Φρόυντ: η περιφρόνηση προς τη Μουσική και τα φροϋδικά στοιχεία στο Δον Ζουάν...

Θεωρείται ο Πατέρας της Ψυχανάλυσης.
Ο Σίγκμουντ Φρόυντ γεννήθηκε σαν σήμερα, 6 Μαΐου 1856...

Η σχέση του διάσημου ψυχίατρου με τη Μουσική δεν ΄ταν και τόσο καλή. Φαίνεται πως δεν την απολάμβανε, ούτε και την αγαπούσε όπως άλλες τέχνες.
Όπως κάποιοι είπαν χαριτολογώντας την απεύφευγε όπως την πανούκλα. 

Ελεγε ο ίδιος:

"Δεν είμαι γνώστης της τέχνης, ωστόσο, τα έργα τέχνης ασκούν πάνω μου ισχυρή επίδραση, ειδικά εκείνα της λογοτεχνίας και της γλυπτικής..Αφιερώνω πολύ χρόνο προκειμένου να τα κατανοήσω με τον δικό μου τρόπο, να εξηγήσω δηλαδή ποια ακριβώς είναι η επιρροή τους. Όπου δεν μπορώ να το κάνω αυτό, όπως συμβαίνει με τη μουσική, είναι αδύνατο να νοιώσω απόλαυση".


Επιστήμονες υποθέτουν ότι ο Φρόυντ υπέφερε από "μελοφοβία" και μάλιστα μια σπάνια μορφή διαταραχής επιληπτικών κρίσεων γνωστή ως "μουσικογενής επιληψία"...
Μάλλον εκείνο που τον ενοχλούσε ήταν το ότι δεν μπορούσε με λογική να εξηγήσει τι ακριβώς τον συγκινεί ή όχι.
Η ιατρική κοινότητα υποστήριξε ότι ίσως ζήλευε και φοβόταν τη  θεραπευτική δύναμη της μουσικής ως ανταγωνιστή της ψυχανάλυσης .

Το μόνο μουσικό είδος το οποίο ανεχόταν ήταν η όπερα. Κι αυτό, επειδή αποτελεί (μέσω του λόγου)μια μορφή αφηγηματικής μουσικής που θεωρητικά, μπορούσε να ελέγξει τη  συναισθηματική της επίδραση.

Από τις όπερες προτιμούσε την Κάρμεν του Μπιζέ, αλλά κυρίως Μότσαρτ και τον "Ντον Τζιοβάνι" του.

Είχε δει την όπερα στη Βιέννη και είχε ενθουσιαστεί, τόσο που να αναζητήσει κι άλλες όπερες του συνθέτη της.
Ετσι, άκουσε και το "Μαγικό αυλό" για τον οποίο είπε πως "έχει κάποιες όμορφες άριες, όμως γενικά "σέρνει"...Ανόητη πλοκή, λιμπρέτο σχεδόν τρελό, και δεν...δεν ...δεν συγκρίνεται με το "Δον Ζουάν"...


Γιατί όμως ο ισπανός καρδιοκατακτητής ενθουσίασε τόσο τον ψυχαναλυτή μας;
Μήπως ανακάλυψε Φροϋδικά στοιχεία ;

Η δολοφονία του Commendatore είναι προφανώς Oιδιπόδεια σύγκρουση.
Πολλά από τα ονόματα στην όπερα του Μότσαρτ συνδέονται με πρόσωπα της οικογένειάς του...
Η Ντόνα Άννα, τού θύμιζε την αδερφή του Άννα, αλλά και την αγαπημένη του νταντά...Άννα, βάφτισε ο Φρόυντ και την μια κόρη του...
Ο ακόλαστος Τζιοβάνι, είχε το όνομα ενός απ'τα ξαδέρφια του, ενώ Λεπορέλο -ιταλιστί ο Φιλίπ- ήταν το όνομα του ετεροθαλούς, μεγάλου αδερφού του.

"Ο Ντον Τζιοβάνι και ο  πέτρινο επισκέπτης",
Fragonard 

Τέλος, ως γνωστόν ο Φρόυντ συνέλαβε επεξεργάστηκε τις ιδέες του γύρω από την εφαρμογή της ψυχανάλυσης στην ιστορία του εβραϊκού λαού.Ιδέες, που καταγράφηκαν στο βιβλίο του "Ο άνθρωπος Μωυσής και η μονοθεϊστική θρησκεία".
Η φιγούρα του Μωυσή, οι πέτρινες πλάκες με τις Δέκα εντολές ταυτίστηκαν στο μυαλό του με το πέτρινο άγαλμα του Κομεντατόρε...

Επίσης, η όπερα παρουσιάζει στοιχεία με τα οποία ασχολήθηκε ο Φρόυντ  στην επιστήμη του, όπως π.χ  τα τριπλά συμπαντικά επίπεδα: οι θεοί ψηλότερα, κάτω η Γη και κατώτατα η  Κόλαση και η καταδίκη. Και από τα τρία πέρασε ο πρωταγωνιστής της Μοτσάρτιας όπερας.

Ο Δον Ζουάν με τις δολοφονίες και τα σεξουαλικά του εγκλήματα οδηγείται στην τελική καταδίκη του.
Είναι ο τύπος του παραβάτη, εκείνου που καταργεί τους κανόνες  του "αγαθού ανθρώπου" και "καταδικάζεται ως κακοποιός με έναν θάνατο αμαρτωλού, που πάντα αντικατοπτρίζει τη ζωή του", όπως είναι και το ηθικό δίδαγμα του φινάλε της όπερας: "Questo è il fin di chi fa mal, e de 'perfidi la morte alla vita è semper ugual".


Παρακολουθούμε τον "Επίλογο" της όπερας...


Ακούγεται το χορωδιακό "Ah, dov'è il perfido?"
και
στο 4:29 ακολουθεί το "Questo è il fin di chi fa mal, e de 'perfidi la morte alla vita è semper ugual".

Mozart: Don Giovanni - Final Scene / Riccardo Muti-Vienna State Opera:

Για την ψυχανάλυση του Φρόυντ στον Γκούσταβ Μάλερ μπορείτε να διαβάσετε εδώ.