"Με έμπνευση το φρενοκλόπο Έρωτα του Ερμιτάζ"

Aχ, ο  Έρωτας, ο θεός της αγάπης, αυτή η πολυποίκιλη προσωπικότητα ...

Η σημερινή γιορτή του φτερωτού αγίου, μου’ φεραν στο νου ένα γλυπτό, πραγματικό αριστοτέχνημα, που θαύμασα το περασμένο καλοκαίρι  στο Μουσείο Ερμιτάζ, στην Αγία Πετρούπολη!!

Ένα δημιούργημα που προξενεί έντονο θαυμασμό σ' όποιον το αντικρύζει...

"Ο Έρως βγάζοντας το αγκάθι από το πόδι της Αφροδίτης"  

(Pietro Tenerani)

"Εν αρχή ην το Χάος" κατά τον Ησίοδο.

Ο Έρωτας θεωρείται ως ένας θεός που γεννήθηκε την ίδια εποχή με τη Γη βγαίνοντας απευθείας από το αρχικό Χάος. Τρία στοιχεία συνυπάρχουν, το Χάος, η Γαία και ο Έρωτας.

Ο Έρωτας δε γεννά, αλλά ενθαρρύνει και διευκολύνει τη γέννηση και τη δημιουργία.

Στις Θεσπιές λατρευόταν με τη μορφή μιας ακατέργαστης πέτρας.

Ή ακόμη ο Έρωτας γεννιέται από το αρχέγονο Αυγό, αυτό το Αυγό που γέννησε η Νύκτα και του οποίου τα δύο μισά χωρισμένα σχηματίζουν τη Γη και το κάλυμμά της, τον Ουρανό.

Ο Έρωτας όμως, παραμένει πάντοτε μία κυρίαρχη δύναμη του Κόσμου.

Το θέμα αυτό το εκμεταλλεύτηκαν συγγραφείς , φιλόσοφοι και ποιητές.

Στο Συμπόσιο του Πλάτωνα, δια στόματος Διοτίμας ο Έρωτας είναι ένας «δαίμονας», μεσολαβητής ανάμεσα στους θεούς και τους ανθρώπους. 

Γεννήθηκε από την ένωση του Πόρου και της Πενίας, μέσα στον κήπο των θεών, έπειτα από ένα μεγάλο δείπνο, στο οποίο είχαν προσκληθεί όλες οι θεότητες. 

Σ' αυτή του την καταγωγή οφείλει μερικά ιδιάζοντα χαρακτηριστικά: στην αναζήτηση πάντοτε του αντικειμένου του ως Πενία ξέρει πάντοτε να επινοεί έναν τρόπο, για να φτάσει στο σκοπό του ως Πόρος. 

Ο Έρωτας είναι μια δύναμη διαρκώς ανικανοποίητη και ανήσυχη.

"Κι η πεθυμιά του έρωτα σφίγγοντας τη καρδιά

σα σύννεφο πελώριο μου τύλιξε τα μάτια

κι έκλεψεν απ’ τα στήθια μου τη πιο γλυκιά πνοή. "

 (Αρχίλοχος-Ερωτικό ποίημα, 690 π.Χ.)

Οι μυθογράφοι, όπως διακρίνουν διάφορες Αφροδίτες, έτσι διακρίνουν και περισσότερους Έρωτες.

Τον θέλουν γιο της Ειλείθυιας ή της Ίριδας ή του Ερμή και της χθόνιας Άρτεμης ή, του Ηρακλή και της ουράνιας Αφροδίτης.

Ένας άλλος Έρωτας, που ονομάστηκε Αντέρως (Αντίθετος Έρως), είχε γεννηθεί από τον Άρη και την Αφροδίτη, την κόρη του Δία και της Διώνης...ένα τρίτος Έρωτας ήταν ο γιος του Ερμή και της Άρτεμης, κόρης του Δία και της Περσεφόνης, και αυτός είναι ειδικά ο φτερωτός θεός, ο οικείος των ποιητών και των γλυπτών.

Η Σαπφώ,τυραννισμένη από τον έρωτα της γράφει...:

"Σαν άνεμος μου τίναξε ο έρωτας τη σκέψη,

σαν άνεμος που σε βουνό βελανιδιές λυγάει.

Ήρθες, καλά που έκανες, που τόσο σε ζητούσα,

δρόσισες την ψυχούλα μου, που έκαιγε ο πόθος..."

Σιγά-σιγά κάτω από την επίδραση των ποιητών ο θεός Έρωτας πήρε την παραδοσιακή του φυσιογνωμία. 

Τον παρουσιάζουν σαν ένα παιδί συχνά φτερωτό, που του αρέσει να φέρνει την ταραχή στις καρδιές. Ή τις πυρπολεί με το δαυλό του ή τις πληγώνει με τα βέλη του.

Ο Έρωτας εμφανιζόταν σε πολλές αναπαραστάσεις, κυρίως με τη μορφή που τον παρουσίασαν αργότερα και οι Ρωμαίοι, ως φτερωτό μωρό με βέλη στα χέρια.

Σύμφωνα πάλι με το μύθο, ο Έρως έχει δυο ειδών βέλη: τα χρυσά με φτερά περιστεριών και άλλα με φτερά κουκουβάγιας.

Τα βέλη με τα φτερά των περιστεριών είναι αυτά που έριχνε στις καρδιές των θνητών και αθανάτων, ώστε να διεγείρει τα ερωτικά συναισθήματα.Σημαδεύει και με φόρα αφήνει την αιχμηρή σαΐτα του...

"Ο δαμαστής ο Έρωτας

κι η πορφυρή Αφροδίτη,

μαζί σου παίζουν βασιλιά

κι οι μαυρομάτες Νύμφες.

Σε σένα που συχνά γυρνάς

στις πιο ψηλές βουνοκορφές,

ευλαβικά προσπέφτω.

Την προσευχή μου εισάκουσε

κι έλα κοντά σε μένα,

για να γενεί ό,τι ζητώ..."

 (Ανακρέων-Ερωτικό ποίημα,  550π.Χ.)

Οι επεμβάσεις του είναι αναρίθμητες. 

Επιτίθεται εναντίον του Ηρακλή, του Απόλλωνα, που τον είχε κοροϊδέψει ως τοξότη, εναντίον του ίδιου του Δία, της μητέρας του και φυσικά στους ανθρώπους.

Αγαπημένο θέμα των καλλιτεχνών, κάτω από το φαινομενικά αθώο παιδί μαντεύουμε τον ισχυρό φρενοκλόπο θεό, που μπορεί ανάλογα με τη φαντασία του, να προξενήσει φριχτές πληγές...κι ας τον βλέπουμε στο γλυπτό του Τενεράνι να προσπαθεί να απαλύνει τον πόνο από την Αφροδίτη βγαζοντά της απ'τη φτέρνα το οδυνηρό αγκαθάκι  ο τοξαλκής, χρυσομάλλης άγγελος...

Αυτός, περιμένει εκεί ...να μας δει να βουτάμε στη δική του θάλασσα, την κοκκινοβαμμένη...

Αυτός φρενοκλόπος, πόσους στο πέρασμά του γεννάει στεναγμούς!!!

"Έρωτες υπέρ μεν άγαν

ελθόντες ουκ ευδοξίαν

ούδ' αρετάν παρέδωκαν

ανδράσιν...

Έρωτα εσύ, με περισσή

όταν λαβώνεις δύναμη...

μηδ’ όνομα καλό από σε

μηδ’ αρετή μπορεί να βγει..."

Τρομερός λαβωματής, αυτός ο έρωτας!

Πόσο όμορφα ο χορός εξυμνεί αυτή τη δύναμη του γιου της Αφροδίτης, στο β'  στάσιμο στη Μήδεια του Ευριπίδη!

Ξεχωριστά και απερίγραπτα έχει μελοποιηθεί από τον Μάνο Χατζιδάκι στο "Μεγάλο Ερωτικό" με κείνη την καταιγιστική αλλαγή του ύφους και της ρυθμικής αγωγής, που απ'το ελεγειακό, αργό και θλιμμένο αντάτζιο μετουσιώνεται σε μεγαλοπρεπές, ζωντανό και γεμάτο δύναμη λαϊκό ζεϊμπέκικο...

Ευγενής και γλυκός ο Ψαριανός, αυθεντικός και με υγρασία στη φωνή συντελεί στο Χατζιδακικό "θαύμα", που φτιάχνει ένα ερωτικό τραγούδι που αγγίζει από τον πιο λαϊκό που λειτουργεί με το συναίσθημα άνθρωπο, μέχρι εκείνον,  που αναζητά τη διανόηση ακόμα και στην ακρόαση...

ΠΗΓΕΣ : "Λεξικό της ελληνικής και ρωμαϊκής μυθολογίας" Grimal, ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ," Music and Musicians in Ancient Greece" Anderson, Univescity of Cambridge