"Σαπφώ-Φάωνας: Ο μύθος στο έργο του Gustave Moreau"

"Sappho On The Cliff" , 1871-Victoria and Albert Museum, Λονδίνο

G.Moreau, Αυτοπροσωπογραφία

Με αφορμή τα γενέθλια του  Γάλλου ζωγράφου, ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κινήματος του συμβολισμού, Gustave Moreau, η σημερινή μας αναφορά θα κινηθεί γύρω από την "Λέσβια εκ Μυτιλήνης ψάλτρια", τη λυρική ποιήτρια Σαπφώ και ένα μύθο για το θάνατό της από ερωτική απογοήτευση.

Η τέχνη του Μορώ, λέγεται ότι δεν έχει προγόνους ή απογόνους. Θεωρήθηκε ο δάσκαλος ζωγράφων της πρωτοπορίας.

Είναι γνωστό πως ο Μορώ γοητευμένος από τη ελληνική μυθολογία έδωσε συχνά εικαστικά αριστουργήματα εμπνευσμένα από επεισόδιά της...
"Οιδίπους και Σφίγγα", "Προμηθέας",  "Δίας και Σεμέλη", " Ησίοδος και Μούσα", "Φοίβος Απόλλων", "Ορφέας"...


Σήμερα, επικεντρωνόμαστε στις εικαστικές του προτάσεις πάνω στον
μύθο της Σαπφούς και του Φάωνα.

Σε μια παραλλαγή του μύθου, όταν ο βαρκάρης Φάωνας μεταμορφώθηκε σε όμορφο νέο, γοήτευε πολλές γυναίκες με την ομορφιά του, ανάμεσά τους κι η Σαπφώ, που τον ερωτεύτηκε σφοδρά.
Έγιναν εραστές, αλλά ο Φάων δυσαρεστήθηκε μαζί της και την υποτίμησε.
Αποσπάσματα από ποιήματά της όπως :

"...σήκωσε το κεφάλι σου, κοίταξέ με ίσια στο πρόσωπο και αποκάλυψε αυτή την χάρη που κατοικεί στα μάτια σου...", 

"...μη με περιφρονείς..." , 

"...να σε σφίξω στην αγκαλιά μου, πολυαγαπημένε μου...", 

πιθανόν να ήταν γι αυτόν!

Η Σαπφώ, απογοητευμένη με την απόρριψή του, λέγεται πως αυτοκτόνησε πέφτοντας στη θάλασσα, από τον Λευκάδιο βράχο.

Η σκηνή της πτώσης απεικονίστηκε αριστοτεχνικά στα παρακάτω εικαστικά του Gustave Moreau, όπου  ο καλλιτέχνης αποδίδει το θέμα με πλούσια χρώματα, βάθος, μυστικιστική - λυρική διάθεση, ενώ στοιχεία και λεπτομέρειες συνθέτουν τη  δραματική  ατμόσφαιρα της σκηνής.

1. "Η πτώση της Σαπφώς", λάδι σε καμβά- Musee Gustave Moreau, Παρίσι
2."Sappho On The Cliff" , 1872- Μολύβι και ακουαρέλα, Ιδιωτική συλλογή
3."Το Λευκάδιο πήδημα της Σαπφώς", 1893-λάδι σε καμβά, Ιδιωτική συλλογή
4. "Η Σαπφώ πηδώντας από το Λευκάδιο Βράχο", 1880- Ακουαρέλα, Ιδιωτική συλλογή και
5. "Sappho On The Cliff" , 1871-Victoria and Albert Museum, Λονδίνο(παραπάνω)

Από το μύθο αυτό εμπνεύστηκε την πρώτη του τρίπρακτη όπερα ο Charles Gounod σε λιμπρέτο του Emile Augier, με το ρόλο να ανατίθεται στη διάσημη μέτζο της εποχής του Γκουνό και με την παρότρυνση της οποίας συντέθηκε το έργο, Pauline Viardot.


Τρεις καλλιτέχνες, Gounod-Augier-Viardot, γοητευμένοι (κάτι, που φαίνεται και από τις ειδικές σπουδές τους) από τον αρχαιοελληνικό κόσμο, δεν ήταν δυνατόν να μη δώσουν ένα αριστουργηματικό αποτέλεσμα!

Η τελευταία σκηνή παρουσιάζει την "δέκατη Μούσα", στο λυρικό μονόλογο:
"Ο! ma lyre immortelle", λίγο πριν αφεθεί στην αγριότητα των κυμάτων...

(Σε μια δική μου ελεύθερη απόδοση...)

"Ω! Αθάνατη λύρα μου!

Παντοτινή παρηγοριά μου 

στον πόνο και τις θλιβερές μου μέρες!

Τον πόνο, την οδύνη δεν μπόρεσε

ο απαλός σου ψίθυρος, να γιάνει...

Μάταια!

Μονάχα ο θάνατος θα δώσει τέλος 

στον καημό μου!

Αντίο! στα κύματα πέφτω 

αιώνια ν'αναπαυθώ!"

Σπαρακτική η ερμηνεία της Regine Crespin, με άψογη τεχνική, βγάζει το συναίσθημα της αβάσταχτης πίκρας. Η φωνή βγαίνει με όγκο και δύναμη, αλλά συγχρόνως ανάλαφρη, σβησμένη αποτυπώνοντας την συντριβή της ψυχής απ'την οδύνη του έρωτα...

Gounod: "Ο! ma lyre immortelle"