώρησαν θαύμα το ότι στις ρίζες ενός δέντρου έχει σχηματισθεί η μορφή του Βούδα και κάνουν ουρές για να προσκυνήσουν!
Δικαίως, το μνημείο, αλλά και όλη η αρχαία πόλη έχει περιληφθεί στη λίστα Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
"Χωρίς την ελευθερία της κριτικής, δεν υπάρχει έπαινος"
Η φράση αποδίδεται στον γνωστό μας Φίγκαρο, πρωταγωνιστή στο θεατρικό του κορυφαίου γάλλου δραματουργού Πιερ Μπωμαρσαί : "Οι Γάμοι του Φίγκαρο", που δίνει έμπνευση για το όνομα της
"Le Figaro", μιας από τις σημαντικότερες γαλλικές εφημερίδες και το πρώτο φύλλο της δημοσιεύεται σαν σήμερα 20 Γενάρη του 1826.
Αν και το θεατρικό εμπνέει την αγαπημένη ομώνυμη όπερα του Μότσαρτ, αλλά και κείνη του Ροσίνι στον Κουρέα του, η καλημέρα μου έρχεται με την εύθυμη και ζωηρή "Figaro-Polka" του Γιόχαν Στράους υιού, που γράφτηκε το 1867 και αφιερώθηκε από το συνθέτη στον τότε εκδότη της εφημερίδας, λάτρη της μουσικής του βιεννέζου συνθέτη.
Ο εκδότης της "Φιγκαρό" με άρθρα του εκθείαζε τον Στράους, προέβαλλε το συνθετικό του έργο, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο το όνομα, τη φήμη και την επιτυχία του στο Παρίσι.
Μια πόλκα που η χορευτική, ενεργητική της διάθεση φιλοδοξεί να κρατήσει το κέφι, την ευθυμία, τον ενθουσιασμό και τη θετικότητά σας σε υψηλά επίπεδα!
Ξεσηκωτική μελωδία, μανιοφόρος ρυθμός και σκέρτσο σε μια ευχαριστήρια ωδή προς τη φυλλάδα που υποστήριζε το συνθέτη!
Μια πόλκα ευφρόσυνη, στο ύφος της ψυχής, που πανηγυρίζει καθώς έρχεται και Σαββατοκύριακο...
Διακόσια οκτώ χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη γέννηση του Edgar Allan Poe, του μεγάλου αλλά αμφιλεγόμενου συγγραφέα-ποιητή, της κατηγορίας των "καταραμένων", καθώς τα κείμενά του είναι σκοτεινά, μυστηριακά και με διάχυτη τη χαρακτηριστική μεταφυσική ατμόσφαιρα.
Ένα από τα έργα, που σκιαγραφεί το μοναδικό, αξεπέραστο, αισθητικό και λογοτεχνικό κόσμο του Έντγκαρ Άλαν Πόε, και φωτίζει με τον καλύτερο τρόπο τη σκοτεινή ψυχή του είναι η "Πτώση του Οίκου των Άσερ".
Γραμμένο στα 1839, το διήγημα δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά σε περιοδικό της Φιλαδέλφειας και λέγεται ότι ο μεγάλος συγγραφέας και ποιητής άντλησε έμπνευση από τον θρύλο που περιστρέφεται γύρω από την κατοικία του Hezekiah Usher, του πρώτου εκδότη και βιβλιοπώλη της βρετανικής Αμερικής, όπου σύμφωνα με τον μύθο θάφτηκαν ζωντανοί η νεαρή γυναίκα του ιδιοκτήτη και ο εραστής της. Όταν το σπίτι κατεδαφίστηκε, το 1830, δύο σώματα βρέθηκαν αγκαλιασμένα στο κελάρι.
Η ιστορία έχει πλούσια γοτθική ατμόσφαιρα, είναι μυστηριώδης και μελαγχολική... Ο Πόε στις αράδες του εναρμονίζει αριστοτεχνικά στοιχεία δεισιδαιμονίας με αναφορές σε αγγέλους και δαίμονες, την πνευματική και σωματική αρρώστια με την αλλοίωση της αρχικής ταυτότητας, και τέλος, τον εν ζωή ενταφιασμό μιας γυναίκας που πεθαίνει και έπειτα παραβιάζει το μνήμα.
Η ποιητική απόλαυση συνταιριάζεται με συναισθήματα αγωνίας και τρόμου, το φυσικό ανακατεύεται με το αφύσικο, το ίδιο η αλήθεια με την ψευδαίσθηση, κάνοντας τον αναγνώστη μάρτυρα μακάβριων γεγονότων.
Harry Clark: "The Fall of the House of Usher (Illustration for Tales of Mystery by Edgar Allan Poe)
(Aπόσπασμα...)
"Ο ιδιοκτήτης του του θλιβερού αρχοντικού, ο Ρόντρικ Άσερ, ήταν παιδικός μου φίλος, αλλά είχαμε πολλά χρόνια να ιδωθούμε. [...]Ο φίλος μου μιλούσε για κάποια σοβαρή σωματική ασθένεια, που συνοδευόταν από μια διανοητική διαταραχή, και για το διακαή του πόθο να με δει – μιας και ήμουν ο καλύτερος και μάλλον ο μοναδικός στενός του φίλος, ελπίζοντας πως με την ευχάριστη συντροφιά μου θα ξεπερνούσε κάπως την αρρώστια του
[...]
Όταν σήκωσα τα μάτια μου απ’ τη λίμνη και κοίταξα το ίδιο το σπίτι, είχα μια παράξενη παραίσθηση, μια παραίσθηση τόσο γελοία, που πρέπει να την αναφέρω, για να δείξω πόσο πολύ είχα επηρεαστεί απ’ αυτό το συναίσθημα που με βάραινε. Η φαντασία μου είχε δουλέψει τόσο, ώστε να πιστέψω ότι ολόκληρη η έπαυλη και η περιοχή γύρω της τυλιγόταν σ’ ένα σύννεφο που δεν είχε καμιά σχέση με τον ουρανό, αλλά που αναδυόταν απ’ τα σαπισμένα δέντρα, απ’ τον γκρίζο τοίχο που περιέβαλε το σπίτι κι απ’ τη σιωπηλή λιμνούλα – ένας ατμός νοσηρός, βαρύς και μυστηριώδης, που μόλις και διακρινόταν από το μολυβένιο του χρώμα.
[...]
Βρέθηκα σ’ ένα δωμάτιο ευρύχωρο και ψηλοτάβανο. Τα παράθυρα ήταν μακρόστενα με μυτερή κορυφή και απείχαν τόσο πολύ απ’ το μαύρο δρύινο πάτωμα, που ήταν αδύνατο να τα φτάσει κανείς από μέσα. Οι αδύναμες πορφυρές αχτίνες του σούρουπου τρύπωναν απ’ τις γρίλιες και φώτιζαν αρκετά τα πιο εμφανή αντικείμενα του χώρου· όμως, το μάτι δεν μπορούσε να διακρίνει τις πιο μακρινές γωνιές του δωματίου ή τις εσοχές της θολωτής, ξεθωριασμένης οροφής. Στους τοίχους κρέμονταν σκούρες κουρτίνες. Τα έπιπλα ήταν βαριά, άβολα, πολυκαιρισμένα και ξεφτισμένα. Τριγύρω ήταν σκορπισμένα πολλά βιβλία και μουσικά όργανα, που, όμως, δεν πρόσθεταν καμιά ζωντάνια στο σκηνικό. Ένιωθα σαν ν’ ανέπνεα έναν αέρα θλίψης. Όλο το δωμάτιο ήταν φορτισμένο με μια βαριά ατμόσφαιρα βαθιάς και αγιάτρευτης μελαγχολίας..."
(Ε. Α. Πόε: "Πτώση του Οίκου των Άσερ", μτφ. Ντενίζ Ρώντα, εκδ. Παπαδόπουλος)
1. Το έργο του Πόε είχε γοητεύσει και τον Κλωντ Ντεμπισί. Ο συνθέτης είχε μελετήσει αρκετά από τα γραπτά του συγγραφέα μέσω των μεταφράσεων του Μπωντλαίρ.
Μεταξύ των ετών 1908 - 1917 δούλεψε πάνω στο διήγημα "Η Πτώση του Οίκου των Άσερ" γράφοντας ο ίδιος το λιμπρέτο για μια μονόπρακτη όπερα σε δυο σκηνές, που όμως έμεινε ανολοκλήρωτη.
Τόσο πολύ ο Ντεμπισί είχε μπεί στην ατμόσφαιρα του Πόε, που δήλωνε πως "υπήρχαν στιγμές που έχανε την αίσθηση του τόπου και του χρόνου και έλεγε πως δεν θα του προκαλούσε έκπληξη αν η αδερφή του Ρόντρικ Άσερ ερχόταν σπίτι του και κάποια στιγμή φανερωνόταν μπροστά του..."
Τόσο αφοσιωμένος ήταν ο Ντεμπισί στη σύνθεση, που είχε ταυτιστεί με τον ήρωά του πιστεύοντας πως έχει υποστεί νευρασθένεια. Βέβαια τα παθολογικά προβλήματα που εμφανίζονταν είχαν να κάνουν με τον καρκίνο που τον είχε χτυπήσει και τελικά εξαιτίας του έχασε τη ζωή του το 1918 αφήνοντας την όπερα ημιτελή.
Στην εποχή μας υπήρξαν αρκετές προσπάθειες ανακατασκευής και συμπλήρωσης της όπερας από διάφορους συνθέτες.
Τα μέρη:
Prélude - Scène 1. Dans nos vertes vallées
Scène 2. Madeline, Madeline - Tout à l’heure
Θα ακούσουμε την εκδοχή του χιλιανού, Juan Allende-Blin σε εκτέλεση από την Φιλαρμονική Ορχήστρα του Μόντε Κάρλο υπό την μπαγκέτα του Georges Prêtre:
Debussy: "La chute de la maison Usher"
https://www.youtube.com/watch?v=twdviZpvvfg&t=4s
2. Επίσης από το ίδιο διήγημα του Πόε εμπνεύστηκε ο Νικίτα Κόσκιν το ομώνυμο δημοφιλέστατο έργο του για κιθάρα: "Usher Waltz" γραμμένο για τον κιθαρίστα φίλο του, Vladislav Blaha.
Ο ρώσος δημιουργός, ένας συνθέτης με αστείρευτη πηγή έμπνευσης και κιθαριστικής τεχνοτροπίας και τεχνικής, είχε δωδεκάχρονος διαβάσει το διήγημα του Πόε που φαίνεται να τον επηρέασε βαθιά. Ιδιαίτερα τον συνεπήρε το απόσπασμα στο οποίο ο κύριος χαρακτήρας αυτοσχεδιάζει ένα βαλς πάνω σε ένα θέμα του Βέμπερ:
"Για αρκετές μέρες μετά, το όνομά της δεν αναφέρθηκε ούτε από τον Άσερ, ούτε από μένα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ασχολήθηκα σοβαρά να μετριάσω τη μελαγχολία του φίλου μου. Ζωγραφίζαμε και διαβάζαμε μαζί, ή άκουγα, σαν σε όνειρο, τους άγριους αυτοσχεδιασμούς του στην κιθάρα. Και όσο διείσδυα στο εσωτερικό των σκέψεων του, τόσο πιο πικρά αντιλαμβανόμουν τη ματαιότητα κάθε προσπάθειας να τον απεγκλωβίσω από τα όποια σκοτάδια του...[...] Τα μακρά αυτοσχέδια μοτίβα του θα χτυπούν για πάντα στ' αυτιά μου[...]μοναδική διαστροφή μιας άγριας μελωδίας του τελευταίου βαλς του φον Βέμπερ."
Το ρομαντικό θέμα του Κόσκιν αντικατοπτρίζει τον παρανοϊκό τρόπο που ο Άσερ παίζει την κιθάρα του, αλλά και τη διάθεση της ιστορίας στο σύνολό της. Η σύνθεση ολοκληρώνεται με μια ζοφερού ύφους coda.
Nikita Koshkin: "Usher Waltz"
https://www.youtube.com/watch?v=w3ulenPf_II
3. Μία από τις λιγότερο γνωστές όπερες του Φίλιπ Γκλας είναι εμπνευσμένη από το διήγημα τρόμου του Πόε "The Fall of the House of Usher", που συνέθεσε το 1987 σε λιμπρέτο του Αrthur Yorinks, ο οποίος εκτός των βασικών χαρακτήρων του πονήματος του Πόε προσθέτει και τον ίδιο τον Πόε σε ρόλο σχολιαστή των δρωμένων.
Μπορείτε να διαβάσετε και άλλα άρθρα για τον Πόε εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ και εδώ.
14 Γενάρη του 1690 επινοείται το πρώτο κλαρινέτο από τον Johann Christoph Denner, γερμανό οργανοποιό από τη Νυρεμβέργη, όταν σκέφτηκε να εξελίξει το γαλλικό σαλυμώ (chalumeau), όνομα που προέρχεται από το ελληνικό «κάλαμος», προσθέτοντας βασικά ένα κλειδί στην «ψυχή» του οργάνου, όπως λέγεται η πίσω οπή του…
Βρίσκω λοιπόν αφορμή να απευθύνω εσπερινό χαιρετισμό μετά ήχων «ευθυαύλου», κατά το ελληνικόν!
Το κλαρινέτο, που θεωρείται ο βασιλιάς των ξύλινων πνευστών πήρε το όνομά του από το λατινικό clarus= φωτεινός .
Έχει ένα γλυκύτατο, διαυγές ηχόχρωμα, κάπως βαρύ και μελαγχολικό.
Εκείνος που το ανέδειξε και το εισήγαγε στην ορχήστρα είναι ο Β.Α.Μότσαρτ.
Τιμητικά, λοιπόν , λέω να γεμίσουμε το Σαββατιάτικο βράδυ μας με το εξαιρετικό κονσέρτο για κλαρινέτο του Αμαντέους,που γράφτηκε για τον βιρτουόζο κλαρινετίστα Άντον Στάντλερ, φίλο του συνθέτη.
Ο Μότσαρτ έγραψε το κοντσέρτο αυτό, τον Οκτώβριο του 1791, έξι μόλις εβδομάδες πριν το θάνατό του και αυτή ήταν και η τελευταία οργανική του σύνθεση.
Ο Μότσαρτ χειρίζεται το ηχόχρωμα του κλαρινέτου σαν ανθρώπινη φωνή που μιλάει σε εξομολογητικό τόνο, χαρίζοντάς μας μια μουσική διάφανης ομορφιάς.
Το κοντσέρτο έχει τρία μέρη με τις διαθέσεις να εναλλάσσονται. - Allegro - Adagio - Rondo
Επιλέγω να ακούσουμε το πρώτο μέρος, Allegro, όπου το θέμα προβάλλεται από τα βιολιά, ενώ σταδιακά περνά και στα υπόλοιπα όργανα της ορχήστρας προκαλώντας μια ευχάριστη αναταραχή, που στη συνέχεια αποδυναμώνεται αφήνοντας το κλαρινέτο και τα τοξοτά να συνεχίσουν το θέμα μέσα από τη διαλεκτική τους αντίθεση.
Η ορχήστρα παρεμβαίνει ακολουθώντας επιβλητική μελωδική γραμμή, πάντα όμως με κυρίαρχο το κλαρινέτο που κινείται είτε σε ευγενικούς, στοχαστικούς, καθησυχαστικούς τόνους είτε πιο απότομους, κοφτούς και άγριους.
Το προτείνω σε εκτέλεση από τη γερμανίδα Sabine Meyer, μια από τις δημοφιλέστερες κλαρινετίστες σήμερα, που έγινε γνωστή στο κοινό όταν ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν την κάλεσε στη Φιλαρμονική του Βερολίνου κάνοντάς την την πρώτη γυναίκα στην ορχήστρα, στο τμήμα του κλαρινέτου.
ΦΩΤΟ: «Clarinet», Graffity σε ξενοδοχείο μεγάλης αλυσίδας στη Νέα Ορλεάνη.
W. A. Mozart: "Klarinettenkonzert-Αllegro", Sabine Meyer
Tο κείμενο δημοσιεύτηκε και στο ηλεκτρονικό περιοδικό iporta.gr
Ένας αριθμός που συνδέεται άμεσα με τις προλήψεις είναι αδιαμφισβήτητα ο 13.
Όταν μάλιστα, συνδυάζεται και με την Παρασκευή, τότε τα πράγματα χειροτερεύουν σε επίπεδα ολέθρου…
Παρασκευή και 13 σήμερα, οπότε η καλησπέρα έρχεται με τρισκαιδεκαφοβία, την πιο γνωστή μορφή αριθμοφοβίας.
Ο φόβος του 13 στη Μουσική έχει συνδεθεί με τον αυστριακό Άρνολντ Σαίνμπεργκ.
Υπερβολικά, σχεδόν εμμονικά προληπτικός ο διάσημος θεμελιωτής της δωδεκαφθογγικής τεχνικής, τόσο που στην όπερά του «Moses und Aaron», επειδή ο τίτλος είχε 13 γράμματα, αφαίρεσε το ένα "α" από το όνομα του Ααρών και την ονόμασε "Moses und Aron"...
Πριν ακούσουμε ένα απόσπασμα από την όπερα αυτή με τον «ελλιπή» σε άλφα Ααρών, θα ήθελα να πω πως το πεπρωμένο συντάχθηκε με τη φοβία του και τελικά πέθανε Παρασκευή και 13 του 1951, όπως 13 ήταν και η ημερομηνία που γεννήθηκε(13 Σεπτεμβρίου 1874).
Ήταν 76 χρονών, αριθμός που το άθροισμα των στοιχείων του δίνει το φοβικό 13(7+6=13), κάτι που είχε παρατηρήσει εκείνη τη χρονιά ο συνθέτης και γι’αυτό ήταν πολύ προσεκτικός.
Ο τρόμος πολλαπλασιάστηκε στο ξημέρωμα της Παρασκευής και 13, τον Ιούλη εκείνης της χρονιάς κι όλη τη μέρα αγωνιούσε μαρτυρικά!
Πέθανε από ανακοπή καρδιάς λίγο πριν την εκπνοή της μέρας, καθώς η καρδιά του τον πρόδωσε μη αντέχοντας τόση πίεση και ένταση…
Τελικά, η δεισιδαιμονία αποδεικνύεται λαθεμένη προσέγγιση του νου στον αριθμό 13, φίλοι μου!
H όπερα και το λιμπρέτο της δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις.
Από τον τίτλο καταλαβαίνουμε πως βασίζεται στο Βιβλίο της Εξόδου της Παλαιάς Διαθήκης.
Πρόκειται για ένα μουσικοθεολογικό έργο, παρά την ημιτελή μορφή του, ένα από τα οπερατικά αριστουργήματα του 20ου αιώνα, αλλά εμφανώς δύσκολο τόσο για το κοινό όσο και για τους ερμηνευτές.
Μην ξεχνάμε πως ο Σαίνμπεργκ με την άνοδο του Ναζισμού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Γερμανία και ταυτόχρονα να επιστρέψει στη θρησκεία των προγόνων του, που το 1898 είχε εγκαταλείψει για τον λουθηρανισμό.
Η αμφίθυμη σχέση του με τη θρησκεία ήταν εύλογη: από τη μία υπήρχε η ανάγκη της πίστης και από την άλλη η εξίσου έντονη ανάγκη για εκλογίκευση και αιτιολόγηση…
Το θεματικό υλικό μοιάζει με κείνο του oρατορίου του Χάυντν «Israel in Egypt».
Κι ενώ στον Χάυντν η αφήγηση γίνεται με άμεσο τρόπο, ο Σαίνμπεργκ εστιάζει στην αντίθεση ανάμεσα σε δύο πιθανούς τρόπους για να δείς το Θεό, που ενσωματώνονται στις απόψεις του Μωυσή και του Ααρών.
Ο Μωυσής πιστεύει στο Θεό ως μια καθαρή ιδέα, ενώ ο Ααρών ενδιαφέρεται περισσότερο για κάτι ορατό και απτό.
Το έργο του Σαίνμπεργκ ανήκει στην κατηγορία του σειραϊσμού και ο συνθέτης για να πετύχει την αντίθεση μεταξύ των απόψεων Μωυσή και Ααρών χρησιμοποιεί διαφορετικά στυλ στις άριές τους.
Για παράδειγμα, ο Μωυσής χρησιμοποιεί συχνά το ομιλούν άσμα(Sprechstimme), ενώ ο μελίρρυτος Ααρών τραγουδά περισσότερο εκφραστικά.
Πρόκειται για ένα έργο που εκτός από μουσικό, αποτελεί και πνευματικό αποκορύφωμα.
Ένα ξεδίπλωμα της σκέψης του συνθέτη, μια δήλωση των πεποιθήσεών του για τη δωδεκάφθογγη μουσική και τη θρησκεία, έννοιες απόλυτα συνδεδεμένες στο μυαλό του, μέσα από την ανατρεπτικότητά τους.
Θα ακούσουμε από την εναρκτήρια σκηνή, το "Moses Berufung-Κάλεσμα του Μωυσή".
Είναι η σκηνή της φλεγόμενης βάτου, όπου τού παρουσιάζεται ο Θεός, η φωνή του οποίου αντιπροσωπεύεται από το συνθέτη από μια χορωδία και έξι σολίστες, άνδρες και γυναίκες διαφορετικών φωνητικών τύπων, αποδεικνύοντας έτσι μουσικά την πολλαπλή φύση του Θείου.
Σε αντίθεση με τον μελίρρυτο τενόρο Ααρών, ο Μωυσής δεν τραγουδά, όπως είπαμε, αλλά εκφράζεται στη μορφή του Sprechstimme, υπονοώντας επίσης με αυτόν τον τρόπο την βραδυγλωσσία του μεγάλου ηγέτη του ισραηλιτικού έθνους.
Μπορεί για κάποιους να είναι κουραστικά τα κείμενα που αναρτώ καθημερινά, όμως πιστέψτε με, όλο αυτό για μένα είναι μια χαριτωμένη καταγραφή της γνώσης που προσπαθώ να μεταφέρω στους έφηβους μαθητές μου στα πλαίσια του μαθήματός μου.
Κάποιες φορές δεν είναι και τόσο εύκολο, γιατί, κακά τα ψέματα, ακούσματα τέτοιου είδους είναι από ελάχιστα έως μηδαμινά στη νεολαία.
Έτσι, "εκμεταλλεύομαι" ό,τι μπορείτε να φανταστείτε προκειμένου να κεντρίσω το ενδιαφέρον τους, κάτι σαν αλατοπιπέρωμα που θα νοστιμίσει και θα πείσει να δοκιμαστεί ένα πιάτο, που εκ πρώτης όψεως προκαλεί αποστροφή.
Το μενού σήμερα είχε απρόσιτο, άρα "άνοστο" δωδεκαφθογγισμό και Σαίνμπεργκ.
Πιστεύω να νοστίμισε κάπως με την αναφορά και σύνδεση με πίστεις και δεισιδαιμονίες για το γρουσούζικο 13.
μυρίζω φασουλάδα, πορτοκάλι και τραγανιστό τσουρέκι.
Έλα, έλα, αγοράκι
φόρεσε το σκούφο σου
βάλε τα μάλλινα γάντια σου
άνοιξε το στόμα σου, να ξεδιψάσεις με το χιόνι
γέμισε τις τσέπες σου σταφίδες, καρύδια
και ξεραμένα σύκα
τάισε με ψίχουλα τα πεινασμένα σπουργίτια.
Έρχομαι μέσα από τις παγωμένες λίμνες και τα ποτάμια
τα γυμνά κλαδιά και το μολυβένιο ουρανό
άσ’ το μόνο του στη γωνιά του το πατίνι
κάνε το φίλο σου να δακρύσει με μια φέτα μανταρίνι.
Τι κάνει η γιαγιά σου; Πλέκει ακόμη πλάι στο περβάζι;
Για κοίτα πώς μελάνιασε η μύτη σου….την πάγωσε τ’ αγιάζι…
Έλα, έλα, αγοράκι
έλα, έλα κοριτσάκι.
Δε μ’ ακούς;
Είμαι ο Χειμώνας.
[«Ο χειμώνας», Μάρω Λοϊζου]
*****
Πόσο όμορφες οι εικόνες, που πλάθει με το λόγο της στο τρυφερό κείμενό της η Μάρω Λοΐζου!
Μια ειδυλλιακή περιγραφή του παγερού χειμώνα, που μεταμορφώνεται σε ρομαντικό κι ωραιόπαθο, αν τις τυχόν δυσκολίες που μας δημιουργούν τα ακραία φαινόμενά του τις δεχόμαστε αγόγγυστα και τις διαχειριζόμαστε με σκέψη όμορφη!
Ας προσπαθήσουμε να κρατάμε την ισορροπία μέσα μας, την καλή διάθεση ακοίμητη, την αρμονία αδιατάρακτη …
Δεν είναι πολλές φορές μπορετό να ξεφύγεις από τα στοιχεία της φύσης...
Είναι όμως μπορετό να βρεις διόδους, να εφεύρεις τρόπους να καλυφθείς…
Με αισιοδοξία, με σκέψη, διάθεση και ματιά θετική…
Μόνο τότε η ψυχή εισβάλλει σ’ονειροχώρες και ταξιδεύει…
«Έλα, έλα, αγοράκι
έλα, έλα κοριτσάκι.
Δε μ’ ακούς;
Είμαι ο Χειμώνας»
Oι «Εποχές» του Α.Glazunov, ένα μπαλέτο, που πρωτοπαρουσιάστηκε στην Αγία Πετρούπολη το χειμώνα του 1900 ανοίγει με ένα παρόμοιο χειμωνιάτικο τοπίο:
To «Πνεύμα του Χειμώνα» εμφανίζεται με τους πιστούς συντρόφους του…την «Πάχνη», τον «Πάγο», το «Χαλάζι» και το «Χιόνι» και διασκεδάζουν με το χορό των Χιονονιφάδων μέχρι τη στιγμή, που δυο ξωτικά κι η φωτιά που θα ανάψουν, τους εξαφανίζουν.
Ας ξεχάσουμε τυχόν προβλήματα που παρουσιάζονται από την κακοκαιρία, φίλοι μου!
Ας χαλαρώσουμε στη θαλπωρή του σπιτιού μας, κρατώντας γλυκιά ανάμνηση την ομορφιά της χιονισμένης πλάσης, αντάμα με τις υπέροχες εικόνες που καταγράφουν οι αισθήσεις με τη βοήθεια της τέχνης!
Της μάγισσας τέχνης, που πάντα οδηγεί σε ρεμβώδη ηρεμία και έκσταση, που γνωρίζει τα μυστικά μύησης στη μέθη των αισθήσεων!!
Tης τέχνης, που καταφέρνει άψογα ν' αναδείξει τις ομορφιές ακόμα κι αυτής της παρεξηγημένης εποχής...που πείθει πως ο χειμερινός άνεμος είναι όμορφος τελικά μέσα στην αγριότητά του...αρκεί να υπάρχει μια φλόγα να καίει και να ζεσταίνει τα σωθικά...
Έτρεξα στην τάξη μόλις χτύπησε το κουδούνι, όμως οι μαθητές δεν φαίνονταν να βιάζονται...
Προχωρούσαν βαρετά με τα χέρια στις τσέπες, τυλιγμένα στα μάλλινα κασκόλ τους, να προφυλαχτούν από το κρύο που και σήμερα ήταν τσουχτερό.
Πώς να τα πείσεις πως το μάθημα της μέρας θα τούς ζέσταινε την καρδιά, μιάς και θα γινόταν αναφορά σ'ένα μεγάλο ροκ είδωλο;
Αφορμή έδινε η επέτειος του θανάτου του...Ένας χρόνος χωρίς τον Ντέηβιντ Μπόουι...
Φανταχτερός και κραυγαλέος, προκειμένου να υποδυθεί το χαρακτήρα, που είχε ανάγκη κάθε φορά η ψυχή να ενσαρκώσει...
Μαύρο μολύβι γύρω απ'τα μάτια, γυαλιστερά, ιδιόρρυθμα ρούχα... '
Ένας χαμαιλέων, που δεν συμβιβάστηκε με τα κλισέ της εποχής, αλλά "επικοινώνησε" μέσα από την ανατροπή όλων των στερεοτύπων!
Και πώς τα συνδύαζε όλα αυτά πατώντας σε ακούσματα της κλασικής μουσικής, που τόσο λάτρευε!
Οι μαθητές παρακολουθούσαν αμίλητοι και μάλλον παραξενεύτηκαν(ευχάριστα θέλω να πιστεύω) όταν διέκριναν ένα "μελωδικό συννεφάκι" από το δικό του "Subterraneans" στην 1η Συμφωνία του Φίλιπ Γκλας!
Σε μια πιο διεισδυτική ματιά στη μελωδική γραμμή του θέματος και με τη δική μου καθοδήγηση εντόπισαν πατήματα πάνω στο μοτίβο από τις "Παραλλαγές Αίνιγμα" του Έλγκαρ.
Κάποιες μαθήτριες χαρακτήρισαν την εισαγωγή ρομαντική, ατμοσφαιρική...
Τα "ψαγμένα" αγόρια μου, διέκριναν μια στάση μουσικής ειρωνίας από τον καλλιτέχνη...
Μια σκληρότητα λειασμένη από διάθεση νοσταλγίας...
Το κρύο ήταν αρκετά αισθητό ακόμα και μέσα στην αίθουσα...Ο ουρανός ειχε μολυβιάσει και τα σύννεφα ήταν έτοιμα να κλαψουρίσουν...
Όλα, έφτιαχναν με μαεστρία ένα παραμυθικό σκηνικό!
Ένα παραμύθι, σκέφτηκα, θα ήταν η αμοιβή των μαθητών μου για την υποδειγματική στάση και συμμετοχή τους στο σημερινό μάθημα!
"Ένα χιονισμένο, χειμωνιάτικο πρωινό, ένα μικρό αγόρι φτιάχνει ένα χιονάνθρωπο στην αυλή του σπιτιού του.
Του φορά κασκόλ κι ένα αστείο καπέλο.
Ένα μήλο θα γίνει η μύτη του και δυο κάρβουνα, τα μικρά, σπινθηροβόλα μάτια του.
Το σκοτάδι πέφτει πυκνό...Έρχονται τα μεσάνυχτα .
Είναι η ώρα που κάθε τι μαγικό μπορεί να συμβεί...
Ο χιονάνθρωπος αποκτά ζωή...
Το μικρό αγόρι βλέπει τον καμωμένο από πάγο, φίλο του να λαμπυρίζει με πολύχρωμα φώτα!
Μαζί, θα πετάξουν μακριά ζώντας μια μαγική, συγκινητική περιπέτεια στη γη και στον ουρανό".
"Ο χιονάνθρωπος -The snowman", είναι ένα παιδικό βιβλίο του Raymond Briggs, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1978.
Το 1982, το βιβλίο έγινε ταινία κινουμένων σχεδίων για τη βρετανική τηλεόραση με τον Χάουαρντ Μπλέικ να υπογράφει το σάουντρακ, από το οποίο ξεχωρίζει το τραγούδι "Walking in the Air".
Πρόκειται για το όνειρο ενός παιδιού...
Ενός παιδιού που μεγάλωσε κι ενήλικος πλέον αντικατοπτρίζεται στο ξεκίνημα του φιλμ στο πρόσωπο του David Bowie, ο οποίος στη σοφίτα του σπιτιού του αναμοχλεύοντας τις αναμνήσεις του, δείχνει πώς κάποιο βαρύ χειμώνα, όταν παιδί κι αυτός που πίστευε στα παραμύθια, απέκτησε το ζεστό, μάλλινο κασκόλ του...
This attic is full of memories of me!...[...] You see, he was a real snowman! He got this scarf for me!
Πειραματισμοί και μεταμορφώσεις ενός ροκά διασκεδαστή, που έβαλε φωτιά στην παγωμένη μέρα μας...
Το φημισμένο "Walking in the Air" σε εκτέλεση από τον τενόρο Placido Domingo, τον ιταλό τραγουδιστή Riccardo Cocciante και παιδική χορωδία:
