Ο Ντεμπισί, η βεντάλια και η αφιέρωση...

Ο Ντεμπισί παίζει πιάνο με ακροατές τις οικογένειες Lerolle και Chausson
(Η Υβόν Λερόλ είναι η πρώτη αριστερά δίπλα στη μητέρα της)(Η λήψη της φωτογραφίας έγινε το 1893)

"Η μουσική που θέλω πρέπει να είναι αρκετά εύπλαστη για να προσαρμοστεί
στις λυρικές συλλογές της ψυχής και στη φαντασία των ονείρων"

(Claude Debussy)

Σήμερα συμπληρώνονται 157 χρόνια από τη γέννηση του ιμπρεσιονιστή Κλωντ Ντεμπισί (22 Αυγούστου 1862), χαρακτηρισμός, τον οποίον δεν ενστερνιζόταν ο γάλλος συνθέτης...Όμως αποδόθηκε από τους μελετητές, καθώς κατέληξαν πως οι ηχητικές "σκιάσεις" στα έργα του, η αρμονική "θολότητα", όπως και απροσδιόριστες εκφραστικές συνηχήσεις, που προκαλούν την μη σχηματοποιημένη ονειρική ατμόσφαιρα, στόχευαν στην πρόκληση συνειρμικών "ειδικών φωτισμών και εντυπώσεων"...

Ένας άλλος χαρακτηρισμός που συνόδευε πάντα τον Ντεμπισί, ήταν εκείνος του "επαναστάτη"!
Μια "ρετσινιά"-ας πούμε- της εποχής του,  που τού κολλήθηκε για τις πρωτοποριακές ιδέες του, τις αντιδράσεις και τη μη πειθαρχία του στους κανόνες των Ωδείων. Συμπεριφορά, που ενώ από κάποιους ενθαρρύνθηκε, ήταν κι αρκετοί εκείνοι που είδαν τις επαναστατικές ιδέες του ως αναίδεια και αυθάδεια έναντι στην τέχνη, γεγονός που τού στέρησε βραβεία και διακρίσεις.

"Yvonne et Christine Lerolle au piano", Renoir

Το ύφος και η καλλιτεχνική αύρα του Ντεμπισί διαμορφώθηκε δίπλα σε μια πληθώρα πρωτοπόρων καλλιτεχνών, ποιητών, λογοτεχνών, ζωγράφων και μουσικών, τους οποίους συναντούσε στα γαλλικά σαλόνια που σύχναζε.
Από τα περιφημότερα Παρισινά σαλόνια της εποχής του ήταν εκείνο του ζωγράφου, συλλέκτη και πάτρονα, Henry Lerolle.
Η αδερφή της συζύγου του Λερόλ είχε παντρευτεί το συνθέτη, Ernest Chausson και το σπίτι του συχνά ήταν  τόπος συνάντησης  καλλιτεχνών της πόλης, ανάμεσά τους αρχικά οι ζωγράφοι Ρενουάρ και Ντεγκά(έχουν και οι δυο απεικονίσει μέλη της οικογένειας Λερόλ), κι αργότερα οι μουσικοί: Β. ντ' Εντί, Πωλ Ντυκά, Ντεμπισί...

Tο ζεύγος είχε δυο κόρες, την Υβόν και την Κριστίν.
Ο Ντεμπισί συχνά έκανε παρέα με τη μεγαλύτερη Υβόν, που σπούδαζε πιάνο και τραγούδι. Μαζί έπαιζαν και συνθέσεις a 4 mains.
Στην Υβόν αφιέρωσε και την πιανιστική σουίτα του: "Pour le piano", αναθεωρημένη αργότερα ως "Images oubliées".

(από: damienlibert.com)

Η περίτεχνη βεντάλια της παραπάνω φωτογραφίας είναι φτιαγμένη και διακοσμημένη σύμφωνα με την παραδοσιακή γιαπωνέζικη τέχνη, που τόσο θαύμαζε ο Ντεμπισί.

Ενας τρόπος να αντιμετωπιστεί το ζεστό και συγχρόνως υγρό ιαπωνικό καλοκαίρι ήταν και η βεντάλια, απαραίτητο αξεσουάρ τους φλογερούς μήνες του θέρους.
Η συγκεκριμένη είναι τύπου "σένσου" και υποστηρίζεται πως  προήλθε από την παρατήρηση των φτερών της νυχτερίδας. Φτιαγμένες από ένα κλαδί μπαμπού, κομμένο σε λεπτές λωρίδες, που μετά απλώνονται σε ακτίνες.Πάνω τους  κολλάται χαρτί και από τις δυό πλευρές, έτσι που οι λωρίδες να εμφανίζονται στην επιφάνεια σαν ραχοκοκκαλιά της βεντάλιας.
Το χαρτί διακοσμείται με διάφορα σχέδια, άνθη, τοπία κλπ, ή όπως εδώ στη βεντάκια με την αφιέρωση του Ντεμπισί με χρυσοκίτρινα λουλούδια, φύλλα πλατάνου και πουλιά.

Δεν γνωρίζουμε αν η βεντάλια ανήκε εξαρχής στην δεσποσύνη Υβόν Λερόλ ή στον Ντεμπισί. Πάντως στην μια άκρη της  υπάρχει  χειρόγραφη αυτόγραφη παρτιτούρα του συνθέτη από τη μοναδική του όπερα: "Πελλέας και Μελισάνθη".

Γράφει συγκεκριμένα:

"Pelleas & Mellisande, Αct ΙΙ, scene 3, μπροστά στον πύργο (όπου μπαίνουν η Ζενεβιέβη με την Μελισάνθη, η Μελισάνθη με μια αγκαλιά λουλούδια).

Στο πίσω μέρος, ο συνθέτης υπογράφει την αφιέρωση:

"στη δεσποινίδα Yvonne Lerolle, ενθύμιο της μικρής αδελφής της, Μελισάνθης"
Κλοντ Ντεμπισί, Φεβρουάριος ’94"


Η βεντάλια, όπως πληροφορούμαστε, πωλήθηκε σε δημοπρασία 8.500 ευρώ.



Μάλλον από τυπογραφικό λάθος ο Οίκος Δημοπρασιών στο ενημερωτικό φυλλάδιο αναφέρεται στην 3η Σκηνή της 2ης Πράξης της όπερας "Πελλέας και Μελλισάνθη", ενώ η περιγραφή του Ντεμπισί ("μπροστά στον πύργο - όπου μπαίνουν η Ζενεβιέβη με την Μελισάνθη, η Μελισάνθη με μια αγκαλιά λουλούδια"), δηλώνει ξεκάθαρα πως η σκηνή είναι η 3η της 1ης Πράξης, την οποία θα ακούσουμε και θα δούμε:

Debussy: "Pelleas et Melisande" / Pierre Boulez

"SCENE 3, Devant le château-Entrent Geneviève et Mélisande"

Melisande:

"Il fait sombre dans les jardins.

Et quelles forêts, quelles forêts tout autour des palais..."

H ΣΚΗΝΗ στο 22:00:

Πληροφοριακά να αναφέρουμε πως η όπερα "Πελλέας και Μελισσάνθη" είναι έργο που κάλλιστα μπορεί να θεωρηθεί πρόδρομος της ατονικότητας.

Η πρεμιέρα υπήρξε επεισοδιακή, η όπερα θεωρήθηκε σκανδαλώδης, οι Βαγκνεριστές προτιμούσαν διαφορετική αισθητική όψη και ο Μαίτερλινκ, στο θεατρικό κείμενο του οποίου στηρίχτηκε το λιμπρέτο, θύμωσε, επειδή ο συνθέτης δεν έδωσε το ρόλο στην σοπράνο σύζυγό του.

Ο αδυσώπητος αντίπαλος του Ντεμπισί,  Σαιν-Σανς κατακρεούργησε την όπερα, αντίθετα με τον Ρομαίν Ρολάν που την χαρακτήρισε σαν  "μία από τις τρεις, τέσσερις φωτεινές ημέρες στην ιστορία της λυρικής σκηνής"...

Στόχος του συνθέτη δεν είναι η δράση, αλλά να δημιουργήσει ατμόσφαιρα, κάτι που επιτυγχάνει με την πολύπλοκη ενορχήστρωσή του.Ο Ντεμπισί εκμεταλλεύεται με μαεστρία το κείμενο του Μαίτερλινκ, η γλώσσα του οποίου κυλά υποβλητικά, υπαινικτικά, υπακούοντας σ’ ένα όραμα που αναδύεται με λέξεις και σιωπές.

Περισσότερα για την όπερα μπορείτε να διαβάσετε σε παλαιότερο κείμενό μου εδώ.