"Μουσικά και χορευτικά μακροβούτια στο βυθό των Καναρίων Νήσων..."

"Canario Dance", https://earlydance.org/

Tι θα λέγατε σήμερα για νοερό ταξίδι και μακροβούτια...απ’ το ελάχιστο "εδώ" στο απέραντο "παντού", σαν αστερίες να σελαγίσουμε στο διάφανο βυθό των Καναρίων Νήσων;…

Αν και ο ιστορικός Πλίνιος έδωσε το όνομα στο νησιωτικό σύμπλεγμα του Ατλαντικού από τους άγριους σκύλους (λατινικά "canes") που ζούσαν εκεί, πολλοί είναι εκείνοι που συσχετίζουν την ονομασία με τα όμορφα και μελωδικά πτηνά.

Γνωστός είναι και ο "Κανάριος Χορός", δημοφιλής στην Ευρώπη της Αναγέννησης, χορευόταν πλην της Ισπανίας, στην Ιταλία και τη Γαλλία και πιστεύεται πως προέρχεται από ένα χορό των ιθαγενών Guanche των Καναρίων Νήσων.
Πρόκειται για ζευγαρωτό χορό, φλογερά ερωτικό, ενεργητικό, περίπλοκο ρυθμικά και αρμονικά, χαρακτηρίζεται από συγκοπτόμενους ρυθμούς, και κινησιολογικά από γρήγορους ελιγμούς, μικρά βηματάκια και πηδήματα, στοιχεία που οδήγησαν κάποιους να του αποδώσουν το δεύτερο όνομα: "βατραχοπόδαρος".
Με τη φινέτσα και τον αυτοσχεδιασμό, απαραίτητα στοιχεία στην εκτέλεσή του.
Εμφανίζεται πιο συχνά ως τμήμα ενός μεγαλύτερου χορού ή σουίτας χορών.


Από το λαϊκό χορό Canarios εμπνέεται ο Gaspar Sanz την ομώνυμη κιθαριστική του σύνθεση.


Ο συνθέτης, κιθαρίστας αλλά και ιερέας Γασπάρ Σανθ έζησε στην Ισπανία το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα.
Kυρίαρχη μορφή του ισπανικού μπαρόκ, γνωστός για την πολύ σημαντική τρίτομη διατριβή για την κλασική κιθάρα με τον τίτλο "Instruccion de musica sobre la guitarra espanola - Μουσική Διδασκαλία της ισπανικής κιθάρας" με θεωρητικά κείμενα για το κούρδισμα, τις τεχνικές παιξίματος κ.α, αλλά και κομμάτια όλων των επιπέδων, σε χορευτικές κυρίως μορφές (όπως Folia, Canarios κτλ.) για την πεντάχορδη μπαρόκ κιθάρα της εποχής του.

Η σύνθεση "Canarios"  ενσωματώνεται από τον Χοακίν Ροντρίγκο στη "Φαντασία για έναν ευγενή", ένα υπέροχο κονσέρτο για κιθάρα και ορχήστρα βασισμένο σε έξι σύντομους χορούς του Gaspar Sanz.
Το έργο ολοκληρώθηκε το 1954 κατόπιν αιτήματος του Αντρές Σεγκόβια, ο οποίος προφανώς ήταν ο "ευγενής κύριος".

Το 4ο μέρος της Φαντασίας είναι το "Canarioς" του Σανθ, στο οποίο ο Ροντρίγκο αποτίει φόρο τιμής στις ρίζες του χορού με τη σύντομη μίμηση κελαηδισμάτων καναρινιού,(3:00-3:07) παρότι, όπως αναφέραμε τα  Κανάρια Νησιά οφείλουν το όνομά τους στους άγριους σκύλους κι όχι στο ωδικό πτηνό.

Το ακούμε σε μια εξαιρετική εκτέλεση από την English Chamber Orchestra, μια από τις δημοφιλέστερες και με τις περισσότερες ηχογραφήσεις Ορχήστρες Δωματίου παγκοσμίως, σε δ/νση του  Charles Groves και σολίστα κιθαριστή τον μάγο John Williams, έναν από τους τελευταίους εν ενεργεία από τις γενιές των "μύθων" της κλασικής κιθάρας!

Joaquín Rodrigo: "Fantasia para un gentilhombre, Canario" 

Από τον Αναγεννησιακό χορό των Καναρίων εμπνεύστηκε και ο ιταλογερμανός συνθέτης και λαμπρός, βιρτουόζος εκτελεστής της πρώιμης μπαρόκ περιόδου Giovanni Girolamo Kapsperger, εξαιρετικά πρωτότυπος σε μουσικές ιδέες, συνθέτης, γνωστός κυρίως για τις δημιουργίες του για λαούτο και θεόρβη.

Η Ιστορία της Μουσικής χαρακτηρίζει «Θαύματα της Ρώμης» τις ακαδημίες-συναυλίες που οργάνωνε στο σπίτι του στην ιταλική πρωτεύουσα.
Διεισδύει με επιτυχία στα μυστικά της μουσικής, υιοθετώντας διάφορες καινοτομίες, όπως αυθόρμητες, τονικές  αλλαγές...έντονες, ρυθμικές αντιθέσεις...ακολουθώντας αντιστικτική δομή αντίθετη με τους ισχύοντες κανόνες της εποχής, κάτι που οδήγησε κάποιους να κάνουν λόγο για κράμα «εμπνευσμένης ιδιοφυίας και πλήρους σύγχυσης».

Ακούμε τη σύνθεσή του-έμπνευση από το χορό των Καναρίων Νήσων για θεόρβη, μπαρόκ κιθάρα, τσέμπαλο και βιόλα ντα γκάμπα.

Johannes Hieronymus Kapsberger: "Libro quarto d'intavolatura di chitarrone, Canario"

Kαι τέλος, μια χαριτωμένη εκδοχή του "Κανάριου Χορού" ντυμένη ύφος ολλανδοφλαμανδικό, με κέφι κι ενθουσιαστική διάθεση.
Η έμπνευση έρχεται από τον διάσημο λαουτίστα Joachim van den Hove, έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους μουσικής για λαούτο του 17ου αιώνα.

Joachim van den Hove:"Canarie"

Συνωστίζονται ήχοι τραγουδιστοί στους βυθούς του Ποσειδώνα...
Η μελωδία γοργόνα...και τρίαινα, ο ρυθμός...
Κι η κιθάρα με χιτώνα αφρόπλαστο να ξεχωρίζει στων κυμάτων τον γλυκόν ανασασμό...