Μπαλζάκ: η αγάπη για τον Ροσίνι...

Ο κορυφαίος Γάλλος λογοτέχνης, Ονορέ ντε Μπαλζάκ, είναι ένας από τους θεμελιωτές του ρεαλισμού, ένας από τους σπουδαιότερους της  ευρωπαϊκής λογοτεχνίας κι έμεινε στην ιστορία για τις περίτεχνες περιγραφές του της γαλλικής κοινωνίας της εποχής του.

Γεννήθηκε σαν σήμερα 20 Μαΐου του 1799 στην Τουρ, και αγαπούσε πολύ το μελόδραμα, ιδιαίτερα το ιταλικό.

Αγαπημένος του συνθέτης ο Τζοακίνο Ροσίνι και κυρίως η όπερα του "Μωυσής στην Αίγυπτο".

Τόση ήταν η αγάπη του γι αυτή την όπερα που στην αριστουργηματική του νουβέλα "Μασιμίλα Ντόνι" δεν διστάζει να αφιερώσει περισσότερο από το ένα τέταρτο της έκτασής της στην ανάλυση του μελοδράματος!

Από τα θέματα που απασχολούν ιδιαίτερα τον Μπαλζάκ είναι ο σαρκικός και ο εξιδανικευμένος έρωτας, θέμα που πραγματεύεται σε αυτή τη νουβέλα. Τον απασχολεί ο οδυνηρός διχασμός ανάμεσά τους, θέμα που έκανε τον Μπαλζάκ να στοχαστεί περισσότερο, μετά το ταξίδι στην Ιταλία και το επίμονο φλερτ με την ιταλίδα Κλάρα Μαφέι.
Ετσι, πλάθει την ηρωίδα του Μασιμίλα Ντόνι, παντρεμένη δούκισσα που ανταποκρίνεται στον πρίγκιπα Εμίλιο, που είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της. Ο έρωτας τους παραμένει πλατωνικός, καθώς μια παρεξήγηση ρίχνει στην αγκαλιά του Εμίλιο την τραγουδίστρια της όπερας και ερωμένης του δούκα, που βρίσκεται στη Βενετία για να πρωταγωνιστήσει στην όπερα του Ροσίνι: "Ο Μωυσής στην Αίγυπτο"...
Ο ρόλος της μουσικής είναι καθοριστικός, συμφιλιώνει το σαρκικό με τον πνευματικό έρωτα.

Η "Μασιμίλα Ντόνι" του Μπαλζάκ αποτελεί ύμνο στην ατμόσφαιρα της ιταλικής ζωής, που όπως είπαμε παραπάνω ο συγγραφέας γνώρισε στη διάρκεια ταξιδιών του. Ύμνο στον έρωτα, στον αυθορμητισμό των κατοίκων, την αγάπη για το θέαμα και κυρίως το πάθος των Ιταλών για την όπερα!

Τιμητικά για τον Ονορέ ντε Μπαλζάκ κι από το συγκεκριμένο βιβλίο του, επιλέγω να μοιραστούμε κάποια  αποσπάσματα που αναφέρονται στην υπέροχη Εισαγωγή του "Μωυσή στην Αίγυπτο" και την "Προσευχή των Εβραίων":

Μασιμίλα και Εμίλιο (από εικονογράφηση της πρώτης έκδοσης) 

"Αύριο παίζουν τον "Μωυσή"!Την πιο σπουδαία όπερα που γέννησε η πιο όμορφη μεγαλοφυία της Ιταλίας"...[...]
Δεν είναι όπερα κύριε, αλλά ορατόριο.[...]Δεν θα ήταν υπερβολή αν αποδίδαμε στο μεγάλο Ροσίνι όλη την ευφυία, καθώς πρέπει να είναι κανείς συνάμα ποιητής και μουσικός για να συλλάβει την εμβέλεια μιας τέτοιας μουσικής[...]
Ο "Μωυσής" είναι ο ελευθερωτής ενός σκλαβωμένου λαού, του είπε.Μην το ξεχάσετε αυτό, και θα δείτε με τι θύελλα χειροκροτημάτων θα ανταποκριθεί όλο το Φενίτσε όταν θα ακούσει την "Προσευχή των απελευθερωμένων Εβραίων"
[...]
Όταν στην ορχήστρα ακούστηκαν οι τρεις συγχορδίες σε Ντο μείζονα, που ο συνθέτης τοποθέτησε στην αρχή για να  αφήσει να εννοηθεί πως η εισαγωγή του θα τραγουδηθεί, η δούκισσα δεν μπόρεσε να κρύψει πόσο η μουσική ταίριαζε στην κρυμμένη οδύνη της.
"Πόσο αυτές οι συγχορδίες σε παγώνουν!, είπε. Η οδύνη αναγγέλλεται. Ακούστε προσεκτικά.Το μελωδικό θέμα έχει την τρομερή ελεγεία  ενός λαού χτυπημένου από το χέρι του Θεού[...]
Αγαπητέ Ροσίνι, μόνο ένας Ιταλός μπορούσε να γράψει αυτό το Δαντικό θέμα![...]
Παλιοί Γερμανοί δάσκαλοι, Χαίντελ, Σεμπάστιαν Μπαχ,  και συ ακόμα Μπετόβεν, υποκλιθείτε!
Ιδού η βασίλισσα της Τέχνης, ιδού η Ιταλία θριαμβεύουσα!..."

("Μασιμίλα Ντόνι", Ο. ντε Μπαλζάκ, μτφ. Β.Παπαντωνίου-Β.Βασιλικός, εκδ. Gutenberg-σελ.9, 78, 101, 108, 109, 110)

1. Rossini - Prayer,  "Moses in Egypt":

2.Rossini - Overture-Prelude, "Moses in Egypt"

Να συμπληρώσουμε πως τον Μπαλζάκ προέτρεψε να γράψει τη νουβέλα η Γεωργία Σάνδη, λάτρης και κείνη της όπερας: "Μωυσής" του Ροσίνι.

Από τη νουβέλα έχει επίσης εμπνευστεί την ομώνυμη τετράπρακτη όπερα του ο  Othmar Schoeck.