 |
| Josef Danhauser: "Ο Λιστ αυτοσχεδιάζοντας στο πιάνο" |
Έφυγε σαν σήμερα, 4 Mαΐου 1845 και υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εικαστικούς καλλιτέχνες της εποχής του.
Ο Josef Danhauser, δεν μας είναι άγνωστος, αγαπημένοι φίλοι!Είναι ο δημιουργός, που το Μάρτη του 1827 και λίγες ώρες μετά το θάνατο του Μπετόβεν σμίλεψε τη νεκρική του μάσκα και σχεδίασε μια ακουαρέλα με το συνθέτη στο νεκροκρέβατό του.
Είναι όμως και κείνος που μας έχει αφήσει έναν από τους πιο διάσημους πίνακες μουσικής τέχνης:
«Λιστ, αυτοσχεδιάζοντας στο πιάνο».
Ένα εικαστικό, που εκτίθεται στην Πινακοθήκη του Βερολίνου κι είναι «γεμάτο από τέχνη», καθώς εκτός από τον βιρτουόζο Φραντς Λιστ παρουσιάζει και τον υψηλό, καλλιτεχνικό περίγυρό του…
Γύρω από τον βιρτουόζο πιανίστα, από αριστερά προς τα δεξιά, παρατηρούμε:
1.Από τη λογοτεχνική σφαίρα είναι η συγγραφέας, σύντροφος του Σοπέν, Γ. Σάνδη, στην πολυθρόνα καπνίζοντας πούρο και ντυμένη αντρικά όπως συνήθιζε, ο Δουμάς πατήρ και ο Βίκτωρ Ουγκώ (ακουμπά στο πίσω μέρος της καρέκλας της Σάνδη).
2.Από το μουσικό χώρο είναι ο Παγκανίνι και ο Ροσσίνι, ενω στα πόδια του Λιστ, είναι η ερωμένη του, λογοτέχνις Μαρί ντ’Ανκού.
Αξίζει να αναφέρουμε τη συμβολική παρουσία των δύο μεγαλύτερων καλλιτεχνών της εποχής του ρομαντισμού που απεικονίζονται επίσης στο εικαστικό αυτό έργο: του Λόρδου Βύρωνα και του Μπετόβεν.
Ο Λόρδος Βύρων, στο πορτραίτο του τοίχου, και ο Μπετόβεν, στην προτομή δεξιά. Το άγαλμα στα αριστερά είναι της Ιωάννας της Λωραίνης κι αντιπροσωπεύει το υψηλό ιδεώδες.
Ο βιρτουόζος Λιστ παίζει σε ένα από τα περίφημα πιάνα κατασκευής του Herr Graf, που χρησιμοποίησαν πλην του Λιστ κι άλλοι διάσημοι, όπως ο Μπετόβεν, ο Σοπέν, ο Μπραμς και η Κλάρα Σούμαν.
Βέβαια, χαριτολογώντας, ας αναφέρουμε πως λέχθηκε ότι τα πιάνα του Graf δεν άντεχαν πάντα τη μανία και τη δύναμη -σχεδόν βία- που ασκούσε πάνω τους ο Λιστ, κατά τη διάρκεια των παθιασμένων ερμηνειών του! Μάλιστα ο Φρήντριχ Βικ (πατέρας της Κλάρας Σούμαν) γράφει στο ημερολόγιό του πως κάποτε είδε τον Λιστ μούσκεμα στον ιδρώτα όταν κατάλαβε πως είχαν σπάσει κάποιες χορδές και σφυράκια ενός Graf, που δεν άντεξε τη μονομαχία, με τον Λιστ να βγαίνει ο μεγάλος νικητής!
Αν παρατηρήσετε τον πίνακα προσεκτικά, θα δείτε πως και οι τρεις μουσικοί της παρέας έχουν τα μάτια τους ερμητικά κλειστά, ενώ οι άλλες τέσσερις φιγούρες, μοιάζουν χαμένες σε σκέψεις με το βλέμμα τους ν’αναζητά διαφορετικές κατευθύνσεις…
Ο Μπετόβεν, φαίνεται να επιθεωρεί τη μουσική στιγμή. Η ματιά του Λιστ, σταθερή προς την προτομή του τιτάνα, που είχε ως πρότυπο.
Ας θυμηθούμε πως η γνωριμία τους αποτέλεσε καθοριστικό γεγονός της ζωής του. Σας μεταφέρω τη σκηνή, όπως περιγράφεται από την Lunday στο βιβλίο της: «Η μυστική ζωή των μεγάλων μουσουργών», ενισχυμένη με αρκετή δόση δικής μου φαντασίας:
«…ένα ουγγρικό χωριό δεν ήταν μέρος για να ανατραφεί ένας βιρτουόζος κι έτσι η οικογένεια Λιστ έφυγε για τη Βιέννη.Ο νεαρός γνώρισε εκεί τον Μπετόβεν, που όταν άκουσε το παιδί να παίζει, το φίλησε στο μέτωπο, παραδίδοντας έτσι τη σκυτάλη της μουσικής ιδιοφυίας στην επόμενη γενιά.
Η ιστορία περιέχει πολλές προβληματικές λεπτομέρειες, μεταξύ των οποίων το γεγονός ότι όταν ο Λιστ βρέθηκε στη Βιέννη, ο Μπετόβεν ήταν κουφός ήδη , αλλά ο ίδιος ο Λιστ την ανέφερε ως αληθινή…»
Γνωρίζουμε βέβαια όλοι μας πως ο Λιστ ήταν περίπου στα έντεκα, όταν ο δάσκαλός του Τσέρνυ επέμενε σε μια συνάντηση του μαθητή του με τον Μπετόβεν, που δύσκολα ενέδωσε στις πιέσεις του, καθώς έτρεφε μια αποστροφή για τα παιδιά-θαύματα…
Ήταν περίπου δέκα το πρωί, λέει ο Λιστ όταν μπήκαμε στο μικρό διαμέρισμα όπου ζούσε ο Μπετόβεν τότε. Ήμουν ένα ντροπαλό αγόρι, όμως με ενθάρρυνε ο δάσκαλός μου Ο Μπετόβεν κάθονταν σε ένα στενόμακρο τραπέζι κοντά στο παράθυρο. Σήκωσε το βλέμμα του και με περιεργάστηκε .. Εκατσα στο πιάνο κι έπαιξα ένα σύντομο κομμάτι του Ries. Όταν τελείωσα, ο Μπετόβεν με ρώτησε αν θα μπορούσα να παίξω μια φούγκα από τον Μπαχ. Επέλεξα τη φούγκα σε ντο ελάσσονα από το «Καλώς συγκερασμένο κλειδοκύμβαλο»…
-«Θα μπορούσατε να μεταφέρετε αυτήν τη φούγκα σε άλλη κλίμακα;» με ρώτησε ο Μπετόβεν. Ευτυχώς, μπορούσα…Μετά την τελευταία συγχορδία, κοίταξα ψηλά. Το σκοτεινό βλέμμα του Μπετόβεν με διαπερνούσε…Ξαφνικά όμως έλαμψε με ένα ελαφρύ μειδίαμα…Με πλησίασε και μπορούσα να διακρίνω τα ζοφερά χαρακτηριστικά του…Εσκυψε προς το μέρος μου, ακούμπησε το χέρι του στο κεφάλι μου, χάιδεψε τα μαλλιά μου…
-«Ενας μικρός διαβολάκος», ψιθύρισε...
Πήρα θάρρος και ρώτησα: -«Μπορώ να παίξω κάτι δικό σας;»
Ο Μπετόβεν έγνεψε καταφατικά. Επαιξα το 1ο μέρος από το Κονσέρτο του σε Ντο Μείζονα. Όταν τελείωσα, με φίλησε στο μέτωπο απαλά και είπε:
-Να είσαι ευτυχής , γιατί θα δώσεις χαρά σε πολλούς ανθρώπους».
Μέχρι τα βαθιά γηρατειά του, ο Λιστ αναφερόταν στον κορυφαίο συνθέτη ως το μεγάλο του ιδεώδες, ως τον πρωτεργάτη του καλλιτεχνικού του σύμπαντος.
Προτείνω για σήμερα ένα έργο του που αγαπώ πολύ από τις: «Θρησκευτικές και ποιητικές αρμονίες».
Ο Λιστ εμπνέεται ένα πιανιστικό κύκλο 10 συνθέσεων από την ομώνυμη ποιητική συλλογή του Λαμαρτίνου.
Παρότι αναφέρεται ως 3η, είναι η πρώτη σύνθεση του κύκλου που έγραψε ο Λιστ και τιτλοφορείται: «Bénédiction de Dieu dans la solitude-Ευλογία του Θεού στη μοναξιά».
Μπείτε, φίλοι μου, στο δωμάτιο, που με τα θαυμαστά πινέλα του συγκέντρωσε την καλλιτεχνική αφρόκρεμα ο μέγας Danhauser…Κλείστε όπως κι οι υπόλοιποι, τα μάτια…Αφεθείτε… στη σαγηνευτική ηρεμία, τη μυστικιστική γαλήνη της μελωδίας...Παραδοθείτε στα συνεχόμενα αρπίσματα , που ως κύματα ευλογίας από το υπερπέραν θα σας δονήσουν «ευσεβώς»…
Σε μια ονειρεμένη εκτέλεση από τα μαγικά δάκτυλα τoυ Marc-Andre Hamelin, με την εκφραστικότατη δυναμική του ήχου του…
Liszt: «Bénédiction de Dieu dans la solitude»
No comments:
Post a Comment