Παγκανίνι: από το "πέρασμα της μαύρης γάτας" στην "Καρμανιόλα"...

"Ο Παγκανίνι ως αγόρι μελετά βιολί",
Giovanni Pezzotta (από: lacarrara.it)

Ο πατέρας του ήθελε να γίνει μουσικός...Ξεχνούσε κάθε δυσκολία όταν γρατσούναγε την κιθάρα και το μαντολίνο του..Ηταν η ανάγκη της ζωής όμως που τον έφερε στο λιμάνι στης Γένοβα, να δουλεύει σαν αχθοφόρος για να τα φέρει βόλτα...
Εκεί, κοντά στο λιμάνι, σ'ένα μικρό, σκοτεινό δρομάκι βρισκόταν το σπίτι του...Ήταν τόσο στενό, που το έλεγαν το "πέρασμα της μαύρης γάτας", όνομα ριζωμένο σε θρύλους της μαγείας...
Φρικιαστικό και μόνο που το σκέφτεσαι, φέρνει τρόμο, ανατριχίλα και δαιμονικές φιγούρες στο μυαλό...Κι όπως φαίνεται, ήταν απόλυτα ταιριαστό σκηνικό στην ατμόσφαιρα που θα δημιουργείτο στο μέλλον για το τρίτο από τα έξι παιδιά του Αντόνιο Παγκανίνι...

Ήταν εκεί, σε αυτό το σπίτι που γεννήθηκε  ο γιος του, Νικολό. Μάλλον από τον πατέρα του κληρονόμησε τη δαιμονική κλίση για τη μουσική, όπως και το έξοχο αυτί, που έπιανε κάθε παραφωνία που ο ερασιτέχνης γονιός έπαιζε στο μαντολίνο του...



Ήταν δεν ήταν τεσσάρων χρονών ο Νικολό, όταν μάνα και πατέρας έμειναν κατάπληκτοι από τις εκτελέσεις του μικρού στο μαντολίνο και το βιολί, που τον γοήτευε ιδιαίτερα.

Ο πατέρας διέκρινε στο γιο του ένα μικρό θαύμα και συχνά με βίαιο τρόπο τον ανάγκαζε σε πολύωρη μελέτη "μαυρίζοντας" την παιδική ηλικία του ευαίσθητου κι ασθενικού αγοριού...
Δεν είναι τυχαίο που ο Παγκανίνι δεν αναφέρεται σχεδόν ποτέ στον πατέρα του, αντίθετα από τη μητέρα του με την οποία φαίνεται να είχε εξαιρετικό δέσιμο...

Από τις πιο δύσκολες περιόδους ζωής του βιρτουόζου ήταν εκείνη μετά την απώλειά της...Στη μουσική, σύνθεση και ερμηνεία επούλωνε τις πληγές, που προκάλεσε ο θάνατος της μητέρας του...
Πάντα την κουβαλούσε μέσα του, το τρυφερό της βλέμμα, το γλυκό χάδι της...

Η νυχτικιά της έγινε ένας σκούφος με φούντα που ο Παγκανίνι φόραγε τις κρύες μέρες του χειμώνα που η θέρμανση ήταν ανεπαρκής.
Ο σκούφος,  συνήθεια διαδεδομένη της εποχής, ήταν κειμήλιο της μάνας, που πέρασε ως ιερό αντικείμενο και στους απογόνους του συνθέτη και βιρτουόζου...Είχε τη μυρωδιά του τρυφερού  συναίσθηματος, της βαθιάς αγάπης προς τη μητέρα...Ειχε την οσμή της γλυκιάς θύμισης από τη νόστιμη μινεστρόνε που τού τοίμαζε με τα χεράκια της... Ενα φαγητό στο οποίο ο Νικολό, είχε αδυναμία, ιδιαίτερα όταν στη σούπα εκτός απο τα ζυμαρικά και τα λογής λαχανικά, η μάνα πρόσθετε και λίγη καυτερή πιπεριά.
Μινεστρόνε, τού είχε φτιάξει  και κείνη τη βραδιά του κονσέρτου στο Τεάτρο Σαν Αγκοστίνο της Γένοβας...
Ο Νικολό ήταν στα δεκατρία κι ο αυστηρός πατέρας του σκόπευε να τον πάει στην Πάρμα, ώστε ο γιος του να μαθητεύσει με τον διάσημο μουσικοδιδάσκαλο, Αλεσάντρο Ρόλα.
Ετσι οργάνωσε ένα μικρό κονσέρτο, "διαφημίζοντας" στην τοπική εφημερίδα πως ο μικρός θα εκτελούσε μια δική του σύνθεση: "Παραλλαγές πάνω στην Καρμανιόλα", έμπνευση απο το γνωστό πατριωτικό τραγούδι της Γαλλικής Επανάστασης. Πάνω στο μοτίβο αυτού του τραγουδιού, ο Νικολό  έγραψε 14 παραλλαγές για βιολί με συνοδεία κιθάρας...

Το κονσέρτο είχε τεράστια επιτυχία!Ο κόσμος που μαζεύτηκε να τον δει, ήταν πολύς και τα απαιτούμενα χρήματα για τη μετακίνηση στην Πάρμα και τα πρώτα μαθήματα με τον Ρόλα μαζεύτηκαν και με το παραπάνω..

Ο πατέρας του ήταν πολύ χαρούμενος κι η μάνα για να ευχαριστήσει το παιδί, έβαλε στη χύτρα μινεστρόνε που τόσο τού άρεσε...Μινεστρόνε με καυτερή πιπεριά...

Πορτρέτο του νεαρού Παγκανίνι, ιδιωτική συλλογή

Ο Νικολό, πάντα χαμογελούσε όταν αναπολούσε εκείνη τη νύχτα μετά το κονσέρτο με τις Παραλλαγές πάνω στην Καρμανιόλα, που η εκτέλεσή τους, τον αποθέωσε!

Το έργο του 13χρονου Παγκανίνι θεωρείτο χαμένο για πολλά χρόνια...Ομως βρέθηκε το 1972...

Πρόκειται για σύνθεση ενός ανώριμου ακόμα Παγκανίνι, έργο σε εμβρυική -θα'λεγε κανείς- μορφή, στο οποίο  όμως διακρίνονται χαρακτηριστικά της δεξιοτεχνίας που θα επακολουθούσε, όπως η διαλογική δομή, η προσέγγιση των τονικών περιοχών και κυρίως τα ιδιαίτερα εφέ...

Για την ιστορία να πούμε πως όταν ο μικρός Παγκανίνι έφτασε στην Πάρμα και τον άκουσε ο δάσκαλος Ρόλα, εκείνος δεν δέχτηκε να τον διδάξει...Όχι για άλλον λόγο, παρά γιατί αισθάνθηκε πως δεν είχε τίποτε παραπάνω να προσφέρει στο μικρό, ταλαντούχο αγόρι. 

Στο κύλισμα του χρόνου, η εξέλιξη του μικρού Νικολό γράφτηκε λαμπρή, που καθώς ο ανθρώπινος νους δεν μπορούσε να αντέξει τη θαυμαστή ιδιοφυία του, το υπερκόσμιο ταλέντο του και σε συνδυασμό με τη μακάβρια εμφάνισή του, το οστεώδες πρόσωπο, και τα ασυνήθιστα μακριά του δάκτυλα, το πνεύμα της δεισιδαιμονικής εποχής τον περιέλουσε  με τη φήμη του διαβολικού πλάσματος, που ήρθε στον κόσμο στο δωμάτιο ενός σπιτιού στο στενοσόκακο δίπλα στο λιμάνι, το "πέρασμα της μαύρης γάτας"...

Paganini: "Carmagnola con 14 variazioni per violino e chitarra M.S. 1"

[Με αφορμή τη γενέθλια επέτειο του Νικολό Παγκανίνι, 27 Οκτωβρίου 1782]