"Μότσαρτ:Απαγωγή απ'το Σεράι"

<<...Ο Μότσαρτ προσπαθούσε να βρίσκει την αναψυχή μακριά απ'το σπίτι του. 

Έπαιζε μπιλιάρδο στο καφενείο καθημερινά μετά το μεσημεριανό, και τα περισσότερα βράδια τον συναντούσες στην ταβέρνα. 

Τρελαινόταν για τις αυτοσχέδιες συντροφιές που με τις άμαξες κινούσαν για την εξοχή και καθώς ήταν έξοχος χορευτής, συχνά ουκνά τον έβρισκες σε χορούς και μασκαράτες.

Αυτές οι διασκεδάσεις πότε πολύχρωμες και παρδαλές, πότε σε πιο ήρεμη διάθεση ήταν απαραίτητες για την ανάπαυση του μυαλού του, ύστερα απ'την εντατική και παρατεταμένη δημιουργική προσπάθεια.

Άλλωστε τού μετέφεραν μεσ'από τα κρυφά μονοπάτια απ'τα οποία η μεγαλοφυία ασυνείδητα ενεργεί, όλες εκείνες τις γοργοφτέρουγες εντυπώσεις της ζωής που κέντρισαν την έμπνευσή του...

[...] 

Όπως στις απολαύσεις, έτσι και στο δημιουργικό του έργο, ο Μότσαρτ δεν γνώριζε όριο..

Ενα μεγάλο μέρος της νύχτας του ήταν αφιερωμένο στη σύνθεση και το πρωί, μένοντας ίσαμ'αργά στο κρεβάτι, θα διόρθωνε και θα δούλευε καλύτερα όσα είχε γράψει. 

Έπειτα γύρω στις 10, κινούσε με τα πόδια ή με τ'αμάξι, που έστελναν για να τον πάρουν, για τα προγραμματισμένα  του μαθήματα...

[...]

Οι βλαβερές συνέπειες αυτού του τρόπο ζωής ήταν ολοφάνερες...Οι ανόητες και ασύνετες σπατάλες του ήταν επίσης πολύ κοντά στην αλήθεια και συνδέονταν με μερικά από τα ευγενέστερα ένστικτα της ψυχής του.

Παράδειγμα , αν κάποιος απελπισμένος τον πλησίαζε για δάνειο, ποτέ ο Μότσαρτ δεν θα του έπαιρνε ενέχυρο κιαν του πρόσφεραν μια τέτοια εξασφάλιση, ποτέ δεν θα ερευνούσε γύρω απ'αυτήν.

Ήταν το ίδιο ανίκανος όσο κι ένα παιδί να ζητήσει κάτι τέτοιο. 

Προτιμούσε να κάνει κατευθείαν μια δωρεά, πάντα με γελαστή μεγαλοψυχία...

Βέβαια, τα οικονομικά μέσα που χρειάζονταν για τέτοια έξοδα ήταν πολύ πιοπάνω από το πραγματικό του εισόδημα. 

Τα έσοδά του από τα θέατρα, τις συναυλίες, τους εκδότες και τους μαθητές του μαζί με τη σύνταξη που τού είχε χορηγηθεί από τον Αυτοκράτορα δεν αρκούσαν, αφού τα γούστα του κοινού διόλου δεν είχα στραφεί προς τη μουσική του Μότσαρτ. 

Η αγνή της ομορφιά, ο πλούτος και η βαθύτητά της προβλημάτιζαν εξαιρετικά τους ακροατές ύστερα απ'την δημοφιλή και εύπεπτη τροφή που ήταν συνηθισμένοι. 

Είναι βέβαια γεγονός πως, χάρη στα λαϊκά στοιχεία που περιείχε το έργο εκείνο, το βιεννέζικο κοινό, κάποια εποχή, δεν χόρταινε ν'ακούει το "Μπελμόντε και Κονστάντσε"!>>

(Αποσπάσματα από τη νουβέλα του Έ.Μέρικε: "Ο Μότσαρτ στο δρόμο για την Πράγα", σελ 19-22)

Αγαπητοί φίλοι, ο τίτλος  "Μπελμόντε και Κονστάντσε" είναι η περίφημη όπερα: "Απαγωγή απ'το Σεράι" του Μότσαρτ, που στην εποχή του συνθέτη ήταν γνωστή με τα ονόματα των δυο ηρώων της.

Η παραπάνω νουβέλα αποτελεί μυθοπλασία του Eduard Mοrike, που λάτρευε τη μουσική του Σαλτσβουργιανού, μια φανταστική αναδημιουργία του ταξιδιού που έκανε ο Μότσαρτ από τη Βιέννη στην Πράγα το 1787 για την πρώτη παράσταση του Don Giovanni.
Ο Μέρικε με φόντο τη Βοημική εξοχή ζωγραφίζει αριστουργηματικά τη δημιουργική ιδιοφυΐα του φαινομένου-Μότσαρτ.

Το στιγμιότυπο αναφέρεται στην "Aπαγωγή από το Σεράι", γραμμένη το 1782.
Ιστορίες για χριστιανούς, αιχμαλώτους των μουσουλμάνων, ήταν διαδεδομένες σε όλη την Ευρώπη εδώ και αιώνες. Όμως, από τον 18ο αιώνα η τουρκική αυτοκρατορία είχε σταματήσει να είναι απειλή και οι στοχαστές του Διαφωτισμού σε αυτό το νέο πλαίσιο, έγραφαν ιστορίες σχετικά για Άραβες που επισκέπτονται την Ευρώπη ή Ευρωπαίους που μένουν σε μουσουλμανικά εδάφη ενισχύοντας έναν θετικό τρόπο παρουσίασης των Τούρκων, όπως έκανε ο Μοντεσκιέ στις Περσικές Επιστολές ή o Cadalso στις Μαροκινές Επιστολές του.
Η "Απαγωγή από το Σεράι" του Μότσαρτ κινείται στην ίδια ατμόσφαιρα και  προσανατολισμό.
Η πρεμιέρα της δόθηκε στο Burgtheater της Βιέννης κατόπιν επιθυμίας του αυτοκράτορα Ιωσήφ κι ενίσχυσε το ζίνγκσπιλ, (είδος γερμανικής μουσικής κωμωδίας), που μέχρι εκείνη την εποχή επισκιαζόταν από την "παντοκρατορία" της ιταλικής όπερας .
Έτσι, δίκαια το συγκεκριμένο έργο θεωρείται μεγάλης σημασίας για τη μετέπειτα εξέλιξη της γερμανικής όπερας γενικότερα.
Αυτοί οι δύο παράγοντες συνέκλιναν στο να παραχθεί αυτή η ξέγνοιαστη, ανοιχτόμυαλη όπερα την περίοδο του Διαφωτισμού, η οποία αποτέλεσε και ένα από τα πιο αγαπητά έργα του κοινού, αλλά και του ίδιου του συνθέτη.Κάλλιστα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μια αριστότεχνα  δυτικοποιημένη εκδοχή της τουρκικής μουσικής. Ένα μελόδραμα με αλληγορικούς συμβολισμούς, όπου αναδεικνύονται τα σύμβολα και οι ιδέες του Οριενταλισμού αλλά και το ανθρωπιστικό πνεύμα του Διαφωτισμού.

Η "Απαγωγή από το Σεράι" γράφτηκε μια χρονιά, το 1782, από τις πιο ευτυχισμένες του Μότσαρτ, μιας και είναι η χρονιά που νυμφεύθηκε την  Κωνστάντζα Βέμπερ και πολλοί λένε πως επέλεξε την ιστορία λόγω του ονόματος της ηρωίδας  Κωνστάντσε με κείνο της  γυναίκας του.

Μια εξαιρετική, ρομαντική όπερα με την  οποία ο 25χρονος Μότσαρτ αγγίζει το μυαλό και την καρδιά μας, εκπέμποντας ενέργεια, δύναμη και προκαλώντας όλα τα συναισθήματα που μπορεί να αισθάνεται ένας άνθρωπος στη ζωή: θλίψη, άγχος, μα και ελπίδα και κυρίως άκρατη ευτυχία.

Ο Μότσαρτ μάς διδάσκει!
Μάς θυμίζει πως ο κόσμος των συναισθημάτων είναι υπαρκτός ...
Με αυτό το έργο του, ο γεννημένος σαν σήμερα "αγαπητός του Θεού-Aμαντέους" ανακαλεί στη μνήμη μας το πώς είναι να γελάμε, να αισθανόμαστε βαθιά, να δινόμαστε ολοκληρωτικά, να ελπίζουμε, να αγαπάμε.

Γνωρίζοντας την εξαιρετική φήμη των ερμηνευτών για τους οποίους έγραφε ο Μότσαρτ την συγκεκριμένη όπερα, προσάρμοσε τις άριες στις δεξιοτεχνικές τους ικανότητες.

Η μουσική της όπερας περιλαμβάνει μερικές από τις πιο εντυπωσιακές και απαιτητικότατες σε εύρος άριες, όπως εκείνη της τρίτης πράξης ερμηνευμένη από την Κονστάντσε, η μακροσκελής και περίτεχνη "Martern aller Arten" , που αποτελεί πρόκληση για κάθε υψίφωνο.

Την απολαμβάνουμε από μια κατεξοχήν Μοτσάρτια ερμηνεύτρια, Edda Moser:

Mozart: "ΑΠΑΓΩΓΗ ΑΠ'ΤΟ ΣΕΡΑΪ, Martern aller Arten" Edda Moser