[Με αφορμή τη σημερινή γενέθλια επέτειο του σπουδαίου της γαλλικής λογοτεχνίας, Σαρλ Μπωντλαίρ)]
"ΜΟΥΣΙΚΗ"
Με συνεπαίρνει η μουσική σα θάλασσα συχνά!
Τότε προς το χλωμό μου αστέρι,
κάτω από καταχνιάς σκεπή ή στον αιθέρα, να!
ανοίγω τα πανιά στ’ αγέρι
και με τα στήθεια καταμπρός και τα πλεμόνια φουσκωτά
σαν τα’ ανοιχτά πανιά μου,
σκαλώνω απά στα κύματα που ’ρχονται απανωτά
και που τα κρύβει η νύχτα απ’ τη ματιά μου·
όλα τα πάθη μέσα μου να νιώθω να τρεμίζουν
σαν πλοίο πονεμένο με λικνίζουν
το πρίμο αγέρι, η θύελλα με κάθε της σπασμό
πάνω απ’ το βάραθρο που χάσκει ολανοιχτό·
Κι άλλοτε η κάλμα, ίσιος, τρανός καθρέφτης ομπροστά μου
όλη η απελπισιά μου!
(Μπωντλαίρ, "Τα άνθη του κακού", Μτφ: Γ. Σημηριώτης)
"Με συνεπαίρνει η μουσική, η μουσική κυριαρχεί πάνω μου, με περικλείει όπως η θάλασσα", συνήθιζε να λέει ο Μπωντλαίρ, που αντιμετώπιζε με εκρηκτικό πάθος ό,τι άκουγε!
Δεν είχε ιδιαίτερη μουσική παιδεία,θαύμαζε όμως -κατά δήλωσή του- τη μουσική του Μπετόβεν και του Βέμπερ.
Ήταν η εποχή που μεσουρανούσε ο Ρίχαρντ Βάγκνερ.
Έτσι διάβασε αρκετές κριτικές και δοκίμια πριν ασχοληθεί μαζί του. Εντυπώσεις και αναλύσεις του έχει καταγράψει στο βιβλίο του "Ο Ρ.Βάγκνερ και ο Τανχόυζερ στο Παρίσι", (μετά την πρεμιέρα του μουσικοδράματος στη γαλλική πρωτεύουσα που είχε παταγώδη αποτυχία).
Από το ίδιο βιβλίο, θα σάς παραθέσω μια επιστολή του τιμώμενου γάλλου ποιητή προς τον Βάγκνερ, γραμμένη το 1860:
"Κύριε,
πάντοτε θεωρούσα ότι όσο κι αν έχει συνηθίσει ένας μεγάλος καλλιτέχνης να τού αποδίδονται τιμές, δεν θα έμενε ασυγκίνητος σε μία ειλικρινή έκφραση εκτίμησης, όταν αυτή εκδηλώνεται σαν φωνή αναγνώρισης , καθ'όσον μάλιστα αυτή η φωνή θα είχε μια ιδιαίτερη αξία, αφού θα προερχόταν από έναν Γάλλο, δηλαδή από έναν άνθρωπο που δεν ενθουσιάζεται εύκολα και και είναι γεννημένος σε μια χώρα όπου οι πολίτες γνωρίζουν περισσότερα για την ποίηση και τη ζωγραφική, απ'ότι για τη μουσική...
Θέλω να σας πω πως σάς οφείλω τη μεγαλύτερη μουσική απόλαυση που αισθάνθηκα ποτέ!
Θα δίσταζα να σάς εκφράσω με επιστολή το θαυμασμό μου,αν δεν έπεφτε το βλέμμα μου αυτές τις μέρες σε ποταπά, γελοία άρθρα, στα οποία δυσφημίστηκε η ιδιοφυία σας.[...]
Την πρώτη φορά που πήγα σε Θέατρο των Ιταλών να ακούσω έργα σας ήμουν αρκετά αρνητικά προδιατεθειμένος...[...]
Εσείς με κερδίσατε αμέσως.Αυτό που αισθάνθηκα είναι απερίγραπτο.Κατ' αρχάς μου φάνηκε ότι γνώριζα αυτή τη μουσική...η μουσική ήταν δική μου και την αναγνώρισα όπως ο καθένας αναγνωρίζει τα πράγματα που πρόκειται να αγαπήσει.[...]
Το χαρακτηριστικό το οποίο κυρίως με συγκλόνισε ήταν η μεγαλοπρέπεια.Αυτή συμβολίζει το "Μεγάλο" και αυτή οδηγεί στο "Μεγάλο"!
Συνάντησα παντού στα έργα σας την αίγλη των μεγάλων ήχων, των μεγάλων εκφάνσεων της φύσης και τη λαμπρότητα των μεγάλων παθών του ανθρώπου. Αμέσως αισθάνεται κανείς κυριευμένος και σαγηνευμένος, κάτι σαν θρησκευτική έκσταση!
Η εντύπωση που προκαλεί η "Είσοδος των καλεσμένων", είναι τεράστια!
Κι ακόμα ένιωσα συχνά ένα συναίσθημα περίεργο,την υπερηφάνεια και την ευχαρίστηση να κατανοώ,να αφήνω να διεισδύσει μέσα μου,να με κατακλύσει η μουσική, μία ηδονή πραγματικά αισθησιακή που με κάνει να νοιώθω σα να αιωρούμαι στον αέρα ή να κυλινδώ στη θάλασσα...
[...]
Ακόμη μία φορά , κύριε, σάς ευχαριστώ!
Με συνεφέρατε και μού υπενθυμίσατε το Μεγάλο σε δύσκολες στιγμές!
Σ.Μπωντλαίρ"
("Ο Ρ.Βάγκνερ και ο Τανχόυζερ στο Παρίσι", Σ.Μπωντλαίρ,εκδ. Ερατώ,σελ.141-145)
Τα γραπτά του Μπωντλαίρ, αγαπημένοι φίλοι μου, συνέβαλαν στην ενίσχυση του Βαγκνερισμού, που σάρωσε την Ευρώπη τις επόμενες δεκαετίες.Απ'όσα γράφει ο γάλλος ποιητής στην επιστολή αυτή, καταλαβαίνουμε πως αποδίδει μια ιεράρχηση στις τέχνες με τη Μουσική να έχει την πρωτοκαθεδρία,αφού επαινώντας τον Βάγκνερ, ο Μπωντλαίρ δίνει πρωτεύουσα σημασία στη μουσικότητα. "Ακόμη και χωρίς κείμενο -λέει κάπου αλλού, η μουσική του Βάγκνερ θα παρέμενε το ίδιο ποιητικό έργο, όντας προικισμένη με όλες τις αρετές μιας αυτάρκους ποίησης, με τα συστατικά της στοιχεία τέλεια εναρμονισμένα".
Θα ακούσουμε από τον "Τανχόυζερ" ένα από τα αγαπημένα μέρη του Μπωντλαίρ, το οποίο μνημονεύει στην επιστολή του:
"ΜΟΥΣΙΚΗ"
Με συνεπαίρνει η μουσική σα θάλασσα συχνά!
Τότε προς το χλωμό μου αστέρι,
κάτω από καταχνιάς σκεπή ή στον αιθέρα, να!
ανοίγω τα πανιά στ’ αγέρι
και με τα στήθεια καταμπρός και τα πλεμόνια φουσκωτά
σαν τα’ ανοιχτά πανιά μου,
σκαλώνω απά στα κύματα που ’ρχονται απανωτά
και που τα κρύβει η νύχτα απ’ τη ματιά μου·
όλα τα πάθη μέσα μου να νιώθω να τρεμίζουν
σαν πλοίο πονεμένο με λικνίζουν
το πρίμο αγέρι, η θύελλα με κάθε της σπασμό
πάνω απ’ το βάραθρο που χάσκει ολανοιχτό·
Κι άλλοτε η κάλμα, ίσιος, τρανός καθρέφτης ομπροστά μου
όλη η απελπισιά μου!
(Μπωντλαίρ, "Τα άνθη του κακού", Μτφ: Γ. Σημηριώτης)
"Με συνεπαίρνει η μουσική, η μουσική κυριαρχεί πάνω μου, με περικλείει όπως η θάλασσα", συνήθιζε να λέει ο Μπωντλαίρ, που αντιμετώπιζε με εκρηκτικό πάθος ό,τι άκουγε!
Δεν είχε ιδιαίτερη μουσική παιδεία,θαύμαζε όμως -κατά δήλωσή του- τη μουσική του Μπετόβεν και του Βέμπερ.
Ήταν η εποχή που μεσουρανούσε ο Ρίχαρντ Βάγκνερ.
Έτσι διάβασε αρκετές κριτικές και δοκίμια πριν ασχοληθεί μαζί του. Εντυπώσεις και αναλύσεις του έχει καταγράψει στο βιβλίο του "Ο Ρ.Βάγκνερ και ο Τανχόυζερ στο Παρίσι", (μετά την πρεμιέρα του μουσικοδράματος στη γαλλική πρωτεύουσα που είχε παταγώδη αποτυχία).
Από το ίδιο βιβλίο, θα σάς παραθέσω μια επιστολή του τιμώμενου γάλλου ποιητή προς τον Βάγκνερ, γραμμένη το 1860:
πάντοτε θεωρούσα ότι όσο κι αν έχει συνηθίσει ένας μεγάλος καλλιτέχνης να τού αποδίδονται τιμές, δεν θα έμενε ασυγκίνητος σε μία ειλικρινή έκφραση εκτίμησης, όταν αυτή εκδηλώνεται σαν φωνή αναγνώρισης , καθ'όσον μάλιστα αυτή η φωνή θα είχε μια ιδιαίτερη αξία, αφού θα προερχόταν από έναν Γάλλο, δηλαδή από έναν άνθρωπο που δεν ενθουσιάζεται εύκολα και και είναι γεννημένος σε μια χώρα όπου οι πολίτες γνωρίζουν περισσότερα για την ποίηση και τη ζωγραφική, απ'ότι για τη μουσική...
Θέλω να σας πω πως σάς οφείλω τη μεγαλύτερη μουσική απόλαυση που αισθάνθηκα ποτέ!
Θα δίσταζα να σάς εκφράσω με επιστολή το θαυμασμό μου,αν δεν έπεφτε το βλέμμα μου αυτές τις μέρες σε ποταπά, γελοία άρθρα, στα οποία δυσφημίστηκε η ιδιοφυία σας.[...]
Την πρώτη φορά που πήγα σε Θέατρο των Ιταλών να ακούσω έργα σας ήμουν αρκετά αρνητικά προδιατεθειμένος...[...]
Εσείς με κερδίσατε αμέσως.Αυτό που αισθάνθηκα είναι απερίγραπτο.Κατ' αρχάς μου φάνηκε ότι γνώριζα αυτή τη μουσική...η μουσική ήταν δική μου και την αναγνώρισα όπως ο καθένας αναγνωρίζει τα πράγματα που πρόκειται να αγαπήσει.[...]
Το χαρακτηριστικό το οποίο κυρίως με συγκλόνισε ήταν η μεγαλοπρέπεια.Αυτή συμβολίζει το "Μεγάλο" και αυτή οδηγεί στο "Μεγάλο"!
Συνάντησα παντού στα έργα σας την αίγλη των μεγάλων ήχων, των μεγάλων εκφάνσεων της φύσης και τη λαμπρότητα των μεγάλων παθών του ανθρώπου. Αμέσως αισθάνεται κανείς κυριευμένος και σαγηνευμένος, κάτι σαν θρησκευτική έκσταση!
Η εντύπωση που προκαλεί η "Είσοδος των καλεσμένων", είναι τεράστια!
Κι ακόμα ένιωσα συχνά ένα συναίσθημα περίεργο,την υπερηφάνεια και την ευχαρίστηση να κατανοώ,να αφήνω να διεισδύσει μέσα μου,να με κατακλύσει η μουσική, μία ηδονή πραγματικά αισθησιακή που με κάνει να νοιώθω σα να αιωρούμαι στον αέρα ή να κυλινδώ στη θάλασσα...
[...]
Ακόμη μία φορά , κύριε, σάς ευχαριστώ!
Με συνεφέρατε και μού υπενθυμίσατε το Μεγάλο σε δύσκολες στιγμές!
Σ.Μπωντλαίρ"
("Ο Ρ.Βάγκνερ και ο Τανχόυζερ στο Παρίσι", Σ.Μπωντλαίρ,εκδ. Ερατώ,σελ.141-145)
Τα γραπτά του Μπωντλαίρ, αγαπημένοι φίλοι μου, συνέβαλαν στην ενίσχυση του Βαγκνερισμού, που σάρωσε την Ευρώπη τις επόμενες δεκαετίες.Απ'όσα γράφει ο γάλλος ποιητής στην επιστολή αυτή, καταλαβαίνουμε πως αποδίδει μια ιεράρχηση στις τέχνες με τη Μουσική να έχει την πρωτοκαθεδρία,αφού επαινώντας τον Βάγκνερ, ο Μπωντλαίρ δίνει πρωτεύουσα σημασία στη μουσικότητα. "Ακόμη και χωρίς κείμενο -λέει κάπου αλλού, η μουσική του Βάγκνερ θα παρέμενε το ίδιο ποιητικό έργο, όντας προικισμένη με όλες τις αρετές μιας αυτάρκους ποίησης, με τα συστατικά της στοιχεία τέλεια εναρμονισμένα".
Θα ακούσουμε από τον "Τανχόυζερ" ένα από τα αγαπημένα μέρη του Μπωντλαίρ, το οποίο μνημονεύει στην επιστολή του:
ΒΑΓΚΝΕΡ: "Τανχόυζερ-Είσοδος των καλεσμένων-"Freudig begrüssen wir edle Halle":
No comments:
Post a Comment