"Το δακτυλίδι του Πολυκράτη", η όπερα ενός δεκαεπτάχρονου...

Ο Έριχ Kόρνγκολντ υπήρξε παιδί-θαύμα στο πιάνο, χαρακτηρισμός που τού αποδόθηκε από τον Γκ.Μάλερ, ενώ Ρ. Στράους και Τσεμλίνσκυ(δάσκαλός του στο πιάνο) εγκωμίασαν το πρώιμο ταλέντο του.
Έντεκα χρονών συνέθεσε την 1η Σονάτα του για πιάνο επεξεργαζόμενος ένα θέμα του δασκάλου του, με Μάλερ και Στράους να διατυπώνουν ένθερμα σχόλια για την πρωτότυπη αρμονική δομή, τις εναλλαγές δυναμικότητας και το κυρίαρχο, προσωπικό ύφος του νεαρού συνθέτη.
Δυο χρόνια αργότερα, γράφει τη 2η Σονάτα για πιάνο σε Μι μείζονα, αρκετά μεγάλης κλίμακας, δομημένη σε 4 μέρη και με τεράστιες δεξιοτεχνικές απαιτήσεις. Η σύνθεση προκάλεσε το ενδιαφέρον του Αρτουρ Σνάμπελ που εκθειάζοντας τη μoυσική ιδιοφυία του Κόρνγκoλντ εντάσσει το έργο του 13χρονoυ στο μόνιμο ρεπερτόριό του.

Ο Κόρνγκολντ ήταν μόλις δέκα χρονών όταν διάβασε το "Δακτυλίδι του Πολυκράτη", τη μπαλάντα του Φρήντριχ Σίλλερ, βασισμένη στο γνωστό μύθο που διέσωσε ο Ηρόδοτος και διασκευασμένη σε θεατρικό από τον Heinrich Teweles…
Μπορεί να ήταν μικρό παιδί, όμως είχε κατά νου να ασχοληθεί με το είδος της όπερας και η ιστορία αυτή τού έδινε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία. Η μονόπρακτη όπερά του ολοκληρώθηκε τo 1914.

"Σήμερα η τύχη σου είναι στα καλά της,
μα η τύχη παίζει, έχε το νου σου εσύ...[...]

Σε κρίνω - πώς αλλιώς; - ευτυχισμένον,
μα τρέμω αν θα μπορέσεις να σωθείς.
Οι θεοί φθονούν, κι αυτό ’ναι που φοβούμαι
ανόθευτη χαρά απ’ αυτούς στον κόσμο
ποτέ θνητός δεν έλαβε κανείς...[...]
Δεν ξέρω εγώ θνητό που να του δώσαν
τα δώρα τους οι ουράνιοι απλόχερα όλα
και να ’χει φτάσει σε καλά στερνά.
Οι θεοί αν αυτή τη χάρη δε σου κάνουν,
τη συμφορά προκάλεσέ την ο ίδιος.
Άκου με που σα φίλος σου μιλώ
κι απ’ τ’ αγαθά σου αυτό που το ’χεις πρώτο
και την καρδιά σου πιότερο σου ευφραίνει
πάρ’ το και ρίχ’ το ο ίδιος στο γιαλό...[...]

(αποσπάσματα από: "Το δαχτυλίδι του Πολυκράτη", Φρήντριχ Σίλλερ, βιβλίο Λογοτεχνίας Β΄ Λυκείου)



Με υλικό από την μπαλάντα του Σίλλερ, ο λιμπρετίστας διαμορφώνει και μεταφέρει την ιστορία στην σύγχρονη εποχή, με στοιχεία παρωδίας.
Ένας μουσικός, ο Βίλχελμ, καυχιέται για την τέλεια ζωή του, που ξεχειλίζει από ευτυχία. Είναι παντρεμένος με τη Λάουρα, μια νεαρή πανέμορφη γυναίκα που τον λατρεύει...έχει μόλις διοριστεί ως αρχιμουσικός στην ορχήστρα της πόλης και πρόσφατα κληρονόμησε την πλούσια θεία του!
Το μόνο μελανό σημείο πως ο παιδικός του φίλος, έχει εξαφανιστεί. Αν επέστρεφε, θα συμπλήρωνε ολοκληρωτικά την ευτυχία του!
Κάποια μέρα ο φίλος Βόγκελ εμφανίζεται, αλλά βλέποντας την τόσο καλά στημένη ζωή του Βίλχελμ, ζηλεύει…Ιδιαίτερα, φθονεί την αγάπη μεταξύ του ζευγαριού.
Συμβουλεύει τον Βίλχελμ πως -όπως αναφέρεται και στην μπαλάντα του Σίλλερ- πρέπει να θυσιάσει κάτι  για να μην προκαλέσει τη Μοίρα η τόση ευτυχία του…, καθώς οι αρχαίοι πίστευαν πως το "θείον" είναι φθονερό και οι θεοί δεν ανέχονται να έχουν οι άνθρωποι μια άδολη ευτυχία....
 Του προτείνει -λοιπόν- να προκαλέσει ο ίδιος μια "συμφορά" στον εαυτό του, στερώντας τον από κάτι που τού είναι αγαπητό, όπως να σκαλίσει το ερωτικό παρελθόν της συζύγου του, να φιλονικήσει μαζί της και να την χωρίσει...
Ο Βίλχελμ μπορεί να είναι αφελής, όμως η Λάουρα δεν πέφτει στην παγίδα του φθονερού Βόγκελ και πείθει το σύζυγό της πως αυτός που απαιτείται να "θυσιαστεί" είναι ο "φίλος", που προσπαθεί να καταστρέψει την ευτυχία τους και τελικά τον βγάζουν από τη ζωή τους.

Πρόκειται για ένα υπέροχο δείγμα όπερας μπούφα του νεαρού Κόρνγκολντ, που θαυμάστηκε από τον Ρίχαρντ Στράους για τα υψηλά καλλιτεχνικά της στοιχεία!

Προτείνω να ακούσουμε ένα ποτ-πουρί από τις δημοφιλέστερες άριες της όπερας μεταγραμμένες για πιάνο:

Der Ring des Polykrates, Op. 7. / piano:

Στο παρακάτω βίντεο η όπερα ολοκληρωμένη:

Erich Wolfgang Korngold: "Der Ring des Polykrates" 

Με την άνοδο του ναζιστικού καθεστώτος, ο Kόρνγκολντ εγκατέλειψε την Ευρώπη και μετανάστευσε στην Αμερική, όπου ασχολήθηκε με τη σύνθεση κινηματογραφικής μουσικής με τεράστια επιτυχία.
Θεωρείται ο πρώτος -επιτυχημένος διεθνώς- συνθέτης ταινιών στο Χόλυγουντ, θαυμάστηκε για τη μελωδική του ευρηματικότητα και είναι από τους πρώτους που ανύψωσε τη μουσική στον κινηματογράφο σε ουσιαστικό δευτεραγωνιστή.Τιμήθηκε δύο φορές με Όσκαρ για τις συνθέσεις του στις ταινίες: "The Adventures of Robin Hood" και "Anthony Adverse".
Αποτέλεσε πρότυπο του Ένιο Μορικόνε.

Ο Έριχ Βόλφγκανγκ Κόρνγκολντ πέθανε στα εξήντα του μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο σαν σήμερα 29 Νοεμβρίου του 1957 και είναι θαμμένος στο κοιμητήριο του Λος Άντζελες.
Το κείμενο αφιερώνεται στη μνήμη του...


Παλαιότερη δημοσίευση για τον Κόρνγκολντ μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Alfred Schnittke: "A Paganini for solo violin"

"Πορτρέτο Σνίτκε", Reginald Gray(1972)

Ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες του 20ου αιώνα, γεννήθηκε σαν σήμερα, 24 Νοεμβρίου 1934. Ο Άλφρεντ Σνίτκε, με βαθιά επιρροή στην αβάντ γκαρντ αλλά και στη μουσική δωματίου, αφιέρωσε τη ζωή του στην προσπάθεια "να ενοποιήσει τη σοβαρή με την ελαφριά μουσική, ακόμη και αν χρειαστεί να σπάσει τον λαιμό του σε αυτή την απόπειρα".

Ανέπτυξε ένα προσωπικό ύφος που χαρακτηρίστηκε "πολυστιλιστικό", επέδρασε στο έργο του Σοστακόβιτς, συνέθεσε συμφωνίες, μουσική δωματίου, αλλά και κινηματογραφικά soundtracks. 

Σοβιετικός πολίτης γερμανικής καταγωγής, ο Alfred Schnittke, στην πατρίδα του κατηγορήθηκε για "μοντερνισμό" στον τρόπο γραφής του και υπέστη περιορισμούς και απαγορεύσεις, ενώ στην Ευρώπη και την Αμερική τα έργα του παίζονταν αποσπώντας ενθουσιώδη υποδοχή από το κοινό και διθυραμβικές κριτικές.

Η πολυστιλιστική και πολυρυθμική μουσική του είναι βαθιά ειλικρινής και δεν διστάζει να αγγίξει και να εμπλακεί με τα σκοτεινά και αγκάθινα συναισθήματα του πόνου και της απόγνωσης, αλλά και την ήρεμη θλίψη που κάποιες φορές οδηγεί στο κενό. Μέσα από τους ήχους του εκφράζονται οι υπαρξιακές αγωνίες του ανθρώπου, κατά στιγμές ωστόσο ανατρέπει αυτές τις αγωνίες με ήχους παιδικής αθωότητας, τρυφερότητας, φωτεινότητας, χιούμορ αλλά και ακινησίας.

Σήμερα, ημέρα των γενεθλίων του προτείνω να ακούσουμε τη σύνθεση του για σόλο βιολί : "Α Paganini". 

Eίναι σύνθεση του 1982 και η συμβολική αφιέρωση δηλώνει  την υφολογική αφετηρία, από την οποία αντλούνται τόσο εκτελεστικές τεχνικές όσο και μουσικά παραθέματα.  Βασίζεται χαλαρά στο γνωστό θέμα από το "Caprice Op. 1, No. 24 του Παγκανίνι".

Ι. Στην πρώτη ενότητα "Andante" γίνονται πειραματισμοί με μικροδιαστήματα πάνω από κρατημένους φθόγγους και τρίλλιες, ενώ προοδευτικά η ρυθμική κίνηση πυκνώνει καταλήγοντας σε μιαν υψηλή επίδειξη δεξιοτεχνίας. Στο σημείο αυτό κάνει την εμφάνισή της η "Cadenza I", στην οποία “σπαράγματα” από καπρίτσια του Paganini διακόπτονται από βίαιες συγχορδίες. 

ΙΙ. Η ακόλουθη δεύτερη βασική ενότητα "Andante" του κομματιού παρουσιάζει παρόμοια επιταχυνόμενη ρυθμική εξέλιξη με την πρώτη αλλά και επιπρόσθετες – χαρακτηριστικές της τεχνοτροπίας του Paganini – βιολιστικές τεχνικές· ως συνέχεια και κορύφωσή της, εξ άλλου, ακολουθεί η σύντομη "Cadenza II", όπου ο ήχος του βιολιού μετατοπίζεται πλέον προς την ύψιστη ηχητική περιοχή του και τελικά εξαφανίζεται στο άπειρο! 

ΙΙΙ. Το κομμάτι του Schnittke ολοκληρώνεται κυκλικά, με μιαν υπόμνηση της "στοχαστικής"  έναρξής του (που εμφανίζεται ωστόσο αποδεσμευμένη από το "ενεργητικό" στοιχείο της τρίλλιας), ενώ σε μιαν ύστατη καταληκτική χειρονομία η βαθύτερη χορδή του βιολιού ξεκουρδίζεται και ο ήχος σβήνει.

Alfred Schnittke - A Paganini for violin solo:

Πηγές: dimitria.thessaloniki.gr, stellasview.gr, users.uoa.gr- Ι.Φούλιας

Καρλ Μαρία φον Βέμπερ: "Ευρυάνθη"

Γεννήθηκε σαν σήμερα, 18 Νοεμβρίου 1786 και θεωρείται ο δημιουργός της ρομαντικής γερμανικής όπερας και προάγγελος του Ρίχαρντ Βάγκνερ.

Ο Καρλ Μαρία Φον Βέμπερ, που τιμάμε σήμερα υπήρξε ένας θεατράνθρωπος, καθώς μεγάλωσε σε περιβάλλον  "θεατρικού μπουλουκιού". Η μητέρα του ήταν τραγουδίστρια και ο πατέρας του έπαιζε βιολί και ηγείτο ενός μικρού, επαρχιακού θεατρικού θιάσου, με αποτέλεσμα ο Βέμπερ να αποκτήσει εξαιρετική γνώση της σκηνής που αργότερα θα του φαινόταν εξαιρετικά χρήσιμη...Στοιχείο της ζωής του, που ταυτίζεται με αντίστοιχο του Βάγκνερ.

Λόγω της φύσης του επαγγέλματος της οικογένειας, τα ταξίδια ήταν συνεχή, όμως αυτό δεν εμπόδισε τον Καρλ Μαρία να μελετά μουσική και μάλιστα στην ηλικία των 11 ετών να θεωρείται  εξαιρετικός  βιρτουόζος του πιάνου.

Σπούδασε επίσης μονωδία και σύνθεση με τον αδερφό του Χάυντν, Μίχαελ, ο οποίος τον έφερε κοντά στο ρεύμα "Θύελλα και ορμή".

Το πρώτο έργο του ήταν μια σονάτα για πιάνο που παρουσίασε στα δώδεκα, ενώ  το πρώτο του μελόδραμα ανέβηκε όταν ο Βέμπερ ήταν δεκατεσσάρων ετών. 

Αναζητώντας τρόπους ώστε να δημιουργήσει μια λαϊκή-εθνική όπερα, ο Βέμπερ στράφηκε στην γερμανική λογοτεχνία και τους θρύλους της χώρας του.  

Αξιοποιεί κάθε στοιχείο που συλλέγει...Δραματικές - ερωτικές  ιστορίες,  φανταστικό στοιχείο, σύνδεση των στοιχείων της φύσης και τον κόσμο των υπεργήινων πνευμάτων με τα ανθρώπινα συναισθήματα. Προβάλλει την ιδέα της λύτρωσης, τις αντιθέσεις φωτός και σκότους, καθώς και σκηνές λαϊκών ομάδων που εκπροσωπούσαν και το επιζητούμενο λαϊκό πολιτισμικό αγαθό της γερμανικής παράδοσης.

Ο τρόπος έκφρασής του είναι άφθαστης ομορφιάς, διακρίνεται για τη μελωδικότητά του και εμφανίζει έναν πρωτόγνωρο πατριωτισμό, που με την πρωτοφανή δεινότητά του στην ενορχήστρωση  τον καθιστούν εθνική μορφή της Γερμανίας κι αποκτά ασύλληπτη φήμη και δόξα. 

Σήμερα θα ασχοληθούμε με τη δεύτερη κατά σειρά όπερά του, την "Ευρυάνθη".

Πρόκειται για ρομαντική όπερα, το  λιμπρέτο  της οποίας γραμμένο από την  γερμανίδα ποιήτρια και θεατρική συγγραφέα, Χελμίνα φον Τσέζι, βασίστηκε σε θρύλο  του 13ου αι. σχετικά με τον  ιππότη  Gerard και την ενάρετη πριγκίπισσα Eυρυάνθη, ανάμικτη με στοιχεία από έργα του Βοκκάκιου και του Σαίξπηρ.

Ο συνθέτης μουσικά κινείται στην παράδοση του ζίνγκσπιλ*, στο οποίο κατ΄ουσίαν αναμόρφωσε  τα μουσικοδραματουργικά στοιχεία του.

[*Ζίνγκσπιλ είναι είδος που  χαρακτηρίζεται από προφορικό διάλογο που εναλλάσσεται με μουσικά σύνολα, (τραγούδια, μπαλάντες, άριες), κωμικού ή ρομαντικού χαρακτήρα και συχνά περιλάμβανε φανταστικά πλάσματα ή στοιχεία μαγείας]

Καθώς παραπάνω αναφέραμε πως ο Βέμπερ θεωρείται προάγγελος του Βάγκνερ, θα πρέπει να επισημάνουμε πως στην  "Ευρυάνθη" του  βασίστηκε ο δεύτερος για τη σύνθεσή του: "Λόενγκριν". Συχνή είναι η χρήση του λάιτ-μοτίβ και από τον Βέμπερ , ενώ πολλοί μουσικολόγοι θεωρούν την Ευρυάνθη "ανώτερη" υφολογικά και μουσικά από τον αντίστοιχο Βαγκνερικό "Λόενγκριν".

Μουσικά η όπερα του Βέμπερ θεωρείται εξαιρετική, παρότι  το λιμπρέτο χαρακτηρίζεται αβαθές.

Η ΥΠΟΘΕΣΗ:

Οι δυο πρίγκιπες,  Aντολάρ και Λυσιάρτ, στοιχηματίζουν γα την αρετή της Ευρυάνθης, αρραβωνιαστικιάς του πρώτου.  Η Eγκλαντίνη, που είναι ερωτευμένη με τον Aντολάρ σχεδιάζει με τη βοήθεια του Λυσιάρτ να συκοφαντήσει την Ευρυάνθη. Γνωρίζει το μυστικό σχετικά με την αυτοκτονία της αδελφής του Aντολάρ, Έμμας η οποία  όταν έχασε στον πόλεμο τον αγαπημένο της, αυτοκτόνησε πίνοντας δηλητήριο που περιείχε το δαχτυλίδι της, με το οποίο έχει ταφεί.
Η ψυχή της δεν μπορεί να αναπαυτεί, εκτός αν  το δαχτυλίδι πλυθεί με τα δάκρυα ενός  αγνού κοριτσιού.  Οι δυο δολοπλόκοι εκμεταλλεύονται το μυστικό. Πηγαίνουν στον τάφο, παίρνουν το δακτυλίδι, που αποτελεί για τον  Aντολάρ πειστήριο πως η αγαπημένη του τον απάτησε...
Αποφασίζει να σκοτώσει την άπιστη Ευρυάνθη, όμως δεν έχει το κουράγιο...
Όταν αποκαλύπτεται η αλήθεια, οι δυο ερωτευμένοι νέοι πέφτουν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου και συγχρόνως η ψυχή της Έμμας γαληνεύει, καθώς τα δάκρυα χαράς της Ευρυάνθης βρέχουν το δαχτυλίδι...

1. Η Ουβερτούρα, που δομείται πάνω σε θέματα της όπερας θεωρείται αριστούργημα και είναι το πλέον εκτελούμενο μέρος της σύνθεσης...

Weber: "Euryanthe - Overture" / Erich Kleiber:

2. Τη μουσική του Βέμπερ και συγκεκριμένα την "Ευρυάνθη" του θαύμαζε κι ο Βίκτωρ Ουγκώ...Μάλιστα, στους "Αθλίους" του αναφέρεται επαινετικά στην όπερα:

"...Ο Αγιάννης έφυγε, δίνοντας υπόσχεση πως θα επέστρεφε σε μερικές μέρες. Η Κοζέτ πέρασε τη νύχτα μόνη στο σαλόνι. Για να σπάσει τη μονοτονία, έκατσε στο πιάνο.Έπαιξε και τραγούδησε το χορωδιακό "Κυνηγοί περιπλανώνται στο δάσος" από την όπερα "Ευρυάνθη" του Βέμπερ, ίσως το ομορφότερο μουσικό μέρος που έχει συνθέσει!..."

(Βίκτωρ Ουγκό: "Οι Άθλιοι", σελ 799)

Weber: Euryanthe,  Hunters’ Chorus:

3. Ο Sigismond Thalberg υπήρξε συνθέτης και ένας από τους πιο διακεκριμένους βιρτουόζους πιανίστες του 19ου αι. ισαξιος των Σοπέν και Λιστ.
Συχνά έγραφε παραλλαγές πάνω σε θέματα αγαπημένων μελοδραμάτων. Έτσι, το 1828 και πάνω σε μοτίβα απο την "Ευρυάνθη" του Βέμπερ δημοσίευσε το έργο του "Op. 1", με τίτλο: "Fantaisie et Variations sur des différens Motifs de l'opéra Euryanthe", που θα ακούσουμε στην εκδοχή για πιάνο με 4 χερια:

Thalberg: "Fantasie et Variations sur Euryanthe de Weber" :

Για τον Βέμπερ μπορείτε να διαβάσετε και παλιότερο κείμενο εδώ.

"Daniel Barenboim: η γνωριμία μου με τον Pierre Boulez"

[Για τα γενέθλια του Ντάνιελ Μπαρενμπόιμ]

Φωτο από: www.medici.tv/

Ήταν Απρίλης ή Μάης του '63 και είχα αποφασίσει πια πως θα πάω στη Γερμανία να παίξω με την Φιλαρμονική του Βερολίνου, όπως μού είχε προτείνει ο Φουρτβένγκλερ πριν χρόνια και οι γονείς μου είχαν αρνηθεί.Όμως όλα τα προγράμματα για την επόμενη σεζόν ήταν συμπληρωμένα. Υπήρχε μόνο ένα, στο οποίο δεν είχε εξαγγελθεί ακόμη ο σολίστας, ενταγμένο σε μια σειρά μουσικής του 20ου αι.
Ενας νεαρός γάλλος συνθέτης που τελευταία διηύθυνε κιόλας, ονόματι Πιερ Μπουλέζ, θα διηύθυνε το 1ο Κονσέρτο για πιάνο του Μπάρτοκ.


-Μα, δεν εχω ακούσει ποτέ αυτό το κονσέρτο, τούς είπα...
-Αν θέλετε να παίξετε με τη Φιλαρμονική, μόνο αυτό υπάρχει, απάντησαν.

Βρήκα το έργο, το μελέτησα και πρέπει να πω πως το ΕΡΩΤΕΥΤΗΚΑ!!, παρόλο που μου φάνηκε -όπως και συνεχίζει να μού φαίνεται- διαβολεμένα δύσκολο!

Πρέπει να παραδεχτώ πως δεν είχα ακούσει το όνομα του Μπουλέζ νωρίτερα, κάτι που δεν αποτελεί ψόγο γι'αυτόν, αλλά για τη δική μου άγνοια.
Η συναυλία ήταν μια αξέχαστη εμπειρία!...

Αυτή ήταν η αρχή μιας πολύ στενής συνεργασίας , αλλά και μιας πολύ στενής  και σημαντικής για μένα προσωπικής και καλλιτεχνικής  φιλίας με τον Μπουλέζ που διαρκεί πάνω από σαράντα χρόνια...
Μια φιλία που ξεκίνησε με το δύσκολο κονσέρτο για πιάνο του Μπέλα Μπάρτοκ..."

(Ντάνιελ Μπαρενμπόιμ, από μαρτυρίες του καταγεγραμμένες στο βιβλίο του: "Η μουσική κινεί το χρόνο", σελ. 145-146-147, δοσμένες με δικό μου, ελεύθερο τρόπο)


Nα θυμίσουμε πως κατά δήλωση του ίδιου του Μπάρτοκ  το 1ο κονσέρτο το συνέθεσε σε μια εποχή όπου μουσικά είχε μεταστραφεί από τον στον Μπαχ, συνδυαστικά με επιρροές από το κοντσέρτο για πιάνο του Στραβίνσκι. Λιτή μελωδική γραμμή, συνεκτική φόρμα με εμφανή τα στοιχεία εξπρεσιονισμού.

Bartok: "Piano concerto N.1, Mov.I" / Barenboim-Boulez:

Ακούμε το Κονσέρτο ολοκληρωμένο από τον εκπληκτικό Γκέζα Άντα, στον οποίον αναφέρεται και ο Μπαρενμπόιμ. Έναν πιανίστα εκπληκτικής τεχνικής και ανυπέρβλητης εκφραστικότητας που ερμηνευτικά διέπρεψε σε Μότσαρτ, Μπετόβεν, Σοπέν, αλλά και Μπραμς ή Μπάρτοκ, που όμως χάθηκε πρόωρα...

Géza Anda: Bartók - Piano Concerto No. 1:

Schiller - Verdi: "Οι Ληστές"

(με αφορμή τη γενέθλια επέτειο του γερμανού θεατρικού συγγραφέα, ποιητή-10 Νοέμβρη 1759)

Ο Φρίντριχ φον Σίλλερ συγκαταλέγεται ανάμεσα στους μεγαλύτερους ποιητές και δραματικούς συγγραφείς της Γερμανίας.

«Ο Σίλερ απαγγέλλοντας στους φίλους του τους «ΛΗΣΤΕΣ»(wiki)

Ήταν μόλις 22 ετών όταν έγραψε το έργο «Die Rauber-Οι Ληστές», το 1781, το οποίο προκάλεσε μια εθνική αίσθηση και έκανε τον Σίλερ ξαφνικά διάσημο! O Σίλλερ εκφράζει με πάθος τη διαμαρτυρία του κατά της εξουσίας και παρά το συμβιβαστικό τέλος, το έργο στην πορεία θεωρήθηκε μαχητικό και επαναστατικό.
Ευτύχησε να το δει να ανεβαίνει στη σκηνή του θεάτρου Μάνχαϊμ, το 1782, με μεγάλη επιτυχία. Το έργο θεωρήθηκε «καθρέφτης» του λογοτεχνικού κινήματος «Θύελλα και Ορμή» που αναπτύχθηκε στη Γερμανία στα μέσα του 18ου αιώνα.

Ο Σίλλερ δεν έγραψε μία κι έξω τους «Ληστές» του. Πριν το ολοκληρώσει σ' ένα ενιαίο σύνολο, δούλευε διάφορες σκηνές και μονολόγους, τους οποίους απήγγελε στους φίλους του κατά τους περιπάτους τους στα γύρω δάση.
Το 1780 έχει ολοκληρώσει το έργο έτοιμο για έκδοση.
"Θα δημιουργήσουμε ένα βιβλίο που θα κάνει τον δήμιο να το κάψει ολόκληρο", λέει στους φίλους του, όταν τους διαβάζει αποσπάσματα.
Όμως δεν είναι κανένας εκδότης πρόθυμος να το εκδώσει. Ετσι, δανείζεται 150 χρυσά νομίσματα και το εκδίδει ο ίδιος ανώνυμα τον Ιούνιο του 1781, σε 800 αντίτυπα.

«Ο Σίλερ απαγγέλλοντας στους φίλους του τους «ΛΗΣΤΕΣ»(wiki)

«…όποιος έθεσε σκοπό του να διώξει τη διαφθορά και να εκδικηθεί για τη θρησκεία, την ηθική και τους αστικούς νόμους τους εχθρούς τους, πρέπει να αποκαλύψει τη διαφθορά, γυμνή και αποκρουστική και να παρουσιάσει το κολοσσιαίο μέγεθός της μπροστά στα βλέμματα της ανθρωπότητας. Η διαφθορά ξετυλίγει εδώ όλο τον εσωτερικό της μηχανισμό. Για όποιον κατόρθωσε να αναπτύξει τη λογική του σε βάρος της καρδιάς του, γι΄αυτόν το ιερό δεν είναι πια ιερό- γι΄αυτόν δεν αξίζει τίποτα η ανθρωπότητα και η θεότητα- και οι δυο κόσμοι δεν αντιπροσωπεύουν τίποτα στα μάτια του. Προσπάθησα να κατασκευάσω ένα χαρακτηριστικό ζωντανό ομοίωμα ενός τέτοιου είδους παλιανθρώπου, να δείξω ολόκληρο το μηχανισμό της διαφθοράς του και να εξετάσω τη δύναμή του, με γνώμονα την αλήθεια» 

(Φ. Σίλερ, Απόσπασμα από τον τυπωμένο πρόλογο της πρώτης έκδοσης 1781).


Οι Ληστές  στηρίζονται σε αληθινά γεγονότα. Όταν ο Σίλλερ ήταν μικρός, μια περίφημη συμμορία ληστών δρούσε στην Βυρτεμβέργη. Ο αρχηγός τους, Karl Moor, ήταν ένας ευγενικής καταγωγής κακοποιός, που αποκληρώθηκε από ένα κακόβουλο αδελφό. Στόχος του ήταν να βοηθήσει τους τίμιους φτωχούς και να καταδιώξει τους άδικους πλούσιους. Όμως δεν μπορούσε να εμποδίσει τους συντρόφους του να πράττουν βιαιότητες. Καταδικάστηκε από τον νόμο, αντιστάθηκε με επιτυχία, όμως στο τέλος τον καταδίκασε η ίδια του η συνείδηση. Η τελευταία του πράξη ήταν μια πράξη αρετής, βοηθώντας έναν φτωχό κατάδικο.

Στο θεατρικό του Φ.Σίλλερ στηρίχτηκε ο Βέρντι για να συνθέσει την όπερα του «I Masnadieri-Οι Ληστές» για την περιοδεία του στη Βρετανία. Το λιμπρέτο έγραψε ο Αντρέα Μαφφέι και η τετράπρακτη όπερα είχε ενθουσιώδη υποδοχή στο Her Majesty's Theater  το 1847.
Τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Αμαλίας είχε υποδυθεί η κορυφαία κολορατούρα της εποχής, Jenny Lind, το «αηδόνι της Σουηδίας», ενώ την παράσταση παρακολούθησαν οι φιλότεχνοι: βασίλισσα Βικτόρια και πρίγκιπας Αλβέρτος.

Ακούμε την επιβλητική όσο και έντονης δραματικότητας εισαγωγή:

Verdi: «I Masnadieri – Overture»

Ο Βέρντι εχοντας ισχυρό λογοτεχνικό θεμέλιο αποτυπώνει μοναδικά τις ιδέες και τα μηνύματα του επιφανούς εκπροσώπου του Διαφωτισμού, Σίλλερ, που τιμάμε σημερα!
Aγαπημένη μου είναι και η καβατίνα "O mio castel paterno", της Α΄πράξης οπου ο μάστορας συνθέτης στήνοντας την μελωδία πάνω στον κυλαριστό ρυθμό των 6/8 προσδίδει έντονη μουσικότητα στον ποιητικό λόγο:

O Σίλλερ στα έργα του ύμνησε πάντα ιδεώδη, όπως η Ελευθερία. Στους "Ληστές" κάνει συχνά αναφoρές στο πνεύμα των αρχαίων Αθηναίων, τη ρώμη και τη γενναιότητα των Σπαρτιατών, χρησιμοποιεί φράσεις από τον Πλούταρχο κλπ...
Ο Βέρντι καταφέρνει να σταθεί στο ύψος του συμβολιστικού λόγου, όπως στο ντουέτο(Aμαλίας-Κάρλο) της τελικής  πράξης:
"Οι αιώνες περνούν, μαραίνονται οι κόσμοι, μόνο η αγάπη παραμένει άφθαρτη στην ψυχή μας"!

Στο 1:56:26:

Οι «Ληστές» του Σίλερ είχαν εμπνεύσει λίγο νωρίτερα και την όπερα του S. Mercadante: «I briganti», που όμως δεν είχε και τόση επιτυχία στην παρουσίασή της.

Πηγές: Αρχείο ΕΡΤ, press.ert.gr/, politeianet.gr, repository.kallipos.gr

"TEATRO BELLINI", ταξίδι στην Κατάνια...

 

Χαρακτηρίστηκε ως "Βασιλιάς του μπελκάντο"!

Ο Βιντσέντζο Μπελλίνι γεννήθηκε σαν σήμερα 3 Νοέμβρη 1801 στην Κατάνια της Σικελίας και το έργο του διακρίνεται για την μελωδικότητα, το βαθύ συναίσθημα, το πάθος και το ρομαντισμό του!Ένας συνθέτης ελεγειακός, τρυφερός, με βαθειά αισθαντικότητα και μελαγχολική χάρη.

Είναι πολλά τα κτίσματα, τα γλυπτά, οι κηποι και οι προτομές στην πόλη που φέρουν το όνομα του "κύκνου της Κατάνια", όπως αποκαλούν οι ντόπιοι τον Βιντσέντζο Μπελίνι.

Όπως ήταν αναμενόμενο και η Όπερα της πόλης φέρει το όνομα "Μάσιμο Μπελίνι".

Βρίσκεται στο κέντρο μπροστά στην ομώνυμη πλατεία με το συντριβάνι κι εγκαινιάστηκε το 1890 με την όπερα "ΝΟΡΜΑ" του συνθέτη.

Πρόκειται για ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα, όπως θα διαπιστωσετε απο τις φωτογραφίες μου.Ενα μουσικό ναό, που συγκαταλέγεται στα πέντε θέατρα με την καλύτερη ακουστική στον κόσμο!

Η πρόσοψη του σε νεο-μπαρόκ στυλ είναι εμπνευσμένη από την πρόσοψη της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης στη Βενετία, που άνωθεν της κεντρικής πύλης κοσμούν προτομές τριών διάσημων συνθετών από την Κατάνια : στο κέντρο φυσικά απεικονίζεται ο Βίντσενζο Μπελίνι , και δίπλα του οι Τζιοβάνι Πατσίνι και Πιέτρο Αντόνιο Κόπολα.

Χρυσοποίκιλτα μπαλκόνια και θεωρεία, εμφανής ο διακοσμητικός πλούτος και στο θόλο του θεάτρου ξεχωρίζουν περίτεχνες οροφογραφίες που φιλοτεχνήθηκαν από τον ζωγράφο Ερνέστο Μπελάντι:
Στο κέντρο:η "Αποθέωση του Μπελίνι" και περιμετρικά αλληγορικές αναπαραστάσεις των μεγάλων έργων του: La Norma, La sonnambula, I puritani και Il pirata.

Το 1951, για τον εορτασμό των 150 χρονων από τη γέννηση του Μπελίνι, η Μαρία Κάλλας τραγούδησε στο θέατρο αυτό τη "Νόρμα", επαναλαμβάνοντας την επιτυχία της και τις δυο επόμενες χρονιές..

Μάστορας ο Μπελλίνι, ιδιαίτερα στις άριές του, καταφέρνει μια απλή δομικά μελωδία να τη μεταμορφώνει σε παραληρηματικό σχήμα έκφρασης, γεμάτο πάθος!Κι αυτό είναι το ιδεώδες της τέχνης του ...Το να δίνει διάσταση ποιητική στη μουσική του δημιουργώντας μια συνταρακτική ατμόσφαιρα!

Σήμερα, ημέρα γενέθλιας επετείου του Μπελίνι, επιλέγω λοιπόν, Νόρμα, αλλά όχι την χιλιοακουσμένη "Casta Diva" αλλά το μικρό, συγκινητικό αριόζο "Teneri figli-Τρυφερά παιδάκια" από την 2η Πράξη:

"Τα τρυφερά παιδιά μου,

αυτά που μέχρι σήμερα ήταν η χαρά μου,

που το γέλιο τους έμοιαζε να καθρεφτίζει

τη συγγνώμη του ουρανού…

Και εγώ θα τα σκοτώσω;

Ποιο λοιπόν το εγκλημα;

Είναι του Παλλιόνε τα παιδιά, αυτό είναι το έγκλημα.

Ειναι νεκρά για μένα

ας πεθάνουν και για κείνον,

πόνος σαν το δικό του δεν θα υπάρξει ξανά.
Αχ! Όχι ! Είναι παιδιά μου!"

"Τeneri figli": /Μαρία Κάλλας:

Εχουμε ξαναγράψει πως μεγάλος θαυμαστής του μπελκάντο και κυρίως του Μπελίνι ήταν ο Φρ. Σοπέν. Ετσι, το παραπάνω αριόζο ενσωματώνει στην Étude Op. 25, No. 7 σε ντο δίεση ελ. , στην οποία μεγαλύτερη έμφαση δίνεται στην έκφραση και στον ήχο, παρά στην δεξιοτεχνία.

Chopin: Etude op. 25 no. 7 / Horowitz