Ο Μίκης και το έθιμο της "Γκαμήλας"

Από τα σκηνικά που έκανε για την παράσταση ο Σπύρος Βασιλείου

Στο πνεύμα των ημερών και αποκριάτικο έθιμο που χάνεται στα βάθη του χρόνου, φέρνει ο χαιρετισμός μου.

Το ΕΘΙΜΟ της «γκαμήλας»

Την περίοδο της Αποκριάς κυκλοφορούσε στις γειτονιές ομοίωμα της «γκαμήλας», που το σώμα της ήταν ένας ξύλινος σκελετός σκεπασμένος με κιλίμια, λινάτσες, πολύχρωμες κουρελούδες, ενώ για κεφάλι χρησιμοποιούσαν κρανίο αλόγου.
Δυο άντρες που έμπαιναν από κάτω αποτελούσαν τα πόδια της και την γκαμήλα οδηγούσε ο καμηλιέρης με συνοδεία μουσικής.
Πολλοί από τους χωριανούς «φίλευαν» την καμήλα και τότε εκείνη γονάτιζε και για να τους ευχαριστήσει τους φίλαγε το χέρι.
Άλλες φορές, η καμήλα έβρισκε ευκαιρία που ο καμηλιέρης ήταν απορροφημένος στο Διονυσιακό χορό του, και ξέφευγε από την επίβλεψή του.
Τότε, άρπαζε με το στόμα της ό,τι κρατούσαν οι παρευρισκόμενοι, που έτρεχαν να την πιάσουν, ενώ της «τις έβρεχαν» κιόλας…,με το συμβολισμό της κακοπάθειας του ζώου να παραπέμπει στις περιπέτειες του ανθρώπου μέσα στη ζωή και το χρόνο.

Το έθιμο συναντάται μέχρι σήμερα στη Θράκη, τη Μακεδονία, τη Φθιώτιδα, όμως ήταν αγαπημένο και των παλαιών Αθηναίων, όπου η «Γκαμήλα» αποτελούσε τη βασίλισσα του λαϊκού καρναβαλιού στις περιοχές του Ψυρρή.

Εικόνες που μάγευαν μικρούς και μεγάλους, ανάμεσά τους και τον Μίκη Θεοδωράκη, που μετουσίωσε την ξέφρενη αύρα τους στη Σουίτα Μπαλέτου «Ελληνική Αποκριά», όπου λαϊκές μελωδίες φορούν «συμφωνικό ορχηστρικό ένδυμα».

Ένα από τα μέρη του έργου είναι οι «Τρεις Καρναβαλικοί χοροί» που περιλαμβάνουν τα: Γαϊτανάκι, Αλογάκι, και Γκαμήλα.


Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε το 1953 κατόπιν παραγγελίας από το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου, η οποία χόρεψε και τον κύριο ρόλο, ενώ τα σκηνικά έκανε ο Σπύρος Βασιλείου.


Παρατηρείστε το μοτίβο του σαξοφώνου(1:33) από τη «Γκαμήλα» ...
Εμπνέει αργότερα το Μάνο Χατζιδάκι να γράψει τη μουσική πάνω σε στίχους Νίκου Γκάτσου στο τραγούδι του «Το πέλαγο είναι βαθύ», που μπορείτε να ακούσετε παρακάτω για να συσχετίσετε.

Τρεις Καρναβαλικοί χοροί: ΓΚΑΜΗΛΑ

Το πέλαγο είναι βαθύ