"Το δακτυλίδι του Πολυκράτη", η όπερα ενός δεκαεπτάχρονου...

Ο Έριχ Kόρνγκολντ υπήρξε παιδί-θαύμα στο πιάνο, χαρακτηρισμός που τού αποδόθηκε από τον Γκ.Μάλερ, ενώ Ρ. Στράους και Τσεμλίνσκυ(δάσκαλός του στο πιάνο) εγκωμίασαν το πρώιμο ταλέντο του.
Έντεκα χρονών συνέθεσε την 1η Σονάτα του για πιάνο επεξεργαζόμενος ένα θέμα του δασκάλου του, με Μάλερ και Στράους να διατυπώνουν ένθερμα σχόλια για την πρωτότυπη αρμονική δομή, τις εναλλαγές δυναμικότητας και το κυρίαρχο, προσωπικό ύφος του νεαρού συνθέτη.
Δυο χρόνια αργότερα, γράφει τη 2η Σονάτα για πιάνο σε Μι μείζονα, αρκετά μεγάλης κλίμακας, δομημένη σε 4 μέρη και με τεράστιες δεξιοτεχνικές απαιτήσεις. Η σύνθεση προκάλεσε το ενδιαφέρον του Αρτουρ Σνάμπελ που εκθειάζοντας τη μoυσική ιδιοφυία του Κόρνγκoλντ εντάσσει το έργο του 13χρονoυ στο μόνιμο ρεπερτόριό του.

Ο Κόρνγκολντ ήταν μόλις δέκα χρονών όταν διάβασε το "Δακτυλίδι του Πολυκράτη", τη μπαλάντα του Φρήντριχ Σίλλερ, βασισμένη στο γνωστό μύθο που διέσωσε ο Ηρόδοτος και διασκευασμένη σε θεατρικό από τον Heinrich Teweles…
Μπορεί να ήταν μικρό παιδί, όμως είχε κατά νου να ασχοληθεί με το είδος της όπερας και η ιστορία αυτή τού έδινε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία. Η μονόπρακτη όπερά του ολοκληρώθηκε τo 1914.

"Σήμερα η τύχη σου είναι στα καλά της,
μα η τύχη παίζει, έχε το νου σου εσύ...[...]

Σε κρίνω - πώς αλλιώς; - ευτυχισμένον,
μα τρέμω αν θα μπορέσεις να σωθείς.
Οι θεοί φθονούν, κι αυτό ’ναι που φοβούμαι
ανόθευτη χαρά απ’ αυτούς στον κόσμο
ποτέ θνητός δεν έλαβε κανείς...[...]
Δεν ξέρω εγώ θνητό που να του δώσαν
τα δώρα τους οι ουράνιοι απλόχερα όλα
και να ’χει φτάσει σε καλά στερνά.
Οι θεοί αν αυτή τη χάρη δε σου κάνουν,
τη συμφορά προκάλεσέ την ο ίδιος.
Άκου με που σα φίλος σου μιλώ
κι απ’ τ’ αγαθά σου αυτό που το ’χεις πρώτο
και την καρδιά σου πιότερο σου ευφραίνει
πάρ’ το και ρίχ’ το ο ίδιος στο γιαλό...[...]

(αποσπάσματα από: "Το δαχτυλίδι του Πολυκράτη", Φρήντριχ Σίλλερ, βιβλίο Λογοτεχνίας Β΄ Λυκείου)



Με υλικό από την μπαλάντα του Σίλλερ, ο λιμπρετίστας διαμορφώνει και μεταφέρει την ιστορία στην σύγχρονη εποχή, με στοιχεία παρωδίας.
Ένας μουσικός, ο Βίλχελμ, καυχιέται για την τέλεια ζωή του, που ξεχειλίζει από ευτυχία. Είναι παντρεμένος με τη Λάουρα, μια νεαρή πανέμορφη γυναίκα που τον λατρεύει...έχει μόλις διοριστεί ως αρχιμουσικός στην ορχήστρα της πόλης και πρόσφατα κληρονόμησε την πλούσια θεία του!
Το μόνο μελανό σημείο πως ο παιδικός του φίλος, έχει εξαφανιστεί. Αν επέστρεφε, θα συμπλήρωνε ολοκληρωτικά την ευτυχία του!
Κάποια μέρα ο φίλος Βόγκελ εμφανίζεται, αλλά βλέποντας την τόσο καλά στημένη ζωή του Βίλχελμ, ζηλεύει…Ιδιαίτερα, φθονεί την αγάπη μεταξύ του ζευγαριού.
Συμβουλεύει τον Βίλχελμ πως -όπως αναφέρεται και στην μπαλάντα του Σίλλερ- πρέπει να θυσιάσει κάτι  για να μην προκαλέσει τη Μοίρα η τόση ευτυχία του…, καθώς οι αρχαίοι πίστευαν πως το "θείον" είναι φθονερό και οι θεοί δεν ανέχονται να έχουν οι άνθρωποι μια άδολη ευτυχία....
 Του προτείνει -λοιπόν- να προκαλέσει ο ίδιος μια "συμφορά" στον εαυτό του, στερώντας τον από κάτι που τού είναι αγαπητό, όπως να σκαλίσει το ερωτικό παρελθόν της συζύγου του, να φιλονικήσει μαζί της και να την χωρίσει...
Ο Βίλχελμ μπορεί να είναι αφελής, όμως η Λάουρα δεν πέφτει στην παγίδα του φθονερού Βόγκελ και πείθει το σύζυγό της πως αυτός που απαιτείται να "θυσιαστεί" είναι ο "φίλος", που προσπαθεί να καταστρέψει την ευτυχία τους και τελικά τον βγάζουν από τη ζωή τους.

Πρόκειται για ένα υπέροχο δείγμα όπερας μπούφα του νεαρού Κόρνγκολντ, που θαυμάστηκε από τον Ρίχαρντ Στράους για τα υψηλά καλλιτεχνικά της στοιχεία!

Προτείνω να ακούσουμε ένα ποτ-πουρί από τις δημοφιλέστερες άριες της όπερας μεταγραμμένες για πιάνο:

Der Ring des Polykrates, Op. 7. / piano:

Στο παρακάτω βίντεο η όπερα ολοκληρωμένη:

Erich Wolfgang Korngold: "Der Ring des Polykrates" 

Με την άνοδο του ναζιστικού καθεστώτος, ο Kόρνγκολντ εγκατέλειψε την Ευρώπη και μετανάστευσε στην Αμερική, όπου ασχολήθηκε με τη σύνθεση κινηματογραφικής μουσικής με τεράστια επιτυχία.
Θεωρείται ο πρώτος -επιτυχημένος διεθνώς- συνθέτης ταινιών στο Χόλυγουντ, θαυμάστηκε για τη μελωδική του ευρηματικότητα και είναι από τους πρώτους που ανύψωσε τη μουσική στον κινηματογράφο σε ουσιαστικό δευτεραγωνιστή.Τιμήθηκε δύο φορές με Όσκαρ για τις συνθέσεις του στις ταινίες: "The Adventures of Robin Hood" και "Anthony Adverse".
Αποτέλεσε πρότυπο του Ένιο Μορικόνε.

Ο Έριχ Βόλφγκανγκ Κόρνγκολντ πέθανε στα εξήντα του μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο σαν σήμερα 29 Νοεμβρίου του 1957 και είναι θαμμένος στο κοιμητήριο του Λος Άντζελες.
Το κείμενο αφιερώνεται στη μνήμη του...


Παλαιότερη δημοσίευση για τον Κόρνγκολντ μπορείτε να διαβάσετε εδώ.