Μαλαρμέ - Ντεμπισί, η σύμπραξή τους στους "Les Mardistes"...

Ο Kλωντ Ντεμπισί το 1886 διέκοψε τη φοίτησή του στη Βίλα των Μεδίκων όπου είχε μεταβεί για σπουδές με υποτροφία, επιστρέφοντας στο Παρίσι.Εκεί, ζούσε πλέον ως μποέμ, κερδίζοντας τα προς το ζην παίζοντας πιάνο σε παριζιάνικα καμπαρέ.

Είναι η περίοδος που εντάσσεται στον κύκλο του Στεφάν Μαλαρμέ. 

Ο γεννημένος σαν σήμερα, 18 Μαρτίου 1842, Μαλαρμέ, είναι από τους σπουδαιότερους ποιητές και το έργο του επηρέασε αρκετές σχολές τέχνης των αρχών του 20ού αιώνα.Το ρεύμα του μοντερνισμού φέρνει κοντά καλλιτέχνες όλων των τεχνών, των οποίων η σχέση φανερώνει κοινή  ιδεολογία και φιλοσοφία.
Ετσι, ο Μαλαρμέ, που θεωρείται πρόδρομος του συμβολιστικού κινήματος και "σκαπανέας της πρωτοπορίας", έζησε μέσα στην τέχνη και ανάμεσα στους θεράποντές της...
Λογοτέχνες, ποιητές, ζωγράφοι, μουσικοί ανήκουν στη μεγάλη συντροφιά του, στην οποία εισχωρεί και ο Ντεμπισί το 1868.
Kάθε Τρίτη τα μέλη της συντροφιάς συναντιούνται στο διαμέρισμα του ποιητή και γι'αυτό παίρνουν το όνομα "Les Mardistes" (από τη γαλλική λέξη Mardi=Τρίτη).
Ο Ντεμπισί διάβαζε και θαύμαζε από πολύ μικρός τον Μαλαρμέ, κι όταν τον συνάντησε εκείνος ήταν σαραντάχρονος και καθιερωμένος διανοούμενος, ενώ ο Ντεμπισί βρισκόταν  στην αρχή της καριέρας του.

Από τα δημοφιλέστερα έργα του είναι φυσικά "Το απόγευμα ενός φαύνου", που μελοποίησε ο Κλωντ Ντεμπισί:

"Σε μύθο ανοίγουν οι ωραίες πόθο σου τρανό!

...Φαύνε, ξεφεύγει η φαντασία το χρώμα το κυανό

Των κρύων ματιών τής πιο σεμνής σαν μια πηγή δακρύων.

Μα η άλλη, στεναγμός ποιών αισθημάτων ανομοίων,

Σαν άνεμος θερμός στα στήθη σου τα τριχωτά!

Τί αντίθεση! όταν μες στο καύμα που λιποθυμά

Αδιάσειστο και πνιγερό, η αυγή δροσοπαλεύει,

Άλλο νερό δεν ψιθυρίζει απ’ ό,τι πια κυριεύει

Ο αυλός μου τ’ άλσος που ποτίζει αρμονικά..."

("Το απόγευμα ενός φαύνου", Στ. Μαλαρμέ, μτφ.Γ. Σ. Πατριαρχέας)



Debussy: "Prélude à l'après-midi d'un faune" / Leonard Bernstein:

Το έργο δεν χρειάζεται συστάσεις.Ας περιοριστούμε στο ότι πρόκειται για μια ιμπρεσιονιστική σύνθεση του 1894, με το αρχικό μοτίβο που εκτελεί το φλάουτο, ν'αποτελεί ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα του μουσικού ρεπερτορίου. Το έργο θεωρείται απαρχή της σύγχρονης μουσικής περιόδου και όπως χαρακτηριστικά παρατήρησε ο Πιερ Μπουλέζ: "το φλάουτο του φαύνου έφερε νέα πνοή στην μουσική τέχνη". Η σύνθεση ευτύχησε να χορογραφηθεί από τον Βάσλαβ Νιζίνσκι το 1912 στο Παρίσι με τα ρωσικά μπαλέτα του Ντιαγκίλεφ.

Μια δεκαετία νωρίτερα, το 1884, ο εικοσιδυάχρονος Ντεμπισί μελοποίησε κι ένα ποίημα της νεότητος του γάλλου συμβολιστή ποιητή.
Πρόκειται  για το "Apparition-Οπτασία", σύνθεση για φωνή και πιάνο.
Εύκολα διακρίνει κανείς οπερατικά στοιχεία στη σύνθεση, με διάχυτο ρομαντισμό και τη μελωδική γραμμή να ακολουθεί το επίσης τρυφερό, ρομαντικό ποιητικό κείμενο στο οποίο ο 20χρονος Μαλαρμέ εγκωμιάζει το πρώτο φιλί που έδωσε με την αγαπημένη του, και μετέπειτα σύζυγό του, Μαρία-Χριστίνα Γκέρχαρντ.



"Οπτασία"

Θλιβόταν η σελήνη. Σεραφείμ με ολοφυρμούς
Σε όνειρα τα δοξάρια τους κρατώντας μες σε ανθούς
Αχνόλουστους, βαθιά από βιόλες που 'σβηναν αντλούσαν
Λευκούς λυγμούς που σε γαλάζιους κάλυκες γλιστρούσαν.
- ήταν η ευλογητή μέρα του πρώτου σου φιλιού .
Άκαμπτη φαντασία δικού μου ειρμού μαρτυρικού
Μεθούσε έντεχνα τότε με του μύρου την οδύνη
Που δίχως μεταμέλεια και πίκρα ωστόσο αφήνει
Το τρύγημα ενός ονείρου στον τρυγητή παλμό .
Διαβάτης το λιθόστρωτο ατένιζα το παλιό
Ότε , έχοντας τον ήλιο στα μαλλιά , μέσα στο βράδυ
Και μες στον δρόμο , πρόβαλες , μειδιώντας με , όλο χάρη ,
Και νόμισα πως έβλεπα με κάλυμμα φωτός
Τη νεράιδα που μου ‘φέρνε ο ύπνος μου ο παιδικός
Με μισόκλειστ΄ αφήνοντας στο πέρασμα της χέρια
Να πέφτουν μύριες χιονοδέσμες μυρωμένα αστέρια"

("Tα ποιήματα του Stephan Mallarme, εκδ.Ιδεόγραμμα, μτφ: Γ.Σ.Πατριαρχέας)

"Apparition", Debussy/Renee Fleming-Jean-Yves Thibaudet:

Aντιπαλότητα για "τρία ποιήματα" του Στεφάν Μαλαρμέ δημιουργήθηκε ανάμεσα στον Ντεμπισί και τον Ραβέλ. 
Ήταν το 1913, όταν εκδόθηκαν τα Άπαντα του ποιητή κι οι δυο τους έσπευσαν να κατοχυρώσουν την αποκλειστική τους μελοποίηση.
Ο Ντεμπισί ενοχλήθηκε από την ενέργεια των κληρονόμων να παραχωρήσουν άδεια και στον Ραβέλ, αλλά ακόμη περισσότερο όταν είδε πως ο Μωρίς είχε επιλέξει δυο από τα τρία ποιήματα που  εκείνος επιθυμούσε. Οι δυο συνθέτες έκοψαν και την καλημέρα.

Πρόκειται για τα ποιήματα:

1. Soupir
2. Placet futile
3. Εventail

από τα οποία τα δυο πρώτα(Soupir και Placet futile) μελοποιήθηκαν κι από τον Ραβέλ.

1. "Soupir-Στεναγμός"...

"Η ψυχή μου στο μέτωπο σου, ω γαλήνη αδελφή,
Όπου όνειρο φθινοπώρου στικτό έχει χρυσωθεί
Και προς το ουράνιο αγγελικό σου βλέμμα πλανωμένη ,
Σαν μέσα σʼ ένα κήπο μελαγχολικό ανεβαίνει ,
Πιστή υδάτινη στήλη , στεναγμός προς το Γλαυκό !
- προς το Γλαυκό χάδι του Οκτώβρη το χλωμό και αγνό
Μες στις δεξαμενές τον μαρασμό που καθρεφτίζει
Κι αφήνει στο νερό που η αγωνία κιτρινίζει
Με φύλλα σκόρπια από άνεμο σε αυλάκι τον ψυχρό,
Του ήλιου να μακροσέρνεται ένα κύμα πελιδνό"

("Tα ποιήματα του Stephan Mallarme, εκδ.Ιδεόγραμμα, μτφ: Γ.Σ.Πατριαρχέας)

Claude Debussy: "3 Poemes de Stephane Mallarmè-Ν.1 Soupir":

2. "Placet futile - Μάταιον Αίτημα"

Πριγκηπέσσα! Ζηλεύοντας τη μοίρα αυτής της Ήβης
ζωγραφισμένης στο τάσι αυτό, έκθετης στο φίλημα των χειλιών σου
Το πνεύμα μου εξαντλώ, μα είμαι ντροπαλός σαν τον παπά
και δε θα εμφανιστώ ποτέ γυμνός πάνω στη πορσελάνη.

Μια και δεν είμαι το σγουρόμαλλο σκυλάκι σου
η καραμέλα, το κοκκινάδι σου, τα μάτια σου που ξεγελούν
και που ωστόσο πάνω μου νιώθω να πέφτει τη ματιά τους.
Ξανθιά εσύ, που κομμωτές σου θεϊκοί, οι χρυσόχοοι είναι!

Φώναξέ με... συ που τ' άλικα χαμόγελά σου
με ήμερων αρνιών κοπάδια έρχονται να ενωθούν
βοσκώντας στις επιθυμίες κι εκστατικά βελάζοντας

Φώναξέ με... κι ο φτερωτός ο Έρωτας σε μια βεντάλια θα με βάλει
κρατώντας τη φλογέρα τη στάνη μου να νανουρίζω
Πριγκηπέσσα, ονόμασέ με βοσκό των χαμογέλιων σου...

Claude Debussy: "3 Poemes de Stephane Mallarmè-Ν.2 Placet futile":