 |
| "Erlkonig", Moritz von Schwind |
Νύχτες Δεκέμβρη για μικρούς και μεγάλους που ακόμα ονειρεύονται...
Παραμυθοτάξιδο, λοιπόν με μια ιστορία,που μας έρχεται από το μακρινό, παγωμένο Βορρά.
Τα ξωτικά είναι μυθικά πλάσματα που επέζησαν στις λαϊκές παραδόσεις της βόρειας Ευρώπης ως αθάνατα πλάσματα με μαγικές δυνάμεις.
Στη Γερμανία τα ξωτικά λέγονται Albtraum (=εφιάλτης), και θεωρούνταν πως έφερναν άσχημα όνειρα.
Ένα ξωτικό,που εμφανίζεται σαν προάγγελος του θανάτου είναι ο Erlkonig, ο Βασιλιάς τους, που με τη γλυκιά φωνή του δελεάζει τα μικρά παιδιά και τα οδηγεί στη χώρα του θανάτου...
Η ιστορία του Erlkοnig προέρχεται από μια παραδοσιακή Δανέζικη μπαλάντα, από τη μετάφραση της οποίας στα γερμανικά, εμπνεύστηκε το ποίημά του ο Γκαίτε.
Αν και η σκανδιναβική εκδοχή θέλει το ξωτικό να είναι θηλυκό, που προσπαθεί να παγιδεύσει τα ανθρώπινα όντα για να ικανοποιήσει την επιθυμία του για εκδίκηση, τελικά υπερίσχυσε η μεταγενέστερη εκδοχή με τον Erlkonig, αρσενικού φύλου και βασιλιά των ξωτικών...
 |
| " Erlkönig", Julius Sergius von Klever |
Μια φορά κι έναν καιρό, λοιπόν, μέσα στη σκοτεινή,παγερή και άγρια νύχτα ένας πατέρας κρατώντας στην αγκαλιά του το μικρό του αγόρι σφικτά µην κρυώσει καλπάζει πάνω στο άλογο…
Το δάσος ήταν σκοτεινό κι ανήσυχο κάτω απ' το χλωμό φως του φεγγαριού.
Το αγόρι φοβόταν το δάσος, ιδιαίτερα τις νύχτες που τα πάντα έμοιαζαν νεκρά.
Τα πάντα εκτός από τις σκιές που κινούνταν προς το μέρος τους και μακριά απ'αυτούς, με παράξενες διαθέσεις.
Μέσα απ' τα όνειρά του τού φάνηκε πως είδε μια μορφή να ξεπροβάλει απ' το σκοτάδι και ν' ακούει µέσα από τον άνεµο τη γλυκιά ,μαγική σχεδόν φωνή του βασιλιά των ξωτικών να το δελεάζει, να του υπόσχεται όµορφα παιχνίδια,γέλια και χαρές από τις κόρες του, εάν και εφόσον φύγει µαζί του.
Με φωνή σα μέλι προσπαθεί να ελκύσει το αθώο αγόρι, να το αποπλανήσει, µε στόχο να το "πάρει µαζί του".
 |
| "Erlkonig",C.G.Peschel, τοιχογραφία στο Μπελβεντέρε |
Ο πατέρας ήρεµος και καθησυχαστικός κατευνάζει το μικρό,ανήσυχο και τρομαγμένο παιδί για τους φόβους του.
Ήξερε πως το σκοτάδι έφερνε πάντα όλους τους φόβους των ανθρώπων στο προσκήνιο...Και συνεχίζει να καλπάζει...
Φτάνοντας όμως στο σπίτι τους, το βρίσκει νεκρό στην αγκαλιά του...
Ο μύθος εμπνέει τον Γκαίτε στο ομώνυμο ποίημα, που με έντονη επιβλητικότητα μεταφράζει ο Ζαν Μορεάς και πετυχαίνει μέσα από τον έμμετρο λόγο να αποδώσει πλήρως την ατμόσφαιρα του ποιητικού κειμένου του Γκαίτε:
"Ποιός τα μεσάνυχτα καβαλικεύει;
Είν' ο πατέρας με το παιδί·
το 'χει στα στήθια του και το χαϊδεύει
και κάπου σκύβει και το φιλεί.
—Παιδί μου, τι έκρυψες το πρόσωπό σου;
—Δε βλέπεις τ' άγριο το ξωτικό,
πατέρα; πέρασε απ' το πλευρό σου·
—Τα νέφια απλώνονται εις το νερό.
—Παιδί μου, έλα στη συντροφιά μου,
μ' αρέσ' η όψις σου η δροσερή,
περίσσια λούλουδα έχ' η οχθιά μου,
κι έχ' η μητέρα μου στολή χρυσή.
—Ακούς, πατέρα μου, ακούς τι λέει;
Με θέλει σύντροφο το ξωτικό·
—Παιδί μου, ησύχασε, τ' αέρι κλαίει
σ' άγριο χαμόδενδρο, θάμνο ξερό.
—Παιδί μου, έλα τί σε τρομάζει;
θα 'χεις τις κόρες μου για συντροφιά,
που όταν τη λίμνη μας νύχτα σκεπάζει,
χορεύουν εύθυμες στην αμμουδιά.
—Πατέρα, κοίταξε· δε βλέπεις πέρα,
σαν να χορεύουνε οι κορασιές;
—Παιδί μου, βλέπω απ' τον αέρα,
κουνιούνται πένθιμα γριές ιτιές.
—Μ' αρέσει η όψη σου, χρυσό μου αστέρι,
μα συ δεν έρχεσαι· σε παίρνω εγώ…
—Πατέρα, άπλωσε το άγριο χέρι,
πατέρα, μ' έπνιξε το ξωτικό.
Τρέμει ο πατέρας του και τ' άλογό του
κεντά και χάνεται σαν αστραπή·
φθάνει στη θύρα του… ωιμέ το γιο του
κρύο στον κόρφο του, νεκρό κρατεί".
Αφηγητής, πατέρας, παιδί και βασιλιάς των Ξωτικών, οι 4 χαρακτήρες του ποιήματος.
Ολοφάνερη η ερµηνευτική δυσκολία του τραγουδιού, αφού εκτελείται από έναν και µόνο τραγουδιστή, ο οποίος πρέπει να πετύχει απόλυτα τις εναλλαγές σε έκταση και ύφος που είναι τόσο απαραίτητες για την απόδοση των διαφορετικών χαρακτήρων!
Ισότιμος και ο ρόλος του πιάνου,που συµβάλλει ιδιαίτερα στην απόδοση της ατµόσφαιρας µέσα από τον ρυθµό του,την αρμονία και τον τρόπο συνοδείας!
Μεγαλοφυής η σύλληψη της μουσικής ιδέας για επαναλαμβανόμενα τρίηχα να αποδίδουν τον ακατάπαυστο καλπασµό του αλόγου αλλά και η μελωδία της κραυγής του αγοριού προς τον πατέρα είναι συγκλονιστική!
Ο αγαπημένος Φίσερ-Ντισκάου μας παρασύρει με την εκπληκτική του ερμηνεία σ'αυτό το απαιτητικό ληντ σε παραμυθόκοσμους αυτές τις παγερές νύχτες του Δεκέμβρη!
Ύφος, χαρακτήρες, εναλλαγές, ατμόσφαιρα ...,η φωνή του εκπληκτικού βαρύτονου που σαν περίτεχνο κέντημα στολίζει τη σάλα με το αναμμένο τζάκι...
Η φωνή του μας κάνει να θυμόμαστε όσα έχουμε λησμονήσει,τότε που μικρά παιδιά καθισμένοι στα γόνατα, γύρω απ'τον παππού ή τη γιαγιά μοιραζόμαστε καημούς,χαρές , όνειρα και φόβους μέσα απ΄τα παραμύθια...
Η φωνή του,κουβάρι από φανταστικές ιστορίες, κόκκινη κλωστή,που ξετυλίγει κάθε τι απρόβλεπτο...
 |
| "Μνημείο του Erlkοnig στην Ιένα της Θουριγγίας" |
O Heinrich Wilhelm Ernst στο "Grande Caprice,Op.26" μετέγραψε το έργο για βιολί.
Αυτή η μεταγραφή θεωρείται ως ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια για βιολί .
Το ακούμε από τη βιρτουόζο Hilary Hahn.
Aρκετοί είναι εκείνοι, που συγκινήθηκαν από το θρύλο και προσπάθησαν να τον μελοποιήσουν, ανάμεσά τους και ο Μπετόβεν, που όμως εγκατέλειψε την προσπάθεια.
Υπάρχει βέβαια η μουσική του, που αν και είναι προσχέδιο δεν υπολείπεται σε ποιότητα...
Η χειρόγραφη σύνθεση, που έμεινε ατελείωτη είναι του 1795.Το έργο ολοκληρώθηκε από τον R.Becker το 1897.
Από τις εκδοχές, που ξεχωρίζουν είναι αυτή του 1818 του Carl Loewe, την οποία ακούμε από τον Dietrich Fischer-Dieskau :
O γερμανός Λούντβιχ Σπορ θεωρείται πρόδρομος του Βάγκνερ όσον αφορά τη χρήση θρύλων στη μουσική του.
Φυσικά δεν έμεινε ασυγκίνητος από το μύθο του Erlkonig. Το 1856 στα "Έξι λήντερ" του δίνει το ομώνυμο έργο για φωνή, πιάνο και βιολί, που το ακούμε επίσης από τη μεστή, δραματική και πλούσια φωνή του Dieskau.
Από τη σύγχρονη εποχή ένα σχετικό πιανιστικό έργο, η Σπουδή Ν.8, από τις "12 Etudes in Minor Keys" με τίτλο: "Erlkοnig, after Goethe" από τον Marc-Andre Hamelin:
 |
| "Erlkonig", Bernhard Neher |
Στο άλμπουμ της Sarah Brightman, "La Luna" υπάρχει το τραγούδι "Figlio Perduto - χαμένος γιος", που δεν είναι άλλο από το ποίημα του Γκαίτε "Erlkonig", μεταφρασμένο στα ιταλικά και η μουσική του βασίζεται στο δεύτερο μέρος Allegretto της Συμφωνίας Νο.7 Op. 92 του Μπετόβεν:
Muri die vento Notte è scesa Padre e figlio sono insiem
Con un cavallo Vanno avanti In questa grande oscurità
Ma ad un tratto Il bimbo trema Dalla paura Freddo si fa
Padre oh padre Tu non hai visto Re degli elfi Eccolo la
Figlio perduto,Vuoi far un gioco?Gioia ti porto Vieni con me
Padre oh padre Hai già sentito Cosa mi dice E che vuol' far'?
Figlio perduto Se tu non vieni Io userò la forza che ho
Padre oh padre Re degli elfi Mi sta toccando Male mi fa
E il bambino, Con occhi chiusi Lui non si muove Perso è già
Figlio Figlio perduto Se tu non vieni Io userò la mia forza
Padre oh padre Re degli elfi Mi sta toccando Male mi fa
E il bambino, Con occhi chiusi Lui non si muove Perso è già
... perso è già
Μπορεί, φίλοι μου, ο θρύλος του Εrlkonig να'ναι ντυμένος με θλίψη και μελαγχολία, όμως μην ξεχνάμε πως το σκοτάδι φέρνει τους φόβους των ανθρώπων στο προσκήνιο.
Κανένα τέρας δεν εμφανίζεται στο φως της μέρας.
Στο φως της μέρας οι σκιές είναι ακίνδυνες.
 |
| "The Erlking" Albert Sterner |
http://historyofnotes.blogspot.co.uk/2011/04/franz-schuberts-erlkonig-op-1-d-328.html
http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-B125/668/4444,19880/index_a_09.html
http://www.pinterest.com/pin/246009198366800256/
https://www.flickr.com/photos/12634458@N04/4539760037/
No comments:
Post a Comment