Μπετόβεν-Γκαίτε: η συνάντηση στο Τέπλιτς και το σχόλιο του Σεφέρη

"The Incident at Teplitz", Carl Rohling

Είναι τοις πάσι γνωστή η σχέση των Μπετόβεν-Γκαίτε. Τούς ένωνε η αλληοεκτίμηση, τούς χώριζε η ιδεολογία.
Ο Carl Rohling έχει θαυμάσια απεικονίσει στο εικαστικό του: "The Incident at Teplitz", ένα επεισόδιο από τη συνάντησή τους στο Τέπλιτς το 1812:

Κάποια μέρα στην απογευματινή βόλτα τους πλησίασε η βασιλική άμαξα. Ο Μπετόβεν προχώρησε αδιαφορώντας και με περιφρόνηση, όμως ο φιλοβασιλικός Γκαίτε παρέμεινε και υποκλίθηκε.
Στη συνέχεια επέπληξε το μέγα μουσουργό για τη στάση του με τον δεύτερο να απαντά:
"Βασιλείς πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν, όμως Μπετόβεν είναι μόνον ένας!"

Τόσο διαφορετικές φύσεις, αλήθεια!!Επεισόδιο στο οποίο εκφράζεται υποδειγματικά η περηφάνια του Μπετόβεν, η συναίσθηση της αξίας των ιδεών και της τέχνης του, η περιφρόνηση και άρνηση για κάθε μορφή τυραννίας και αυλοκολακείας.

Το περιστατικό έγινε αντικείμενο συζήτησης στην αλληλογραφία του ποιητή μας Γιώργου Σεφέρη με τον Γιώργο Θεοτοκά.

Όπως διαμετρικώς αντίθετη στάση τήρησαν ο Γκαίτε και ο Μπετόβεν, ίδια φαίνεται να'ναι και κείνη των ελλήνων διανοουμένων, Θεοτοκά - Σεφέρη.

Ο Θεοτοκάς καταδίκασε τη στάση του Μπετόβεν:

"Ε, μα όσο μεγάλος "μουζικάντης και να ήταν , όφειλε  να σεβαστεί το θεσμικό πλαίσιο  -ήταν πάνω απ’ όλα ζήτημα "ηθικής τάξεως"....
Ο δε Σεφέρης φαίνεται να μην σχολιάζει πουθενά το χαρακτηρισμό του συναδέλφου του, όμως θέτει ως υστερόγραφο:
"Μην χαρακτηρίζεις τον Μπετόβεν "μουζικάντη". Δεν είναι ηθική τάξη αυτό!"

Ο ποιητής μας, φίλοι μου, ταυτιζόταν φυσικά με τις δημοκρατικές αντιλήψεις του Μπετόβεν με όποιο κόστος και θαύμαζε το συνθέτη.
Καθώς η τέχνη της μουσικής κατείχε μια εξέχουσα θέση στη ζωή του Σεφέρη, ας θυμηθούμε τι γράφει στο Ημερολόγιό του:

"Έχω τώρα τελευταία το Κοντσέρτο του Βραδεμβούργου Αρ. 3 και το Κουαρτέτο 132, εκείνο με την περίφημη  Canzona di ringraziamento "ιερό τραγούδι ευγνωμοσύνης ενός που γιατρεύτηκε, στο  Θεό, σε λυδικό τρόπο". Τα έχω χαμένα, γνώρισα τόσους που ήταν έμπειροι στη μουσική, δε βρέθηκε ένας να μου πει πώς κάποτε ο Μπετόβεν είχε εκφράσει μ’ έναν τόσο χειροπιαστό τρόπο την ωριμότητα του ανθρώπου μπροστά στο θάνατο, την ελευθέρωση από το θάνατο με τόσο ανθρώπινο τρόπο..."

Ο Σεφέρης αναφέρεται στο Μπετοβενικό: "String Quartet No. 15" και στο 3ο, συναρπαστικό μέρος του, "Molto Adagio-Andante", που ο Μπετόβεν ονόμασε "αίσθηση νέας δύναμης"!


Το έγραψε μετά από μια σοβαρή -θανατηφόρα σε κάποιες περιπτώσεις- ασθένεια που πέρασε στο Μπάντεν.
Απαράμιλλης ηχοχρωματικής δύναμης μέρος, και ο Μπετόβεν το τιτλοφορεί ως: " Heiliger Dankgesang eines Genesenen an die Gottheit, in der lydischen Tonart - Ιερό άσμα ευχαριστίας στο Θεό σε λυδικό τρόπο" .

Το "Ιερό άσμα ευγνωμοσύνης στο Θεό" είναι καρπός της ανακούφισης μετά τον τεράστιο πόνο, αφού ο τιτάνας μουσουργός το συνέθεσε -όπως είπαμε-μετά από περίοδο σοβαρής ασθένειας.

Beethoven : "String Quartet Op.132 - ΙΙΙ"
από το ιστορικό Busch Quartet: