"Τα τρένα του Ολοκαυτώματος"

Εβραίοι φορτώνονται στο τρένο του σταθμού Umschlagplatz στη Βαρσοβία κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής

"Στις 2 Απριλίου ξεκινησε η μεταφορά.Η μεταφορά ήταν γύρω στις δέκα μέρες, περάσαμε όλη την Ευρώπη, από Ρουμανία, Ουγγαρία , Αυστρία, φτάσαμε στο Άουσβιτς.
Μόλις φτάσαμε, άνοιξαν οι πόρτες του τρένου και οι Γερμανοί μαζί με παλαιότερους κρατούμενους που φορούσαν τις ριγέ στολές φώναζαν "Γρήγορα, γρήγορα" για να βγούμε έξω.
Πήγα στον Γερμανό αξιωματικό και τού είπα: "Είμαι μικρός. Θέλω να πάω μαζί με τον πατέρα μου"...

(Μνήμη Ελληνοεβραίου επιζώντος)

***

Tα "Tρένα του Ολοκαυτώματος" γνωστά και ως "Τρένα της Σιωπής" χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για τη μεταφορά-συγκέντρωση εβραϊκών πληθυσμών στα γκέτο και στη συνέχεια για τη μεταφορά τους  σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας.Τα τρένα αυτά μετέφεραν δεκάδες χιλιάδες Εβραίους και Ρομά στα στρατόπεδα του θανάτου.

Το έργο του Στηβ Ράιχ: "Different Trains" γράφτηκε το 1988 από τον Αμερικανό συνθέτη με τη σκέψη στα τρένα ανά την Ευρώπη που μετέφεραν μελλοθανάτους του Ολοκαυτώματος.

Πρόκειται για σύνθεση για κουαρτέτο εγχόρδων και μαγνητοταινία, όπου o Ράιχ πειραματίζεται χρησιμοποιώντας ως μελωδική πηγή ηχογραφημένες ομιλίες. 

Η έμπνευση προήλθε από τη σκέψη του δημιουργού ότι αν κατα τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου πολέμου ζούσε στην Ευρωπη, σίγουρα -ως Εβραίος-  θα μεταφερόταν με τα τρένα του Ολοκαυτωματος, καθως στην Αμερική συχνά εκείνη την περίοδο ταξίδευε με τρένο  από Λος Αντζελες σε Νεα Υόρκη για να βλέπει τους γονείς του.

Οι ηχογραφημένες ομιλίες είναι συνήθως μνήμες ανθρώπων απο κείνη την περίοδο και πάνω σε αυτες στηρίζεται η οργανική μελωδια καθενός από τα τρία μέρη της σύνθεσης.

Θα ακούσουμε το δεύτερο μέρος με τίτλο:  "Ευρώπη - Κατά τη διάρκεια του πολέμου", όπου η ηχογραφημένη ομιλία γίνεται από  τρεις επιζώντες του Ολοκαυτώματος, οι οποίοι αναφέρονται στην φρικτή εμπειρία του ταξιδιού τους με τρένο, που τούς οδήγησε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. 

Οι ομιλίες-συνεντεύξεις αναμιγνύονται με μουσικά μοτίβα από τα τοξοτά έγχορδα, διανθισμένες με ήχους αμαξοστοιχίας και πολεμικές σειρήνες. 

Mε το γνωστό μινιμαλιστικό ύφος του ο αμερικανός συνθέτης επιτυγχάνει οριακές συναισθηματικές καταστάσεις, όπου η μουσική πρωτοπορία συναντά τον αγώνα ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, ανάμεσα στην απόγνωση και την ελπίδα.

Steve Reich: "Different Trains, Part II: Europe, During the War" / Kronos Quartet: