«Η μουσική δεν βγαίνει μόνο απ' το λαιμό. Υπάρχει μουσική του νου, των αισθήσεων και της καρδιάς. Αν δεν υπήρχε η μουσική και το γέλιο μέσα μου, θα πέθαινα από συντριπτικό πλάκωμα στην ψυχή μου"
(Μαχάτμα Γκάντι)
Πολιτικός, επαναστάτης ακτιβιστής..Ένας πνευματικός ηγέτης, ο εμπνευστής της αντίστασης χωρίς χρήση βίας και συγχρόνως λάτρης της μουσικής με μια ιδιαίτερη φιλοσοφία για την τέχνη της. Θεωρούσε την μουσική ιερή και τόσο ισχυρή ώστε έχει την ικανότητα να μεταβάλλει και να ελέγχει τα συναισθήματα...
Ο Μαχάτμα Γκάντι γεννήθηκε σαν σήμερα 2 Οκτώβρη 1869 και δίνει αφορμή για τη σημερινή, μουσική μου πρόταση.
O Φίλιπ Γκλας στην τριλογία του με έμπνευση προσωπικότητες που άλλαξαν τον κόσμο, κινείται γύρω από τον Ακενατών, τον Αϊνστάιν και τον Γκάντι.
Δεύτερο μέρος της τριλογίας με τίτλο «Satyagraha», αφιερώνεται στο μεγάλο ινδό ηγέτη και παρουσιάζει τις εμπειρίες του στη Ν. Αφρική, όπου συνάντησε τις αδικίες εις βάρος των εγχρώμων, παίρνοντας την απόφαση να διαμαρτύρεται για αυτές δημόσια...
Η αντίδρασή του στις αδικίες της ανθρωπότητας ήταν η «Σατγιαγκράχα: Όχι επίθεση, όχι υποχώρηση».
Χωρίς να κάνει ποτέ κακό στους αντιπάλους του, υποστήριζε ασταμάτητα τις θέσεις του που αντιπροσώπευαν τους φτωχούς και εξαθλιωμένους.
Ο τίτλος είναι σανσκριτική λέξη που σημαίνει «δύναμη αλήθειας» και επικεντρώνεται στη θεωρία του Γκάντι για την παθητική αντίσταση ενάντια στην αδικία.
Η όπερα έχει ημι-αφηγηματική μορφή και κυριαρχούν τρεις ιστορικές προσωπικότητες, τα πνεύματα των οποίων ενσαρκώνονται στη σκηνή:
ο ινδός ποιητής Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ, που υπήρξε στενός φίλος του Μαχάτμα Γκάντι, ο Ρώσος συγγραφέας Λέων Τολστόι, με τον οποίο όπως γνωρίζουμε συχνά αντάλλασσε πνευματική και ηθική σοφία μέσω των επιστολών τους, κι ο Αμερικανός ηγέτης πολιτικών δικαιωμάτων Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο οποίος εμπνεύστηκε από τη μη βίαιη πολιτική του δράση.
Εχω επιλέξει να ακούσουμε το «Άσμα του σούρουπου», από την τρίτη πράξη, όπου ο Γκάντι προσεύχεται ενώ το πνεύμα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ βρίσκεται πάνω στο βάθρο με γυρισμένη την πλάτη στο κοινό…
Είναι η εποχή που οι ΗΠΑ συγκλονίζονται, από βίαιες, αιματηρές φυλετικές συγκρούσεις …
Συνεχείς οι εκδηλώσεις του αντιρατσιστικού κινήματος με αποκορύφωμα τη μνημειώδη διαδήλωση του '63 με κεντρικό ομιλητή τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ…
Ο Γκάντι προσεύχεται κι ο μαύρος ηγέτης με παντομιμικές κινήσεις εκφωνεί την ιστορική ομιλία του: «Έχω ένα όνειρο…»…
Ο Γκάντι ξεκινά τη σανσκριτική προσευχή:
«Κάθε φορά που η δικαιοσύνη μαραίνεται και το κακό κυβερνά τη γη, τότε εγώ δημιουργώ τον εαυτό μου στη γη... για την προστασία του αγαθού και του ωραίου και για να στηθεί στο κάθισμά της πάλι η αρετή…Κάθε φορά που οι αξίες και τα ιδανικά απαξιώνονται, που το ήθος αλλοτριώνεται, τότε δίνω τον εαυτό μου!Ενσαρκώνομαι, παίρνω την υλική μου φύση, για την προστασία του καλού και τον εξοστρακισμό των δαιμόνων...Για χάρη της δικαιοσύνης, για χάρη της αρετής…»
Aπλή, ανεπιτήδευτη η μελωδική γραμμή, αντικατοπτρίζει τη λαχτάρα για ελευθερία, αρμονία και ειρήνη της ψυχής… Οι ήχοι απ'τους αυλούς του οργάνου διεισδύουν και φορτίζουν με ηλεκτρισμό την ατμόσφαιρα μ'ένα συνεχές και παρατεταμένο επαναλαμβανόμενο μοτίβο ... Έπεται η αιθέρια φωνή να σε μεταφέρει σε αγαλλιαστική νιρβάνα...όχι από εξάντληση ή μελαγχολία, αλλά από αναλλοίωτη, διαυγή, απόλυτη ευδαιμονία της ψυχής. Moυσική, κείμενο, δραματουργία, ιδανικά συναπαντήματα τέχνης και πνευματικότητας, αποπλανούν, συγκλονίζουν, οδηγούν σε στοχασμό...
Η μακροσκελής, τριών ωρών όπερα «Satyagraha» εκφράζει την ανθρωπότητα στο σύνολό της μέσα από τα εσωτερικά χαρακτηριστικά της. Τόσο η μουσική όσο και η δραματουργία προσδίδουν το συλλογικό ανθρώπινο στοιχείο που είναι απαραίτητο για την πραγματοποίηση της μη βίαιης πολιτικής ανυπακοής του Γκάντι.
Ο Γκλας καταφέρνει με την πλοκή, το λιμπρέτο, (που βασίζεται στα ιερά κείμενα του ινδουισμού, το Μπαγκαβάτ Γκίτα και το ινδικό έπος «Μαχαμπχαράτα», και ερμηνεύεται στα σανσκριτικά) και τη μινιμαλιστική μουσική του να φέρει έναν οικουμενισμό στην όπερα, αντάξια του μεγάλου ινδού άνδρα, που γεννήθηκε σαν σήμερα 2 Οκτώβρη 1869 στην Καλκούτα.
Philip Glass: «Satyagraha» . Στο ρόλο του Γκάντι ο τενόρος Ρίτσαρντ Κρόφτ:
Πολυ ωραιο αποσπασμα Ελπιδα..λιτο απεριττο μα τοσο αισθαντικο..και η αναλυση σου πολυ κατατοπιστικη!
ReplyDelete