"Η Χίος στη Μουσική του Μωρίς Ραβέλ"

Μωρίς Ραβέλ, ο μεγαλοφυής!
Ενας από τους πιο χαρισματικούς πρωτομάστορες της σύνθεσης και της ενορχήστρωσης.
Ανήσυχος αλλά και ευαίσθητος.
Λάτρης των εθνικών στυλ και του εξωτισμού.
Επαναστάτης κι αισθηματίας.

ΜΩΡΙΣ ΡΑΒΕΛ : Γεννήθηκε σαν σήμερα 7 Μαρτίου 1875.

Αν και οι περισσότεροι γνωρίζουμε το Ραβέλ από το μονότονο, αλλά αισθησιακό "Μπολερό" του, εν τούτοις θα πρέπει να μάθουμε πως κάποτε εμπνεύστηκε και από την παραδοσιακή μας μουσική.
Συγκεκριμένα από τη νησιωτική μουσική μας παράδοση.

Όταν το 1904, θα γινόταν μια διάλεξη στο Παρίσι με θέμα τη δίωξη των Ελλήνων από τους Τούρκους, κάποιος από τον κύκλο του συνθέτη έριξε την ιδέα πως θα ήταν όμορφο να υπάρξει στη διάλεξη και η ανάλογη μουσική υπόκρουση.

"Η σφαγή της Χίου", 
Ντελακρουά/Λούβρο

Ο συνθέτης δεν έχασε την ευκαιρία και αμέσως επιδόθηκε στη μελέτη και ακρόαση τραγουδιών, που είχε συλλέξει ο ελληνιστής Hubert Pernot στη Χίο, όταν είχε επισκεφτεί για μια μελέτη του το αιγαιοπελαγίτικο νησί εντυπωσιασμένος από τον πίνακα του Ντελακρουά: "Η Σφαγή της Χίου".

Ισως ακούγεται απίθανο, αλλά μέσα σε δυο μέρες ο Μωρίς Ραβέλ είχε ολοκληρώσει το έργο.

Ενας κύκλος - κόσμημα από πέντε ελληνικά δημοτικά τραγουδια, οι αυθεντικές μελωδίες των οποίων υποστηρίζονται από το πιάνο, λιτά , αλλά άκρως εκφραστικά!!



Απολαμβάνουμε τις "5 Mélodies populaires grecques" από την καναδή σοπράνο Karina Gauvin.
Στο πιάνο τη συνοδεύει ο Marc-André Hamelin.

Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε αποσπάσματα στίχων από τα παραδοσιακά τραγούδια και να τα ακούσετε στην αυθεντική τους μορφή, ώστε να συγκρίνετε τη μελωδική τους γραμμή και το μουσικό τους θέμα με κείνα του Ραβέλ.
Και ένας ανίδεος μουσικά, είμαι σίγουρη πως θα οσφρηστεί στα Ραβελικά μοτίβα Χιώτικες αύρες και θα τον χαϊδέψουν  στο πρόσωπο τα μελτεμάκια του Αιγαίου!

Photo:Chiosnet

1) ΞΥΠΝΗΣΕ ΠΕΤΡΟΠΕΡΔΙΚΑ

Ξύπνησε, ξύπνησε πετροπέρδικα,

τίναξε τα φτερά σου,

τρεις ελιές και μια βαμένη,

την καρδιά μου χεις καμένη.

Χρυσή κορδέλα σούφερα,

να πλέξεις τα μαλλιά σου.

Βρ' έλα να γινούμεν ταίρια,

κ' οι γονιοί μας συμπεθέρια.

Ravel: "Chanson de la mariée", 00:00

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΧΙΟΥ:

2) (Οινούσες Χίου: Καθ' όλην την περίοδο της Αποκριάς τραγουδούν και χορεύουν στα σπίτια ένα παλιό τραγούδι, τον "Αγιο Σίδερο". Είναι παραλλαγή ενός ακριτικού άσματος -πάλης του Χάρου και του Διγενή).

ΚΑΤΩ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΣΙΔΕΡΟ

Κάτω στον Άγιο Σίδερο,

στον Άγιο, Παναγιά μου,

στον Άγιο Κωνσταντίνο,

μαζεύγουνται, σωριάζονται,

του κόσμου οι αντριωμένοι.

Ravel : " Là-bas, vers l'église",  01:36

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΟΙΝΟΥΣΩΝ ΧΙΟΥ:

3) ΠΟΙΟΣ ΑΣΙΚΗΣ ΣΑΝ Κ' ΕΜΕΝΑ

Ποιος ασίκης σαν κ' εμένα,

στο μπαζάρι περπατεί...

καπετάν Βασιλιχή;

Με κουμπούρια δυο στη μέση

και με δίκανο σπαθί...

Για σ' αγάπη μου χρυσή.

Ravel :  "Quel galant m'est comparable",  03:23

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΧΙΟΥ:

4) ΓΙΑΡΟΥΜΠΙ

Γιαρούμπι , έχεις γάμπα,

τικ ε τικ ε σπάστα,

τα ποτήρια σπάστα, βάι να μα.

Ravel : "Chanson des cueilleuses de lentisques",  04:21

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ:

5)Ω, Ν' ΑΝΤΖΕΛΟΣ ΕΙΣΑΙ

Ω ν' άντζελος είσαι, μάτια μου,

ω, τσ' αντζελικά χορεύεις.

Ε ! τσ' αντζελικά πατείς τη γη,

και μένα με παιδεύεις.

Ravel : "Tout gai!" ,  07:37

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ: