Ο Φοίνικας, ιερό μυθικό πουλί των αρχαίων Αιγυπτίων, κατά τον Ηρόδοτο είχε το μέγεθος του αετού και πούπουλα χρυσοκόκκινα(φοινός= πορφυρός).
Ερχόταν από την Αραβία στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου, μεταφέροντας το νεκρό πατέρα του, τον οποίο τύλιγε σε σχήμα αβγού μέσα σε σμύρνα και τον έθαψε στο ιερό του Ήλιου.
Το μυθικό πουλί, σύμφωνα με τη μυθολογία, όταν γερνά, κατασκευάζει φωλιά με κλαδιά αρωματικών φυτών, τη γεμίζει με αρώματα και πεθαίνει καιόμενο μέσα σ` αυτή.
Από τη στάχτη του γεννιέται ένα σκουλήκι, που μεταμορφώνεται σε φοίνικα και μεταφέρει τα λείψανα της προηγούμενης ύπαρξής του μαζί και της φωλιάς του στην πόλη του Ήλιου για ταφή...
Θα μου πείτε, πως και θυμήθηκα το μύθο με το Φοίνικα, βραδιάτικα...
Οι αναρτήσεις σήμερα στα μουσικά διαδικτυακά στέκια δίνουν και παίρνουν για τον συμπατριώτη μας μουσικό Γιάννη Χρήστου, που η 8η Ιανουαρίου σημάδεψε το πέρασμά του στη ζωή τούτη, αφού η μέρα, που είδε το φως του ήλιου (8 Γενάρη 1926) έμελλε μετά από 44 χρόνια να'ναι και η τελευταία...
(Σκοτώθηκε ανήμερα στα γενέθλιά του το 1970 επιστρέφοντας από το πάρτυ γενεθλίων του).
Ο Γιάννης Χρήστου, λοιπόν εμπνευσμένος από αυτό το μύθο έγραψε το 1948 τη "Μουσική του Φοίνικα", στην οποία αναπτύσσει ένα θεματικό μοτίβο που επαναλαμβάνεται σε διάφορους σχηματισμούς και αντανακλά τη μυθική νεκρανάσταση του Φοίνικα, όπου μέσα από το τέλος γεννιέται η αρχή.
Ο Χρήστου, χρησιμοποιεί το μύθο του Φοίνικα για να περιγράψει την πορεία του ίδιου του μουσικού υλικού, που αναγεννιέται συνεχώς μέσω των μεταμορφώσεών του.
"Σκοπός της μουσικής είναι να δημιουργεί ψυχή,
δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για τον μύθο,την ρίζα κάθε ψυχής.
Εκεί όπου δεν υπάρχει ψυχή, η μουσική τη δημιουργεί.
Εκεί όπου υπάρχει ψυχή, η μουσική την συντηρεί"
(Γιάννης Χρήστου)
Στις αντιλήψεις του προσωκρατικού φιλοσόφου Ηράκλειτου του Εφέσιου περί κόσμου, "ο οποίος δεν είναι αποτέλεσμα δημιουργίας ή γένεσης, αλλά προϋπάρχει προαιώνια, περιγράφεται ως ζωντανή φωτιά και χαρακτηρίζεται από την αντίθεση και τον πόλεμο μεταξύ των αντιθέτων", ......ή πως "αρμονία είναι όταν ένα πράγμα έρχεται σε αντίθεση με τον εαυτό του, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται σε συμφωνία με αυτόν", στηρίζει το έργο "Εναντιοδρομία", όπου υποστηρίζει, αρμονικά κυρίως, πως τα εναντιόδρομα έχουν ενιαία φορά και πως από τα αντίθετα γεννιέται η ωραιότερη αρμονία!
"Δεν έχουμε καταλάβει τι χάσαμε, τι έχασε η μουσική με τον θάνατό του.
Και σε αυτόν τον τόπο, πολύ αργά αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τι μας έλειψε!"
 |
| Κώστας Σταματίου, Γιάννης Χρήστου, Χλόη Γεωργακάκη Ομπολένσκυ, Κάρολος Κουν (από το αρχείο του Ντίμη Αργυρόπουλου) |
Τους συνέδεε μια βαθιά φιλία και αλληλοεκτίμηση.
Είχαν συνεργαστεί σε παραστάσεις του Κουν, όπου ο Χρήστου είχε γράψει τη σκηνική μουσική όπως στους "Πέρσες" του Αισχύλου το 1965 και στον "Οιδίποδα Τύραννο" το 1969.
Οι "Πέρσες" έκαναν πρεμιέρα στο Λονδίνο με εκπληκτικούς συντελεστές.
Πέραν του Κουν και του Χρήστου στη σκηνοθεσία και τη μουσική αντίστοιχα, τα σκηνικά και τα κοστούμια είχε κάνει ο Γιάννης Τσαρούχης και τη μετάφραση ο Πάνος Μουλλάς.
Ακολούθησαν παραστάσεις στο Παρίσι,στη Θεσσαλονίκη και το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού.
Η παράσταση εκείνη καταγράφηκε στην ιστορία του θεάτρου ως "θρίαμβος του Θεάτρου Τέχνης"!
Η μουσική δε, του Χρήστου πήρε διθυραμβικές κριτικές!
Στους Πέρσες, τα μέλη του χορού, μ’ έναν τρόπο άγριο, πρωτόγονο, ανατριχιαστικό,
"φτύνουν" καθένα τη συγκίνησή του, σε μια συγκλονιστική πολυφωνία της συλλογικής υστερίας.
Κορύφωμα της μουσικής των Περσών είναι η σκηνή του καλέσματος του φαντάσματος του Δαρείου.
Η νεκρομαντική αυτή σκηνή, αποτελεί μία από τις μεγάλες στιγμές της δημιουργίας του
Γιάννη Χρήστου, όπου ο συνθέτης ανάγει τη μουσική του σ’ ένα μέσον επίκλησης των χθονίων δυνάμεων.
Λυτρωμένος από κάθε τι το διανοητικό, κατορθώνει μ’ αυτήν την πολυφωνία των άναρθρων κραυγών να παγώσει το αίμα του θεατή".
(Γιώργος Λεωτσάκος)
Ένα ΣΠΑΝΙΟ ντοκουμέντο από την επομπή Παρασκήνιο της κρατικής τηλεόρασης για την παράσταση "ΠΕΡΣΕΣ" και τη συνεργασία του Γ.Χρήστου με τον Κάρολο Κουν μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ :
Όταν ο Γιάννης Χρήστου βρέθηκε στην Αγγλία για σπουδές πάνω στα οικονομικά ήρθε σε κοντινή επαφή με τον ποιητικό λόγο του Τ.Σ Έλιοτ, τον οποίο λάτρεψε!
Πασίγνωστα τα "Εξι τραγούδια του σε ποίηση Τ. Σ. Έλιοτ", για μεσόφωνο και πιάνο.
Το τέταρτο από τα έξι ποιήματα είναι το "Eyes that Last I saw in Tears":
"Eyes That Last I Saw In Tears
Eyes that last I saw in tears
Through division
Here in death's dream kingdom
The golden vision reappears
I see the eyes but not the tears
This is my affliction
This is my affliction
Eyes I shall not see again
Eyes of decision
Eyes I shall not see unless
At the door of death's other kingdom
Where, as in this,
The eyes outlast a little while
A little while outlast the tears
And hold us in derision".
(Thomas Eliot)
που ο συνθέτης είχε χρησιμοποιήσει στην "Πρώτη Συμφωνία" του, κάποια χρόνια νωρίτερα, πειραματιζόμενος στη χρήση φωνής.
Συγκεκριμένα, στο δεύτερο μέρος της συμφωνίας ακούγεται το ποίημα μελοποιημένο.
ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
"Μάτια που τελευταία είδα με δάκρυα
μες απ΄το χωρισμό
εδώ στ' αλλο βασίλειο του θανάτου
το χρυσό όραμα εμφανίζεται ξανά
βλέπω τα μάτια μα όχι και τα δάκρυα
κι αυτό είναι που με βασανίζει
αυτό είναι που με βασανίζει
μάτια που δεν θα ξαναδώ
μάτια που πήρανε μια απόφαση
μάτια που δεν θα ξαναδώ εκτός μπορεί
στη θύρα του άλλου βασιλείου του θανάτου
όπου, καθώς σ' αυτό εδώ,
τα μάτια πιο πολύ κρατάνε
κρατάν τα μάτια λίγο πιο πολύ απ΄τα δάκρυα
και μας περιγελάνε.
(Μετάφραση: Αριστοτέλης Νικολαΐδης από το βιβλίο: "Τ.Σ. Έλιοτ, Άπαντα τα ποιήματα", εκδ.ΚΕΔΡΟΣ)
Στο βίντεο, που ακολουθεί ακούμε την 1η Συμφωνία ολόκληρη.
Το μελοποιημένο ποίημα του Έλιοτ στο δεύτερο μέρος του, στο 13:08, από την ελληνίδα ηθοποιό και μεσόφωνο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής , Κίτσα Δαμασιώτου στην πρώτη εκτέλεσή του στην Ελλάδα, στο Ηρώδειο το 1953.
Στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου, που ο μυθικός Φοίνικας έθαψε το άψυχο σώμα του πατέρα του γεννήθηκε ο Γιάννης Χρήστου.Ήταν 8 Ιανουαρίου του 1926.
Γόνος εύπορης οικογένειας (ο πατέρας του διέθετε βιομηχανία σοκολατοποιίας) έδειξε από νωρίς το ταλέντο του για τη μουσική .
Ανήσυχο πνεύμα, με φιλοσοφικές αναζητήσεις ταξίδεψε στο Λονδίνο προκειμένου να σπουδάσει Οικονομικά για να αναλάβει την πατρική επιχείρηση.Κάτι, που δεν έγινε ποτέ παρότι πήρε το πτυχίο του, αφού αφοσιώθηκε στη μουσική, που λάτρευε!
Υπήρξε μαθητής της Μπαχάουερ και του Λαβανίνο.
Πρωτοπόρος στις συνθέσεις του, με στοιχεία ατονικά και ύφος που αντικατοπτρίζει τις μυστικιστικές του ανησυχίες.
"Μουσική είναι τα βήματα του απλού ανθρώπου"
(Γιάννης Χρήστου)
Πάθος χρειάζεται και απ΄τον καθένα από μας να ψάξουμε, να σκαλίσουμε σε βάθος ώστε να τον ανακαλύψουμε και να τον εξερευνήσουμε περισσότερο...
Το έργο του σύνθετο και πολυεπίπεδο...Η ζωή του πυκνή αλλά σύντομη ...
Τη νύχτα της 8ης του Γενάρη και γυρνώντας μετά από τη γιορτή, που είχε διοργανώσει για τα γενέθλιά του έχασε ακαριαία τη ζωή του σε τροχαίο, στο οποίο τραυματίστηκε η γυναίκα του ζωγράφος Θηρεσία Χωρέμη, που μετά από μια βδομάδα υπέκυψε κι αυτή αφήνοντας πίσω τα τρία τους παιδιά...
Το νήμα της ζωής κόπηκε απροσδόκητα και άδικα σε μια περίοδο συνθετικά ωριμότατη...
http://totheatro.blogspot.co.uk/2013/09/koynaristofanis.html
http://allpoetry.com/Eyes-That-Last-I-Saw-In-Tears#sthash.bAy90H7i.dpuf
No comments:
Post a Comment