Όταν ο Μπωντλαίρ ένοιωσε την έκσταση, προερχόμενη απ'τον Βάγκνερ...

"Ο Μπωντλαίρ είναι ο πρώτος οραματιστής, ο βασιλεύς όλων των ποιητών, ένας θεός!",
θα πεί ο νεαρός Ρεμπό αποτίοντας φόρο τιμής στον γάλλο ποιητή των "Ανθέων του κακού" και όχι μόνο.

Ο Σαρλ Μπωντλαίρ γεννήθηκε στο Παρίσι σαν σήμερα, 9 Απριλίου 1821 κι ουδείς αμφισβητεί πως είναι μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της γαλλικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Υπήρξε επίσης κριτικός τέχνης, δημοσιογράφος και δοκιμιογράφος.

Έτσι, σήμερα, ημέρα των γενεθλίων του, ξεφυλλίζουμε ένα δοκίμιό του-αναφορά στον Βάγκνερ.
Στο δοκίμιό του αυτό, ο Μπωντλαίρ σκιαγραφεί την αισθητική του έργου του δραματουργού του γερμανικού Ρομαντισμού, και σχολιάζει τη λειτουργία των θρύλων που τον ενέπνευσαν, σαν δομή της ανθρώπινης σκέψης.

Η πρώτη μουσική επαφή του με το Βαγκνερικό έργο έγινε με την όπερα "Λόενγκριν".

Γράφει λοιπόν:

"Le Graal, Prélude de Lohengrin", Henri Fantin-Latour 

"Στη μουσική υπάρχει -λένε- πάντα ένα κενό που συμπληρώνεται από τη φαντασία του συγγραφέα. Αναμφίβολα αυτός ο προβληματισμός ώθησε τον Βάγκνερ να θεωρήσει τη δραματική τέχνη σαν την κατεξοχήν τέχνη,την πιο συνθετική, και πιο τέλεια.[...]
Όσο η μουσική είναι εύγλωττη τόσο οι ευαίσθητοι ακροατές συλλαμβάνουν ιδέες σχετικές με κείνες που ενέπνευσαν τον καλλιτέχνη.[..]
Παίρνω ευθύς ένα παράδειγμα, την πασίγνωστη ουβερτούρα του "Λόενγκριν"...
[...]
Διαβάζω στο πρόγραμμα που διανεμήθηκε εκείνο τον καιρό:
"Από τα πρώτα μέτρα η ψυχή του ευσεβούς ερημίτη αναμένει το ιερό σκεύος βυθίζεται σε απέραντες εκτάσεις. Βλέπει να σχηματίζεται σιγά-σιγά ένα παράξενο όραμα...
Το όραμα ξεκαθαρίζει περισσότερο και το ιερό Γκράαλ, ο θαυμαστός στρατός των αγγέλων που φέρει το ιερό δισκοπότηρο περνά από μπροστά του. Η ιερή πομπή πλησιάζει. Η καρδιά του εκλεκτού του Θεού εξάπτεται, ξεχειλίζει, διαστέλλεται. Υποκύπτει σε μια μακαριότητα, καθώς βρίσκεται κοντά στο φωτεινό όραμα..."
[...]

Τώρα, θα διηγηθώ τη διερμήνευση του ίδιου έργου που έκανε η φαντασία μου, από τη στιγμή, που το άκουσα για πρώτη φορά και ένοιωσα -όπως λέμε- να μην πατώ στη γη:
Από τα πρώτα μέτρα μού δημιουργήθηκε μία από αυτές τις ευχάριστες αισθήσεις, που νοιώθουμε μέσω των ονείρων στον ύπνο μας.Αισθάνθηκα απελευθερωμένος από τα δεσμά της βαρύτητας και ξαναβρήκα δια της ανάμνησης  την ασύγκριτη ηδονή που συναντάται στους χώρους του "υψηλού".
Κατόπιν ενδύομαι την απολαυστική κατάσταση ενός ανθρώπου που πάσχει από βαθιά ονειροπόληση σε απόλυτη μοναξιά που συνοδεύεται από έναν απέραντο ορίζοντα κι ένα άπλετο, διάχυτο φως.
Σύντομα ένοιωσα την αίσθηση ενός πιο ζωηρού φωτός, της έντασης της λαμπρότητας η οποία αυξανόταν με τέτοια ταχύτητα που οι προσφερόμενες από το λεξικό αποχρώσεις των εννοιών δεν αρκούσαν για να εκφράσω αυτό το πλεόνασμα θέρμης και λευκότητας που διαρκώς ανανεωνόταν. Συνέλαβα λοιπόν σε όλο της το μεγαλείο, την ιδέα μιας ψυχής που κινείται σε ένα φωτεινό χώρο, μιας έκστασης προερχόμενης από την ηδονή και τη γνώση..."

(Σαρλ Μπωντλαίρ: "Ο Βάγκνερ και ο Τανχόυζερ στο Παρίσι", εκδ. Ερατώ, μτφ.Χ.Μαγουλάς, σελ..45-53)


"Από παιδί δύο συναισθήματα αντιμάχονταν στην καρδιά μου: η φρίκη της ζωής και η έκστασή της", έγραψε ο μέγας ποιητής!

Και δω, η ακρόαση του "Λόενγκριν" τον αφήνει έκθαμβο, εκστασιασμένο μπροστά στον πλούτο της ομορφιάς, της συγκίνησης και κυρίως της γνώσης που περιέχει!
Οι τέχνες συνενώνονται σε μια φωνή απροσδιόριστη αλλά επιτακτική, να επιχειρηθεί το  φαινομενικά, ανέφικτο, η διάνοιξη ενός δρόμου για την έκφραση του συναισθήματος.
Ο Μπωντλαίρ απόλαυσε το Βαγκνερικό δράμα γι'αυτό σκιαγραφεί λεπτομερώς την αισθητική του και το καθρέφτισμά της στο συναισθηματικό κόσμο του.

Ό,τι εκφράζει, το κάνει με απόλυτη ειλικρίνεια!
Τα λόγια του, δεν αποτελούν φιλοφρόνηση, αλλά μια κραυγή ευγνωμοσύνης απέναντι στο μεγάλο δημιουργό!Μια γενναιόδωρη χειρονομία για το υπερβατικό δώρο της μουσικής του!Και παρά την παραδοχή της άγνοιάς του για τη μουσική, ο Μπωντλαίρ ταυτίζεται με το συνθέτη και βρίσκει στον Βάγκνερ έναν συν-μεταφραστή της ψυχής...

Ο Λόενγκριν είναι τρίπρακτη ρομαντική όπερα, της οποίας το λιμπρέτο έγραψε επίσης ο Βάγκνερ, κάτι που συνήθιζε.
Εκανε πρεμιέρα το 1850 στη Βαΐμάρη υπό την διεύθυνση του Φραντς Λιστ, φίλου και μετέπετα πεθερού του Βάγκνερ, αλλά και θερμού υποστηρικτή του. Ο συνθέτης δεν παρευρέθηκε στην παράσταση, καθώς βρισκόταν αυτοεξόριστος στην Ελβετία.
Ο Λόενγκριν είναι ήρωας που αναφέρεται στον γερμανικό μεσαιωνικό θρύλο του Πάρσιφαλ.
Είναι ο ιππότης με την κατάλευκη πανοπλία, που καταφθάνει μέσα σε βάρκα που την σέρνει ένας κύκνος.

Η παραμυθική αυτή όπερα ενθουσίασε το νεαρό βασιλιά Λουδοβίκο Β΄ της Βαυαρίας, που έγινε η αγαπημένη του. Το μαρτυρά το παραμυθένιο κάστρο που έχτισε στη νότια Γερμανία, τόσο με το όνομα, που του έδωσε "Neuschwanstein-Βράχος του Νέου Κύκνου", αλλά και με τους πήλινους διακοσμητικούς κύκνους του.
Από τότε ο Λουδοβίκος έγινε μέγας υποστηρικτής και οικονομικός χορηγός του συνθέτη.


Η όπερα ξεκινά με την ορχήστρα που εκτελεί το εκστατικό Πρελούδιο.
Περιγράφει έναν άγγελο, το ιερό Γκράαλ, που κατεβαίνει εξ ουρανού με το Άγιο Δισκοπότηρο.

Wagner : Lohengrin : Prelude / Joseph Keilberth:

Κείμενά μου για τον Μπωντλαίρ μπορείτε επίσης να διαβάσετε εδώ και εδώ.