"Ένα μπουκέτο πασχαλιές για το Σεργκέι..."

"Piano and Vase with Lilacs", I.M. Spadecaller

"Λιλά, και σαν το φραγκοστάφυλο, απαλόχρωμη,

ανθίζεις...

δειλή, μημουαπτική, σεμνή κι ανέγγιχτη..."

όπως γράφει και ο Ρώμος Φιλύρας για τις πασχαλιές, που εύχομαι η μοσχοβολιστή αύρα τους να κατακλύσει το απόγευμά μας, φίλοι μου!

Ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ, γεννημένος καταμεσής της άνοιξης, το πρώτο Απριλιάτικο πρωινό του 1873, ένας από τους μεγαλύτερους πιανίστες του 20ού αιώνα, αλλά και συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας.

Απαράμιλλες οι δεξιοτεχνικές του δυνατότητες και η ποιότητα του ήχου του, στοιχεία που κληρονόμησε από τον παππού, αλλά και από τους δυο γονείς του.
Ο παππούς υπήρξε αξιόλογος ερασιτέχνης πιανίστας, είχε μαθητεύσει μάλιστα κοντά στον Ιρλανδό John Field (έναν από τους καλύτερους μαθητές του Κλεμέντι) ενώ και οι δύο γονείς του Σεργκέι έπαιζαν πιάνο σε καθημερινή βάση στο σπίτι.
H δε παραμάνα του ήταν εκείνη που εντόπισε το μουσικό του ένστικτο και τη δεινή κλίση του στο πιάνο!
Στις συνθέσεις του είναι εμφανείς οι επιρροές από τους Τσαϊκόφσκι, Σοπέν και  Λιστ, στο ύφος του ύστερου ρομαντισμού.

Ήταν Απρίλιος του 1902, όταν ο Σεργκέι  συνέθεσε τις "Πασχαλιές".

Τραγούδι, που ανήκει στη "Συλλογή 12 τραγουδιών, op 21" και  αποτέλεσε το γαμήλιο δώρο του Ραχμάνινοφ στη σύζυγο του Νατάλια.

Με το χρηματικό ποσό που κέρδισε από αυτή τη σύνθεση, πληρώθηκε και ο μήνας του μέλιτός τους.

Πρόκειται για ένα τραγούδι σε ποίηση της ρωσίδας ποιήτριας του 18ου αι.  Ekatrina Beketova, που σε ελεύθερη απόδοση λέει:

"Στο θολό χάραμα

πάνω απ’της χλόης τη δροσιά

θ’αναπνεύσω τη διάφανη αυγή.

Σε μπουκέτα μοσχοβολιστής πασχαλιάς

θ’αναζητήσω

την ευτυχία μου ...

Στη ζωή μονάχα μια, ηύρα  ευτυχία!

Την κρυμμένη ανάμεσα στις πασχαλιές,

στα πράσινα κλαριά,

στα αρωματικά τσαμπιά τους.

 Πασχαλιές, σεις άνθη της ταπεινής ευτυχίας μου…"

(ελεύθερη απόδοση: @Ελπίδα Νούσα)

Ηλιοστόλιστες και λαμπρές οι μουσικές "Πασχαλιές" του Σεργκέι αποτυπώνουν την τρυφερότητα των συναισθημάτων του για την αγαπημένη του Νατάλια.

Φαίνεται όμως η διακριτική ευωδία των λιλά ανθέων να είχε μεθύσει και μια άλλη καρδιά...

Γύρω στο 1908 ο Ραχμάνινοφ  άρχισε να δέχεται "μπουκέτα από πασχαλιές" σε παραστάσεις του από έναν ανώνυμο θαυμαστή.
Οι πασχαλιές έφταναν πάντα πριν την έναρξη της συναυλίας για μια ολόκληρη δεκαετία σχεδόν, όταν το 1918 εμφανίστηκε μια ρωσίδα κυρία ευγενικής καταγωγής ονόματι Φέλκα  Ρουσσώ, αποκαλύπτοντας στο συνθέτη πως εκείνη ήταν η αποστολέας των λουλουδιών. Αποκάλυψε την ταυτότητά της, την οποία όπως του δήλωσε θα προτιμούσε να κρατήσει κρυφή, επειδή ήταν περίεργη να μάθει από τον ίδιο την αιτία που είχε τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα να εμφανιστεί στη Ρωσία.
Ο Ραχμάνινοφ εξήγησε ότι όσο η τρέχουσα πολιτική κατάσταση παρέμενε ως είχε, δεν θα επέστρεφε στη  γενέτειρά του.
Η μαντάμ Ρουσσώ τον ευχαρίστησε και αποχώρησε...
Σύντομα, τα μπουκέτα με τις  πασχαλιές σταμάτησαν να έρχονται...


Οι "Πασχαλιές" είναι ένα τραγούδι για φωνή και πιάνο,  που ξεχειλίζει από λυρισμό και σήμερα προτείνω να το ακούσουμε στην σόλο πιανιστική του εκδοχή, που διασκεύασε λίγα χρόνια αργότερα από την αρχική σύνθεσή του, ο ίδιος ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ...
Και παρότι ηχογραφήθηκε με τον ίδιο στο πιάνο, επιτρέψτε μου να το απολαύσουμε από το "φαινόμενο" Γεβγένι Κίσσιν σε μια ανυπέρβλητης ομορφιάς και εκφραστικότητας, ερμηνεία!
Η προσέγγισή του σχεδόν ποιητική, μοιάζει να αφουγκράζεται όσα νοιωθέματα ο δημιουργός μεταφέρει μέσω της μελωδικής γραμμής, παρότι όπως θα δείτε ο Κίσσιν σε αυτή την εκτέλεση είναι νεαρότατος,  ένας δεκαπεντάχρονος έφηβος...

[Ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ πέθανε σαν σήμερα, 28 Μαρτίου 1943 στη Νέα Υόρκη]

Οι διακριτικής οσμής και μ᾽ολόγλυκη ευωδιά, "Πασχαλιές" του, ας αποτελέσουν  τρυφερή, τιμητική ελεγεία στη μνήμη του μεγάλου καλλιτέχνη...